No. 64 Donderdag 14 December 1916 31e Jaargang O© Oorlog. Uitgave van da ftaaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: i&i&E WORSTSTRAAT 218, Bureau te Middelburg: ^BSMA F. P. DHUIJ - i» BURG, Drukkers: leatorbaan S-© CoSntra Goes. DeZeeui VERSCHIJNT ELKEN WERKZ«»% Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f l.Hb Losse nummers0.0® Prijs der Advertenties 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 cS. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend, Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels 1, iedere regel meer 10 ct. Zou 't kunnen? Dezelfde vraag die thans de harten vervult, werd reeds een jaar geleden ger daan? De S ta ndaard van 13 December van 'tvorig© jaar schreef: „Wij geloo- ven er nog niet aan". Wij zijn geneigd onze vrees uit te spre ken dat het ook nu nog niet komen zal. De Entente-staten zitten nog altijd vast aan hun eens gegeven woord: saam uit, saam thuis. Best mogelijk dat meer dan een hier nu spijt van heeft. Maar het gegeven woord houdt ze vast; en uit Engelands greep is niet los te komen. Waren deze twee bezwaren 'er niet, bet verstand zegt dat liet dan nog gaan zou. Frankrijk en België 'komen er wel 'zonder schade uit. Rusland heeft toch een toekomst van overmacht ën over winning vO'Or zich. Japan woont ver ge noeg af en is, voorloopig althans, wel met Azië alleen tevree. Italië wensch't allicht reeds sinds lange zich uit 'de prutsen. Maar Engeland! Engeland kan niet aflaten van zijn ideaal van de wereldmacht; van zijn al leenheerschappij ter zee; van zijn zeggen schap over alle landen, die vallen onder het bereik zijner grijpvingeren. Het is een droeve gedachte dat dezie beste der Christennatiën zóó naar 't stand punt der Caesars en Nebucadnezars is afgegleden, dat -opi haar onwil de po gingen tot vredesluiting zouden moeten afstuiten. 14 December. Wij schrijven heden 14 December. De Standaard van 14 December van het y o r i g e jaar schreef een artikel .„Vredeskan&en". Wij lazen 'tnog eaus over en bewon derden er den juisten staatsmansblik in. .Daar staat: i r' Uit wat men zoo opvangt, mag toch afgeleid, dat, werd op dit oogenblik het aanbod van vrede aanvaard, de te brengen offers niet onoverkomelijk zouden^ zijn. België schijnt van zijn her stel vrij zieker te zijn, al is 't onder pand- gift. Frankrijk heeft veel kans om zon der al te zeer gescheurde kleeiren pr af te komen. Annexatie van Polen blijkt Wel niet bedoeld te zijn. Bijbetaald zou er zeer zeker moeten worden, maar zëlfs hierop zou het herstel van den vrede niet behoeven af te stuiten. Hoofd zaak zou zijn ©n bljjven de open zee en de zekerheid voor de neutralen. Engeland zou van zijn over-invloed, als we 'tzo-o noemen mo gen, iets moeten prijsgeven. Het Bri tannia rule the waves "(Brit- tanje beheerscht de zee), zou in te perken zijn. En toch schijnt men er nog altoos de voorkeur aan te geven, om 't lie ver op 't uiterste te laten aankomen. Zonder weerga ongelukkig staan nog op dit eigen oogenblik de Geallieerden er aan toe. Op alle punt delfden, ze het onderspit. Wie aan een noodlot gelooft, zou zeg gen dat een fataliteit hun ten doem werd. Toch rekenen ze nog altijd op hnn overmacht in menscheamassa, op hun "vrijen toevoer uit alle oord, en op hnn ruim© geldmiddelen. Zoo- komt men keer op keer bijeen, en houdt vergaderingen, en telegrapheert, en zendt boden rond, en wisselt in de Kabinetten. Kortom, geen middel laat men onbeproefd om een keer in den gang van zaken jte brengen. Doch komt die niet, dan zal men, is 't weer een half jaar verder, voor- steeds ongunstiger conditie komen te stahn. Van kwartaal tot kwartaial toch kan men wel zeggen, dat de vredescon-ditiëfi 'voor wie ten slotte zich te voegen, zal hebben, verslechteren. Beide èn wat de landsgrenzen aan gaat, èn wat raakt de beurs. Wat zöudt ge denken Zou de waarschuwing ook nu niet gel den? Nu, terwijl de Centralen er zooveel be ter nog y-o-or staan, dan een jaar gele den? Vredesgeruchtenl ICo-n het Kerstfeest eens tegemoet ge zien worden met eenige hoop op vrede. Kon het Vrede op Aarde! schoon niet alzoo bedoeld eens ook in dien sin op het eerstvolgend geboortefeest van onzen Heiland worden aangeheven Bii het Jicht van Gods Woord gezien heeft de poging van de Centfalen uitge gaan, kans van slagen. Immers bij God zijn alle dingen mogelijk. Maar bij het licht der geschiedenis en der uitspraken van verblinde staatslieden der Entente staat het hopeloos. Lezen wij de Engelsche bladen van nu voor een jaar, en zoeken wij de gun stigste uitspraken uit, dan valt 'tons op hoe weinig men toen nog, zelfs in de kringen der Pacificisten (vredezoekers) voor de rechten der Centralen scheen te voelen. Do Standaard verhaalde van een meeting te Manchester voor den vrede, als vrucht van welke meeting door mr. Buxton en mevrouw Swanswich als voor waarden voor den vrede aan de hand gedaan werd-: Ten eerste zouden België, Frankrijk, Po len, de Balkan-Staten en Servië geheel moeten ontruimd worden. Ten tweede zou men geldelijk ieder voor eigen rekening laten uitgaan; alleen zou Duitschland aan België schadevergoeding schuldig zijn. Ten derde zouden Frankrijk, Italië, Servië en Rusland ipet Duitschland, Oostenrijk en Turkije hun geschillen afzonderlijk regelen moeten, mits -onder Engelands goedkeu ring. Engeland zou dan vooral hebben te zorgen, dat het nationaliteitsbeginsel tót zijn recht kwam. En in de vierde plaats zou Duitschland's recht op een koloniaal rijk moeten erkend worden, maar zonder dat daarom het nu aa,n Duitschland ointnomene zou terug zijn te geven. En daarnaast zou er dan plaats zijn voor een Europeesche Conferentie, om te onderhandelen over deze vier pun ten: lo. Een nieuwe verdeeling van Afrika met het oog op' hetere verdeeling en he tere handhaving van de rechten der in- landsche bevolking 2o. Verbetering van de economische ver houdingen, en vooral vrijhandel in alle koloniën; 3o. Regeling van blokkade en van op brenging van schepen in oorlogstijd; en 4o. het voorkomen van oorlog door het vastleggen van de grondslagen voor „duurzamen vrede" zoo te land als ter zee. En oiok Duitschland evenals Enge land zou aan dit contract te binden zijn. Hetgeen in (samenvatting zeggen wil: vele voordeelen voor Engeland, alle na deel voor puitschland. En hu zijn er sinds dien .tijd geen uitingen gehoord die op verzachting van deze voorwaarden (nog wel door pacificis ten gesteld) mogen doen hopen. Emancipatie. „Mijn vrouw is voor do emancipatie". ZooDingt zij naar een man zijn [p 1 a a t s i e Wel vriend, dat is een degradatie Van hoofd tot knecht. Gij krijgt bij1 gratie Van uwe vrouw wel dispensatie Van nw bedrijf, maar reparatie Van 't kindergoed, en preparatie- Van 't middagmaalvoor variatie Aan 't wiegetouw; en declaratie Van domheid krijgt'gij als tractatie. Ai mijl de huidige generatie, Gaat bet zoo voort, wordt bij taxatie Gerekend als verwijfde natie. v. W. Staten-SeiieraaS. Eerste Kamer. Verzoend. Geen lichte toekomst. De Volksraad een caricatuur? D-e verhouding tusschen minister van Gijn en de Eerste Kamer is' gelukkig) we-er in orde. Die voorzitter liet de leden maar pra ten, ook al werd het aan de orde zijnde onderwerp vergeten. Diat is immers jn s lands belang, dat bet wederzijdsche vertrouwen -duidelijk blijkt. Zoo heeft ook de a.-r. afgevaardigde C-olijn gelegenheid gevonden zijn blijd schap te vertolken, dat de minister is aangebleven, om de schatkist te blijven beheeren in dezen moeilijken tijd. Hij raadde Z.Ex. -echter aan om voort aan in zijn belastingplannen d'e Kamer meer tegemoet te komen. Die minister wees' er daarentegen opi, Ida.t dit in de practijk, hij de groote eischcn van de schatkist, een moeilijk probleem kan worden. Er moet zoo veel zijn en belasting op-- leggen is nooit aangenaam. Wat de heffing van statistiekrecht be treft, mocht .de heer van Nieropi een gunstig onthaal vinden voor zijn wensch, goud en zilver aan het statistiekrecht te onttrekken, wat practisch eerst bij den vrede van belang zou worden. De h-eex Stork had een dergelijk verzoek met be trekking tot de goederen in het ve re-de- lingsverkeer, en kreeg de .toezegging van welwillende overweging, maar niet veel hoop opi vervulling. Het wetsontwerp werd z. h. s'. aan genomen. Van Kol en Cort hadden ee-n samen spraak over dd vluchtelingenkampen bij d'e wetsontwerpen tot wijziging' en ver hooging van hoofdstuk V der begrootin- gen voor 1915 en 1916. Dlaarna ving d'e beraadslaging oVer de wetsontwerpen in zake de instelling van den1 Volksraad van Nedierlandsch-Indië en de wijziging^ van de Indische Comptabiliteitswet aan Eerst een ferme speech van Colijn. Vol deskundige adviezen en zakelijke opmerkingen. Dit wetsontwerp1, zoo betoogde hij, zal ons niet op weg brengen naar -d'e poli tieke zelfstandigheid. Opleiding tot zelf bestuur is noodig -en op1 dit punt brengt het wetsontwerp ons geen stap Verder. Hij Verlangt echter niet, Id'at de Minis ter h-et ontwerp- zal terugnemen, mam dat eindelijk na 10 jaar de -opleiding tot zelfbestuur aan d'e orde zal komen. Van Kol sprak van een vertegenwoor diging -der inlan-dsche bevolking op haar smalst. Een caricatuur, anders niet. Als eersten stap o-p den weg naar poli tieke opvoeding- en zelfbestuur, wil hij- dien Raad aanvaarden. Ook v. d. 'B-erg waarschuwde te-gein overdrijving in -de verwachtingen ten aan zien van deM Volksraad. Zoolang de saamlhoorigheid der vele rassen niet rea liteit is, gelooft hij niet aan een gunstig onthaal. Als' warm voorstander ontpopte zich de heer Qrerner. Over de taalkwestie merkte deze afge vaardigde op, dat men niet kan verlan gen, dat de- inlanders over ingewikkelde vraagstukken zich in- de Nederlandsche taal zullien bedienen, waarom hij hoopte, dat miein het gebruik van de Indische talen zal toe-staan. Morgenochtend komt d-e- minister aan 't woord. Zal hij dan van zijn optimisme gene- zle-n zijn? Tweede Kamer. Doorgraving van Rozen burg. Nog geen demo bilisatie. Is dat zuiver heid? De kiezerslijst. Bij den aanvang der vergadering van Igi-steren heeft d-e installatie plaats ge had van het nieuw gekozen lid voor Haarlemmermeer, mr. J. B. Bo-mans. En nadat een zware boom was op gezet over het wetsontwerp- tot verbe tering van den Waterweg van Rotterdam naar Zee, is het z. h. s. aangenomen. D-it is dus gelukkig afgeloop-en. Wanjt m-en was 'ter roerend over eens, dat uitstel gevaarlijk zou zijn. Immers men behoort met de eischen van de toekomst te- rekenen. D-e deskundige Kamer van Koop-handel acht verdieping van de vaargeul tot IIV2 meter zeer urgent. Straks moet er nog een meter bij, later moet de diepte mis schien wel 14V2 meter worden. Doch dit is nog toiekomstmuziek. De doorgraving van de .oostgrens van Rozenburg zal nu omstreeks 1920 aan de beurt komen. Tenminste- dat is het plan. In het wetsontwerp wordt er niet van gerept. Mocht het bedenkelijk blijken, ^dan kan er altijd nog van afgezien wor den. Drie wetsontwerpen vólgden, waarin de zfooveelste Verlenging van den diensttijd wordt vastgesteld voor de militie, voor de landweer -en voor den landstorm. DeZe gelegenheid, immers het geheele trio- ko-rnt neer op voortzetten der mobilisatie, greep de -heer Troelstra aan om de vredes onderhandelingen in het rechte spoor te brengen. Na zijn internationale ro-1 koste lijk te hebben afgespeeld, vroeg hij of de Regeering -elke gelegenheid zal aangrij pen -om verlichting in de mobilisatie te brengen. Waar-o-p- de Minister van Oorlog zich gehaast heeft te zeggen, dat de Re geering -daar steeds o-p bedacht was. Alle- leden stemden dus vóór. Over d-e verho-ogde begrooting van het staatsbedrijf 'der Landsdrukkerij spraken van D-o-orn, van Nisp-en en minister Cort. D-e motie van eerstgenoemde, w-e-lke bezuiniging in het papiergeb-ruik beoogt, zal worden ge-drukt en later behandeld. Noemt men dat soms zuinig? H-eit wetsontwerp werd intusschen aan- gletnoimien. Fo-or d-ein derden keer wordt een nood- regeling gemaakt v.oor de vaststelling der kiezerslijsten. Zij die wegens de moeilijke tijdsomstandigheden zouden ophouden kiezer te wezen, m-o-eten krachtens deze no-odregeling kiezer kunnen blijven. Aldusi geldt als grondslag van de kiezerslijst d-e lijst van 1914. Daarop gaf 1915 en 1916 reeds een suppletoir© lijst en zal straks 1917 ©en nieuwe suppl-etoire lijst brengen. Dan zal het ongerief "nog grooter worden dan 'het reeds was. Vele gemeen ten n.l. achten met de letter der nood- kieswet in de hand, zich niet gerechtigd één lijst te maken van de- vier. Deze kwestie heeft de heer Van Sasse van IJisselt "flink uiteengezet, door den heer Beresteijn gevolgd. Ook de heer Fleskens di© als burgemeester al de ellende dor onvolkomen regeling heeft gevolgd, kwam in het geweer. Minister Gort voelde met de bezwaren mte© en nam met bekwamen spoed een amendement van den heer Van Sasse van IJsselt over, waardoor de moeilijkheid verholpen is. Beknopt over zicht van den toestand. Op de slagvel-den gebeurt weinig van belang. Hie-t weder is hier en daar ee-n be letsel, -e-nmisschien leidt het vre- desaanbod van d-e Centralen, dat nu wel tot in de verste loopgraven hekend is e-n besproken wordt, van den hloedigen krijg af. Zoo vernam ee-n Duitsch blad uit het hoofdkwartier, dat de op het jWester- front strijdende tr-oepein, benevens de res-erv© -en d-e-''zich in, ruststellingen be vindende formaties met de keiz-e-rlijfce ken nisgeving Dinsdagmiddag o-m 12 uur in ke-nnis werden gesteld. D-e- indruk was1 o-veral geweldig en grootsch. D-e troepen, die- zich op reis, o-p marsch of "in een étappe- bevonden, vernamen het keizerlijk besluit do-or mid del van aanplakbiljetten, welke overal in d-e- stations en aan de com-mandanturen waren aangebracht. Dadelijk vormden zich allerwegen troep-en, die het besluit piet vreugde bespraken. En 'de oorlog werd bijna vergeten.. De dr o-ev-e w-erkel ijkh-eid Want, z-ooalsi in de nota's der centra len is- aangekondigd, da felle strijd gaat do-or, totdat ©en antwoord op het vre desaanbod ontvangen is -en daarmede een beslissing is gebracht omtrent de toe komst, die- 'ons wacht, Vredes-mog-elij'k- heid of ee-n nieuw oorlogs-bedrijf, heviger e-n afschuwelijker dan het vorige. D-e tegenstand der Roemenen aa'n de Jalomita isi gebroken. D-e centralen naderen nu B-uz-eu, bijna halverwege tusschen Plo-esci en B-raila. Volgens daghladberichten worden te bevoegd-er plaatse over den in Walachij-e tot 10 Dec-ember door de Centralen bin- nengebrachten buit de volgende opgaven opgaven gedaanAan Roe-meensche ge vangenen waren tot dien dag 145.000 man, waaronder m-eer dan 1600 officie ren, geteld. Van de 800 veldkanonnen, die Roemenië bij het uitbreken van den oorlog bezat, werd-en er 422 door dó verbondenen buitgemaakt, van de 63 zware veldkanonnen 24, van de ongeveer 500 machine-geweren 364, van d-e 400.000 g-ew-eren 200.000. D-e cijfers: betreffende den buit in Boekarest zijn hieronder niet begrepen. Van d-e tezamen 137.9Ö2 vierkante K.M. bedragende bodem-oppervlakte in Roe menië bevonden zich op 10 December 64.000 vierkante K.M'. in de "handen der verbondenen, van d-e 3087 K.M. spoor lijnen rond 2(300, van de '700 locomo tieven ware-n er 137, van de 18.000 wag gons 4000 buitgemaakt. Van een 'syste matische! vernietiging der kore-nvoorraden in h-ot land kan geen sprake zjjn. Ver woest werd er naar verhouding slechts weinjig. Zelfs -een gro-ot magazijn, waarin door Engeland opgekocht graan van den oogst van het vorige jaar was opgeslagen, werd voor het grootste deel intact ge vonden'. In Frankrijk is d-e hervorming van het kabinet, dat -een centralisatie- 'beoogt van d-e oorlogsleiding tot stand gekomen. De mieest belangrijke verandering, die in het ministerie beeft plaats gehad is de ver vanging van dien minister van oorlog Ro-quieö door den bekenden 'generaal Lyautey, den gevierden organisator van Marokko. Men ziet in hem e-en man van initiatief. Naar het Radio-gezlantschap uit Rome imieldt, zij:n er o-ok in de Italiaansche- re- geering -ingrijpende veranderingen o-p til, die eenzelfde karakter als- die in de En- gielsch-e en Fransche ministeries zullen dragen. Het aantal ministers wordt inge krompen en alle bestuursorganen inge richt vo-or d-e taak, die de oorlog oplegt. Uit ©en klein aantal ministers zal een oorlogsraad worden samengesteld. Ten spo-edigste zullen deze wijzigingen offici eel bekend wo-rd-en gemaakt. Granaten voor de kanonnen. Een mede-werker aan de „Daily Ex press" geeft de volgende schets van eem| soldaat, een Londenaar en zijn paard* di© heiden werken bij het transport der granaten voor de zware artillerie. Tegen den middag zwoegden een sol daat en zijn paard tegen den Vernieldetnl Wieg op. De man was klein eni leelijkl en het paard was, groot en leelijk. Zij stapten 'langzaam en moeilijk voort want de modder kleefde taai aan hunne hielen vast. Het is moeilijk uit te maken of de man het paard, of het paard den manj geleidde. Afgaande op de bewegingen, van- hie-t paard -en het gesltro-mpel van dep) man zou men eerder zeggen, dat het paard den man leidde; zeker is, dat het dier h-eim- voortsleepte. Thans hieven zij staan, en de Imian schikte de riemen terecht, waaraan del zakken met granaten bevestigd waren. Toen dat gebeurd was steunde hij- zijn) voet tegen ©era. steen' jen een stuk vani e-en granaat, stak een cigarette aan en: rukte plotseling aan de teugels, om.zichi los te werken nit den modder, waarin) hij begon weg te zinken, Huup! riep hij tot het paard. Pas pp de granaten, Apollo jongen!,, waarschuwde d-e man, die zelf haast in ©e-n dier gaten gevallen, was, „Als je! vo-or de aarde- gaat en je poot breekt, dan moet ik je 'n blauwe hoon geven ©n we- mo-g-en de munitie niet verknoeien. Apo-llo schudde met wijs inzicht den kop-, T© o-ord-e-elen naar d-e behendige manier waarop hij de „beenbrekers" vermeed, scheen hij vo-lkonnen de noodzakelijkheid t© beseffen - Zoo- sleepten en -modderden zij- 'zich 'langs diein (mo-dderigen weg, volkomen ge lukkig, ongeveer een halve mijl voort. De man zong z-elfs' van, tijd tot tijd als hij vergat te vloeken Apollo verdroeg alles met het karakteristieke paard-enge- duld, ofschoon zijn ernstige bruine oogen wel wat bezorgd keken als de mlan be gon te zingen. Toen ontplofte een welgerichte Duit sch© granaat vlak bij he-n. De granaat] barstte een tiental mie-ters van, hem af in d© mo-dder uiteen. Hij wild© juist zich zelf gelukw-enschen met zijn, redding, toen hie-t paard struikelde en viel. „Huup dan!" riep hij weer wat buiten ad-e-m. „Waarom ga je daar nou logge! Is d'r no-g geen modder genoeg, dat je j-o d'r in rolle" mot? Wn-bi-jij voor 'n beest? 'n m-ooie- merrie mot' die mo-eder van jou geweest zijn Maar wasscheieit d'r an? Hé, Apo-llo, jonge? Geraakt? hé? Laat's kijk©No-u, nou, zachtjes aan Grenaatsp-linter net boven de knie -linker voorbeen! Da'si leelijk. Denk je nou misschien dat ik di-e zakkies g-re-nate vo-o-r j© sleepen ga? Nee, jonge-, da-gaatniet. Kom, vooruit nou .as "n vent, Apollo. Ho-u j© nou taai. D© jonges- ginter hiebb© die grenate noodig. Dat wondje van joui bete-ek-ent niks. IÉ h-e-b zè wiel erg&r ge had verleden jaar Kerst bij Ypieren ien toen heb ik toch nog d-e-n hee-len weg naar 't hospitaal geloope, dat was bijna twee -mijl. Vooruit, sta nou op, jonge! 'tls nog maar ©en endje. Denk is an de man waax j-e na hiet dat was (pok 'n soldaat of 'ngod of zoo iets. - Nou flink s-o-„huupl" Op di© wijze aangemoedigd krabbelde Apo-llo weer overeind en hinnikte jam merlijk. „Daar na toe", w-e-es de mlan aan en glibberde in 'n tamelijk sierlijke ho-uding ©en paar vo-et ver. „Je bint 'n taaie, hoor Apo-llo. Ik -sleg niks geen lc|waad m-eer van je mo-edier, zoo as'straks ze was 'n echte fijne dame Apo-llo li-e-p op zijn laatste beenen in de ergste b-eteekenis van het wo-ord. Wiaar- schijnlijk opgemonterd door de vriende lijke woorden 'die de kleine leelijk© man| omtrent zijn moeder had gesproken, strom pelde hij- nog een mijl voort. E-n toen, bijna was biet do-el bereikt, viel hij weer nieer en keetk den teelijiken man met zijn groote bruine oogen verwijtend aan. „All right Apo-llo", snikte de- l-e-elijk© kleine -m,an (want hij- was uitgeput) „ja be-bt je plicht gedaan. ,No-u motte di© artilleristen maar hun eige granat© ko-m-mle hal-ePaarde krijg© geen, Victoria- kruis:anders "had jij- er een verdiend. Nou mot ik munitie an je gaan ver knoei©, kameraad D'r zijn hier ini de buurt geen ho-spitale voor de b-eeste Toen 'klonk ©en -scherp© k'naj door de vo-chtig© -lucht en Apo-llo stierf even dap per als 'welke andere held ook. Een ;Engei8Che verklaring. Reuter's agentschap meldt uit Londen 5 Waarschijnlijk zal er geen verklaring kot- men uit ministerieele kringen omtrent d© D'uiitsche vredesvoorstellen, alvorens d© geallieerden geraadpleegd zijn. Intusschen kan worden verklaard, dait de volstrekte eenstemmigheid der Engel-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1