i\o 148
Maandag 20 Maart 190
ieder),
ikken,
enz.
ïsmiddefen
|rijders.
LEN.
ANDEN.
De Groote Oorlog.
k te Goes
(VELD.
rietschoten,
(X, Apotheker,
DIG:
Emaille- en
kelen,
Binnenland
frencJijke.
OER.
[•ing der Spijsver-
mate gebruikt
per post f 1,90,
Jr Nederland er.
In H a a g.
is*, BfilO",
Piuto- m
partij prima
iza in
Uitgave van
de Naaml. Venn. LÜCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goej,
Hoofdbureau te Goess
lanüe vorststraat
Bureau te Middelburg*
TRIVIA F. p. DHoiJ - L. BUS®,
Drukkers:
^osterbaan Le Cointre - Goes
tiie tinui^uiig
VERSCHLriHT EC.XEÏ1! WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse I*"-- is
fl&
n 0.06
/rijs der Advertentiën
1—5 regels f0.6P, iedere regel meer 10 eü
8-m-aaü plaatsing wordt 2-maaI berekend,
Bij abonnement voordeelige voorwaardem,
Famiïïeb erichten van 110 regels ft.
iedere regel meer 10 ct
Zij die zich met ingang van I April op
Zeeuw" ebonneoren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nummers kosteloos.
Abonnementsprijs f 1.50 per kwartaal.
Prof. Rutgers in de politiek.
In hel „Friesch Dagblad" geeft U i t
k ij k eene interessante herinnering aan
Prof. Rutger's optreden in de politiek.
Hij schrijft als volgt:
Ons1 Christenvolk kende tot nu vóór
enkele dagen drie Van do „tachtigers"
stoere oude, knoestige eiken, dio stor-
iiioii hebben doorstaan en er de litlee*
kenen van dragen, maar die hadden
stand gehouden, volk en vaderland ten
zegen.
Kuyper. Rutgers, Lobman.
'n Drietal, dat we zoo graag als één
drievoudig snoer verbonden hadden go
zion, wat niet zoo heeft mogen zijn. Ver
bonden, zooals ze niet hun drieën, naar
Kuyper's keurige, meesterlijke beschrij
ving in het, 'tjongste geslacht helaas!
slechts bij na;me bekende „Conflict geko
men", opgingen naar de kosterijl van Am
sterdam's kathedraal, om er in de veelbe
wogen dagen van '8(5 liet „Vrij behoor"
der gemeente te handhaven.
'I Jaar '94 bracht de scheiding.
In geestelijken zin tusselien Kuyper en
Lohmau; straks in aardrijkskundigen zin
tusschen Kuyper en „Rut", als de stu
denten zeiden.
Op een Deputaten-dag te Utrecnt in 't
„Gebouw" gingen in beginsel de wegen
dezer drie uilieen. Loilman's weg leidde
naar een eigen partij; dio van Kuyper
naar,het parlement en straks naar liet To
rentje; Rutgers alleen zou levenslang blij
ven waar hij was en wat hij1 was; wat ook
zijn hoogste eerst.itel vormde„prof aan
de „Vrije"»
'k Zio hem nog staan, wat achter in
{le zaal.
Een van die heel enkele keorevi, ge
loof ik, toen Rutgers zich zóó met do
politiek hóeft ingelaten, dat het groote
publiek dit merkte.
Hoe vér de „stille kracht", die van
hem! uitging in dio vroegere jaren ook op
politiek gebied Kuyper beïnvloed heelt,
is moeilijk te zeggen. Aan te nemen is
niet, dat twee collega's en vrienden, dio
samen aan één taak arbeid'den, die gloei
den van ijver om tot des Hoeren eer
de wederopleving van het calvinisme in
deze landen te leiden en te bevorderen,
- twee ainbtgenooten, die elkaar dagelijks
noodig hadden en gedachtig aan het „ijzer
scherpt men met ijzer" in eikaars gezel
schap wel behagen moesten scheppen,
dat zij zouden gez,wegen hebben over de
ook in die jaren zoo beroering wekkende
politiek.
Lobman oordeelde wel anders!
Toen hij hel van de „Standaard" in
een politiek debat over Calvijn en het
calvinisme eens niet winnen kon, wees
hij er in doorzichtige termen op, dat ook
niet ieder 'het voorrecht had een zoo
kundig in de historie van bel calvinisme
doorkneed hoogleeraar „achter de hand"
le hebben, als de hoofdredacteur van de
„Standaard"
Maar ik keer naar Utrecht terug, anno
1894.
't. Debat was er op zijn hoogst en op zijn
felst gekomen.
Lokman zat daar, rechts van de ta-
fel van 't Centraal Comité, te midden der
-Mackay's, Van Wassenaars en anderen
met bekende en geliefde namen, doen d.o
thans méé het „manifest' ge toekom! had
den, dat de breuk onvermijdelijk maakte.
Scherp had bij Kuyper's tacliek inzake
Tak s kieswet aangevallen en de voorge
stelde motie, hoewel voorzichtig in Groc
niaansche termen gesteld, beslis! verwor
pen. Uit de vergadering was hij aange
vallen óók scherp soms, zelfs ging
hel toen Seret sprak op 't persoonlijke af.
Onbewegelijk als- ©en marmeren beeld
had Kuyper alles aangehoord, tenslotte
stond hij langzaam op en hield aan één
duk door, eerst beangstigend kalm, s'raks
'net steeds stijgende passie een rede, die
hoe men ook övèr den inhoud denke, als
een meesterstuk van klassieke welspre
kendheid zou worden geloofd als de
stenograaf er geweest ware, die ze uit
rijn mond had kunnen opleekenen.
Toen, in 't moment der hoogste span-
"ing, trad Rutgers op kón '1 zjjn, nóg
vredestichter.
Rij: stond aan Kuyper's zij;, maar hij wou
'©liman niet verhezen.
En zoo echt teeder deed hij dézen uit-
"'•g aan de hand, dat Lobman zich voor
i korten tijd uit het politieke leven zou
''"rugtrekken, ziende dat de partij niet
la«t hem ging en hij in de kiesrecht-
^'«stie niet met de partij kon gaan. Im
"*3 deze storm zou overwaaien en dan,
'l^Wen we V(^r ajjes Loliman weer noo-
e" de eonheid bleef bewaard
Het heeft zoo niet mogen zijn.
En ik zie nu wel in, dat iemand als
Loliman op dat moment zoo min zich
terugtrekken kou, als b.v. Oldenbarneveld
gratie kon vragen
's Avonds van dienzélfden dag, aan 't
diner, kwain weer Rutgers naar voren.
Van alle kanten hield irmn er bij, Kuy
per op aan. dat hij in de Kamer zou te--
rugkeeren en (leze ïregou le weifelen. Rut
gers zag dit „gevaar" en hield een wel
sprekend pleidooi voor de „Vrije", waar
van 'men Kuyper niet vervreemden mocht
dóór was zijn werk op zijn plaats
Ook dit optreden 'had geen succes.
En de Utrechtsche Deputal omlag -heeft
in beginsel Lobman van hem vervreemd
en Kuyper van hein verwijderd. Hij' bleef
op zijn post. Met eere! Even vast en
recht als de lijn der beginselen, trok hij
ook de lijn zijns levens door. Tot den
einde toe
Thans is hij in de heerlijkheid
De Elia's gaan heen, mogen de
Eliza's iniaar gevonden worden, die- elk
met zijn eigen talent, hun arbeid voort
zetten wij hebben er behoefte aan
in der tijden nood.'
Bbknopt overzicht van den toestand.
Uil Rusland bereiken ons nog belang
rijke tijdingen, welke er op wijzen, „dat
de tegen-revolutie, zoo nog niet bezworen,
met den dag minder gevaarlijk is.
De sociaal-revolutionairen maken 'tder
nieuwe regeering inlusschan nog aardig
lastig.
Zoo moeten ze verlangen, dat de tsaar
in staat van beschuldiging zal worden
gesteld. Wat de gevolgen zouden zijn van
een dergelijken stap, is niet te over
zien.
jyet Centraal Comité en de parlementaire
fractie der constituiioneele democratische
paftij,- die den nieuwen regeoringsvorm,
hebben overwogen, spraken zich uit ten
gunste eener democratische repu
bliek.
In dien zin zal op de algemeen© ver
gadering der partij, wélke op 7 April
te Petrograd zal bijeenkomen, rapport
worden uitgebracht.
Merkwaardig is zekJer dat do regee
ring binnenkort reeds een regeling zal
treffen met betrekking tot de beschik
king over de landgoederen, welke het
eigendom zijn van den Tsaar én van de
Keizerlijke familie. Tal vaii boeren zouden
reeds naar de dorpen zijn opgetrokken om
toch vooral tjjdig bij de verdeeling aan
wezig te z'ijn. Dit zou stellig aanleiding
geven tot agrarische onlusten, die de re
geering wil voorkomen, daar zij oen bo-
roovin'g van particulier eigendom natuur
lijk' niet dulden kan.
De oplossing dezer urgente vraagstuk
ken houdt de regeering ernstig bezig en
de aanstaande komst van 'n dertig-duizend
politieke gevangenen uit Siberië, die zijn
bevrijd, zal ongetwijfeld tot sociale moei
lijkheden leiden.
Men ziet, dat de nieuwe regeering er
nog niet is, al verklaarde de minister
president ook, dat de revolutie als ge
ëindigd kan worden beschouwd, en al
verwacht hij geen ernstige me-eningsver-
schillen meer.
Intusschen kan niet ontkend worden,
dat het feit, dat de Heilige Synode der
Russische Kerk zich bij de nieuwe regee
ring heeft aangesloten, van het grootste
belang is.
De jongste berichten over den strijd,
op hel westerfront, met name den „te
rugtocht" der Duitschers, maken molding
van kleine successen der Franschen in
het centrum van .het front.
Op de Engelsche linies is do actie ma
tig. Hier is het eigenlijke steunpunt,
waar om heen bet overige front draait.
In den driehoek St. Quetnlin HamLa
lère yerkrijgt de strijd lusschen Fran
schen en Duitschers groote hardnekkig
heid, doch hij schijnt nog niet te moe-
len worden beschouwd als de inzet van
een grooten slag. Veeleer poogt de Duit
sche achterhoede, zeer krachtig versterkt
evenwel, den Franschen opmiarsch te yer-
tragen, terwijl hier -en daar krachtige
tegenaanvallen worden gedaan. Die Fran-
sche troepen hebben het Crozatkanaal
overschreden en staan ten Oosten van
de dorpen Clastres en Montescourt, aan
den spoorweg Fargniers—Sl. Queintin. Iets
Zuidelijker zijn zij den Westelijkten pse-
oever genaderd, ten Noorden van het fort
van La Fère, dat ten teele onder wa
ter is gezet.
Omtrent Amerika's oorlogsplannen
wordt nog gemeld, dat op den 2en April
Wilson niet alleen aan bet Congres zal
vragen om officieel den staat van oorlog
met Duitsehland al' te- kondigen, maar-
levens- de toestemming zal vragen voor
een crediet van 2'/s milliard francs voor
de nationale verdediging en liet recht om
de gewapend© macht van de Vereen. Sta
ten óp dezelfde wijze te gebruiken als
Président Mae KinLey in 1898 in den
oorlog tegen Spanje.
Verklaard wordt, dat stappen zullen ge
daan worden welke verder reiken dan al
leen de poging om "koopvaarders te be
schermen. Ofschoon, voor zoover bekend,
geen politiek verbond met de Entente in
het plan ligt. is toch militaire samenwer
king mogelijk, terwijl de regeering de En
tente van al het noodig© zal voorzien.
Gelijk tot- dusver het- geval was, tot
ergernis van alle weidenkenden.
Hiermede is opnieuw bewezen, welk een
flink zakenman de „vredesvriend" Wilson
in werkelijkheid is. Business is business!
(Zaken zijn zaken).
Van Duitsche zijde wordt vervolgens
een nieuw blokkadegebied aangegeven,
waardoor men zal trachten den toevoer
naar Archangel af te strijden.
Voortaan zal in het gebied van de Noor
delijke IJszee, ten O. van 24 gr. 0. L.
eir ten Z. van 75 gr. N. B., met uitzon
dering van de Noorsche territoriale wa
teren, tegen elk verkeer ter zee zonder
meer met alle wapens worden opgetre
den.
'Onzijdige schepen, die dit gebied be
varen, doen zulks op eigen risico.
Echter heeft men den voorzorgstoaat-
regel genomen, dal onzijdige schepen, die
reeds onderweg zijn rraair havens in dit
afgesloten gebied of zulks havens verlaten
willen, tot, 5 April niet zonder bijzon
dere waarschuwing zullen worden aan
gevallen.
De Amerikanen der Relief-commissie
gaan België verlaten. Hun vertrek is of
ficieel aangekondigd.
De Amerikanen zullen vervangen wor
den door een gemengde ommissle, groo
tendeels onder toezicht staande van Ne-
derlandsc'he militaire overheden.
Witlock gaat naar Havre als Ameri-
kaansch gezant in België.
De Roltcreiaiusche afdeeling, onder di
rectie van Hoover; zal den Relief-arbeid
blijven leiden.
Korte oorlogsberichten.
IGrootvorst Nicolaas is van zijn
post va.n opperbevelhebber van het Rus-
siche leger ontheven. Generaal Alexjeff
heeft dezen post aanvaard totdat er een
opvolger is benoemd.
De Engelsche regeering heeft be
sloten den zomertijd weer in te voeren
op 8 April 2 uur voormiddag.
In Hongarije zal de zomertijd wor
den ingevoerd 1.6 April 2 uur 's nachts
en eindigen 17 September 3 uur 'srnor
gens.
De commandant van de Möwe, kor
vetten-kapitein graaf zu Dohna-Schlodien,
is door den Duitschen keizer tot vleu
gel-adjudant benoemd.
Naai- uit Genèvc gemeld wordt zou
ook de paus de nieuwe Russische regee
ring erkend hebben.
De onderwijizer van den Duitschen
rijkskanselier, de geestelijke Müllensiefen,
is op 74-jarigen leeftijd te Kleef over
leden.
De Kreuz-Zeitung te Weenen meldt,
dat in Grieksche kringen aldaa.r groote
bezorgdheid heerscht, dat de Entente thans
zou kunnen besluiten tot de onttroning
van koning Constantij'n, hetgeen Sarraii
reeds langen tijd geleden had aanbevolen.
Koning Constantijn werd tot dusver te
gen den wil van Sarraii door Frankrijk
en Engeland op den troon gelaten om
dat de tsaar uit dynastiek- en familie
overwegingen een groote steun is ge
weest voor koning Constantijn. Met de
onttroning van den tsaar zijn deze over
wegingen vervallen.
Het passagiersvervoer per spoor is
tusschen Parijs en Soissons hersteld.
Weensche bladen weten te vertel
len van ernstige onlusten, die in veel
Italiaansche plaatsen zouden zijn uitge
barsten. Honger zou daarvan de oorzaak
zijln geweest, maar daarna hebben de men-
schen tegen den oorlog en voor den vre
de gemanifesteerd en zelfs zouden de
troepen menigmaal tusschenbeide hebben
moeten komen.
Te Konstantinopel is een school ge
sticht ter africhting van officieren en
minderen voor den dienst op duikbooten.
In de commissie van geneesheeren
uit Berlijn en voorsteden is meegedeeld,
dat de pokkenepidemie daar tot stilstand
schijnt gekomen. In de laatste week zijn
iüthans nog maar drie nieuwe gevallen
opgegeven.
Het gerucht gaat, dat 'Briand als
gezant naai- Petrograd gaat.
Het Zweedsche stoomschip Victoria
en het Noorsche Pollux zijn in den grond
geboord, het eerste hij- de Spaansche kust,
't tweede op weg van Engeland naar
Bergen met passagio re en een lading
steenkool.
De Russen hebben Kerind in Per-
zië bezet. Het was door de Turken ver
nield en in brand gestoken.
Prins Friedrich Carl van Pruisen
is blijkbaar in, Engelsche gevangenschap
geraakt.
De moeilijkheden van de thee-ver
schaffing in Rusland stijgen met den dag.
Het zal nauwelijks .gelukken thee in hoe
veelheden ,die eenigszins in aanmerking
kunnen komen, uit AVladiwostok te krijgen.
De voorraden van de grootste thee-firma's
zijln voldoende voor de behoefte van 2
tot 3 weken. Zoo was de toestand méér
dan een maand geleden. Nu zal er dus
wel in 't geheel geen thee meer zijln in
Rusland. Wat dit zeggen wil voor den
Rus, kan blijken uit het streyen, om de
alcohol geheel door de thee te vervangen.
Thee was de drank van den Russischen
soldaat.
Het Parijsche blad „l'Evènement"
meldt uil Kaapstad, dat een expeditie te
gen den machtigen inboorlingen-hoofdman
Mandume in N.W. Duitsch-Oost-Afrika uit
gerust moest worden. Mandume heeft n.l.
talrijke plunderingen en overvallen uit
gevoerd. Den 6en Februari is het tot een
gevecht gekomen, waarbij er aan Engel
sche zijde 9 dooden, aan den anderen
kant 30 tot 40, w.o. Mandume, gevallen
moesten zijn. Vermoedelijk gaat het over
een opstand in het groote landschap tin-
gamwessi, welks middelpunt Tabora zicli
sedert eenige maanden in het bezit der
Belgische koloniale troepen bevindt.
Bladen te Lyon melden uit Parijs
dat de leger-commissie ,yan den Senaat
de nieuwe regeering verzocht heeft, uit
het binnenland en uit de oorlogswerk-
plaatsen alle voor het front geschikte man-
men met uitzondering van de specialis
ten zoo snel mogelijk daarheen te sturen
en door vrouwen te vervangen.
Broodkaarten voor militairen
met verlof.
De minister van landbouw zegt in een
circulaire'aan de burgemeesters:
Ik heb de eer er u op te wijzen, dat,
betreffende broodvoorziening van leger en
geïnterneerden, aan militairen, aan wie
een verlof van minder dan 4 weken is
verleend, op de plaats, waar zij- hun ver
lof doorbrengen, een broodkaart m oei
worden uitgereikte
In velband met herhaalde klachten, dat
militaire verlofgangers in verschillende
gemeenten na het sluitingsuur van liet
plaatselijk distributiebureau geen gelegen
heid meer hebben, een broodkaart te ver
krijgen, geef ik u in overweging, deze
voor verlofgangers zoo mogelijk bijvoor
beeld op het commissariaat van politie
ol' een politiepost beschikbaar te stellen
Op den verlofpas zal moeten worden aan
geteekend -dat de verstrekking van een
broodkaart heeft plaats gehad.
De grondwetsherziening.
In een vergadering van de vooruitstre
vende kiesvereeniging Velps Belang, is
met gro-meerderheid een motie aange
nomen, waarin wordt uitgesproken, dal
het gewenscht is ,dat de voorgestelde
grondwetswijziging niet wordt aangeno
men.
Er zal een comité worden gevormd, tot
het stellen van een candidaat voor de
Tweede Kamer.
De „Amstel stroo m".
De Amstelstroom was Donderdagavond
uit IJmuiden vertrokken. Om L uur des
nachts werd het schip zonder waarschu
wing plotseling aangevallen door drie
Duitsche torpedojagers. De stuurman, die
de wacht, had, ging onmiddellijk den ka
pitein waarschuwen en daarop- werd eerst
gepoogd te ontsnappen, maar deze poging
mislukte. Men stopte dus en zette de
beide booten uit. Intusschen waren de
Duitsche torpedojagers „als razend" gaan
schieten. Zij1 lanceerden twee torpedo's,
waarvan er een voorlangs de Amstel
stroom ging en een onder het schip en
de reeds gestreken reddingsboot door.
Ook vuurden zij' met hun geschut. De leer
ling-machinist kreeg eenige splinters in
den rug.
De kapitein meldt, dat een der man
schappen, die gewond was, daarna waar
schijnlijk verdronken is en van den kant
van de bemanning wordt ook medegedeeld,
dat een der opvarenden bij' het verlaten
van hot, schip in hel water is gevallen
en verdronken.
In het geheel worden nog 4 personen
vermist. Elf kwamen aan te IJmuiden en
9 aan den Hoek van Holland. Waar het
schip slechts over twee booten beschikte
en de 20 bovengenoemde opvarenden van
die twee booten gebruik maakten, vreest
men, dat de vier leden dei- bemanning
die nog vermist worden, zijn omgekomen.
De Amstelstroom was het eigendom
van de HolLandsche Stoomboot-Maatschap
pij' te Amsterdam, gebouwd in 1910' en
1413 ton groot.
Het s.s. had, behalve stukgoederen, ook
medegenomen ter vervoer naar Engeland,
800 manden visch van de Export-Mij.
te IJmuiden en 300 ton margarine.
Volgens mededeeling van de te Hoek
van Holland aangebrachte schipbreuke
lingen, werd de „Amstelstroom" Vrijdag
nacht te 1 uur hevig besclioten door Duit
sche torpedojagers. De kogels floten den
menschen om de ooren, terwijl verschil
lende leden der bemanning werden ge
wond.
Een paniek ontstond aan boord en ieder
voor zich zocht een goed heenkomen in
de booten.
Na op korten afstand van het schip
te zijn weggeroeid, hoorde men een zware
ontploffing, waaruit men afleidt, dat het
schip op het laatst werd getorpedeerd.
Het s.s. Parkhaven,
dat verleden- week van Rotterdam ver
trok om graan uit Ajnerika le halen, js
gisterochtend te Rotterdam teruggekeerd'.
Onze Graanschepen.
Zaterdag liepen den Nieuwen Water
weg binnen de Nederlandsclie stoomsche
pen „Veerhaven", uit New-York en „Wou-
drichem", uit Buenos-Ayres, met een la
ding graan voor de Ned. Regeering.
Deze stoomschepen zijn op eigen risico
door het Kanaal naar Rotterdam gekomen.
De he er 1de nburg
de oud-gouverneur-generaal van Ned.-ln-
dië, houdt wegens lichte ongesteldheid
zijln kamer.
Beschikbaarstelling van mest.
Naar de N. R. Ct. verneemt, zal, in
overleg met het Departement van Land
bouw, liet legerbestuur maatregelen nemen
om ten behoeve van land- en tuinbouw
organisaties de aanwezige stal- en an
dere mest op billijke voorwaaiden ter be
schikking dier organisaties te stellen.
Kolen dist rib u tie.
Minister P-osthuma zal nu reeds maat
regelen nemen voor een behoorlijke ver
deeling van brandstoffen voor het seizoen
1917—1918.
De nieuwe regeling zal ook de klein-
industrie omvatten en zal zich uitstrekken
tot steenkolen briketten, mijn-cokes, gas-
cokes, bruinkolenbriketten en turf.
In de betreffende circulaire aan de bur
gemeesters beet het verder:
Deze distributie dient te geschiede»
plaats- of districtswijze, door een brand
stoffencommissie, welke ik u verzoek, on
verwijld in het leven te roepen. Ik merk
hierbij- op, dat het uit een oogpunt van
practische regeling en ten einde de be
staande verhoudingen in den brandstof-
fenhandel zoo min mogelijk te storen,
noodig zal zijn, dat èn kleinere gemeenten,
welke gemeenlijk van uit een grootere
gemeente van brandstoffen worden voor
zien, zich bij deze laatste aansluiten, èn
kleine gemeenten, die niet in de nabij
heid van een grootere zijn gelegen, zich
zooveel mogelijk vereenigen.
Ik verzoek u, vóór 1 April a.s., aan
den directeur vim de Rijkskojendistribu-
tie mede te deelen de samenstelling van
de door u benoemide brandstuffencommis-
sie.
De voorwaarden, waaraan de commis
sie dient te beantwoorden, zijn:
le. Aantal leden ten minste 3, ten hoog
ste 5;
2e. Het voorzitterschap is door u of
door een door u aan te wijzen persoon,
te bekleeden
3e. is in uwe gemeente een gasfabriek
aanwezig, dan dient een vertegenwoordi
ger van die fabriek in de commissie te
worden opgenomen;
4e. in de commissie moet ten minste
één zaakkundige worden opgenomen,
waarbij echler in het oog is te houden,
dat in geen geval de plaatselijke detail
handelaren de meerderheid mogen uit
maken.
Teneinde aan den directeur van de
Rijkskolendistributie de gegevens te ver
schaffen welke hem in staat stellen aan
de brandstoffen-commissies de voor haar
taak noodige gegevens en voorlichting te
verstrekken, verzoek ik u, hem vóór 13
April a.s. een opgave te willen doen toe-