Uit da Provincie.
Onderwijs.
Waterschap en Kunst.
Rechts,
ging is sinds jaren een actie uitgegaan,
(waaraan geen weerstand was te bieden,
zoo van zelf sprekend drong ze.
En wat bier nu bovenal zoo hindert
is, dat hier van Regeeringswege voor
uitzichten zijn geopend, die het beste
hopen deden, en die nu weer voor jar
(Ten zijn opgedoekt.
Het heeft zoo gegriefd en teleurgesteld,
dat, na al den ophef der Revisie, het er
nu haast op uitloopt, dat men het met
den nood der onderwijzers tot zelfs in
de Kamer van een enkele zijde bijna den
Bpot dreef.
Aan de poging door den heer „Van der
Molen aangewend, om dan ten minste
binnen drie jaar hulpe toe te zeggen,-
is bijna elke steun onthouden.
Al wat men nu verkreeg is de be
lofte, dat in 1922 althans een wets-
v o or s t e 1 tot nadere regeling zou in
komen. Zoo werd er een scheepken be
steld, maar wanneer het van stapel zou
loopen, bleef geheel onzeker.
Hoe kan het dan anders, of dit alles
heeft in de onderwijzerswereld een ge
voel van diepe teleurstelling, zoo niet
;een knagenden wrevel doen opkomen.
De tijd is er niet naar' om te wachten.
Er moet aanstonds, er moet op staan-
den voet worden ingegrepen.
Kan niet alles op- eens, helpe men
dan ten minste voor een zeer aanmer
kelijk deel.
En zulks wel niet met nieuwe beloften,
Imaar met goed en gul goudgeld.
De nood stond reeds maanden geleden
Voor het' huis en klopte aan. Maar nu
is de nood er binnengedrongen.
Laat men hopen, dat reeds bij de Re-
grooting van Binnenlandscbe Zaken een
billijke, maar dan ook flinke verhooging
er doorga.
En dan voor be ide soorten van on
derwijzers.
Voor de Vrije school én voor de school
van de Overheid.
Oorlog en industrie.
Het Centrum schrijft
Reeds bij herhaling is gewezen op1 de
enorme vermeerdering van werk, welke
de oorlog voor de nijverheid der Ver.
Staten heeft ten gevolge gehad.
Nu weer leest men daarover het vol
gende wat de bekende U. S. Steel Cor
poration betreft en de aan haar opge
geven orders, welke alleen in de afge-
loopen maand met 1.044.000 vermeer
derde.
Dan volgt ter vergelijking dit veelzeg
gend staatje:
1916 1915 1914.
Jan. 7.923.000 4.249.000 4.614.000
Febr. 8.562.000 4 345 000 5.026 000
Maart 9.331.000 4 255 378 4.654.C0J
April 9.830.000 4.162.000 4.277.000
Mei 9.938.000 4.264 354 3.998.000
Juni 9.640.000 4.677.952 4.033.000
Juli 9.594.000 4.929 000 4.158 000
Aug. 9.660.000 4.908.000 4.213.000
Sept. 9.660.000 5.318.000 3.788 000
Oct. 9.523.000 6.165.000 3.462 000
Nov. 10.015.000 7.189.000 3.325 000
Dec. 11.059.000 7.806.000 3.837.000
Het gaat dus steeds crescendo niet de
orders en 'de werkzaamheden.
Maar in dezen abnormalen groei steekt
ook een ernstig gevaar, waarop1 eveneens
Ireeds „meermalen .gewezen is.
Neemt de oorlog een einde en koeren
meer normale toestanden terug, dan kan
een reactie niet uitblijven.
De industrie heeft zich in korten tijd
veel te eenzijdig ontwikkeld en de
gevolgen daarvan zullen in geweldige
schommelingen, werkeloosheid op' groot
te schaal, en wat daar meer bijkomt,
niet uitblijven.
De tegenwoordige bloei is daarom voor
een aanzienlijk gedeelte slechts schijn),
omdat hij niet uit gezonde oorzaken voor
komt, en zijn kunstmatig wezen met groo-
te ontwrichting dreigt.
De 2e .luitenant der cavelarie H.
P. T. Gier urn, bestemd voor het legei
in Oost-Indië, zal 4 April a.s. met het
stoomschip „Prinses Juliana" daarheen
vertrekken.
!WL van Haarst te Delft en „A. Bijloo
te Schiedam- zijn met ingang van 1 Ja-
Inuari benoemd tot adjunct-ijker der ma
ten .en gewichten.
Controle op de mosselko
kerijen. Naar ons van gewoonlijk goed
ingelichte zijde wordt meegedeeld bestaat
b.rj de (Duitsche) „Zentral Einkaufs
Stelle" het voornemen om een controle
dienst in te stellen op de mosselko
kerijen in Nederland om gewaarborgd
te zijn, dat deugdelijke waar wordt ge
leverd en dat deze op zindelijke wijze
•Wordt behandeld. Dat scheen in beide
jopzichten somtijds wel iets te wenschen
over te laten. Voor een invoerverbod
van mossels in Duitschland was onze
zegsman niet bevreesd. Zoolang het nog
"een tamelijk goedkoop voedsel vormt
voor de middenklasse, zei hij, zal men
lover de grens niet tot een dergelijken
maatregel besluiten. M. C.)
Goes, Bevolking. In de eerste helft
van de maand Dec. zijn in deize gemeente
I n gek omen;
Va. J. Vorburg, onderwijzeres uit Ede,
's H. II. kinderenstr. 38; C. M. Kegge, ad
vocaat en procureur, Amsterdam, Wiju-
gaardstr. 196; J. Priester, bakkersknecht,
's Il.-Arondskerke, Korte Kerkstr. 114; E.
J. F. Scherder, reiziger, Amsterdam,
Vlasmarkt 33.
Vertro kken:
Aa. Hirdes, winkelierster, naar Waarde;
H. Landman, winkelbediende, Amster
dam; W. 51. de Greef, winkeljuffrouw,
Almelo. (M. C.)
Op 22 December zal de heer Hub.
Hoste, Belgisch architect, voor Weten
schappelijke Belangen optreden met het
onderwerpOude Architectuur aan de
Yzer.
Aan onzen stadgenoot, den eerwaar
den heer G. H. E. Aludde, zal, blijkens
de ,,N. Z. Ct.", den 23en December a.s.
in het Seminarie te Warmond de wijding
van het Diaconaat worden toegediend.
Hier is, naar de G. C. meldt, jeen
N. V. opgericht, die kich ten doel stelt
het mosselenkoken en -zouten door Goe-
sche ingezetenen en daarvoor ingerichte
fondsen te doen geschieden.
In jeen hulploods; inderhaast 'op het
terrein van de zgn. „Meestoof" van ruwe
planken opgetrokken, zijn reeds een twin
tigtal mannen en jongens vrouwelijk
personeel wordt niet gebruikt bezig
de ruw aangevoerde mossolen in eetba
ren vorm, ter verzending gereed in hel
vat te brengen.
Viissingen. Wegens het Kerstfeest zal
Maandag geen mailboot van hier vertrek
ken. De volgenden week zullen dus slechts
twee afvaarten in beide richtingen plaats
hebben.
Kattendijke. In de gisteren gehouden
raadsvergadering werd den, heer Arnokli
eervol ontslag verleend als hoofd van
het herhalingson|dorwijs.
De penisoeinisgrondslag van den heer
Al. Eijke, hoofd van het herhalingsonder-
wijs te Wilhelm-inadorp, werd voorloopig
vastgesteld op f 45. Op het adres van
de afd. Zeeland van d-en 'Ned. bond van
onderwijzers öml de jaarwedden van Idie
onderwijzers te verhoogen, werd afwij
zend beschikt. Een voorstel van den heer
van den Brooke, omi het salaris te bren
gen op f 100 hoven het minimum, werd
-met 5 'tegen 2 stemmen verworpen. Do
o-p 9 Nov. j.l. vastgestelde verordening
tegen brandgevaar werd ingetrokken en
'een nieuwe vastgesteld.
Waar voor de betrekking van hoofd
der .school te Kattendijke slechts éen sol
licitant zich heeft aanjgbmeld, werd op
verzoek van den Districts-Schoolopziener
besloten een hoofd 'te vragen met f 100
boven het wettelijk minimum. In -de plaats
van den, heer Dr. Kruijsse, arts te We-
meldinge, werd tot gemeente-geneesheer
benoemd de .heer Dr. Joh. E. Feisser,
arts te Kloetinge.
Hansweerd. Zaterdagavond zijn door
het uitglijden van de loopplank drie per
sonen van de provinciale boot „Zeeuwsch-
Vlaanderen" te water gevallen. Zij wer
den gelukkig allen spoedig gered.
Rilland-Bath. Tot eersten boekhouder
aan de Coöperatieve Suikerfabriek Zee
land te Bergen op Zoom is benoemd
dhr. J. Butijn, thans boekhouder bij de
N.V. Landbouwmaatschappij Bathpo-iders,
alhier.
Colijnsplaat. Alaandagavond hield de
kolenvereeniging alhier een buitengewone
vergadering bij dhr. D. Verburg. Door
gebrek aan kolen, werd besloten een proef
te nemen met turfbriketten en tot aan
koop besloten van pl.-mi. 150 ton daar
van. De vergadering was- _goed bezocht
N. on St. Joosland. Alaandagavond
hield de kolenvereeiiiging „Uit Voorzorg"
alhier de gewone jaarvergadering. 'De
voorz. dhr. J. Polderdijk was door onge
steldbeid verhinderd tegenwoordig te zijn
zoodat die functie werd waargenomen
door dhr. 'J. Verschiere. Uit zijne mede
deelingen bleek, dat er thans 215 leden
zijn, dat er aangekocht zijn 302 ton ka
chelkolen a f 17.25 per ton en 2 top
eierkolen voor f307.48 in totaal. Afge
leverd zijn, 2557 H.L. kachelkolen, uitge
lost waren 3338 H.L. Nog ongeveer 1000
H.L. (waren na de afleveringen in de
loods aanwezig. Ontvangen wasf 6930.38
en uitgegeven f 6641.78, zoodat er een
batig saldo is van f288.60. Als bestuurs
leden werden herkozen de hoeren J
Franckie en Simon Janse.
Tien slotte had nog een levendige dis
cussie plaats over een andere regeling,
dan de nu gevolgde, voor de prijsbepaling
van do kolen na de aflevering, dus die
uit de loods gehaald worden. Een defi
nitief besluit zal later \yorden genomen
door het bestuur.
Er waren 76 leden aanwezig.
Terneuzen. Alaandagavond werd dooi
de .commissie voor Ontspanning en Ont
wikkeling van de Alilitairen, de eerst©
avond van ontspanning gegeven. Wat ge
geven werd bestond in het houden van
voordrachten en muziek. De voorz. sprak
een opwekkend woord tot do {militairen,
er hen op wijzende, dat zij straks bij
terugkeer in de Alaatschappij een toestand
vindon, die er hen nu op bedacht moet
doen zijn, het organisatieleven te zooken.
De opkomst was goed, terwijl alles een
geregeld verloop "had, waarna de voor
zitter -do bijeenkomst sloot met een woord
van dank.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen naar Koedijk, door J. A.
R. Toriet te Zuid-Scharwoudenaar
Kwadijk, door P. Glas to Oudeschild op
Texel.
Bedankt voor Oirschot, J. de Vries te
Eext; voor Purmerend, door A. R.
de Jong te Helmond; voor Alonnikon-
dam, G. B. "Westenburg te Zunderdorp;
voor Warder (N.-H.), door P. Glas,
te Oudeschild op Texel.
Benoemd tot hulpprediker to Nu-
mansdorp, P. v. d. Sluijs, cand. te Enk
huizen.
Geref. Kerken.
Beroepen te Barendrecht, H. A. Alunnik
te 'Bunschoten; te Hattem, H. Brink
man te Velp; te Elburg. G. V'eenen-
daal te Putten; te Oenkerk, T. Gerber
to 's Hertogenbosch.
Bedankt voor 's Graveland, door J. IL
Telkamp te Ter Aar.
Chr. Geref. Kerk.
Bedankt voor Almelo, door J. J. v. d.
Schuit to Amsterdam.
Geref. Gemeenten.
Bedankt voor Rotterdam, door J.
Fraanje te Goes.
Do Uniecollecte heeft dit jaar opge
bracht te Breskens f 62, Sint Maartensdijk
f3.50, Gro-ede f48.75, Meliskerke f27.23.
Geslaagd voor het candidaatsexamen
in de rechten aan de Vrije Universiteit
de heeren A. Stolk en J. W. Dekker.
Dr. P. N. v. Kampen, lector aan de
universiteit te Amsterdam, is 'benoemd
tot gewoon hoogleeraar te Leiden in do
zoölogie en vergelijkende anatomie (ont
leedkunde). Hij is een zoon van wijlen
den boekhandelaar-uitgever te Amster
dam, wiens vader reeds de bekende uit
geverszaak P. N. v. Kampen en Zoon had
gesticht. Deze weer was de zoon van
Prof. N. C. v. Kampen (17761839) hoog
leeraar in de letterkunde aan het Amster-
damscho Athenaeum.
De Jonge Al a n, Orgaan van de
Amsterdamsche Jongemannenvereeni-
ging-
Van dit Alaandblad is thans een Tijd
en Kerstnummer verschenen. In dicht en
ondicht wordt men bepaald bij het heer
lijk Kerstfeest. Ds. C. L. Laan schrijft
b.v. een schoon artikel over „Kerstwij"
ding". Belangwekkend werk is ook dat
van v. D. over „Verdwijnend oud-Amster
dam" bij mooie teekeningen en dat van
Bio-scopos.
Verder heeft de Redactie zich tot een
aantal op onderscheiden gebied vooraan
staande personen gewend, met het ver
zoek enkele der „op den drempel van
1917" meest naar voren dringende vra
gen te beantwoorden, aan welk verzoek
door verschillende dames en heeren is
voldaan. Een paar gedeelten uit de ant
woorden, welke ook voor onze lezers van
belang zijn, willen wij hun niet onthou
den.
Prof. dr. H. Bavinck schrijft o.m.
Van den duur en de uitbreiding van
den oorlog in het volgend jaar valt
met zekerheid niets te- zeggen. De te
leurstellingen, die in dezen krijg aan
allerlei voorspellingen en verwachtingen
bereid zijn geworden, manen tot groote
voorzichtigheid. Maar dit is zeker, dat
do kansen op een spoedigen vrede on
gunstig zijn. Duitschland heeft zich wel
reeds meermalen tot vredesonderhan
delingen bereid getoond, maar heeft
deze door de onafhankelijkheidsverkla
ring van Russisch Polen toch weer in
boog© mate bemoeilijkt.
De invloed van den oorlogstijd op
het geestelijk leven van ons volk, op
de economische toekomst van ons land,
op zijne internationale positie en op
zijne positie als koloniseerende mogend
heid is ver van gunstig te noemen.
Natuurlijk is het mogelijk en zelfs waar
schijnlijk, dat de oorlog bij enkele per
zinnen, in sommige gezinnen, of kringen,
den levensernst heeft verhoogd, schuld
besef en verootmoediging heeft gewekt,
tot gebed heeft uitgedreven en aan don
bloei van het geestelijk leven bevor
derlijk is geweest. Alaar generaal ge
nomen is er van zulke zegeningen van
den krijg toch weinig sprake. Integen
deel, het geloof aan dè kracht des ge-
beds is verzwakt en het vertrouwen
op de goede leiding der Goddelijke Voor
zienigheid is geschokt. In plaats daar
van zijn twijfel en ongeloof binnenge
drongen in menig hart, en heeft een
bijna cynisch realisme zich van de vele
zielen meester gemaakt
Uit dit alles kan voor het Neder-
landsche volk ,§een andere raad wor
den afgeleid,dan dat het zijne onver
antwoordelijke zorgeloosheid aflegg© en
de dreigende gevaren manmoedig en
welbewust onder de oogen zie. Het late
zich toch niet in slaap wiegen door
de zelfzuchtige gedachte, dat het al
zoo lang goed is gegaan en dat liet
onzen (tijd wel duren zal. Want het
gevaar is niet voorbij, zoolang de oor
log duurt; het blijft bestaan, als over
den vrede onderhandeld wordt; en het
dreigt nog, nadat de vrede getee-
kend is.
Dr. A. W. Bronsveld te Utrecht
antwoordt op de vraag omtrent den in
vloed van dezen oorlogstijd op het geeste
lijk leven van ons volk
Voor zoover ik er over oordeelen
kan, nemen in onzen tijd lichtzinnigheid
en geldzucht meer dan iets anders toe,
en .oefent het verblijf van de duizen
den Belgen in ons land in meer dan
één iOpzicht heilloozen invloed uit.
Oud-minister J. T. Cremer raadt aan
„flink te werken en zuinig te zijn".
Oud-minister Th. Heemskerk merkt
o.m. het volgende op
Er zijn nog geene teekenen, dat de
vrede spoedig zal komen. Het zal voor
de neutrale mogendheden waarschijn
lijk moeilijker worden buiten den oor
log te blijven; het zal misschien ge
lukken, daar zij het eerlijk meenen met
de neutraliteit.
Van invloed van dezen oorlogstijd
op hot geestelijk leven van ons volk
is' tot hiertoe niet veel te bespeuren-
Er zullen wel eenigen zijn, die ernsti
ger bidden, maar in het algemeen ziet
men weinig verandering. De ziekten van
het politieke partijleven, zoowel wat
betreft de verhouding tusschen de par
tijen onderling als wat betreft het in
wendig bestuur der partijen, zijn blij
ven voortduren. Teekenen dat dit in
1917 zal plaats maken voor eene hoo-
gere opvatting, een ruimeren blik, eene
meer rechtvaardige behandeling, zijn er
niet. Slechts omtrent eerlijke neutra
liteit in dezen oorlog zijn nagenoeg allen
het eens.
De raad, dien ieder aan zichzelf en
aan anderen, in hot bijzonder aan jonge
mannen, boven alle andere moet geven
is natuurlijk nu als altijdtot God gaan,
of tot God woderkeeren met de bede
om genade, vorLossing, wijsheid, leiding
en zegen. Voorts heeft het open
baar staatkundig leven behoefte aan
zuivering van veel dat onwaar, onbil
lijk, overdreven is in de wijze waarop
het partijleven zich openbaart, en dat
in dezen tijd van ernstig internationaal
gevaar belachelijk zou zijn, als het niet
zoo treurig ware.
Alevr. Nellie van Kol geeft den
raad uit I Thess. 56bLaat ons wa
ken en 'nuchter zijn.
Mej. H. S. S. Kuvper schrijft:
Do invloed van dezen oorlog op hot
geestelijk leven van ons volk in 1917
zal zoo verschillend zijn als alle in
vloed van alle wereldrampen op alle
geestelijk leven. „Lijden heiligt alléén
door bijkomende genade", heeft mijn
Vader ergens gezegd. Lijden op zich
zelf verbetert niet maar verbittert. Al
leen wie zijn geestelijk leven heeft ge
plant in de gaarde van Gods Woord,
zal van dezen oorlog een zegonenden
invloed ondervinden.
Zoolang God ons genadiglijk den vre
de verlengt, wachtend en wakend, te
doen wat onze hand vindt om te doen,
helpend en mede-lijdend in allen noo i
der menschheid, als heiligen Gods
en, doet God den oorlog ontbranden
ook op onze erve, manmoedig pal te
staan, gehoorzaam te lijden, onver
schrokken te strijden, als helden Gods.
Tenslotte is Jacqueline van der
W a a Is aan het woord. Deze dichteres
meent
l^j ,3 -I
Ilc zou denken, dat de invloed van
dezen oorlogstijd op het geestelijk le
ven van ons volk eer gunstig dan on
gunstig zijn moot. Wel troden door de
omstandig lieden enkele slechte eigen
schappen sterk o-p den voorgrond. Zoo
zal de mogelijkheid, zich plotseling mot
groote winsten te verrijken, win- en
hebzucht sterk naar voren doen treden.
De raad, dien ik boven alle andere
thans aan het Nederlandsche volk zou
willen geven en in het bijzonder aan
de jonge mannen, hot zou dan ook
deze zijn, dat ze zichzelven ten op-
zichto van 'dit kwaad eens ernstig on
derzochten, maar verder ook dezen, dat
ze, hoe lief ze den vrede ook mogen
hebben, toch geen „anti-oorlogsmannen"
mogen worden, maar hierin liever den
onlangs overleden president Steijn tot
voorbeeld mogen nemen, wiens groote
levensdaad juist geweest is, dat hij oor
log beeft verklaard, toen het moest,
en na twee en een half jaar vechten
nog geen vrede zou hebben willen slui
ten, wetende, dat er voor een mensch
en voor een volk hooger levenswaar
den zijn dan welvaart en vrede, ja
dan het leven en het volksbestaan.
I i 1 i .F
Gereformeerde Geloofsleer, door W.
Heijns. Alet een voorred© van prof.
Bouwman van Kampen, J. H. Kok.
Dit werk ia nog niet volledig versche
nen. (Wat wij er van zeggen (aflevering
I) voorspelt dat wij hier krijgen een on
derwijzing in de geloofsleer, minder voor
studeerenden en wetenschappelijk bestaan-
den, dan wel voor het volk, voor u en
mij, Lezer. De schrijver, professor te
Grand-rapids, verhandeld zijn stof 'duide
lijk en verstaanbaar voor iedereen, prac-
tisch, gelijk 't een Amerikaan betaamt,
en gelijk 't ons in een Amerikaan zoo
bevalt. Prof. Bouwman schreef een war
me aanbeveling ter inleiding.
Gp leven en dood; geschiedenis
van den grooten oorlog, door AI. v.
d. 'Staal. Rotterdam, Drukkerij
Libertas.
De bekwame schrijver geeft in deze
aflevering 59 een duidelijk relaas van de
verwikkelingen en verhoudingen in den,
Balkan en Griekenland. Het oorlogsver
haal „Op leven en dood" blijft boeien.
Christendom en Maatschappij onder re
dactie van de professoren Diepenhorst en
Slotemaker de Bruine, 9e jaargang, no.
3 bevat
Alaatschappij-organisati© door den Slaat,
door prof. S. d. Bl Averechtsche socia-
lïstenbespreking, door prof. D. De bo-
teekenis van den Bijbel voor onze Chr.
sociale actie, door dr. v. Es. Christe
lijke ambtenaarsbeweging, door D. Voorts
wordt begin gemaakt met een nieuwe
rubriek„Documenten." Dat zijn stuk
ken, in den loop der jaren geschreven,
en welke men verzuimde te bewaren,
terwijl men gevoelt of bemerkt ze als
nog noodig te hebben.
Geuzenliedekens.
Goes. Op uitnoodiging van het Comité
voor Christelijke interlezingen alhier,
trad gisteravond in de Sociëteit V. O. V.
op |d,s. J. L. Pierson van Groningen, met
het onderwerp „Geuzenliedekens".
Spreker ving aan met een herinnering
aan de bange worsteling van 80 jaren,
in welke ons volk zijn geloof en zijtu
geestelijke wilskracht hervond en bepaah
de zijn auditorium vervolgens bij dat
rijke verleden zooals het spreekt uit het
lied, dat uit het hart van het volk is
opgeweld ten dage van den strijd.
Ds. Pierson vertelde dan eerst iets over
het volkslied als zoodanig. De volkslie
deren groeien, vallen uit de lucht als
herfstdraden, die over het land zweven.
Ons eigen doen, voelen en lijden vin
den wij in die liederen terug, 't Is of
wij alleri daaraan hebben meegeholpen.
Het lied van don individualistischen dich
ter is anders; dit is meer persoonlijk
eigendom. Maar het volkslied heeft nie
mand gemaakt. Het is gegroeid, liet draagt
nooit het stempel van het persoonlijke.
Eensdeels staat het lager dan het in-
dividueele, n.l. wat betreft den vorm,
rijm en maat. Het gaat hierbij niet al
lereerst om de kunst. Het vraagt niet
allereerst naar schoonheid van woorden
en beelden. Het iinponeerende treft men
er zelden in aan.
Doch de minderwaardigheid wordt
ruimschoots vergoed door andere eigen
schappen. Immers de schoonheid van het
volkslied is gelegen in z'n eerlijkheid,
z'n zuivere natuurlijkheid, 't Is eerlijker,
frisscher, ongekunstelder. Het is zuiver
menschelijk en daarom doet het zoo wel
dadig aan.
Treffend werd vervolgens door den
spreker de eigen schoonheid van het
volkslied geschetst en geprezen. Hij' prees
het als een stuk zuiver natuurleven.
Het behoudt zuiverheid van gevoel hij
onvolkomenheid van vorm.
Hei volkslied zwijgt in gewone tijden.
Eeuwen kunnen voorbijgaan zonder dat
er eeu nieuw volkslied bijkomt. Het
echte lied wordt geboren in de ziel. Die
ziel wordt niet wakker dan om de eenheid
van het volk te bezingen. Er moet een
heid van voelen, willen en streven zijn.
Alleen 'bij 'schokkende gebeurtenissen leeft
de ziel van het volk in eenheid op. Het
zijn vooral de tijden van geloof, die het
volkslied doen ontstaan. Als het rnate-
rieele op' den achtergrond wordt gescho
ven en de ziel gaat hongeren en dorsten,
naar recht en waarheid. In gewone tij
den zingt het volk zijn dichters na, in.
andere tijden zingt liet volk iets van
zijn eigen; dan heeft het iets te zeggen.
In de ontzaglijke worsteling om geloef
en vrijheid werden allen aangegrepen.
Het geestelijk bestaan werd geschokt.
Toen ontvlamde het anders niet licht ont
vlambare gemoed van den nuchteren Hol
lander. Sp'r. schetste nu de spanning cd
de onrust ten tijde van den 80-jarigen
oorlog. Toen kwam het lied, dat door
allen gevoeld werd, dat elke snaar van
het menschelijk hart deed trillen van
aandoening. In het volkslied viel toen
de liefde tot God als het hoogste goed
te beluisteren.
Spr. handelde nu over de bet.eekenis
van de verspreiding van de liederen.
Ze werden het eerst op losse vlie
gende blaadjes de wereld ingezonden;
in Friesland b.v. werd druk gecolpor
teerd met te Kampen gedrukte liedjes,
met het „eeuwig privilege des Allerhoog-
sten", zooals het op' echt humoristische
wijze heette. In den beginne werd alles
op rijm gebracht. Zooals we nu de fei
ten van den dag in proza in de krant;
zetten, werden ze vroeger in dicht ge
bracht en verspreid. Alle krijgstriomfen
werden bezongen. Verder stond het lied
in den dienst van politiek en godsdienst
Dan .waren er ook de z.g. martelaars
liederen, met bloed en tranen geschre
ven, zijnde als een handvol koren op
de hoogte der bergen, voortbrengende
een rijken oogst. In de tweede helft der
16e eeuw verschenen er elf achtereenvol
gende uitgaven van. Het is te betreuren,
dat zoo geheel zijn vergeten.
Het godsdienstige lied stond onder den
invloed der Psalmen. Vandaar de z.g.
Souterliedekens, 'waarin een toon van
mannelijke vroomheid gehoord wordt.
De geachte spreker vertolkte nu op
eenige wijzo het lied, waarin om de ver
lossing van Antwerpen gesmeekt wordt,
In menig lied ontbreekt .ook de humor
niet. Spr. wijdde voorts aandacht aan do
liederen, welke den haat tegen Al va uit
drukten.
Ging hij niet het land uit met den
hoonlach der Geuzen? Deze 'naam is ver
bonden aan den strijd onzer vaderen. Van
een naam van verachting werd Jjij 'een
naam der eere. Geschetst wordt hoe men
aan dezen naam kwam en hoe het „Vivos
les gueux!" een .Nederlandsch wacht
woord 'is geworden. Hun geuzenlie
deren. 'zijn vol bruisenden moed en
huppelenden maatzang. Spreker liet dezo
eigenschappen goed uitkomen in de voor
dracht van ilen bekenden marsch:
„Slaet op den trommelel"
Na de pauze „sprak ds. Pierson over
het Geuzenlied als wapen tegen de "Room*
sche Kerk. Onheilige spot werd niet ge
vonden, doch men wilde slechts de waar
heid, verdedigen .togen den leugen. Vele
liederen gewagen ook van do trouw en
de liefde voor den Prins van Oranje.
Hij had de harten van het volk veroverd.
In de gansche wereldgeschiedenis kent
men dan ook geen naam, die uitblinkt
boven den maaJn „Oranje." Defco naam
bbeft z'n 'kracht behouden. Oranje en Ne
derland zijn niet te scheidon. Do Prins
gaf zich belangok
Daarom bleef men
het succes uitbleef.
Verschillende lie
hige gehechtheid a
er een paar welke
trouwe liefde des
elke gelegenheid w<
er ook bruiloftslied,
Charlotte de Bourb
pok het innige tro
van Nassauwo" ge
tdat woorden van
Dit schoon e lied i
laag de gedachtenis
staan. Het schetst d
het verdrukte ,volk
keizerlijken stam. E
het bekende driovot
vastgelegd.
Spr. sprak de lie
pimmer wordt verb
de vertolking van
Valerius uit den j:
land, let op uw sae
ter harte mogen I
Een daverend ap
de gemoedsstemmin
blijkbaar zeer geino
hond van de voord
en diens welspreki
De heer A. S.
van voormeld comit
telijk woord dein
notene, waarop d
eindigde.
Jammer, dat de
was. Jammer voor
waarlijk niet alleen
zooveel moeite er
maar ook jammer
in de gelegcnlioid v
dooi- allerlei or
len geleid wegblev"
- van een zoo schooi
gemist.
G. F. H as pc
ter schrijft in de N
over den letterkui
verscheiden wij gist
Altijd was het (H
en bedacht, maar
was veel liefde. Ree
schijnen het pre
ter eenigszins denke
het niet-natuurlijke
het tegendeel van
het zeer vele dat
wijls ergert of ons
ligheid zitten laat.
zeggen zijn liefd
zelf niet voldoende
hij vertellen wilde
noeg was; althans,
gemak en zette ons
hij deed zoo duide
waarlijk te beminnel
zoo goed gemeend,
met zijn liefde voor
hij warm beminde in
den yan Holland",
y/as als een progra
de hij aan te wïjz
dierbare Holland,
land aan de zee, d
het oud-Geldersche
predikant erbij, in
de verteller Haspel
cus, steeds dat er
'hij in zijn optreder
doen en laten, een
schcn tijd was en
ouderwetschen kans
hij ook als schrijve
tijd, schoon niet „n
dn niet-confessioneel
„Ik had zoo h>
'den Winckel-ij
te kiezen tussche
me en Engelsch ld
zeer in de mode. Ik
voor' aan de mode i
toen gedacht in mijl
stof te kunnen vim
mode om, een nati
reiken. Ik keek ee
die rond me leefdcr
heelde iets yan hui
kele der schetsen di
Holland" weiden g
wou ook ter zee to*<
•veel ik kon, aan zee
ook als predikant of
schip onzer haring;
■en der Noordzee. Ik
„De Hoop" rondgedrc
onze haringvisschers
deze mannen grondii
bewonderen en ben i
gesteld ze later te sc
heeft me ineens 'bui
mingen onzer literatu
mijne gcheele liefd
schitterende, geweldi
meer, zoolang ik le(
geten. „Vreugden va
het boek van me, da
is en het sterkst is
lezend publiek. Pers<
ik meer van „Ond
Maar „Vreugden van
lijk mijn debuut-wcr'
Daarna heb ik sti
leven van predikant
geleid. In 1900, toen
geerde, kreeg ik het1
in de redactie van h
„Onze Eeuw". Ik aa
stel cn nam vooral h
de revue voor mijn
hen ik van zelf meer
wereld ingekomen".
'Arr.-Rech
Heden,
-rechtbank
t bank
d
•raak i:
Dinsdag
uitsp
