No 133
Donderdag 8 Maart 191#
31 e «Jaargang
Uit de Pers,
Sfaters-öengraaL
öe Groote Oorlog.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGÖ
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goess
üANSiE VORSTSTRAAT
Bureau te Middelburgs
(FIRMA F. P. DHÜÜJ - BtJR®.
Drukkers:
Aestorbaan Le Coïntre - Soes.
Het zwakke punt.
Do ininistervrisseling wordt .door „Ano
nymus" in 't „Geïll Volkeblad" aldus in
puntdicht gebracht
Van Gijn weer heen en, wondervlug,
Treub, die nog pas verdween, terug I
Do schatkist staat op losse schroeven,
Naar 't schijnt; en toch wat wij behoeven
Is vast en wijs beleid,
Geen wispelturigheid!
Dat laatste nu met alle reverentie
Bleek 't /.wakke punt juist van déze
Excellentie
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELXEN WERKBAS
Abonnementsprijs
Fe? 3 maanden fr. p. post. f LL.
Losse W" 'S8„8%
Onaangoname herinnering.
We knippen uit I)e Rotterdam
mer:
De heer Itoodhuyzen en het Vader
land en de Vaderlander zijn de
zer dagen in voortdurenden staat van
bewondering voor Minister Treub.
Geen dithyramben worden gespaard om
den lof van Mr. Treub te bezingen.
Eene stemming, die wonderbaarlijk mag
boeten, als gelet wordt op de woorden
waarmee nog geen jaar terug de heer
Treub bij zijn aftreden door de linkerzijde
werd uitgeluid.
Uit dien zwarten tijd zijn vele onaan
gename herinneringen naar voren te bren
gen.
Op ééne daarvan wijst De Tijd in dit
stukje
Erger is wat de Vaderlander zich
veroorlooft te schrijven over de Rechtsche
pers.
Wij lezen:
„De Rechtsche pers zit met het ge
val verlegen; zij is zoo hevig te keer
gegaan tegen Links, die Treub heeft
doen vallen wat niet juist is, want
als de heerèn Aalberse c.s. hunne stem
niet aan de motie-Schaper hadden ge
geven, siou deze verworpen zijn dal
zij nu niet recht weet wat te zeggen.
Zoo wreekt zich haar politiek gedoe".
De vertegenheid der Rechtsche pers
schikt nogal; we hebben er weinig van
bemerkt. Overigens is de terugkeer van
den heer Treub niet aan de linkerzijde
te danken maar aan de regeering. De
linkerzijde zelf stond bij het eerste be
richt over de oplossing der crisis min
stens even verbaasd als Rechts.
Ten slotte is het wel degelijk waar,
dat de heer Treub verleden jaar gevallen
is door de Linkerzijde. Wie daaraan twij
felen mocht vememe wat niemand an
ders dande heer Roodhuizen zelf
schreef in zijn blad van 5 Februari
1916:
„Van meer dan één zijde werd ons
de vraag gesteld, of de heer Treub
zijn val feitelijk niet dankt aan de 9
man van de coalitie, die onder lei
ding van den heer Aalberse hun stem
voor de motie-Schaper uitbrachten.
„Wij moeten verklaren, dat dit een
misverstand is. Natuurlijk Zou, als de
hoeren Aalberse c.s. hun stem tegen
de motie-Schaper hadden uitgebracht,
deze verworpen zijn met 51 tegen 36
stemmen, maar het zou in de betee
kenis van het votum absoluut niets
hebben veranderd. Want de beteekenis
daarvan is, dat 2/3 van de regeerings-
partq verklaard heeft, niet meer met
den minister te willen samenwerken,
r°P d? w'ize a's hij deed, onze
constitutioneele instellingen met voeten
Wifl" aangenaam met de noo-
digo bescheidenheid deze herinnering den
heer Roodhuizen aan te bieden.
wrljs de» Advertentiön s
£-—S regels f 0.50, iedere regel meer l&efc
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekeni.
Be abonnement voordeelige yoorvraardee,
Famffieberichten van 110 regels ft,—.
iedere regel meer 10 cfc.
M?g.ga«giniCT«SBg333cnag?sBiisiBaa3g6aeaB3»«a°"^a»gBggs2a8Bffi3a?*3aa«rgi'Tiregasarii
Tweede Kamer.
Minister Posthuma.
Somber beeld van de toe
komst. Weest zuinig.
Eindelijk is idan papa Posthuma aan
liet woord geweest, om van antwoord
te dienen pp de tallooze op- en aanmer
kingen door de leden gemaakt in ver
band met het veelbesproken 80-millioep-
ontwerp.
We zullen niet alle verlangens herba
len, doch liever een uittreksel geven uit j
et ministerieele betoog, omdat voor onze j
vP '1 oogenblik van meer belang is
icf ^dimster denkt te doen, dan wat de
amterleden zouden wen chen.
in Posthnmia dan stemide er mee
«t Ju jl?eei1 enW beter kan worden be-
dan voor de volksvoeding. Hij weet
dal er fouten zijn, dat er velen zijjn die
ten onrechte profiteeren van de levens-
toiddelenvoorziening, maai' betere plan
nen zijn niet overgelegd. Het lijkt dan
ook ondoenlijk zonder het scheppen van
andere moeilijkheden, deze moeilijkheden
en bezwaren te ontgaan.
Wat d,e aardappelen betreft, de slechte
oogst moest de moeilijkheden vergrooten.
Intu&sehen had de regeering haar volle
aandacht aan de zaak gewijd en maatre
gelen getroffen, mieer kan men van die
iregeering niet verlangen.
Ook die vorst heeft veel schade aan
de ingekuilde aardappelen toegebracht,
zoodat men niet kon beschikken over
een hoeveelheid zoo groot als andere ja
ren. Voldoende rijst is wel beschikbaar en
evenzoo zijn gedroogde groenten te ver
krijgen.
Betreffende de peulvruchten, merkte sipr.
op, dat het noodig was het restant van
dén oogst 1915 als reserve in de stelling
Amsterdam te bewaren, tofidat de oogst
van 1916 beschikbaar zou zijn. Voorloopig
kan nu gerekend' wortlen op j/a k.g. por
Maand en per liooijd, welk rantsoen, yrij
nauwkeurig gekozen mag heaten.
De broodrantsoeneering moest in orde
zijn, zoodra de aanvoer van het brood
graan gevaar liep. Op 5 Febr. is de
rantsoeneering ingegaan, nadat op 1 Febr.
de graan-invoer ernstig gevaar liep.
Door 'de torpedeering is de gèwone rant
soeneering onmogelijk. Overwogen wordt
nu een ander brooilmenigsel van even-
groote voedingswaarde en niet minder
smakelijk en wel door o.a. toevoeging
van maismieel.
Omtrent de graanvoorraden gaf Z.Ex.
verschillende cijfers.
Wat de kolen en verder chilisalpeter
betreft, zijn maatregelen getroffen, en tij
dig genoeg. Maar dan wijst hij er op,
idat bijv. 4 schepen met 27.000 ton kunst
mest in Engeland wonden vastgehouden.
Hier treft den Minister ook bij een ko
menden slechten oogst geen verwjjit. Het
zelfde geldt ten opzichte van veevoeder,
nu 30 stoomschepen mét 110.000 ton wor
den vastgehouden. Bovendien liggen er
nog schepen met 250.000 ton stukgoe
deren, kolenschepen met 28.000 ton laad
vermogen en nog andere schepen met
10.000 ton laadvermogen.
Het gaat dus niet aan te zeggen, dat
de Minister achter de feiten aanloopt,
'men heeft hier njet moeilijkheden, recht
streeks uit den wereldoorlog voortvloei
end, te doen.
D>e vastgestelde minimumprijzen, welke
spr. verdedigde, lichtte hij nader toe. Al
leen dan toch zal de productie worden
opgevoerd, als onder do ongunstige om
standigheden het bedrijf voor den produ
cent loonend kan worden genoemd. Boven
dien is er met vele factoren rekening
te houden. In het bijzonder wijst hij op
den roggeprijs.
Betreffende ondervoeding heeft de ma-
mister een commissie ingesteld om den
toestand te doen onderzoeken. De com
missie concludeerde, dat de eerste twee
jaren van oorlogstoestand geer» onder
voeding valt te constateeren. De com
missie blijft diligent.
Toen het gevaar te duchten was, dat
Nederland zou worden afgesloten, heeft
de minister onmiddellijk laten onderzoe
ken of Wij ons zelf zouden kunnen bedrui
pen. Naar aanleiding van het uitgebracht
rapport mocht toen gezegd worden, dat
een nijpend gebrek niet behoefde te wor
den gevreesd, al blijkt reeds thans do
moeilijkheid van een goede nooit-falende
distributie.
Tot zoo ver de minister.
Wat dit laatste aangaat, dit klinkt op
timistischer dan het is.
Stel u voor, dat we pozen veestapel
zouden moeten slachten. -
Dit ware reeds een ramp op zichzelf.
Overigens moet getuigd, dat de .minister
niet stilgezeten beeft. Integendeel, veel
gedaan heeft ter ondervanging van de ve
lerlei groote bezwaren, die (cte omstandig
heden meebrachten.
Wat de onderdeelen van zijn maatrege
len betreft, deze zullen na het debat
zeker wel op menig punt herzien wor
den. Anders zouden we ons al heel érg
m den minister vergissen.
Doch hij is nog niet uitgepraat.
V andaag zou hij verder gaan en mis
schien zou man. Cort er nog wat aan
toevoegen.
Beknopt overzicht vin dsn toestond.
Op het Westerfront verlevendigde
actie.
Zoowel aan de Scarpe als aan de Ancre,
in Champagne en op den oostelijken oever
van de Maas.
De Btrijd aan de Ancre is nu naar
de nieuwe linies overgebracht, die door
de Duitse,hers ingenomen werden en tegen
over welke de Engelschen hun batterijen
in positie gebracht en ingeschoten heb
ben. De ontruiming van de „in een moeras
veranderde en stukgeschoten stellingen"
aan heide zijden der rivier betrof volgens
de Duitsche voorstelling een ongeveer
twintig kilometer breedte en tot vijf ki
lometer diepe, sikkelvormige strook op
den rechtervleugel van het Engelschje
front, dus in den sector AtrechtRoye,
waarvan het middenste gedeelte het
hoekige frontstuk Bapaume-Péronne is.
Wat do actie in Azië aangaat, ïneldt
het Engelsehe communiqué uit Mesopo-
tamië, dat de ruiterij op 5 Maart de ,Turk-
sche achterhoede te Lajj nabij Ctesiphon
aanviel.
Da op de Turken veroverde buit moet
over een grondgebied van 38 mijlen ver
spreid liggen en kon daarom nog biet
nauwkeurig worden vastgesteld. Wél wa
ren reeds 38 kanonnen ttit de rivier ge
haald.
Ook uit Egypte bereiken ons Engel
sehe zegeberiehten.
De Turksche troepen ontruimden b.v.
een stelling bij Skeikh Nuran ten W. van
fshellaJ, waar zij in twee maanden ge
duchte verdedigingswerken hadden ge
bouwd.
President Wilson schijnt nog steeds te
overwegen of hij zonder toestemming van
het Congres de maatregelen, die hij Ifcer
bescherming van de levens en eigendom
men der Amerikanen noodig acht, zou
kunnen treffen. Ilij heeft ten. minste, haar
een telegram uit Washington meldt, het
oordcel zijner rechtskundige raadslieden
daaromtrent ingewonnen. Verscheidene le
den van den Senaat zijn van plan een
hervorming van het reglement voor te
stellen.
Wat het resultaat van den „onbeperk-
ten" duikbootoorlog aangaat, daarover
worden we door Berlijn en Londen vaag
ingelicht.
Lloyds schijnt geen afzonderlijke tor
pedeeringen meer te melden, doch Reuter
maakt zich verdienstelijk met wekelijks
een statistiek te publiceeren van de inge
komen en uitgevaren schepen en van het
aantal vergane Engelsehe koopvaardijsche
pen.
Zoo moeten in de week eindigende 4
Maart 2528 koopvaardijschepen vanj
meer dan 100 ton (behalve visschers-
vaarluigen en kustvaarders) van alle na
tionaliteiten in havens van het Yereenigd
Koninkrijk aangekomen en 2477 vertrok
ken zijn.
Het aantal Engelsehe koopvaardijsche
pen van meer dan 1000 ton bruto, door
mijnen en onderzeeërs tot zinken ge
bracht, bedroeg 145, van beneden 1000
ton negen.
Berlijn daarentegen meldt, dat van 2—
5 Maart 204.000 ton aan schoepsruimte
i9 vernietigd.
Verder geeft Wolff uitvoerig verslag van
do actie in de Middellandsche Zee ïn
do tweede helft van Februari.
Naar aanleiding van de verklaringen
door den rijkskanselier Von Bethmanh
Hollweg afgelegd aan een deputatie van
den „Raad van Vlaanderen", waarbij hg
deze namens den Duitschen keizer be
stuurlijke scheiding in België toezegde,
hebben de voornaamste leiders der Vlaam-
sche beweging, op uitnoodiging van het
„Vaderland", eenige verklaringen afgelegd,
waaraan wij het volgende ontkenen
Arthur Buysse verklaarde
„Het feit is zonder beteekenis. De Raad
van Vlaanderen bestaat uit dezelfde man
nen, die schreven, dat „de onzalige naam
van België" voor altijd moet worden uit-
gowischt en dat zij „verwachten van het
zegevierende Duitsche broedervolk de ver
brijzeling van de Belgische slavenketen''^
(Manifest van „Jong-Vlamingen".)
Dr. Frans van Cauwelaert be
toogde
Het gebeurde vervult me eenvoudig met
weerzin. Ik ken de leden van den ge
heimen raad van Vlaanderen niet en kon
evenmin zijn gedelegeerden naar Berlijn.
Die heeren houden zich zorgvuldig ge
maskerd. Maar wie ze ook mogen we
zen, ieder rechtgeaard Vlaming zal met
mij hunne daad verafschuwen als een
dubbele misdaad, een misdaad tegen het
vaderland en een misdaad tegen het
Vlaamsche volk, waarvan zij den naam
bezoedelen. Maar ik walg evenzeer van
de onbeschaamdheid met we'kc de Rijks
kanselier, uit naam van den keizier, durft
te spreken van ongeveinsd medegevoel met
j het lot van het Vlaamsche volk.
j Maar het gebeurde heeft ook Zijn goede
zajdo. (Het stelt een einde aan dubbelzinnig
heid, waarin de Duitschers hun bemoei
ingen met de Vlaamsche taalkwestie tot
nu toe bemanteld hielden. De verklaring
van den Rijkskanselier toont duidelijk, dat
do Duitsche regeering het gemunt heeft
op den ondergang of de blijvende on
derwerping van België en dat het
Vlaamsch belang de eerste schakel zou
moeten worden van onze onafhankelijk
heid.
Dr. Terwagne verklaarde
Men kan zich geen belachelijker coine-
dio voorstellen. Wat werkelijk ongehoord
is, is dat de kanselier zich zelf tot zulk
een hoerenbedrog heeft geleend en er zelfs
fzijn meester, den keizer, in heeft ge
mengd.
Profess or Leo van Puyvelde,
hoogleeraar in de kunstgeschiedenis aan
de Gentsche Hoogeschool verklaarde:
Met hun Vlaamsche politiek bedoelen
de Duitschers tegen België hetzelfde als
mot hun Casement-avontuur tegen Enge
land, hun Poolsche drijverij tegen Rusland
en hun Mexico-complot tegen Amerika.
Het is een ondoordachte ziet, die -hun
tenslotte niet ten goede komen zal.
In België hebben zij echter nog een
paar bijbedoelingen. Lukt het hun niet
om het Vlaamsche volk tegen bet Bel
gisch staatsverbond op te jagen deze
voorstelling is louter een hersenschim
dan hopen zij toch de tweespalt in het
Belgisch gezin gesticht te hebben en daar
enboven hopen zij met hun telegrammen
over de kwestie, die zij overal heen sei
nen 'en opgenomen zien, aan de wereld
de meening op te dringen, dat er geen
Belgische natie bestaat.
Julius Hoste Jr. schreef
De taalquaestie is voor do Duitschers
slechts een voorwendsel; het komt er
op aan ons land op politiek, economisch
en militair gebied te onderwerpen. In dat
teeken wordt de taalquaestie een uithang
bord, waarachter Vlaanderen ingericht
wordt tot een bruggehoofd van Duitsch-
land. Bij het sluiten van den vrede zou
aan geen enkel volk ter wereld een treu
riger lot beschoren zijn, dan aan het „be
vrijde" Vlaamsche volk.
Wie zijn toch die leden van den ge
heimen Raad van Vlaanderen?
Tegen het bekend maken van hun na
men mochten ernstige bezwaren beslaan
de heeren hebben zich wel laten fo-
tografoeren. Duitsche kiekjesbladen heb
ben, naar de „N. R. Crt." meldt, een
afbeelding van de groep. Daarop ziet men
zieven hooggehoede mannen met een, blijk
baar Duitsch, officier.
Inmiddels heeft de „Vossische Zeitung"
do namen van de afgevaardigden gehoord,
welke hij Helfferich hebben genoenmaald.
Het waren Van den Broeck, Dumon, dr.
Verhees, prof. Lambrechts, directeur-gene
raal Tack en directeur-generaal Ver-
nieuwe.
Hoa een EngeLch schip wuitscbers rsddc.
Een der onlangs door een Duitschen
onderzeeër getorpedeerde „Manchester
Guardian" vertelt hoe datzelfde schip eeni
ge jaren geleden een Duitsch schip en
zijn bemanning van een groot gevaar
redde
„Eenige jaren jgeleden, ontmoette de
„Crown Point" in den Atlantischen Oce
aan de Hamburger bark „Planet", die in
nood verkeerde. Zij was zeventien dagen
geleden van Mexico vertrokken en zwalkte
hulpeloosheid rond.
Bryant, de tweede officier van de
„Crown Point" ging aan boord, vond de
bemanning lijdende aan scheurbuik, den
eersten stuurman dood, den kapitein be
wusteloos en den tweeden stuurman ster
vende. Bryant bood aan, aan boord van
het Duitsche schip te blijven en het naar
de haven te brengen.
Zijn gedrag was heldhaftig. Veertien
dagen lang werkte hij bijna onophoudelijk,
bestuurde het schip, verzorgde de zie
ken en wekte hem op met den humor,
die ook uit zijne aanteekeningen in het
logboek blijkt.
De kapitein stierf en het vaartuig kon
slechts 25 mijlen per dag afleggen. Bry
ant schreef in het logboek: „Als het niet
zoo ernstig was voor die arme stervende
Duitschers, zou deze razende snelheid ver
makelijk zijn. Bryant bracht het schip naar
Queenstown en het Admiraliteits-Hof ken
de hem voor die veertien dagen werk
642 p.st. toe, terwijl ook de reeders, de
kapitein en de bemanning Van de „Crown
Point" eveneens een belooning ontvingen.
Wat „oorlog" is
wordt op aangrijpende wijze geschilderd
door prof. dr. J. W. Pont in „interna
tionaal Christendom".
Hij deelt het volgende mede:
„Een Deensche zuster van het Roode
Kruis deelt het volgende mede, dat zij
vernomen heeft van een jong Fi'ansch
korp oraal, een schilder van erkend ta
lent, die bij Verdun vreeselijk is verwond:
De vreeselijkste nacht, zeide hij, was
die van den 24en Febr. Er bad een ge
weldig bombardement plaats gehad. Het
eene regiment Duitschers na het andere
werd .weggemaaid; aan beide zijden had
men vreeselijke verliezen geleden. De kre
ten, die opstegen uit de hoopen gewonden
en stervenden, waren hartverscheurend.
En, zoo gaat hij voort:
„het was onmogelijk de gewonden
te helpende nacht brak aan. Het
vroor: er begon sneeuw te vallen, die
de duizenden verwrongen menschefgke
lichamen bedekte. Of de duisternis en
de sneeuw er de oorzaak van was, of
dat de duizenden gewonden tot het
besef kwamen, dat hulp onmogelijk jras
en dat zij nu den geheelen nacht in de
koude moesten liggen en doodbloeden is
niet te zeggen
Het verschijnsel is niet te verklaren
of misschien is 't alleen merkwaardig,
dat het niet vaker voorkomt!... Maar
eensklaps was het alsof allen, die nog
leefden, en die gewond en hulpeloos neer
lagen, krankzinnig waren geworden. Het
was alsof ze allen tegelijk waren aange-'
grepen door een vlaag van waanzin, ten
gevolge van hun eigen vreeselijke onmacht.
Er kwam op een diep zuchten, kreu
nen, huilen, dat zich oVer het geheele
slagveld verspreiddeen dat kort daar
na aanzwol tot gillen, tot gillen zóó wild,
'zóó alles doorborend, dat zij als een be
smetting zich verspreidden, vlug ais de
bliksem. Ten slotte werd het één enkele
gil, uitgestooten door duizenden wanho-
pigenéén jammer, één snikken, één
weeklacht der worstelende ziel in de
vreeze des doods
En wij, die ernaar luisterden, werden
bijna gek, onze haren rezen te berge
wij gilden ook; wij schreeuwden; wij wil
den uit onze stelling loopen om tot hen
te gaan en ze te helpenof om ze
te do oden, oin die gillen te doen Op
houden om te dooden of om te
sterven. Men zal het nauwelijks willen
gelooven, finaar de gillen overstemden
bijna het gedonder van het geschut.
Onze bevelhebbers gevoelden, dat er
gevaar dreigde. Een ieder, die zijn dek
king verliet, was een kind des doods.
De démoraliseering der mannen moest
voorkomen. Daarom werd hst bevel ge
geven, dat de muziek zou spelen. Alle
muziekcorpsen! Muziek, meer muziek...
Volksliederen, vroolijke deunenZon
der ophoudentrommels en trompetten
vlak bij ons den geheelen nacht
om te overschreeuwen die ontstellende
gillen daarbuiten Niet voor 2 uur na
den middag van den volgenden dag ver
minderde liet vuren een weinig, zoodat
de soldaten met hun draagbaren konden
gaan ophalen wie den kouden nacht en
het bloedverlies had overleefd
Korte Oorlogsbsrichton.
Te Wezel is deze week de groote
brug over den Rijn, met welks bouv
men in 1914 begon, gereed gekomen. De
brug wolke 510 Meter lang is, kostte
3 millioen 300.000 'M.
De „Az Est" verneemt uit Madrid,
dat de stoomboot „Cataluna" met 50 Duif-
se ho vluchtelingen uit Kameroen aan
boord, Donderdag te Cadix aankwam. On
derweg werd de stoomboot door een Fran-
schen kruiser aangehouden. Honderd Duit
sche vluchtelingen werden in Fernando
aan land gezet.
De Paus heeft geprotesteerd tegen
de recruteering en deportaties in Polen.
Onder de neutrale landen schijnt
Spanje zich te onderscheiden door groo-
ton borichtenhonger. Dit is tenminste op
te maken uit het buitengewone groot»
draadlooze verkeer van Spanje gedurende
den oorlog. De Spaansche maatschappij
voor draadlooze telegrafie publiceert een
zeer interessante statistiek, waarin haar
werkzaamheden gedurende het jaar 1916
nauwkeurig vermeld worden. Volgens be
doelde statistiek werden gedurende 1916
door Oostenrijk-Hongarije 139012 woor
den draadloos naar Spanje geseind, door
Engeland 1.275.908 woorden, door
üuitschland 1.482.980 woorden, door
Frankrijk 982.843 woorden en door Italië
170.407 woorden.
Te Luik is het sluitingsuur der kof
fiehuizen enz. thans met het oog op het
kolengebrek vastgesteld op 6 uur 's avonds,
terwijl maar één lantaarn op straat mag
branden. Ook de kostscholen en bijzon
dere scholen mogen 's avonds geen licht
branden.
De „Petit P&risien" meldt, dat de brood
kaarten binnen twee maanden ingevoerd
worden en den bezitter een half kilo
gram brood per dag wordt verstrekt. Het
overschot van de kinderkaarten, zal voois
toeslagkaarten dienen voor arbeiders, die
zwaar werk doen. Het voedingscomi'cé
houdt zich met een plan bezig voor de
melkindustrie, om de verzorging van kin
deren, g<-wonden, zieken en grijsaards te
verzekeren.
