No 224
Maandag 26 Februari 191V
«lie Jaargang
De Groote Oorlog.
Binnenland.
De groote Zeeramp.
maramauir>
Uitgave van
ie Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes;
1AN3E VORSTSTRAAT 2M,
Bureau te Middelburgs
FIRMA F. P. DHUIJ L.
Drukkers:
©osterbaan Le Coinire - Gees*
De Eerste Kamer.
Onze st&rienreefe inzake de niewwte:
(Kiesrechtregeling is ten einde. Naluur-
njk is er nog heel wat vergeten, doch
dit is opzettelijk geschied, als zijnde het
voor den tezei van mónldor belang.
Wij hebben evenwel nog op één p.unt
de aandacht te vestigen: de verkiezing
van leden der torste Kamer.
Ten opzichte <fc Eerste Kamer is deze
groote verandering aangebracht, dat voor
taan iedereen, tazij er wettelijke rede
nen van uitsluiting bestaan, lid van de
Eerste Kamer kan worden. Precies de-
tzelf.de regelen als voor het .lidmaatschap
der Tweede Kamer zullen nu voortaan
geldén voor de verkiesbaarheid tot lild
van de Eerste Kamer.
Voor leden van de Tweede en van Ste
Eerste Kamer wordt voortaan'slechts ver-
jaischl, dat zij Nederlander zijn, biet krach
tens onherroepelijke uitspraak, wegens
krankzinnigheid of zwakheid van vermo
gens', de beschikking ol het beheer ovietr
inunn© goederen hebben verloren, noch
van de verkiesbaarheid ontzet zijn, en
dat zij den ouderdom, van dertig jaar ver
vuld Hebben.
Voor elke provincie wordt het aantal
Eerste Kamerleden vastgesteld. Zeeland
verkiest twee leden ,nel als thans.
Zij worden gekozen door de Provinciale
Staten bij gewone stemming, dus met naar
hei evenredigheids stelsel.
De stemmingen voor heden van Pro
vinciale Staten en Gemeenteraden hebben
plaats in 1919; voor de Tweede en Eer
ste Kamer waarschijnlijk in 1918.
Kamerontbinding.
De Grondwetsherziening zal, wanneer
straks de Eerste Kamer er haai' zegel aan
hecht, en de Koningin het desbetreffend©
Wetsontwerp door hare handteekening tot
„wet" maakt, (dit noemt men de .eersite
lezing) ten gevolge "hebben, dat „na de
afkondiging dezer wet" (art. 195 der
Grondwet) de Kamers ontbonden wor
den.
De eerste samenkomst der nieuwe Ka-
taers (al de 150 leden in één zitting
bijeen, dat noemt men de tweede lezing)
moet hierop plaats hebben binnen twee
maanden.
Nu schijnt in den boezem van hel mi
nisterie bezwaar gemaakt te zijn tegen een
ontbinding in het gevaarlijk tijdsgewricht
hetwelk wij thans doorleven. 'Een be
tewaar, waarvoor vyü vooral na de ramp
van den 22en, beginnen te voelen.
Gevraagd mag worden of het gewenscht
is dat gedurende een tijdperk van „bin
den twee maanden" er geen Volksverte
genwoordiging is'.
Want zoo moet men zich den stand
der kwestie denken.
Zoodra de wet in het Staatsblad staat,
Waarbij verklaard wordt dat er grond be
staat een voorstel tot Grondwetsherzie
ning in overweging te nemen, worden de
Kamers ontbonden. Er is dan geen volks
vertegenwoordiging meer.
De Kamerleden zijn dan niet meer af
tredende lodeu, in zoover zij tot September
blijven, zitten, maar afgetreden leden.
En nu, is het te begrijpen dat de re-
geering liever de gewone vierjarige perio
dieke aftreding ziet doorgaan, en 'de ont
binding der Kamers bijvoorbeeld tot na
den oorlog zou verschuiven.
Ging dit door en dit heeft de regee-
ting natuurlijk in haar hand dan zou
toen toch verkiezingsacties krijgen, ook
a! hebben bereids de partijen besloten
géén strijd te voeren.
't Kamerlid Albarda heeft in „Het Volk"
een poging gewaagd de ongerustheid bij
de regeering weg te nemen. Hij meieint
namelijk dat de minister van Binnein-
Jandsche Zaken een Koninklijk Besluit uit
lokken kan, waardoor de Kamers ontbonr
dén worden met een lateren 'dag.
Daardoor wordt mogelijk gemaakt, 'dat
de nieuwe Kamers bijeenkomen bijvoor
beeld reeds op den dag volgende op dien
waarop de ontbinding voltrokken wordt.
Naar onze bescheiden meaning ver-
Wart de heer Albarda hier een ontbin-
dingsbesluit in gewone gevallen met een
antbindingsbesluit dat terstond op een eer
ste 'lezing der Grondwetsherziening «moet
volgen
Laatstgenoemd besluit bepaalt niet dat
Üe> Kamers op een bepaalden datum zul
len ontbonden worden, maar dat zij ont
bonden zijn.
Uitschrijving van een ontbinding op lan-
®er termijn van een lichaam dat zich-
Wilf 'door een genomen besluit reeds ont
bonden heeft komt ons voor een onmoge
lijkheid te zijn om geen zwaarder
i**oord te gebruiken en evenmin te
verdedigen als het uitstellen van behan
deling der Staatsbegrooting, tot ver over
de tvfsee maanden in het volgende jaar.
VERSCHAT ZC.KEK WERKDAG
Abonnementsprijs
maanden fr. p. post
Loese w 3
MS
yrijs der Adverterdiëiu
It- 4 regels ƒ0.50, iedere regel meer lOcfc
i-iaaftaj plaatsing wordt 2-maal berekend,
L: jjormement voordeelige voorwaarden,
Fsmffieberichten van 110 regels
iedere regel meer 10 ct.
Afgezakt.
Dé S. Di. A. P. beigint steeds meer
als leen gewone burgerpartij openbaar te
worden.
De bladen wezen er dezer dagen op
da't Ook een sociaal-democraat zitting hiad
in 't stembureau dat in gekleed© jas en
toet de witte das om in het Koninklijk
rijtuig plaats nam dat door lakeien der
Koningin omringd was, en zoo met de
overige leden van het stembureau Klee-
rekoper naar bet Paleis reed om aan
H. M. de voordracht voor het voorzitter
schap de Kamer aan te bieden.
Het was reeds lang bekend dat de S.
D1. A. P. in de, onzes inziens, goede
richting aan hét afzakken was.
Wat 'n verschil met den tijd der mee
tings en der opruiende redevoeringen.
'Het is nog slechts vier jaar geleden
dat (Het Volk van het leger schreef
„Ondermijnt het leger, gij kunt het;
wek bij uw zonen afschuw en haat voor
dat leger, waarin zij gebruikt zullen wor
den o,m de vijanden te dienen van hun
eigen moeders en vaders, broers en zus
ters, waarin zij gedrild en afgejakkerd
Worden om de bestrijders te worden
van hun eigen klasse".
Dat was het „revolutionaire" tijdperk.
„Hoort hét, tyrannen, die vet sijt van
de magerheid der armen"zloo riep Troel
stra 'toen uit.
„Wie kullen hen ziek pesten", zeidc
in dien tijd de bekende socialist Hernri
Polak, doelende op die „vervloekte ka
pitalistenkliek".
Ook op dit punt is alles andore gewor
den.
Toen dézer dagen de minister van oor
log gevaar liep zijn zetel te verlieizeni
bij een ernstig conflict met Kamerleden
van Rechts, waren het met do overige
partijen van Links de sociaal-democraten
dio den minister het leven redden.
Van revolutionair tot ministriëel mocht
vroeger een heele sprong zijn, nu is het
slechts een sltap geworden.
De jS. D. A. P. werd een regeeringsr
partij, even male en makkelijk als de
haar verwante vrijzinnige partijen.
Trouwens die meerdere schikkedijkheid
en schappelijkheid heeft reeds vroeger in
deze parlementaire period© in heit oog
geloopen. Ook in de pers,
Een voorbeeld. In (Het Volk van 7
Aug. 1914. Pag. 2 kolom 3 (De stemming
in Duitschland) regel 16 v.o. staat jDe
Keizer met een hoofdletter. Trouwens in
diezelfde courant is ook> sprake van de
Kroon met een hoofdletter.
Ons doet dit natuurlijk genoegen.
Doch deze afzakking, als feit op zich
zélf genomen, bewijst weer een keer te
meer, dat beginselen zonder geestelijken
ondergrond niet tegen den Stroom des
tijds bestand zijn.
Da raap van dan 22e n.
Het bericht in ons vorig no. omtrent
de torpedeering van zeven onzer han
delsschepen heeft ook in onzfen breedten
lezerskring algemeen© ontstemming en
ontsteltenis gewekt
Het is de meest ergerlijke ramp van
alle die de oorlogvoerende mogendheden,
Duitschland vooral, ons in die twee en
een half jaar bezorgd hebben. Een ramp,
waarbij die yan de „Lusitania" in het
niet verzinkt.
Zeven schepen, de meeste met levens
middelen, uit een Engelsche haven ko
mende, derhalve niet op weg er heen;
van welke bekend kon, ja moest zijn
dat zij behoorden tot de vloot, welke
door Engeland wederrechtelijk werd vast
gehouden, en die thans mochten uitva
ren, uitvaren met medewelen, ja voor
een deel met verlof van Dui tschland zelve,
worden daar, reeds terstond nadat zij de
Engelsche haven uit zijn, zonder vooraf
gaande waarschuwing en natuurlijk ook
zonder onderzoek van de scheepspapieren,
zonder rekening te houden met onze vlag,
in botten overmoed, zonder genade, in
den grond geboord.
Ziedaar de indruk van het op Donder
dagavond gebeurde, het onvergefelijke feit
waardoor nu zeker het laatste zweempje
van toejuiching van Duitschlands oamen-
scheJijk duikbootensysteem wel in den
mond zelfs van den meest verstokten pro-
Dnitscher onder ons zal verstomd zijn.
Het is waar, Engeland heeft schuld,
door tegen recht en reden in onze schepen
zoovele maanden aan te houden.
Het is waar. Duitschland had bij uit-
zeiling op 17 Maart absolute veiligheid
verzekerd; en gewaarschuwd dat geen vol
strekte veiligheid bij uitzeiling op 22
Febr. kon worden gewaarborgd.
Het is waar, de reeders speelden een
onverantwoordelijk spel, door in weerwil
van deze onzekerheid toch nog tot uit
varen last, te geven.
Doch de 'fout der Duiische regeering
blijft dat gij niet in den, mees t vols [.rokten
zin het verzoek om uit te varen op deu
fatalen datum afwees.
Het zal moeilijk blijken alle schuld op
een der drie partijen te leggen. Trouwens
de eene partij zal .wel naar de andere,
en deze op haar beurt weer naar de
volgende partij wijzen docb vast staat
van nu af onder ons dat bet duikbooten
systeem, niet alleen als onmenschelïjk,
maar ook als onbruikbaar, wegens gemis
aan het gewenschfé" contact lusschen het
hoofd en de samenstellende deelen, on
voorwaardelijk te veroordeelen is.
Aan de Nederlandsche regeering zij bij
hare bekende voorzichtigheid, de noo-
dige vastheid van gang en cordaatheid
van blik jpegebeden om in deze pijn
lijke aangelegenheid een casus bel
li toch niet naar wij hopen den juis-
ten weg te volgen.
Bsteopt overzicht van den toestand.
Het bericht van het torpedeeren van
de zeven Nederlandsche schepen (ook het
s.s. Menado zou zijn getorpedeerd, volgens
later ingekomen berichten) overhearscht
natuurlijk in beteekenis allo andere te
legrammen en berichten en doet ae ver
der dan het anders in hun betrekkelijke
onbelangrijkheid het geval zou zijn, naar
den achtergrond wijken.
Trouwens de verscherpte duikbootoor
log eischt reeds eanige dagen alle aan
dacht op.
Dag in dag .uit bereiken ons berichten
omtrent gezonken Entente-schepen, zoo
dat men in Engeland begint te vreazen,
dat 't mis zal loopen met de levensmid
delenvoorziening.
Nog nimimer is zulk een nadruk gelegd
op het gewicht van Engeland'» voeding
in de naaste toekomst als nu Lloyd Geor
ge d'eed.
Het is dan ook wei teekenend voor Ölen
toestand, dat niet rnieer de actie der le
gers, doch de levensmiddelen-politiek in
de eersteplaats wordt genoemd.
Maar* wie voelt nu niet deur invloed
van den onbeperkten duikbootoorlög?
De neutralen lijden er ook 'reeds1 onder.
Over «de jn ons land genomen maatre
gelen behoeven we op deze plaats, niets
te zeggen.
Ook jn de andere onzijdige landen wor
den nu ingrijpende maatregelen getroffen
om aan de schaarsehte van eerste levens
behoeften tegemoet te komen. De Ziwit-
sersche Bondsraad heeft met enkele ver
anderingen tie besluiten van het departe
ment voor de volkshuishouding aangaande
de beperking van levensmiddelen aangeno
men .Des Dinsdags en Vrijdags 'is geen
vléesch te krijgen.
In Zweden overleggen de bevoegde over
heidspersonen over de regeling van het
benzineverbruik door invoering van fcem-
zinekaarten. Van 25 dezer af miogen geen
nachtelijke ritten meer met auto's en an
dere motorvervoermidtieilen worden ge
daan.
In Rridiania worden eoni ge volkskeu
kens' opgericht. Men vreest volgens den
Kopenhaagschen correspondent van Wolff,
dat veel menchan door het aanstaand
steenkolengebiek werkloos woeden.
Overal staat de honger voor de Idaur.
Er is: opgemerkt, dat Duitschland de
onbeperkte duikbootoorlog niet direct heeft
afgekondigd om Engeland's levensmildde
lepvoorziening te fnuiken, doch om zoo
veel mogelijk schepen, van oorlogvoeren
den zoowel als van neutralen, in den
grond te boren, ten einde de handelsvloot
te verMcinen, opdat Duitschland na 'den
oorlog minder krachtige concurrenten ter
zee tegenover zich zal vinden.
Nu gelooven we dat niet direct.
Dnitschland wil in de eerste plaats
Engeland blofckeeren, doch bat is na
tuurlijk zeer wel mogelijk, dat bedoelde
bij-overwegingen tot het besluit hebban
bijgedragen.
Op de slagvelden, is riiets van belang
gekeurd.
De voorbereidingen tot het groote of
fensief zijn blijkbaar nog niet afgelioopen.
Men fluistert) dat het in Maart zal be
ginnen.
Op alle fronten dér geallieerden gelijk.
Van Nieuwport tot in den Elzas, van
Riga tot Idle Sereth in Roemenië, aan
de Isonzo, in Tyrol en in Macedonië.
Men hoopt daardoor den vijand te be
letten va.n het eene front versterkingen
naar het andere te zenden.
De verhouding tusschen de Ver. Sta
ten en Duitschland is nog even gespan
nen als verleden week.
En dreigt in de naaste toekomst nog
spannender te worden.
Immers we lezen nu, dat de Ameri-
k aansclie consul te Malta aan het Mi
nisterie van Buiteniandsche Zaken te
Washington meldde, dat Robert Hades,
een Amerikaansche zendeling uit Too-
cliow, verdronken is, toen den 17en het
s.s. Athos zonder waarschuwing getorpe
deerd werd.
Fsanscha stemmen.
Terwijl de meeste Franschie bladen
doorgaan, op grond van d© statistiek, over
het scheepvaartverkeer in de Fransche
havens, 'het duikbootengevaar als zeer ge
ring aan te geven, schrijft de „Petit Pa
risian" aan (het slot van een lang ar
tikel over de verschillende middelen ter
bestrijding van de duikbooten:
Het duikbootengevaar blijft echter ern
stig. De publieke mieening, die bezorgd is,
moet onderricht worden.
In de „Matin" haalt de afgevaardigde
Garat, secretaris van de oorlogs-miarine-
commissie, aan, dat de door den minister
van marine opgegeven verliezen onwaar
zijn, daar de Duitschers hoofdzakelijk ké
ren, kolen, oorlogsmateriaal en staal in
den grond boren.
Korte oorlogsberichten.
Die Engelsche legerbegrooting voor-
iziet in de uitrusting van 5 millioen man,
behalve die, welke ia Indië dienen.
Den tweeden Januari is! in een oefe-
ningisloopgraaf in bet kamp van Aldershof
het lijk gevonden v.an zekeren 'luitenant
Wattertan. Zijn aanstaande schoonzoon,
die hem bleek te hebben vermoord, is
daarvoor ter dood veroordeeld. Het mo
tief was diefstal.
Kapitein Percy S. Smith, naar rruen
zegt de laatst overlevende officier, die
deelgenomen hoeft aan de cteirge van
Balaclava, is te Southampton overleden.
Het St. Peiersburgsche telegraaf-
agentscbap spreekt tegen wat de- N. R.
Ct. aan Duitsche bladen had ontleend over
een geheimzinnig© epidemie, die aan pe.-.t
deed deuken en die in bet goevernerrient
Jelcaterinoslaf om zich heen zou grijpen.
Op grond van inlichtingen van den Rus
sisch on gezondheidsdienst meldt het bu
reau, dat in dat goevernement geen be-
simieltelijke noch andere ziekte niet pest-
verschijinselen is vastgesteld.
Men i3 niet ingegaan op bet voor
stel van den oud-oplichter Rochetto, om
henu naar het front te zenden. Hij moet
3 jaar zitten.
Een Fransche legerorder vermeldt
voor de derde rniaal den naami van zeke
ren Gonod, die op lSV^-jarigen leeftijd
in dienst kwam en nu sergeant is. De
laatste vermelding fereeg hij wegens een
goedgeslaagden overval, waarbij hij in een
handgemeen „3 vijanden doodde en ette
lijken verwondde".
De Duitscbe bladen vernemen uit
Stockholm' van een ongeluk, der koningin
van Roemenië te Jassy overkomen. De
auto, waarin ze zat, wilde in een drukke
straat pilwijken, maar .de rem weiger
de ©n de wagen reed pal op een ;yjnkel
in, waai- hij bleef steken. Dte koningin
zoowel als de bestuurder werden door
glassplinters tamelijk ernstig gekwetst.
Naar verluidt is de koningin ook nog
inwendig gewond.
Over den toestand der Elzassers
in Frankrijk schrijft de „Victoire", dat
het een groot getal van hen, die Duitsche
namen en een Duitsch accent hebben,
nauwelijks mogelijk is, in Frankrijk te
leven, zonder van honger te sterven. Alle
deuren worden voor hen gesloten. De
„Victoire" stelt daarom voor, dat het den
Elzassers vergund worde, hun namen te
verfranschen.
In St. Petersburg is de verkoop van
kaakjes, koek en fantasiebrood verbo
den.
(De Engeluohe minister van marine
beeft het percentage vrouwelijke werk
krachten in de munitiefabrieken verhoogd.
Een Engelsohman, Handley Pago,
heeft een nieuw vliegtuig gebouwd, dat
met 21 menschen tot 70110 voet is opge
stegen. Het wordt voor militaire doel
einden van waarde geacht.
De Lord Mayor van Londen heeft
op een vergadering ten bate van de Engel
sche ooriogslecniug gezegd dat hij' van
heel hooge zijde had gehoord snaar
hij mocht geeu namen noemen dat de
ooriog van het jaar gewonnen zou worden
ate er maar goed op de leoning werd
ingeleekend. Dit lijkt iels op de orakel
spreuk die Croesus kreegals hij de Halys
overtrok, zou (hij een groot, rijk verwoesten.
Dat kwam uit, maar het was zijn eigen rijk.
Hel Providence Journal te New-York
meldt, dat hel gouverneinieint inlichtingen
beeft ontvangen omtrent een complot
tegen het leven van President Wi 1-
,s'o n. Een onderzoek wordt ingesteld.
Het Londiensche postkantoor beeft
19000 man ontslagen, opdat dezen bij' bel
leger en de vloot ingedeeld kuinniein wor
den.
Een telegram van Havas inleidt, dalt
bij het vuren op een vliegtuig Duitsche
granaten .bij Bonjol op Zwitstersoh
gebied zijn gesprongen.
Te Boedapest verschijnen alle dag
bladen in verkleind formaat.
Lloyds meldt, dat ook de Menado van
dén Rotterdamschen Lloyd is getorpe
deerd. Het schip is echter daarna te Fal
mouth binnengeloopen.
De Eemland en de Zaandijk zijn wel
licht nog drijivende. De Bandoeng is ge
zonken.
Naar is gebleken, is het bericht om
trent het torpedeeren van de zes Neder
landsche schepen Vrijdagavond laat aan.
het ministerie van Buiteniandsche Zaken
ontvangen, maar heeft de minister het
nog niet willein gepubliceerd zien om
geen onrust te verwekken bij de betrek
kingen van ide opvarenden, daar omtrent
het lot van. de bemanningen niets hoe
genaamd bekend was, en de minister,
die zooals bekend, dadelijk telegrafisch
inlichtingen omtrent het lot dér equipa
ges heeft verzocht daaromtrent in de eer
ste plaats zekerheid wilde hebben.
Reuter verneemt uit Londen met be
trekking tot den aanval op 22 Februari
j.l. op de zeven Nederlandsche stoom
schepen in het Westelijk gedeelte vaa
het Engelsche Kanaal, dat door de En
gelsche Admiraliteit geen instructies ten
behoeve dier schepen zijn gevraagd nooh
gegeven, daar de geheele regeling in
handen was van de Nederlandsche Auto
riteiten.
Wolff verneemt, dat na de afkondiging
Van de versperde gebieden Nederlandsche
reederijen verzochten 33 in Falmouth lig
gende Ned. schepen, waaronder 20 met
graan en veevoer voor de Ned. regeering
geladen, nog na afloop van den op 5
Februari vastgesteld en term'ijii uit het ver
sperde gebied te mogen laten uitvaren.
Van Duitsche zijde werd, om aan de Ned.
regeering de 2ü ladingen graan te laten
toekomen, bij' uitzondering daarvoor toe
stemming gegeven, onder voorwaarde
echter, dat de uitvaart niet na middernacht
van 10/11 Febr. mocht geschieden. Op
die wijlze konden de schepen in den, al
len duikbooten bekenden, termijn binnen
welken voorzorgen in acht te nemen wa
ren, en welke termijn in den nacht van.
12/13 dezer afliep', het versperde gebied
volkomen veilig verlaten. De Ned. ree
derijen aanvaardden dat aanbod in dank,
doch waren om onbekende redenen niet
in staat hun schepen te laten uitvaren
(omdat de mededeeling perst in den na
middag van den lOden gegeven werd, te
laat om de schepen voor middernacht
te kunnen laten uitvaren. Red N. R. C.)
Zij herhaalde daarop hun verzoek om hu»
de uitvaart mogelijk te maken op een
lateren dag en hun werd meegedeeld, dat
hun schepen öf dén 17den Maart vol
strekt veilig, of den 22 Febr. betrekkelijk
veilig lungs een bepaalden weg Darmouth
en Falmouth konden vertalen. Van dit
aanbod wilden 18 schepen den 22en Febr.
gebruik maken en den weg in gezamen
lijk en vaart afleggen.
Deze tijding werd den 16en Febr. te
Berlijn ontvangen. Den reeders dezer 18
schepen werd daarop nogmaals uitdruk
kelijk meegedeeld dat den 22en geen vol
strekte Veiligheid kon worden gewaar
borgd aangezien het onzeker was of all'e
in het te doorvaren gebied opereerende
duikbooten het draadlooze bevel zouden
ontvangen. Bovendien werd er op gewe
zen, dat tegen mijhengevaar buiten de
aangegeven koers volstrekt geen waarborg
kon worden gegeven.
Naar het schijlnt hebben ten slotte 8
schepen het risico van de vaart op zich
genomen.
Als de berichten uit Nederland juist
zijn, dat deze acht schepen te gronde
zijln gegaan, idan wordt dit diep' betreurd,
maar de verantwoordelijkheid van het ge
beurde treft de reeders, die er de voor
keur aan gaven hun schepen den 22sten
met betrekkelijke veiligheid te laten uit
varen, in plaats van tot den 17en Maart
te wachten, op welken dag volstrekte vei
ligheid beloofd was.
Van onze duikbooten hebben wij nog
geen bericht hieromtrent ontvangen.
Oud'- minister C o 1 ij n te Haar
lemmermeer.
Op den A.-R. Raxlijdag te Haarlem
mermeer trad als spreker op de heer Go-
lijn, met het onderwerp„Nieuwe orien
teering eisch".
