No 94
Maandag 22Januari III!
&le Jaargang
De Groote Oorlog.
i
Uitgave van
3e Naaml. Venn. LUCTOR ET EMESGO
gevestigd te ©ties.
Hoofdbureau te Groess
ILANSE VORSTSTRAAT 21i»
Bureau te Middelburgs
FIRMA F. P. DHÜIJ - I- 3UR«.
Drukkers:
Oosterbaan Le Colntre Goes.
De Zeeuw
VERSCH4JK7 Z'-KEN WERKDAG
Abonnementsprijs
Per 3 maanden f*. p. postl££.
Losse ■jttkwb._0;0B
/rijs der Advert entiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer lO.ci
&maaï plaatsing wordt 2-maal berekend,
Bij-abonnement yoordeelige voorwaarde^
Famtteeb eriohten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Oö Soldatencourant.
Op tweeduizend gulden na heeft de
I uitgave van die krant het Rijk reeds, een
£m° gouds gekost, tot 1 Juli 1916.
Dat wil zeggentot nu toe wij schrij
ven 22 Januari 19171 reeds heel wat
meer.
In weerwil van vragen ,en verzoeken
door Rechtsche Kamerleden, onder ande
ren door onzen Duymaer van Twist, blijft
de minister van oorlog weigeren ook zelfs
maar 't geringste subsidie uit 's Rijks kas
toe te staan voor de uitgaven van onze
Christel ij ke soldatencouran-
ten.
„De Soldatencourant" heet neutraal; en
daaraan zal 'toolc wel liggen, dat pile
baten die krant toekomen, en onze kran
ten het met niemendal moeten doen;
Wij moeten hier ernstig tegen opkomen.
Nogmaals dringen wij er bij den minister
van oorlog op aan dat hij zijn meening
op dat punt herzie. Te meer omdat, ge
lijk De Voorhoede terecht herinnert,
Zijne Excellentie zelve bij een bezioek
aan het R.-K. Militair Tehuis te Waals-
dorp verklaard heeft, „dat de godsdienst
den goeden geest in het leger bevor
dert"..
Dat staat trouwens ook in het Regle-
I. ment op ,den Krijgsdienst, artikel 2.
Onze Christelijke bladen hebben geen
I ton noodig om 'te kunnen propageeren.
Met een klein bedrag zouden zij al
geholpen zijn. De Christelijke milddadig
heid is er ook nog.
Maar ziooals 'tnu gaat: de Soldaten
courant een ton, en de Chr. bladen (o.a.
onze K r ij g s m a n) nietsdat is al
te mal en al te onbillijk.
Het gaat hier toch oin het' zedelijk en
geestelijk belang van den jeugdigen mili
cien.
Wie beeft er niet voor terug dat straks,
dank zij de vervroegde oproeping, de
militie 1918 haar intrede in de kazernes
doet, ongewapend tegen het zedelijk ge
vaar dat daar deze jeugdige, aan ouder
zorg onttrokken jongens van alle, kanten
bedreigt?
Is de Christelijke lectuur van D'e
Krijgsman en ander© bladen in Can-
tino of Tehuis in zulk een omgeving dan
overbodige weelde
Het Vredesgevaar.
Niemand verbaze zich over dit cyni
sche opschrift.
Er izijn eenmaal menschen die dit woord
in den mond nemen, neerschrijven en
in de, courant laten afdrukken, en zoo
door de pers verduizendvoudigd naar alle
zijden der wereld laten uitdragen.
Er zijn menschen die blij' zijin met den
oorlog, vanwege de oorlogswinsten. Men
schen die .zeggen: wij zijn. er goed pree;
laat 'tnog maar eein poosje zoo blijven.
Net als, onze vaderen in den 80-jarigent
porlog, die zelfs munitie aan den vijand le-
verdm.
Dergelijke minderwaardigen telt ons
land; loch in vrij grooteren getale- Noord-
Amerika.
Daar zitten de beursnjanne-n, de specu
lanten, de staalkomingeu, de mannen van
de munitiën ijverheid.
Doch niet alleen dezen houden hun hart
vast bij een mogelijke baisse (daling)
op de Amerikaansche Beurs bij vredesee-
tucViten.
Wij lezen namelijk in de „N. R. Ct.":
'L ^meinkaarische textiel-wereld ziet
erL bi de eerste
rekening wkxt-
"J^s-gevaar" opdoemt, én
JournaP Van het -Textile World
Journal de regeermg en het congres tot
onverslapte waakzaamheid bij de dreteS,.
de verandering in den stand van zake^J
Inderdaad, zegt dat blad, is het niet
harteloos, zakenbelangen tegenover 1&
ven en voorspoed der oorlogvoerenden
te istellen, want evengoed als de oorlog
niet zonder de hulp der mannen van
zaken gevoerd kan, worden, kan men niet
over zaken spreken, zonder met den oor
log te rekenen. Een radicale verandering
in de algesmeene situatie is "steeds te
vreezen voor zakerimenschen, zk>o ook
thansi het sluiten van vrede.
Het tegenwoordige tarief, zoo zegt het
blad ook, beschermt speciaal de textiel
nijverheid te weinig, daar de EuropeesChe
concurrenten onmiddellijk na den oorlog
Amerika zullen trachten te overstroomen.
Drie -redenen worden wel aangevoerd,
waarom dit gevaar denkbeeldig zou zijn,
Waar die blijken geen van drie steek te
houden.
Ten eerste heeft de Europeesche tex
tielnijverheid niet veel onder den oorlog
geleden. De Britsche, wier .uitvoer de
eerste twee jaren van den oorlog achter
eb ging, haalt haar schade in "ga zal
gevaarlijk worden zoodra, het vrede is. De
wtsche m Oo-stenrijksche is veilig en
luiten -schot en heeft druk werk ergo
goede verdiensten -in dezen tijd. Z,oodra
zij weer grondstof heeft, zal zij ook ka
toen en wel in onbeperkte hoeveelheid
gaan verwerken, en zeker de rijke- Ame
rikaansche landen, tot klant trachten te
krijgen. .Italië, Spanje, en Japan ont
wikkei-den zich in de laatste jaren pp
dit gebied belangrijk. Alleen, België en
Noord-Frankrijk zijn, vleugellam ges-lagen
en voor ©enigen tijd ongevaarlijk. Neder
land wordt niet genoemd.
Ten tweede is bet onjuist te denken,
dat Europa al wat het vervaardigt, Zelf
noodig zal he-bbetn. Gebrek aan noodzake
lijke kl©e-ding schijnt er in Europa nog
niet te zijn en anders dan het hoog noo-
dige zal 'het grosi der Europeanen na
den oorlog 'zich jaren, lang wel niet kun
nen aanschaffen! Het verbruikt dus wei
nig, en exporteert zooveel mogelijk om
d-en financieieleu toestand te verbeteren.
Ten slotte behoeft het oa'k in het uitge
moorde werelddeel niet aan (mannelijke)
arbeidskracht te ontbreken. De oorlog
heeft bewezen, dat de textiel-nijverheid
-die het reeds' -mlet 15 pet. mannelijk per-
s'oneel kon stellen, dit tot 10 pet. kon
beperken. D<e vrouwen hebben ook vee-I
fabrieksiverk geleerd en velen zullen het
blijven verrichten.
Het vr-ede-s-gavaar hangt de Amerika
nen boven het hoofd en het congresl zal
de invoerrechten nog moeten verhoogen
om het rijke land tegen de concurrentie
van lastige armen te beschermen."
Wie ijst niet van zulk cynisch ged-o-e.
Wie vraagt zich, dit bovenstaande le
zende, niet af waar dat naar toe moet.
Beknopt overzicht van den toestand.
Door verbitterde tegenaanvallen trach
ten Russen -en Roemenen het voortdrin-
gen van het leger van aartshertog Jo
seph -naar d-e Sere-th-vlakte tegen te hou
den om h-et gevaar ©ener flank-bedrei
ging hunner stellingen aan de Sereth
en de Putna aï te wenden.
Vooral' tegen de stellingen op de hel
lingen der Karpathen ten N. van het
Susita-dal ondernamen zij een reeksi he
vige aanvallen, die hun echter weinig
succesi brachten, en veel bloed kostten.
De hoop der Rus-s-is cli-Roemeensc h e le
geraanvoering, om in het bergachtig ter
rein tot het offensief over te gaan, werd
niet vervuld.
De oentralen -echter moeten nu ook
van elke- offensieve beweging afzien.
En zoo bepaalt de strijd zich momen
teel tot kleinere gevechten, die vaak ech
ter wel hakpartijen genoemd kunnen
worden.
In de -streek van het dorp- Skomoroki
't doet er niet toe, waar 't precies ligt
vielen Russische verkenners een vij
andelijke verkenningsafdeeling aan. Na
een gevecht van man en man hakten
zij een gedeelte der 'Oostenrijkers- _met
de bajonet ïn de pan en namen de
overigen gevangen.
Ziedaar het karakter geteekend van
de worstelingen, welke afgewisseld wor
den door hevige sneeuwstormen.
Ook de nevel' is van tijd tot tijd een
goede vredestichter.
Opi het Westerfront strijd op kleine
schaal; Niettemin gaat schier geen nacht
kalm voorbij.
Die donder van het geschut tracht de
oorlogsatmospheer te behouden.
De vorsten en veldh-eeren willen [het
zoo.
Intusschen valt niet te ontkennen, dat
ook de vredesstemmen nog stemming
maken.
Zelfs in Engeland nog.
Om goed op de hoogte te blijven
van de stemming in Engeland, wat be
treft den vrede, moet men tegenwoordig
niet afgaan op 'de telegrammen van Reu
ter, die een geheel' verkeerd beëld ge
ven van den werkelijken toestand. In
de Europeesche kranten staat heel veel
te lezen, wat er op wijst, hoe sterk de
strooming van het volk naar vrede neigt.
Dagelijks vind-en er huiszoekingen .en ar
restaties plaats, steeds' is de politie in
de weer tegen zoogenaamde vredeskui-
perijen. In (jet blad „Brittania", het or
gaan der^ politieke vrouwenvereeni ging,
vinden wij ,dat er op het oogenblik twee
regeeringen Tn Engeland zijn, de eene
is die van Lloyd. George, die den oor
log wil, de andere die van Lord HaUdane,
die op vrede door onderhandelingen aan
stuurt.
In ieder geval is1 het opmerkelijk) hoe
de toon in de openbare redevoeringen
der ministers1 veranderd is. Vroeger spra
ken zij slechts van overwinning, tegen
woordig alleen nog maar van moeilijk
heden, die te overwinnen zijn. Kolonel
Repington heeft gezegd, dat 60 nieuwe
divisies' naar het front aan de Somrne
moeten worden geworpen.
De „Daily News" antwoordt: „60 nieu
we divisies? Waar moeten die vandaan
komen? Uit onze fabrieken? Dan is on
ze industrie geruineerd ,en de oorlog
als verloren te bes'chouwen
Zoo ziet men overal wijfeling, en een
verandering in de openbare meening
schijnt volstrekt niet onmogelijk.
In oorlogskoorts.
Wij lezen in de „N. R. Ct."
Het is een sombere en een zonderlinge
wereld, waarin wij thans leven. Af en
toe valt er eens- iets voor, dat de krank
zinnigheid van den tijd fél in het licht
stelt, zóó, dat zelfs de door oorlogskoorts
bevangenen zelf d-e dwaasheid van het
wereldgebeuren moeten zien. Wij herin
neren in dit verband aan het feit, dat
in New-York op de effectenbeurs een pa-
ni-ek(l) uitbrak, toen er kan-s- op vrede
scheen.
Niet -minder beschamend is, voor wie
tracht -de zaken onbevangen te beschou
wen, de volgende beschouwing, voorko
mende in een hoofdartikel in de Daily
Telegraph, over „schepen en manschap
pen". De passus luidt: „De detail-prijs
voor -de voedingsmiddelen was, volgens
een mededeeling van den Board of Trade,
op- 1 Januari 1.1. 87 pet. h-o-oger dan,
in Juli 1914. Het zou ons' niet verbaasd
hebben, te v-ernemen, dat de prijsstijging
nog hooger was geweest. Eenige voldoe
ning moge !w-orden geput uit de o.v-erweging
dat terwijl wij op het oogenblik alles wat
wij billijkerwijs noodig -hebben, kunnen
krijgen door er duur voor te betalen, in
Duitschland z-elfs rijke menschen hevig
lij-den tengevolge- van He schaarschte van
voorraden."
Natuurlijk is het niet zoo mal bedoeld
als het er feitelijk staat. De beteekénds
is natuurlijk, dat onder de z-ich voor' hei
de landen verscherpende onaangenaam
heden de Duitsebers het eerst zoover zul
len komen, dat zij het moeten opgeven.
En in dien gedachitengang is het mogelijk
de „voldoening" te begrijpen, waarover
de .Daily Telegraph het. heeft.
Niettemin herinne-rt de passus ons aan
een plaat van Braakensiek, uit de ja
ren voor dein oorlog, toen echter reeds
de stemming in Engeland jegens Duitsch
land heel slecht was geworden, vooral
ook onder den opbloei van Duitschland's
handel en nijverheid.
In een restaurant zitten twee- .gasten:
de Duitsche keizer en John Buil, de
laatste met een gezicht als een, onweers
wolk. De Ober vraagt hem, of z;ijn diner
misschien niet goed is. „O, ja is
het antwoord mijn diner is, best,
maar di-e daar heeft ook een goed diner!"
En dan is er nog een andere anecdote,
van den braven dorpeling, d-ie onder de
trato raakt, en wien, de voeten worden
afgereden. In h-e-t ziekenhuis wee-r wat
bijgespijkerd, onderscheidt het boertje
zich door opgewektheid, hetgeen een be
zoeker -doet vragen, of hij het dan eigen
lijk niet vreeselrj'kvindt
„Ja, zegt boer Jansen 't is wel
beroerd; maar wij op ons dorp hebben,
maar één klompenmaker, en die verliest
nou 'lekk-er een klant. Ife'heb toch zoo'n
hekel aan 'dien veilt 1"
Op vele redactiebureaux in de oorlog
voerende landen zijn al jaren lang neven
van dien braven Jansen aan het schrijd
wen!
Ontploffing in een munitiefabriek.
In een munitiefabriek nabij Londen had
een ontploffing plaats.
'-tWas in een fabriek in Eeast End.
En de .ontploffing had plaats twee mi
nuten nadat er brand was uitgebroken.
Het vuur sloeg over naar de nabu
rige pakhuizen en fabrieken.
De ontploffing werd op grooten afstand
gevoeld.
Drie rijen kleine huizen in de onmid
dellijke nabijheid werden feitelijk ver
nield en groote schade is aan andere
eigendotmmien veroorzaakt.
Het aantal dooden bedraagt tusschlen
de 50 en 60.
In de hospitalen worden 112 gewonden
verpleegd, terwijl 265 licht gekwetsten ver
bonden werden.
Een particulier Reuter-telegram aan
sommige bladen meldt nog:
Dé chef-schedkundigé der fabriek en een
aantal werklieden vonden den dood ten
gevolge van de ontploffing en weiden
onder de puinboopen bedolven. De chef-
scheikundige drong, terwijl hij de werk
lieden aanried, zich in veiligheid te bren
gen, zich door tot het vuur en trachtte!
dit meester te wonden.
De koning won Vrijdagavond en Zater
dagochtend inlichtingen omtrent het aan
tal dooden en de stoffelijke schade. Hij
liet 'zijn deelnéming,betuigen aan de slacht
offers en hun gezinnen.
De ontploffing in het East End was
een van de ergste, die zich ooit in de
hoofdstad heeft voorgedaan. Terwijl bet
oorverdoovend geraas begon weg ,te ster
ven, werd de lucht in het Oost-en vu
rig rood. D-e wildste geruchten deden de
ronde, maar toen de feiten allengs be
kend werden, bevond men, dat de naakte
waarheid verschrikkelijk genoeg was, of
schoon de vrees, dat de vijand er de
hand in had, ongegrond Jileek.
Branden, ontstaan door neervallende
stukken vuur, braken uit over het geheel©
gebied van ten volle driekwart vierkanten
mijl, o.a. in een meelmolen, andere in
dustriegebouwen en vele particuliere hui
zen.
Brandweerlieden, politie-agenten, solda
ten -en ambulancei-wagens snelden naar
de plaats des onheils, maar het aantal
gewonden was zoo groot, dat zij niet in
de beschikbare voertuigen naar het 'hos
pitaal "honden worden vervoerd. Rijtui
gen en militaire ambulancewagens werden
daarom opgevorderd. In vijf minuten
bracht een aldus samengesteld convooi
de 'meest ernstig gewonden naar de hospi
talen.
Blijkbaar geschiedde het eerste ongeluk
in de fabriek zelf. Onverhoeds ontstond
daardoor een groote ontploffing, die het
geheele gebouw in de lucht deed vliegen.
Er speelden zich afgrijselijke tooneelen
af. Brandende vloeistoffen, stukken hout
en gloeiend ijzer werden in alle richtin
gen geslingerd. Het bleek dringend noo
dig, verscheide-ne huizen neer te halen,
olm den vo-ortgang van het vuur te- stuiten.
Zoodoende was de brandweer in staat
het vuur te beperken.
Hartroerende tooneelen speelden zich
af bij het verwijderen van vrouwen en
meisjes uit de brandende .gebouwen. Ver
scheidene waren bewusteloos of verdoofd
door den schok, sommigen met vreese-
lijke brandwonden en half .verkoold. Tal
van sleepbooten waren weldra in de weer
om "Re slachtoffers over .het water te
zetten en naar de .ziekenhuizen in de
nabijheid te brengen.
Onder de puinihoopen van een huis werd
een kind van een paar maanden gehaald,
als leenige overlevende van een gezin van
zes menschen.
De brand woedde tot middernacht on
verminderd voort. Dak na dak stortte mejt
Vreeselijk gekraak in en de vlammen ste
gen hooger en hooger en wierpen groote
vonkénzuilen op.
De masten der nabijliggende schepen
staken zwart tegen de lucht af en het
heefe touneel was van een afschrikwek
kende grootschbeid. De kracht der ont
ploffingen blijkt uit het-,feit, dat een groot
stuk van een stoomketel, van een ge
wicht van 3 tot 400 K.G. in een veld
op 400 M. van de- ramp werd gevonden.
Een ander stuk van 1000 K.G. vernielde
-een slagerswinkel en doodde de bewoners
onmiddellijk.
Korte Oorlogsberichten.
450 milliard. De oorlog kost
van Aug. 1914 tot 1 Jan. 1917 vier
honderdvijftig maal' duizendmillioen
francs. Wat dit befceekent kan mien opi-
maken uit het feit, dat de totale goud
productie d-er wereld sedert de ontdekking
v,an Amerika jn 1492 niet meer dan 95
milliard, dus een vijfde van 450 mil
liard heeft bedragen.
De Duitsche Rijksdag zal' vermoe
delijk p'as midden Februari weer tot het
houden van vergaderingen in pleno sa
menkomen.
Uit Rio de Janeiro wordt gemeld,
dat de Duitsche kaper het prijsgemaakte
p.s. Theodore heeft bemand en van wa
penen voorzien, zoodat er nu twee ka
pers zijn.
Volgens een Russisch bericht ge
bruikten de Turken aan het Kaukasi-
sche front ontplofbare kogels.
De Roemeensche kroonprins is ver
gezeld van Bratianu te Petrograd aan
gekomen.
De „Ursula Fischer" is gisteren/
van Vlistsingen paar Zeebrugge terugge
keerd. Naar aan de „Telegr." wordt ge
meld, is het d-e „Lestris", die door de
Duitsebers op de Engelschen is veroverd.
Romp en pijp waren nieuw1 geschilderd,
maar de lóodsen te Vlissingen zagen toch
dadelijk, dat het een Liverpoolboot was.
De politic-president te Berlijn deelt
mede, dat er voor den duur van -den
oorlog geen bezwaren tegen bestaan; als
in plaats van paarden in de straten van
Berlijn ook ossienspannen gebruikt .wor
den.
De prinsen Frederik Sigishiunü (en
Frederik Karei van Pruisen, zoonsl van
prins Frederik Leopold van Pruisen, zijn
van Döberitz naar Hannover en weer
terug gevlogen. Men weet, dat de bei
de prinsen bij het vliegercorps' dienst
hebben genomen.
-De eerste heldenbariton van het
Stadttheater de Dortmund, Braun, een
reeds 20 jaren in Duitschland wonende
Zwitser, had zich in het bijzijn van een
officier, afkeurend over het vredesaan
bod van den Keizer uitgelaten. Hij werd
om deze reden onmiddellijk ontslagen.
In Oostenrijk heersoht veel1 sensatie
over 'de bekendmakingen, dat geld en
kostbaarheden, meer dan 150 millioen
kronen bedragend, die toebehooren aan
den keizer -en eenige aartshertogen, naar
Zwitserland en naar Nederland zijn ge
zonden.
In de munitiefabriek te Basoens
kwamen in de laatste dagen zeer ernstige
ongeregeldheden voor. De zwarte en de
gele arbeiders verdeelden zich in twee
oorlogspartijen, die elkander slag leverden
en op zulk een wij-ze, dat troepen moesten
'ingrijpen. Er werden er gedood en ge
wond; 30 Chineezen werden gearresteerd.
Een bijzondere politiedienst werd inge
steld.
Bij gebrek aan brood eet men
korstjes van pastijtjes, zegt het spreek
woord. In Duitschland zint men op aller
lei- middelen om het vee behoorlijk te
voederen. Z-oo is nu Professor Reinhardt
op het denkbeeld gekomen paarden te
voederen met heidekruid. En het ging
schitterend. Men moet de grove houte
rige stangels verwijderen, en de rest fijn-
hakken. De beesten eten het gaarne. Wat
zijn proteine gehalte betreft, staat heide
kruid m-et goed stroo of middelmatig hooi
gelijk, maar het heeft een hooger gehalte
aan suiker en vet.
Stürmer, de vroegere Russische eer
ste minister, is bij een ongeval ernstig
gekwetst. Te Stockholm zijn particuliere
berichten ontvangen, behelzende, dat voor
„ongeval" „moordaanslag" moet worden
gelezen.
Een Noorsch reedersblad schrijft:
De toestand blijft gelijk. Engeland levert
ons nog steeds geen steenkool en weigert
onze schepen van bunkerkool te voorzien.
Er zijn nu al 50 schepen opgelegd.
De Spaansche duikboot Isaac Peral,
die in de Sónd is gezien, had de Spaan
sche post van Barcelone naar de Ver.
Staten gebracht en is daarna van New-
York naar een Skandinavische haven ver
trokken met de briefpost voor onzijdige
staten. Het doel van de reis is natuur
lijk om de brieven aan Üe Engelsche
oensuur te onthouden.
Twee even edelmoedige als rjjke
dames uit Califomië, mevrouw William
Crocker en missi Daisy Polk, hebben het
ondernomen een der kleine plaatsjes in
Frankrijk, door den oorlog verwoest, n.l.
bet dorpje Vitrimont in Lotharingen, te
herbouwen. Vitrimont, in de asch ge
legd door het leger van den kroonprins,
telt 90 huizen. Diaarvan zijn er 35 ge
heel vernield; de overige zijn ernstig
beschadigd. Dank zij dezen edelmoedigan
Am-erikaanschen dames, zullen 45 boeren
te Vitrimont, als zij terugkeeren, een
nieuwen haard vinden.
In een chemisch laboratorium! te
Spandau had een ontploffing plaats. Het
aantal dooden bedraagt helaas 10, dat
der gewonden 20. De materiëele schade
moet slechts gering zijn.
De Engelsche stoomboot „Lilian"
is door een Diuitschen «onderzeeër tot
zinken gebracht. De kapitein ,em de be-
mlanning zijn geland.
Het Engelsche stoomschip „Nailsea
Court", het Spaansche stoomschip „Para-
hyba en, Ide N-oorsche stoomschepen „Ast"
en „Marietta di Giorgio" zijn gezonken.
Het Noorsche s.s. Esperanca en het
N-oorsche s.s. Gaea zijn getorpedeerd.
Keizer Karei en de keizerin keerden
terug van een bezoek aan de troepen
opi hpt Italiaanscibe front, dat tot een
triomftocht door Tirol werd. De reis ging
over Triëst, het plateau van Vielgcreuth,
door het Luganaidal en het FJgjnsdal- naar
Innsbrück. Óveral begroette%^ bevolking
den monarch met stormachtige geestdrift.
In Venetië is de kolennood zoo
groot, dat de plaatselijke commandant het
gebruik van gas voor verlichtingsdoeL
einden geheel- verboden heeft. Het ver
bod treft niet alleen winkels; koffiehui
zen enz., maar ook particuliere woningen,
waarin slechts het gebruik van gas voor
koken veroorloofd is. De gasfabriek moet
in alle openbare localiteiten de hoofd
kraan sluiten.
Keizer Wilhelm .heeft Bethmann
Hollweg en Hindenburg het kruis van
verdienste voor hulpdienst in verband
met 'den oorlog verleend. De keizer zal
het ook z-elf dragen.
