No 80
Vrijdag 5 Januari 1917
31e Jaargang
13a ö@rl©gB
Binnenland.
list de Provincie,
Kerknieuws.
Onderwijs.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGÖ
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN SE VORSTSTRAAT f!tn
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ I» BURS,
Drukkers:
Oosterbaan Le Colntro Goes,
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers OiOB
Prijs der AdvertenUën:
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 eL
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.'
Bij-abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.—»
iedere regel meer 10 ct.
Een accoord.
Tusschen de leiders der verschillende
politieke partijen zal worden afgesproken
aan de kias.vereenigingen te adviseerenj
bij de komende Juni-verkiezingen voor de
Tweede Kamer tegenover do aftredende
leden dier Kamer geen candidate©. te stel
len en aan de kiezers te verzoeken, te
laten zitten wat zit. -
Hetgeen derhalve zeggen wilgeen strijd
in Goes waar uur. Lohman, geen strijd in
Hontenisse waar Fruijtier, geen strijd in
Zierikzee waar mr. Patijn, geen strijd, in
Gostburg' waar De Muralt aftreedt.
Maar ook geen strijd in Middelbrug,
waar nar. v. Raai te aftreedt.
Hetgeen verder zeggen wil: geen strijd
in de vaste linkscbe en yaste rechtschej
'districten, doch ook in die vaste rechtsche
districten welke in 1913 onder de logfem-
■en laster-campagne der liberalen zijin
„om" gegaan.
Hetgeen ten slotte zeggen wil: besten
diging van de Drions, De Beauforts en
Knobels, op hunne zetels in Ridderkerk,
Amersfoort en Zwolle verkregen.
Wij willen wel weten, dat wij met een
dergelijk accoord niet veel óp hebben.
Te minder nu niemand weten kan, of
niet opde verkiezingen een periode zal
volgen waarin de mieerderheid van linksi
gebruik zal maken van haar „constitutio
neel recht" om aan rechts minder geval-
lige besluiten door te drijven.
Bovendien, hoe praat men voor de kie
zers goed dat, oin nu maar in Zee
land te' blijven, Middelburg en Oostburg in
meerderheid rechtsche districten zijn en
men 'toch bij een periodieke verkiezing!
duldt, dat deze districten linksch blijven;
ja zelfs het onrecht helpt bestendigen, lan
ger dan de vier jaren waaraan men ge
houden was, dat in Middelburg ons af
tredend lid Blujn; en in heni onze partij' is'
aangedaan; en stilzwijgend helpt goed
keuren de leugens waarmee de vrijzinnigen
in 1913 in dat district de zege hebben
bevochten.
Het moge waar zijn dat na 1917 de
De Beauforts en v. Raaltes, en misschien
nog Wel meerderen uit dien hoek, zich
niét meer zullen beschikbaar stellen; maar
hoe zou dit ons van den plicht kunnen
•ontslaan om thans, gelijk steeds om de
vier jaren geschiedt, ons oordeel tezeg
gen over deze en andere aftreden-den,
en hiervan getuigenis af te leggen oip
onze stemkaart?
En dan hoe zal 't gaan met de
verkiezingen voor de Eerste Kamer?
Zal ook daar, door de leden der Pro
vinciale Staten, dezelfde taktiek woorden!
gevolgd, om namelijk te laten zitten wat
zit?
Zullen de liberalen in Overijsel niet
trachten hij wat 'zij reeds in 1913 won
nen, nog weer een paar zetels te voe
gen bij den reeds veroverden?
Ook zelfs wanneer de Rechtsche Sta
tenleden in Zeeland zooi nobel of on-
nooizel waren, ondanks hun meerderheid,
den liberaal Fokker die in 1913 Lucasse
verving, omdat de liberalen toen, met
Van p-alsums hulp, in de meerderheid
waren, weer te helpen inhuren, zij 'too'k'
al doior een blanco stem?
Zijn Zeeland en Ommen geen genoeg
zame aanwijzers van wat, ondanks de
mooiste afspraken tusschen de leiders, nog
mogielijk is
De te steken stekken mogen wel heel
vast staan, zullen wij straks met ver
trouwen ons hij het te treffen accoord
kunnen nederleggen.
Beknopt overzicht vsr den toestand.
Met steeds meer spanning wordt het
antwoord der Entente aan Wilson 'tege
moet gezien.
In algemeene termen beeft Zie in het
antwoord aan de centralein reedsl aange
geven, op welke voorwaarden een vre-
desiaanbod in overweging genomen zou
worden.
'tKomt maar op een omschrijving van
de algemeen© leuzen aan.
President Wilson vond ook juist in de
algemeene overeenkomst van de oorlogs
doelen -een aanleiding om de partijen uit
te noodigen een nadere omschrijving van
die doelen te willen geven.
De geallieerden zouden dusi door een
nadere omschrijving van de voorwaarden,
waarop zij. tot vrede bereid zijn, aan ide
uitnoo'digjng van Wilsón, hoewel haar
■voor den vorm misschien afwijz-end, in-
t'-'-fr? §e^001' geven en daarmede oage-
doen 0611 na(^eren s^aP Vb den vrede
Wanneer dit inderdaad het geval we-
!mir*ArZ:°k' dai1 zou daardoor een keer te
ewezen zijn, dat het afwijzend©
antwoord van de geallieerden wel zeer
SiUggestief-scherp was opgesteld, miaax In
werkelijkheid allerminst 'n verwerpen van
alle vredes-onderhandelingen betekend©
en integendeel een zeer bedekte en
voorzichtige geneigdheid door liet scheme
ren om op nadere besprekingen jn te gaan.
Het is daarom te begrijpen, dat het
antwoord der entente met spanning .tege-
moetgezien wordt.
Uit Lugans1 wordt aan het „Berl. Ta-
igiöbl." geseind, dat op 'toogenblik tuis-
s'cben de enten te-mogend beden, een leven
dige gedachtenwisseling gevoerd wordt
over de antwoord-nota aan Wilson waar
van bet concept, dat te Parijs ontworpen
en (uitgewerkt werd, thans te Londen,
Betragrad en Rome onderzocht wordt.
Vermoedelijk zal de nota aan het eind
van déze week óf Maandag aan den. Ame-
rikaanschen ambassadeur te Parijs worden
aangeboden.
Volgtens! qeen bericht van de „Secoio"
is! dé no-ta omvangrijker dan. die aan
Duitschland. Zij bevat een uiteenzetting
in groot© trekken van de voorwaarden
der entente, die een ontruiming eiscben
van België, Servië, Roemenië, Montene
gro en Frankrijk alvorens: van een vredes
conferentie sprake kan zijn.
Voorts eischt men teruggave van Elzas-
Lotharingen en een wijziging van de kaart
van Europa op de basis van het nationa
liteitsprincipe. 1
Men ziet, dat deze geruchten meer
zijn ze niet ook op een le verwachten
nader© omlsehrijving duiden.
Naar in Berlijnsche goedingelicht© krin
gen verluidt, is, de Duitsche re
geering voornemens, haar stand
punt ten opzichte vanxhet betoog, vervat
in die antwoord-nota der Entente-regee
ringen, door eene nieuwe verkla
ring aan de neutralen uiteen te
zetten.
Van de slagvelden hoegenaamd geen
nieuws.
Korte Oorlogsberichten.
Bij bet treinongeluk te Edinburg
werden 11 .personen gedood en 43 ge
wond.
Naar verluidt, zijn de naar Siberië
verbannen politieke misdadigers thans op
groot© schaal tot legerdienst gedwongen.
Zij moeten bij voorkeur aan het front
gebruikt worden. De in Siberië achter
gebleven verwanten der v©rbannieiraen
richtten open brieven aan aanzienlijke
Doiem'a- en Rijkstraadleden, waarin zij voor
d© ingelijfd© verbannenen volle amnestie
vragen en tegelijk zich zoo beslist moge
lijk tegen de 'hun ten deel gevallen be
handeling pro'testeeren en ten slotte ver
langen, naar Rusland te mogen terugkee-
ren.
De Duits'chers hebben opnieuw
©enigla duizenden Noord-Franscbe wérk-
loozen per trein naar Duitschland gevoerd.
Op geheel New-Foundland is! de jn-
voier, fabricage en verkoop van 'alcohol
houdende dranken sedert 1 Jan. j.l. ver
boden.
Diei eigenaars van de 8 grootste glas
blazerijen te Bordeaux, richtten aan den
minister van verkeerswezen, eien schrij
ven, waarin zij mieedeelen, wegens, ge
brek aan 'kolen, weldra te Zullen moeten
stopzetten.
In Australië is. pp 1 Januari imlet
bet oog op lichtbesparing een nieuwe dag-
verdeeling ingevoerd.
In Haslsen zijn ter kolenbesparing de
vacanties tot 16 Januari verlengd, in de
Rijnprovincie worden heden, behalve in
Ibet district Dusseldorf, de lessen weer
hervat.
In Engeland zijn twee vliegtuigen,
elk met twee man bemand, komen te
Vallen. Alle vier waren terstond dood.
Te ;Eijlsden zijn in een nacht 90
Belgische burgers per stoomboot die Maas
afgekomen. Een boottocht bij zoo hoogen
waderstand is wel gewaagd.
De invoer van bloemen en bloem
bollen in Ooistenrijk-Hongarijie is. verboden,.
De doorvoer van zilveren muntstuk
ken door Duitschland is verboden.
Het Engelsehe transportschip Iver-
nia (9165 ton) is op 1 Januari in dé
Mxddellandsche Zee door een vijande
lijken onderzeeër getorpedeerd. Het schip
had troepen aan boord; 4 officieren en
120 soldaten en 33 personen van de be
manning worden vermist.
De Fransche minister van marine
ontkent, dat de Verité getorpedeerd is'.
In 1916 hebben zich 178.537 Ca-
nadeezen voor den overzleés'cben dienst
aangemeld. Sinds het begin van den oor
log hebben in Canada 385.955 man dienst
genomen.
De Belgische .vluchtelingen in Enge
land, ten getale van 200.000, hebben aan
den Paus, aan koningin Wilhelmina en
president "Wilson een verzoekschrift ge
zonden, mét de bed© om hun invloed
aan te wenden, opdat een einde kom© aan
die deportaties in België.
Den Haag II.
In Den Haag II is tot lid der Twee
de Kamer (vacature Dolk) gekozen J.
:W. IJzerman (u. 1.) met 2161 stemmen
'tegen 505 op L,. L. H. de Visser (s. d. p.)
Briefomslagen met zegel.
De directeur-generaal der P. en T.
maakt bekend, dat de verkrijgbaarstel
ling van de brief omslagfen met zegelopi-
druk van 5 en V&xk cent, in verband
met de schaarschte van papier, met 7
Januari tijdelijk zal worden gestaakt. Tot
dien datum zal met den verkoop worden
voortgegaan yoor zoover de op1 de post
kantoren aanwezige voorraad het toelaat.
Een mijn in de Zuiderzee.
Kapitein W. Veenstra, varende op een
der booten AmsterdamHarlingen, rap
porteerde een mijn te zijn gepass'eerd)
in de Boontjes, bij' de vuren van Zurich
en het tweede zwart kruisbalken van Har
lingen af, op' hoogjstens 20 M. afstand
van zijn schip'. Het isl een mijn met een
lange staaf of buis: dwars over.
Verbouw bepiaalde gewass!en.
De Minister van Landbouw beeft, ge
zien zijn beschikking van 13 October 1916,
houdende bepaling omtrent de beperking!
van den verbouw van bepaalde gewassen
bepaald, dat de datum tot welken ver
bouwers gelegenheid hebben de opgaven
aan de burgemeesters' .te doen tot bet
bekomen Van het sub. le. van genoem
de beschikking bedoelde vergunningsbe
wijs Wordt verschoven toi lo Januari 1917.
De Staatsleening
van 125 millioen is ruimschoots vol
te ekend.
Die deportaties in België.
Door de in Nederland Verblijvende Bel
gen is tot II. M- de Koningin een smeek
brief verzonden, om Hare liooge tus-
schenkomst af te smeeken ten bate van
hun naar Duitschland weggevoerde land-
genooten.
Het Verzoekschrift is onderteekend door
16.229 Belgische uitgewekenen.
Het Koninklijk gezini
zal morgen van het Loo- in de residen
tie terugkeeren.
Afd. Zeeland van de Ver. Stamboek VGor
het tied. Trekpaard (Belgisch type
Goes. Heden is de algemeene vergade
ring gehouden van deze afd. onder Voor
zitterschap van den heer H. A. Hanken. In
zijn openingswoord wenschte de voorzitter
allen een voorspoedig nieuwjaar en con
stateerde hij, dat 1916 nog z-oo kwaad
niet isi geweest. Hij wekt op moedig bat
hoofd te 'bieden aan de teleurstellingen,
die ook nu te wachten zijn.
De notulen werden goedgekeurd. Biiji
de mededeelingen zegt de voorzitter sub
sidie toe aan de Ver. van Walchersch©
paardenfokkers:. Vervolgens brengt de
heer A. J. Lakoi, secretaris, het jaarver
slag uit. Het jaar 1916 was zeer gunstig
voor de Ver. Het ledental steeg tot ruim
1330. Wekelijks komen er nog leden bij'.
De keuringen werden op' vele plaatsten
gehoudenzelfs werden extra-keuringen
gehouden en voorloopig zijn nog1 meer
keuringsplaatsen aangewezen. Ruimt 2500
paarden werden aangeboden, 2160 voor
gedragen en 1308 ingeschreven. Ook de
keuring: der hengsten is weer een succes
geweest. De stand der paardenfokkerij is
sedert het begin van den oorlog enormi
vooruit gegaan. De handel in dekmate
riaal nam een tot dusver ongekende
vlucht. De waarde der dekhengsten is
enorm gestegen. Voor de toekomst wordt
van dit fok'materiaal veel verwacht voor
Ide latfd. De .sanitaire toestand was in
1916 bevredigend. De duurte der voedingss
(middelen deed zich teel ijk. gevoelen.
De .secretaris deelt nog mtede, dat in
de kasl, na betaling van alle rekeningen,
nog 'n f 1500 aanwezig is-.
Vóór die stemmingen blijken 71 leden
tegenwoordig te zijn. De heeren A. die
Bruijckere, Pb. J kvan Dixhoorn ©n O. J.
v. d. Wierfi worden met groote meerder
heid van stemmen als afgevaardigden naar
d© Hoofdbestuursvergadering herkozen. D©
beer P. Lindenberg'h wordt herkozen als1
plaatsvervangend .afgevaardigde, terwijl de
heeren P. Schede en G. Luijk benoemld
worden als zoodanig.
De heeren J. J. Geluk, H. A. Hanken,
S. Janse Sz., H. J. Aernaudts en B.
C. Puijlaert worden bijl uitzondering bij
acclamatie herkozen als' bestuursleden.
In de .volgende vergadering zal het
Huishoudelijk Reglement zoodanig gewij
zigd worden dat de kringbesturen elk hun
eigen bestuurslid kiezen.
D© heer J. C .Q. Kakebeeke te Krab
bend ijke wordt krachtens de statuten jury
lid (voor de hengstenkeuringein) in Ide
'vacature R. C. Puijlaert, die nu met bij
na alle stemmen als plaatsvervanger wordt
gékozten.
In de volgende vergadering zal in de
vacatures voor jury en plaatsvervanger
voor de merrie-keuringlen voorzien wor
den, i i i
De secretaris deelt miede, dat hij op
initiatief van den heer de Koeijèr ein
na machtiging van het bestuur een re
gister Jh'eeft samengesteld, waarin de af
stamming en de productie van de paarden
opgetekend kunnen worden. Het werk
is in tweeërlei formaat verkrijgbaar voor
de paardephoiuders.
Op voorstel van het' bestuur wordt
f 250 toeigekend voor ,'het Vorslterman
van Oyen-fohds. I
Bij de rondvraag wordt geklaagd over de
veelvuldige verhindering van plaatsver
vangende "juryleden.
De secretaris stelt voor, dat bij verhin
dering van alle plaatsvervangers d© be
stuursleden moigten keuren. (Algemeen
applaus).
De 'heer de Putter klaagt over den
z.i .te lagen prijs der jonge ruins. Hij
meent, dat de fokkoisften dien prijs (gie-
(midde-ld f 600) overtreffen en wil, dat
dei afd. pro-testeer©. De voorzitter Waar
schuwt niet op gevaarlijk terrein te kó
men, noemt de fokkosten niet zoo hoog
en meent, dat de afd. zich openlijk 'tot
het hoofdbestuur moet wenden.
Nadat nog enkele andere belangen b'e-
sproken zijn wordt de vergadering geslo
ten
De aanvoer van kunstmest uit
Duitschland is via Nieuweschans begon
nen.
Volgens de nieuwe dienstregeling,
die 8 Januari a.s. ingaat, zijn uitgevallen::
Richting Roosendaal:
Trein 86b, die 6.10 nm. uit Viissingen
vertrekt en op de Zeeuwsche lijn ver
der niet stopt.
Op Zon- en feestdagen trein 106, die
1.27 u. nm. uit VI. vertrekt, 1.36 u. uit
Midd. en 1.55 u. uit Goes.
Richting Viissingen
Trein 81, die 10.02 u. vm. te Goes,
10.22 u. te Midd. en 10.34 u. te Vliss.
arriveert.
Op Zon- en feestdagen trein 105, 'die
4.57 u. nm. te Vlake, 5.09 u. nm. te Goes,
5.28 u. te Midd. en 5.35 u. te Vliss. aan
komt.
Apothk en.
Zondag a.s. zal te Goes geopend zijn
de apotheek van den heer G. v. d. Hoek.
Te Middelburg die van dhr. J. C. v.
d. Harst.
Goes. Tn „De Prins" komt een fofto
voor van het gebouw van de Ver. voor
Ide 'Oeconomische Spijsuitdeeling, welke
Vereeniging kort geleden jubileerde. Aart
het bijschrift is het volgende ontleend:
In vroeger eeuwen, toen er nog een op-en
haven naar de Oosterschelde bestond, was
het gebouw bestemd tot stadswaterkoren-
moten; het uurwerk stond op de haven
poort; het prachtige scheepje als wind
wijzer op de torenspits werd in 1624
vervaardigd doior F. J. Backer en be
waart de herinnering aan het schip
„Ter Goes", dat in 1610 voor het eerst
Uitzeilde en behoorde tot de vloot, die
onder aanvoering van den lateren G.-G.
Pieter B-oth naar Indië voer de beman
ning bestond uitsluitend uit de stede
lingen; de vloot heeft, het eerst Ned.
vrouwen naar '0.-1. overgebracht en had
het eerst verrekijkers aan boord.
Viissingen De Belgische zeeloods A.
P. L,., die verdacht werd van spiobna-
ge, is wegens gebrek aan bewijs opi vrije
voeten gesteld.
De Schout bij1 Nacht, commandant
van Zeeland, heeft de berging' van de
gestrande torpiedoboot G 1 opgedragen
aan Dirkzwagers Bergings' Maatschappij:.
Alhier vertoefde dezer dagen een
vrouw, die uit Crefeld naar Breskens
was gekomen om een tienjarig doch
tertje al te halen. Zjj was van B-res-
feens; geboortig, maar was. met een Duit-
scher .getrouwd. Hare beid© "kinderen
vertoefden gedurende den oorlog bij haar
familie' en haar man wasi aan het froint.
Dia vrouw kon niet langer zonder haar
kind' én dit vroeg naar de moeder. Zij
kon géén pas. krijgen en kwam daarom
des ftachts in stilte over de grens. Haar
plan was oim te trachten met smokke
laars te zamien over de grens te geraken
met haar kind en daarom vertrok zij
hier eerst met den trein van 6.10 dies
avonds óm tégen den nacht in Venlo aan
te komen. Haar doel was Duitschland
©en eind 'in te loopen èn dan een trein
naar Crefeld te nemen. Zij deed pok
droeve verhaJen^van het gebrek aan le
vensmiddelen, dat er te Crefeld heerscht,
van oneetbaar brood, gebrek aan vet,
teinz. Als vrouw van een soldaat krijgt zij
een -mark per dag waarbij voor het kind
nu nog ©en halve- mark komt.
Wemeidinge. In 1916 zijn plhier bin
nengekomen: 22197 schepen tonnenmaat
7500.230, uitgegaan 21771 schepen ton
nenmaat 7104613, tegen 20044 binnen
komende schepen tobnenmaat 4.536.882
en 20555 uitgaande schepen tonnenm'aat
4.740.551 in 1915.
- Met ingang Van 4 Januari is tot
brugknecht aan de Postbrug alhier be
noemd Ant. Meijaard, thans in gelijke
betrekking aan de Bonzijbrug.
Oudelande. De raad dezer gemeente
benoemde tot wethouder dhr. M. Meeuw-
se. De benoeming geschiedde door 't be
danken van dhr. Jb. de Jager Wz„ die
gedurende ruim dertig jaar al® wethou
der fungeerde.
Borssele. In de Donderdagavond gehou
den vergadering der Kolenveneeniging wa
ren 61 leden tegenwoordig. De notulen
der vorige vergadering werden voorgelezen
en onveranderd goedgekeurd. Aan de
orde wasi de benoeming! van een secre
taris, wegens het bedanken van dhp. J.
van Zweeden Sr. Er hadden zich vijf
aangemeld: J. Walhout Johz., Joh. deKroe,
P. Schipper, J. Corstanje Jz. en A. van
Schaick. Benoemd werd met 31 van de
61 istiamlmen Jo-h. de 'Kroe, die zijn be
noeming aannam. De twee aftredend© be
stuursleden de heeren J. Wabefce en J.
v. d. Velde werden biji 'acclamatie her
benoemd. Beide namen hunne benoeming
aan. Tot hét nazien der rekening Werden,
benoemld d-e heeren A. Nieuwénhuizie', M.
Smit e-n J. Blok Jr. Verd-er niets! meer
ter behandeling zijnde sloot de voorzit
ter de vergadering.
Grijpskerke. Donderdag reed de auto-
van dien heer van Strien nit Goes met
eenige zakenmannen door dezé gemeente,
richting Ooistkapelle. Nabij! de hofstede
Mofelmbaix gekomen, moest dez-e uitwijken
voor een aankomenden wagen, met het ge
volg! d af de auto uitgleed en -in een
sloot met water terecht kwam. De phauf-
feur en de inzittenden kwamen er af
tmét ©en nat pak, terwijl de autoi met
gebroken ruiten inet zesi paarden moest
worden uitgetrokken.
Terneuzen. Donderdagavond hadden wij
het genoegen den heer H. J. Kruithof
te hoo-ren, en mochten genieten van zijn
zang en orgelspel. Zijn goed geordend
programma wierd door hem uitnemend
uitgevoerd en aan het einde hebben wij
kunnen 'getuigen, dat hij in zijn zang
vooruit ,was -gegaan. Vooral het lied
„Avondzang" werd zéér mooi en gevoel
vol do-or hem gezongen. Ds. Groeneveld,
die de bijeenkomst heeft gesloten met
dankgebed, was de tolk van allen toen
hij d-en heer Kruithof bedankte voor den
zang en het orgelspel.
Schoondijke. Benoemd tot gemeente-ge
neesheer dhr. J. Frasler.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Terwispel, A. J. A. Scholte
te Borger; te "Zuilen, F. Schrale te
Valburg.
Bedankt voor Kesteren, door A. Dekker
te Giessendam.
Het „Fr. Dbl." meldt, dat D-s. N. Padt,
predikant bij de Ned. Herv. Kerk te Oos
terzee (Fr.), ©en benoeming heeft ont
vangen en aangenomen tot Directeur van
de Chr. Jouge-Mannen-vereeniging te Am
sterdam.
Alzoo ©en gelijk besluit, als genomen
.werd door Dis. H. C. Hogerzeil, voorheen
pred. der Ned. Herv. Kerk te Viissin
gen, thans ook onder de jongelieden te
Amsterdam werkzaam.
Bij beschikking van den Minister
van Binnenlandsche Zaken is bepaald,
dat de examens ter verkrijging van ak
ten van bekwaamheid voor huis- en
schoolonderwijs in de nuttige en in
de fraaie handwerken voor meis
jes voior het jaar 1917 zullen aanvangen
