Donderdni! 29 blaart I9IV
31e Jaargang
i\o 151
H. H. Adverteerders.
Staten-Be me raai.
De Groote Oorlog.
Zeeuwsche Stemmen.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goe.,.
Hoofdbureau te Goes-,
LAN SE VORSTSTRAAT Sgf8r
Bureau te Middelburgs
FiRMA F. P« DHiii» - SUi®=
Drukkers*
Oosterbaan Le Cointre - Goe#
Zij die zich met ingang van I April op
,,D» Zeeuw" ebonneeren, ontvangen de tot
die» datum verschijnende nummers kosteloos.
Abonnementsprijs fl.50 per kwartaal.
In verband met de verhoogde exploitatie
kosten van „De Zeeuw" heeft het Bestuur
besloten met ingang van I April a s. den
advertentieprijs te bepalen op 15 ct per
regel.
De prijs is dan van 1—4 regels f0.60,
elke regel meer 15 cent.
De bepaling, dat bij drie maal plaatsen
de adveitentie slecrts twee mael wordt
benkend, blijft van kracht.
In verband hiermede zullen ook de con"
tractprijzen verhoogd worder.
Bewijsnummers zullen niet meer kosteloos
verstrekt worden, doch uilsluitend op aan
vrage tegen betaling van 5 ct. per nummer
Kerkelijk leven na den oorlog.
Hoe zal 'tna den oorlog met hel gods
dienstig en kerkelijk leven gaan?
Deze vraag rijst onwillekeurig, als we
de gevolgen van den wereldoorlog trach
ten te berekenen.
Niet ieder denkt er even optimatisch
over.
Niet ieder verwacht van den oorlog een
verlevendiging van het godsdienstig en
in verband daarmee ook van het kerke
lijk leven.
Doch weinigen zijn misschien zoo pes
simistisch als ds. von Bezzel, de voor
zitter van den Evangelischen opper-
kerkeraad te Munchen, die in het
Neue kirchliche Zeitschrift voorspelt,
dat het „de kerk na den oorlog
niet aan vereenzaming en moeilijken ar
beid ontbreken" zal. „De afval der me-
L ni.gte", verwacht hij' „zal over de kerk
heen bruischen, de vloed der ondank
baren haar verlaten. De gemeenten zul
len nimmer voldoende verzorgd kunnen
worden, daar er herders en schriftuur
lijke dienst tekort komen; de kerkbestu
ren zullen radeloos staan; het gansche
Lutherdom zal lijden onder de toeneming
der ongerechtigheid in zijn midden, die
met zijn aard in tegenstrijd komt, en
onder de verkilling van het liefdeleven".
Intusschen blijft 't maar bij gissen.
Dergelijke uitspraken hebben o.i. geen
ander practisch nul, dan dat ze allen,
ook ons neutralen, toeroepenZijt wa
kende I
Dat alle belijders van den Christus wa
ken, bidden en werken.
in de volle wapenrusting Gods, opdat
ze kunnen staan tegen de duisternis dezer
cm.
ik kun niet zeggen, dat ik in 't al
gemeen een groot en vurig bewonderaar
ben van de persproducten van den- heer
Charles Boissevain, den oudsten pen-
eerder van het Alg. Handelsblad.
Ik neem mijn pet af voor z'n bijzondere
journalistieke gaven en ik gewaag met
tot van z'n .ijver ©n z'n werkkracht.
Menige jongeman mocht wenschen over
te °b5chiidc Van' ■!)'r(x*uctieve kracht
Maai* 'n heel lange maar men
moet niet van mij verlangen, dat ik alles,
wat uit des grijzen veteraans pen ge-
vioeid is, als zootc koek aanvaard.
Dat zij verre.
Een kleine ,niet weinig belangwekkende
bloemlezing uit z'n causerieën zal dit
i duidelijk maken.
Hij voelt veel voor de zee, voor allen,
die de zieeën bevaren, voor alles wat met
l de zeevaart in verband staat. Net als on-
I ze onvergetelijke Haspels.
Maar Boissevain spant den kroon, hoor.
Hij geraakte eens „onder de hypnose
van derf vuurtoren, die hem in den nacht
een gevoel gaf van niet alleen te zijn,
van beschermd te worden.
L „De geheele Christelijke beschaving, zoo
I schreef hij, „werd voor mij belichaamd
oor dat hooge licht op het duin, dat
j ov®r oen zeeman waakt
'-Gt men over de waarde van
I nnr-oM -n beschavingswerk nog al kan
min» a'k ?ou tenminste de belicha-
af dioTurVian 'n andere zaken zoeken,
mtmunt dat een vuurtorenlicht
mtnnunl door verhevenheid.
Zuiderse kXn der
de regelenvolgende typeeren-
deE zom^ro beriimerde ik mij toen -
zomers, toen ik dagelijks in zee
VERSCHiJtfT CLXEK YVERKDAte.
Abonnementsprijs
Peï 3 maanden fr. p. post.
Lc,-,se as
fix
,0.06
baadde zijn lang voorbij! de kracht
van het zeewater, ook al is er weinig
wind, wanneer do vloed opkomt. Als
ik er aan denk, is het mij alsof ik
te Zand voort weer het trapje afdaal van
de logge huifkoets op welker zijden een
groene deur geschilderd was, die geel-
geverfde hengsels toonde.
Het tuimelende water, dat de onderste
treden der trapjes plassend overstroomt,
spoelde met wilde kracht zwalpend te
gen de logge wielen. En zoodra mfen
in zee was .kreeg het water, al kwam
het niet hooger dan de knieën, ons
te pakken
Up zekeren keer leidde hij een vel'-
zoek aan de lezers op de volgende inte
ressante wijze in:
De liefelijke geur van deze
moedige, onbedwingbare bloesems (n.l.
van iciie lathyrus oilorata en de reseda
odorata) wekte mij op om met een ver
zoek te naderen de vrienden en vrien
dinnen, met wie ik nu sinds een halve
eeuw in het Handelsblad keuvel, en
van wie ik door ervaring weet, dat
ze het evenmin als lathyrus odorata
ooit moede zijn liefelijk te zijn
Maar vde oude heer kan ook heftig
worden. Zelfs bij de ministe aanleiding.
Zoo herinner ik mij, dat een ernstige
polemiek hem aanleiding gaf echt „ouder-
wetsch te gaan vloeken".
Maar genoeg, om te doen zien, dat ik
niet dweep met z'n pennevruchten. Noch;
tans vraag ik thans de aandacht van m'n
lezers voor een opmerking van zijn hand,
welke die opmerking n.l. de aan
dacht ten volle waard is.
Het wil den schrijver n.l. voorkomen,
dat wij niet half genoeg voor de volks
voeding gebruik maken van den zee-oogst.
„Wat zijn er een soorten van visschen,
die men nooit op tafel ziet, en hoe weinig
haring wordt er zelfs in dezen tijd van
schaars elite gegeten!"
Nu wij 't schier eiken dag over het
levensmiddelen vraagstuk hebben, mag
hierop wel eens gewezen worden.
En langzamerhand mag wel eens ,tot
ons doordringen, dat we ons niet heb
ben af te vragen, of we iets wel heel
graag lusten, maar dat we moeten ge
bruiken wat goed is en wat verkrijg
baar is.
Hoe komt het, dat in onze provincie
zoo weinig bruine boonen gegeten worden?
Men lust ze niet. Men heeft liever
Och, hoor zulke lekkeïbekjes eens aan?
Nu nog eens over de haring.
„Er zijn nog 200.000 kantjes haring jn
Holland, waarvoor men op het oogenblik
geen afzetgebied weet", zegt de V i s -
s ch e rij Courant.
Twee honderdduizend kantjes haring,
dat zijn ongeveer honderdenveertig milli-
oen stuks haring, welke hier onverkocht
liggen
Onverkocht, in het land 't welk zoo
zeer en goedkoop, voedsel noodig heeft,
in liet land, waar hongeroptochten ge
houden zijn.
Matig vet rundvleesch heeft 18 pet. ei
wit en 5 pot. vet. Gezouten haring heeft
13 pet. eiwit en 21 pet. vet. Een gezou
ten haring kost den particulier 4 ct. een
bokking] ,5 ct.
Vergelijk eens met de vleeseliprijzen.
Waarom eten wij geen haring?
Rijst en haring: 'toch doen het gemis
van aardappelen en vleesch vergeten!
Of lusten wij ze niet?
Weg met allerlei voorkeur en eten wat
de kok schaft. Zoo niet goedschiks, dan
zullen we het kwaadschiks wel leeren.
De oude heer Boissevain ziet de zaak
wel juist in, als hij ons opwekt, om van
het zeebanket te profi Leeren.
t Is in ons eigen belang, en 't kan
onze visscherij misschien op de been
houden. Men zou alleen reeds haring eten,
omdat ze zonder bon verstrekt wordt.
j1 voor, zonder bon I In dezen bon-
netjestijd.
KEES VAN DER MEER.
Tweede Kamer.
In Troelstra's voetspoor.
Gewaagde bewering.
Wie proflteeren Teleur
stellende cijfers.
Marchant volgde de methode van den
rooden leider.
Helveten en spotten kan hij blijkbaar
als de besla.
In zijn rede deed 'hij1 niet veel andiers
dan afgeven op de verdediging van !n-
dië, op de vorming van een miilitieleger
in Indië door tot mikpunt te kiezen de
agitatie, waarbij mannen als van Hautsz
en van der Weijden een groobön rol speel
den.
In het vuur vah zijn rede vergeel hij
dan de juiste maat wel eens.
Zoo durfde hij te beweren, dal de te
genwoordige exploitatie van Indië door
verschillende groot industrieën erger is dan
de periode van het cultuurstelsel en van
de „batige sloten".
'Dit raakt kant noch wal.
Meer dan eens is er toch op gewezen,
dat in Indië in de laatste jaren groote
verbeteringen zijn tot stand gekomen.
Ar mag gerost op gewoz.cn worden,
dat Indië ons groot materieel voordeel
oplevert
Maar men mioet claarbij niet vergeten,
dat ook Indië profiteert. De minister heeft
er nog eens den nadruk op gelegd, dat
de band tusschen (moederland en kolo
niën aan beide zijden voordeel verschaft.
Denk aan hel. advies van den soc'ialis-
tischen schrijver in de „Socialistische
Monatshefte", die zegt: In onze kringen
moet dg erkenning 'doordringen, dat. de
koloniale arbeid niet alleen Kapitalistisch©
arbeid is'.
De lieer de Meester betoogde, dat mion
in Indië wel algemeen voelt voor het. weer
baar maken van Indië, al is tiaar een
volksbeweging In Wiesterschen zin niet
ipogelijk.
Ook hij wil een leger voor de verdedi
ging van Indië. Daarom imoet nu eerst
het ontwerp worden aangenomen, terwijl
daarna de omvangrijke en zeer veel tijd
eischende voorbereiding zoo spoedig mo
gelijk moet worden ter hand genomieta.
Verordeningen moeten worden gemiaakl,
uil vrijwilligers bet kader gevormid en
mogelijk gemaakt worden dat in Inidië zelf
hulpmiddelen voor 'het leger aanwezig zijn
of bijeengebracht.
De heer Nolens verklaard© het <Fens t©
zijn met het voorstel, ldoofdzaak voor
het Indische leger is niet in welk tempo;
dat is een kwestie van later zorg, voor
de regieering en voor het departement.
Het voornaamste is het wegnemen van
het beletsel tegen het Indische leger.
De Katholieke leider deed nog een aar
dig denkbeeld aan de hand.
Als straks het mijnengevaar voorbij is,
dan wil hij leden der Kamer in staat ge
steld zien, ©en overtocht naar Indië te
maken, om van 'het heerlijke eilanden
rijk meer kennis op te doen.
De heer v. d. Voort van Zijp nmakte
o.a. eenige opmerkingen over de yloot-
basis en vroeg daaromtrent inlichtingen,
waarop minister Pleyte het woord ver
kreeg.
Dat de regeering imperialistisch© be
langen met. dit ontwerp wil .dienen, mlo-et
ontkend, zeid© de minister. De rogeering
heeft waarborgen te scheppen en moet
daarom een krachtig© weermacht instellen
tot verdediging van Indië, juist opdat liel
zelfstandig zal kunnen zijn. Voor kapitaal
en arbeid is Indië voor Nederland van
primair belang, dat valt in geen geval te
ontkennen. Met de verstrekking van poli
tieke rechten zal ook na de aanneming
van het w. o. worden voortgegaan. De be
hoefte aan weerbaarheid gaat hand in
hand met den groei van het nationaal ge
voel.
Het amendement Heeres wil de minis
ter overnemen.
Een teleurstelling bereidde Z.Ex. velen
met de mededeeling omtrent de mate van
voorbereiding, waarin het militie-leger ver
keert. Hij had bij de 1 nidische «begrootiiig
aangekondigd, bij dit ontwerp zijn denk
beelden te zullen ontvouwen; ein dan zou
men zien, of Indië niet kan en niet zou
verdedigd worden. Eigenlijk isl de geheel©
rede, wat dit hoofdpunt betreft, neerge
komen op de mededeefing, dat de Kamer
de plannen voor liet militie-leger voer zich
zal krijgen en daj den G. G. inlichtin
gen zijn gevraagd
Blijf daar nu eens kalm onder!
Voorloopig heeft de minister deze cijfers
in het hoofd100.000 man militietroepen;
90.000 voor Java en 10.000 voor de bui
tenbezittingen.
Ook deze cijfers brachten teleurstelling.
Wat wil men met zoo'n handje volk?
Beknopt overzicht van der toestand.
Tusschen Somme en Oise en ten Z.
van de Oise is niet veel van belang ge
beurd.
In de streek van Reims echter heb
ben de Duitschers een welgeslaagden
coup de main ondernomen, welke bun
een aantal gevangenen bezorgden.
Havas zegt het zelf, dus aan de waar
heid valt niet te twijfelen.
Of het ook waar is, dat nu van geen
strategischen terugtocht der Duitschers
meer sprake is, meenen we te moeten
betwijfelen. Deze gevolgtrekking mogen de
Franschen maken uit den feilen tegen
stand des vijands, een objectief beoor-
doelaar, vraagt zich af, of met den te
gen stand ook iets anders bedoeld kan
zijn.
Over de door de Duitschers aange
richte verwoestingen, wordt nu van hun
zijde licht verschaft.
„Zc kunnen niet ontkend worden, zegt
de „Norddeutsche Allgemeine Zeitung"-
Dit is ook in het .geheel niet noodig,
zij waren een bittere, maar onvermijde
lijke militaire noodzakelijkheid. Des te
meer is het noodig op te komen te
gen verzinsels, volgens welke de Duit-
sche legerleiding onnoodige gruwelen kou
hebben begaan. Geen haarbreed verder
is zij gegaan, dan de militaire noodzaak
voorschreef. In de eerste plaats zijn all©
bruggen en wegen opgeblazen en alle
spoorwegen weggenomen. Tevens moes
ten alle bosschen en alle dorpen wor
den vernield. Evenzeer was de vernie
tiging van 'tuinen, lanen en vruchtboo-
men, welke de vijand als een barbaarsch-
heid bestempelt, militair noodig. De vij
and mocht niet de gelegenheid hebben,
om van den verwoesten weg afwijkend,
zijn batterijen over de velden te kunnen
voeren.
To goeder trouw kan de entente geen
daad van verwoesting toeschrijven, die
onnoodig was. Met geen woord maken
hare berichten er gewag van, dat. ook
strooken onverwoest bleven. Zoo is bij
voorbeeld het lieve stadje Noyon den
Franschen onverlet in handen gevallen.
Natuurlijk is alleen de bevolking ach
tergelaten die niet dienstplichtig is. Het
zou een misdaad tegen de eigen militaire
veiligheid zijn geweest, indien men den
vijand arbeidskrachten had toegevoerd,
die voor de oorlogvoering niet minder
noodig zijn dan soldaten".
Dat in Rusland nog niet alles koek
en ei is moge blijken uit de mededee-
ling, volgens welke het 116e Russische
regiment, dat in de eerste linie ligt, een
oproep tot de werklieden heeft ge
richt, waarin o.m. gezegd wordt: „Het
leger kan Rusland redden of ten gronde
richten. Wij hebben twee groote vijan
den: De Duitschers en de onruststokers.
Houdt u met de laatsten bezig en laat
ons de Duitschers over en wij zullen
de overwinning behalen".
De erkenning, dat tot de groote vij
anden van Rusland nog onruststokers be-
hooreii, geeft te denken.
Amerika gaat onvermoeid voort met
zich ten oorlog voor te bereiden.
De reeds vroeger gemelde militaire
maatregelen hebben vaster vorm verkre
gen.
Deze maatregelen zijn de volgende:
1. De oproeping van elf regimenten
van de nationale garde in volle getal
sterkte, :iin 10 staten langs de kust van
den Atlantischen Oceaan en in het district
Columbia, voor politiediensten en be
scherming des lands
2. De verdeeling der Vereenigde Staten
in zes militaire districten, in plaats van
vier, zooals tot dusverre het geval was,
en de benoeming van generaals en een
oppercommando over deze 6 districten.;
3. Machtiging tot de recruteering van
18.300 man, ten einde het effectief der
vloot op 87.000 man te brengen, zöo-
dat de reservekaders op volle sterkte wor
den gebracht.
Deze maatregelen zijn genomen, ten
einde iedere vijandige behandeling der
Duitsche agenten in het binnenland te
gen munitiefabrieken, spoorwegen, brug
gen en alle andere belangrijke publieke
eigendommen te beletten, welke bedreigd
zouden kunnen worden op het oogenblik
van de oorlogsverklaring of daarvoor.
Men voelt, dat Amerika er niet aan
behoeft te denken afduelingen infanterie
naar Europa te zenden. Het heeft ge
noeg te doen tot bewaring van de orde
binnen eigen grenzen.
De Duitschers erkennen de torpedee
ring van het Engelsehe hospitaalschip!
„Asturias".
Naar aanleiding hiervan wordt vastge
steld, dat de „Asturias" op grond van
de door de Duitsche regecring den 31sten
Januari uitgevaardigde verordening getor
pedeerd is. Daarin wordt gezegd, dat de
Duitsche regeering niet la, ïger dulden kan,
dat liospitaalsche, en voor het vervoer van
munitie en troepen gebruikt worden. Om
deze reden werd een veilig gebied voor
de hospitaalschepen aangewezen. Hospi-
taalschepen buiten dit veilige gebied aan
getroffen, zouden als oorlogsschepen be
schouwd en zonder meer aangevallen,
worden.
Duitsche vredesvoorwaarden?
Minister Vandervelde heeft onlangs in
een rede in 'het Trocadère de tegenwoor
dige vredesvoorwaarden, die Duitschland
aan België zou willen opleggen, mede
gedeeld. Het „Journal de Genève" is in
/prijs der Adverlentiên
151 regels /"G.öU, iedere regel meer 10 ei,
3-maaI plaatsing wordt 2-maal berekend
Br itóonnemeut voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels fl.—y
iedere regel meer 10 ct
staat deze verklaringen te bevestigen „uit
volkomen zekere bron".
Duitschland zou bereid zijn aan Frank
rijk de daar bezette terreinen terug te
geven op de volgende voorwaarden:
a. afstand van Biiey en zijn mijnbek-
ken;
b. afstand van een haven aan het Ka
naal, Calais of Duinkerken.
c. betaling van een oorlogsschadever
goeding van 15 milliard.
Wat België betreft, zou Duitschland zich
bereid verklaren het te herstellen in zijn
territoriale integi'iteit en zijn souvereini-
teit, onder het volgende voorbehoud:
a. liet zal aan België verboden zijn
een nationaal leger te onderhouden;
b. het Duitsche rijk zal duurzaam het
recht van garnizoen hebben in de ves
tingen Namen, Luik en Antwerpen;
c. een Duitsche commissie zal op Bel
gische spoorwegen en havens toezicht
oefenen
d. een voor Duitschland gunstige eco
nomische overeenkomst zal tusschen bei
de landen worden gesloten.
Engelsch troepentransport op een mijn
geloopnn.
Het transportschip „Tvndareus", met
een regiment infanterie aan boord, is den
9den Febr. bij Kaap Agnlhas (de Zuide
lijkste kaap van Afrika) op een mijn ge-
loopen. Twee te hulp gezonden stoom-
booten hebben de troepen van boord ge
haald; later is het schip zwaar bescha
digd te Simonstad (ten Zuiden van Kaap
stad) binnengeloopen.
Toen de „Tyndareus" op een mijn liep,
stond er een zware storm. Het schip be
gon dadelijk aan den boeg te zinken,:
waarbij de schroeven uit het water wer
den opgeheven. Terstond werd het sein
„verzamelen" geblazen en den mannen
gelast in de reddingsbooten plaats te ne
men, hetgeen met de meeste orde ge
schiedde. Nadat de namen van de man
nen waren afgeroepen, hief het heele ba
taljon een lied aan. Twee stoomschepen
werden aanstonds ter redding gezonden.
Ze bereikten de plek een half uur daar
na. In dien tusschentijd toonden de troe
pen, ofschoon ze den dood voor oogen
hadden, zich standvastig, dapper en ge
disciplineerd.
Dank zij de toewijding en de volharding
van den kapitein, de scheepsofficieren en
de machinisten, is het schip gered. De
troepen werden overgebracht op stoom-
booten en naar Simonsstad gebracht, waar
later ook de „Tyndaréus" onder eigen
stoom terugkeerde, met twee ruimen vol
water en een derde lek.
De koning heeft zijn bewondering be
tuigd voor het gedrag van alle opvaren
den, die de roemrijke traditie van de
„Birkenhead" hebben hoog gehouden.
Korte oorlogsberichten.
De uitvoer van graan en meel uit
Argentinië is verboden ,om te zorgen, dat
de hoeveelheden, welke voor het land
noodig zijn, aanwezig blijven.
Uit Boedapest wordt gemeld, dat
graaf Tisza ongesteld is. Tengevolge van
de stijging der temperatuur zal hij waar
schijnlijk enkele dagen de kamer moeten
houden.
De Duitsche rijksdag nam de be
lastingvoorstellen in tweede lezing aan.
De gemeenteraad van Berlijn heeft
besloten de bij Ilamm gelegen steenkool
mijnen van Röchling aan te koopen.
Het Engelsehe transportschip „Tyn
dareus", dat een regiment infanterie over
bracht, is den 9den dezer ter hoogte van
kaap Agulhas pp een mijn geloopen. Twee
stoomschepen werden ter assistentie uit
gezonden en namen de troepen over. Het
schip bereikte vervolgens ernstig bescha
digd Simonstown.
De Lokal Anzeiger weet van een ver
wonderlijke genezing te vertellen. Een
kurassier in een lazaret te Spandau, die
zeven maanden geleden bij een trommel
vuur op het westelijke gevechtsterrein de
spraak had verloren, werd een van de
laatste nachten door een benauwden
droom geplaagd. Hij: meende, dat hij weer
in een gevecht met handgranaten en mij
nen stond, een daarvan zoo verbeeldde
hij zich ontplofte vlakbij. Met een
schreeuw sprong hij het b©d uit. Sinds
dien kon hij weer spreken.
Koning Albert heeft door kapitein
Jacquet bestuurd, als waarnemer een
tocht in een vliegtuig gedaan. Hij: vloog
over het Belgische en het Duitsche front
aan de Yser, door een smaldeel van vier
vechttoest ellen begeleid. Na de vlucht
ging de koning, die tal van fotografische
opnamen maakte, naar den generalen staf,
wien hij de vergaarde waarnemingen mee
deelde. Er is geen luchtgevecht geleverd,
maai' de vijand heeft wel het vuur ge
richt op het vliegtuig en bet eskorte*
