Mo. 51 Koloniën. Woensdag 29 Mo vein Iter Jfle Jaargang Staten-Beneraal. De Groote 0©ri@g. Biüiieüland »33.-rc«M*a«EM3*w>oa*i Uitgave ras és ïfaarnL Teirn. LUCTOÜ FT ®EBR©® gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: VORSTSTRAAT ZÏ&* Bureau i« Middelburg: F. P. DHüM L. 13 liföQ, Drukkers: Waterbaan &s La Gomire VERSCHIJNT EL SC EN WEK1CM Abosmemsnisprijs Per S maanden Ir. p. post. Losse nummers i M Prijs der Advortersiissi s 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 et, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.' Bij abonnement voordeelige voorwaard aai, Familieberichten van 110 regels fl —j iedere regel meer 10 ct. Art. (92. Ziehier de gewijzigde redactie van Art. 192 der Grondwet, zooals hei door die Tweede "Kamer [met 81 tegen. 1 st. is 'gojedgekenrd. „1. Het onderwijs! is ecu voorwerp Taai dio aanhoudende zorg der .regeering. 2. Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht der Overheid, en bovendien, voor zoom- het algemeen vermengd zoowel lager .als middelbaar onderwijs betreft, behoudens het onder zoek! naai- de bekwaamheid en de zede lijkheid van den onderwijzerhet een m ander door de wet te regelen. 3. Het openbaai' onderwijs wordt, mat Eerbiediging van ieders! godsdienstige be grippen, door de >vet geregeld. 4. In ïeüke 'gemeente wordt vau over- hleddslwBgia voldoend openbaar algemeen vormend lager onderwijs' gegeven in een genoegzaam aantal scholen. 5. Volgensi bij de wet te stellen re gels1 kan. afwijking van deze bepaling worden toegelaten, mits' tot het ontvan gen vim zoodanig onderwijs' gelegenheid wordt gegeven. 0. De eischen van deugdelijkheid, aan luet geheel of ten deele uit de openbare kas te bekostigen onderwijs te stellen, wanten bij de (wet geregeld, met inacht neming, voor zoover bet bijzonder on derwijs1 betreft, van de vrijheid van richting.' 7. Deze eischen warden voor het al gemeen vormend lager onderwijs zooda nig geregeld, dat de deugdelijkheid van bet geheel uit de openbare kas bekos tigd bijzonder onderwijs en van het openhaar onderwijs! even afdoende wordt gewaarborgd. 8. Bij die regeling wordt de vrijheid van bet bijzonder onderwijsmet nam© bletreffimd© da keuze der Leermiddelen en de aanstelling der .onderwijzers ge ëerbiedigd. ri J I t i 9. Het bijzonder algemeen vormend lager onderwijs, dat aan de bij de wet te stellen voorwaarden voldoet, wordt naar dmzelfden maatstaf als bet open baar onderwijs uit de openbare kas be kostigd. Die wet stelt cle voorwaarden vast, waarop voor bet bijzonder alge meen vormend middelbaar en voorbe reidend hooger onderwijs! bijdragen uit de openbare kasi worden verleend. 10. Da Koning doet jaarlijks van (ten staat van "het onderwijs aan de Staten- Generaal verslag geven." WaS iedereen in den lande most weten. (Slot.) Kot slot van minister Posthuma's ar tikel volgt- hieronder Bovenstaand betoog pleit ook' tegen het meermalen geopperde denkbeeld van een Staatsexportbureau. Do voorstanders daar van stellen zich voor, dat de Staat zal beginnen de grens te sluiten en daardoor de prijzen te laten vallen, totdat zij ge komen zijn op de hoogte van df pro ductiekosten met een matige winst. De Staat zal dan alles wat er te veel is voos* ons eigen gebruik opkoopen en uit voeren ©m de winst in de Staatskas fre storten, t Behalve op de geweldige sommen, noo- ©m dat bedrijf tje financieeren, in verband ook met de noodzakelijkheid, dat men zich niet alleen tot den landbouwer zou kunnen bepalen, zou dit plan reeds Snoeten afstuiten op de omstandigheid, zoo men do gornidd.-olcLb productie- kosten als basis nam, de productie sterk mi inkrimpen, terwijl bij het baseeren va» den koopprijs op de productiekos ten der onder de ongunstigste omstan digheden geproduceerde hoeveelheid, het doel, den producenten de oorlogswinst te «ontnemen ten bate van de schatkist, »tet ^jou worden bereikt. Ku rijst misschien bij deze of gene d«' «vraag of het dan niet mogelijk |zou zij» aan iederen producent voor zijn pro duct zoodanigen prijs te geven als met zijn productiekosten overeenkomt. Ten einde dit jté bereiken, zou men dus aan alle producenten moeten gelasten zooveel ma- gelijk te produceeren. Aan het eind van het jaar zou het bedrag der gemaakte kosten moeten worden vastgesteld en over eenkomstig dit bedrag de prijs bepaald, die voor het product zou moeten wor den betaald. Telr pinde in het licht te stellen, lap welke bezwaren dit zou stuiten, moet worden stilgestaan bij een ander punt, waaromtrent bij een groot deel van het ederlandsche volk al zeer verkeerde jn- c 11 bestaan. Men stelt zich namelijk stropte massa voor ©en groot deel weinig gegoede consumen ten staat een klein aantal rijke (of ab thans rijk wordende) producenten van le vensmiddelen. Ten einde de onjuistheid van deze meening in het 'licht te stel len, kan worden volstaan met te vermel den, dat het aantal voor de markt wer kende land- en tuinbouwbedrijven zeer dicht de 250.000 nadert. Neemt men nu nog ,in aanmerking, dat de omstandighe den, waaronder in de verschillende dee- len des lands het bedrijf wordt uitge oefend, door allerlei oorzaken hemels breed verschillen en dat zich daarbij fac toren doen gelden, die aan elke bereke ning en elke controle ontsnappen, dan zal het 'ieder duidelijk worden, dat een afzonderlijke verrekening met elk bedrijf in den bovenaangegeven zin een onmo gelijkheid is, alsmede dat het te veel willen regelen van het bedrijf van een centraal punt uit en volgens vaste lij nen bij de geringe kennis en ervaring, welke de Regeering ten aanzien van deze haar vroeger geheel vreemde taak heeft, waarschijnlijk zou uitknopen op desorga nisatie der productie en den ondergang van vele •'kleine producenten. Vergeten toch mag niet worden, dat het overgroot© deel van bovengenoemde producenten zijn kleine menschen, die door een leven van zwaren arbeid en groote soberheid, waarvoor de meeste stadsarbeiders feestelijk zouden bedanken, zich staande houden en soms ook' tot ©enigen welstand komen. Deze kleine ondernemers nu vindt men juist op die gronden en in die bedrijfs takken, waar de productiekosten het sterkst gestegen zijn en waar de voort brenging van die artikelen domineert, wel ke de consument in de eerste plaats te gen lageren prijs verkrijgbaar wil zien gesticht. Uit het bovenstaande blijkt, voor welke moeilijkheden 'de tijdsomstandigheden de Regeering plaatsen. Volledige bedi'ijfsvrijheid kan niet. wor den toegestaan. Doch ging men in de beperking van deze vrijheid zoover als sommigen ter bestrijding van schaarschte en duurte wel aanbevelen, zoo zou on getwijfeld juist het tegengestelde worden bereikt van wat men bedoelde. Uitvoerverboden zijn noodig. Had men den uitvoer met beperkt, dan zouden de consumenten hier te lande dezelfde prij zen hebben moeten besteden als door het oorlogvoerende buitenland worden be taald, wat voor velen tot honger en ge brek zou hebben geleid. Een finaal uit voerverbod of zelfs maar een veel grea ter© beperking van den uitvoer zou ech ter allerminst aan de binnenlandsche le- vensmiddelenvoorzieningbevorderlijk zijn geweest. Maximumprijzen konden niet woorden- gemist, maar de vaststelling daarvan moet met bijzondere zorg plaats hebben, willen zij «kunnen worden gehandhaafd zonder de productie en den invoer te schaden en «zonder de bij productie, in voer en distributie betrokken personep in het gedrang te brengen. Een en ander moge ddoende zijn om bet publiek te doen beseffen, dat de maat regelen inzake |de levensmiddelenvoorziel ning op deugdelijker grondslagen rusten dan de daarop geoefende cririek wil doen gelooven, dat bij elke regeling het voor en tegen nauwgezet is gewikt en gewa gen en het belang van het geheele ÏJeder- landsche volk tot eenig richtsnoer ge nomen, maar ook', dat het onmogelijk is alle uit de tijdsomstandigheden voort vloeiende moeilijkheden inzake de levene- middelenvoorzi-eiiing -weg fe nemen. Tweede Kamer. Art. 192 aangenomen met 81 tegen 1 stem. Nog eenige vrees. Art. 192, het Grondwetsartikel inzake het onderwijs is gisteren dan toch ein delijk aangenomen. Met 81 .tegen 1 stem. Alleen Üe heter Lieftinck tegen. Het scheepje der Onderwijsbevrediging heeft dus de dreigendste klippen ontzeild, al is het nog lang niet in de haven, welke wij het daarvoor zonden willen aanwijzen. Laat ons dus niet te vroeg juichen. Alsof de strijd nu voor goed geëindigd ware. Bovendien vergaat de lust tot jui chen geheel, als wij aan den loop Van het kiesrecht-debat denken, aan den on- gelukkigen uitslag ©n aan de houding, welke de rechtsche Kamerleden daarbij meenden te moeten aannemen. Laat ons nog even 'het verloop vaa de zaak duidelijk voor oogen stellen. 'De laatste wijzigingen van onzen Pre mier, in het laatst der vorige week voor gesteld, komen hierop neer, dat nog eens duidelijk wordt uitgesproken, dat over al gelegenheid moet gegeven worden om openbaar lager onderwijs te ontvangen. Een kleine tegemoetkoming aan links dus. Een geruststelling, dat geen gemeen tebestuur ooit zal kunnen nalaten te zor gen, dat er openbaar onderwijs is voor wie T vragen. Nu wilden Rutgers en De Monté Ver loren alinea 5 laten vervallen, om het artikel dezelfde formuleering te geven als art.. 16 L. O. Immers reeds is bij K. B. uitgemaakt, dat indien in een gemeente in casu Ovezande geen behoefte bestaat aan openbaar I. o., de openbare scliool kan worden opgeheven, zonder dat men in strijd komt met die bepaling pf met art. 192. Een „genoegzaam aantal scholen" kan ook beteekenen: nul scho len. 'Minister Cort wilde echter de linker zijde niet nog meer verontrusten en wees deze gedachte af, evenals die van den heer Van der Voort van Zijp, die zeer terecht de vrijheid inzake leerplan wilde zien vastgelegd. Ook de heer Lohman meende dit denk beeld te moeten bestrijden. Evenwel heeft de minister ten eersite nog eens op de nadrukkelijkst denkbare verzekering der regeering uitgelokt, dat de vrijheid van het bijzonder ouderwijs als hoofdbeginsel door alinea 7 boven al len twijfel was gesteld, (een verzekering, welke door den heer Van der Voort met vreugde werd geregistreerd) en vervol gens schrijven wij aan den sterken drang van het amendement grootendeels toe, dat de beide woorden in alinea 8 zijn opgenomen, die het gevaar ©enigszins ver minderen. Aan dr. Nolens dankt men eenige ver duidelijkingen, welke voor de latere uit legging van belang zijn. Onder de leef middelen in alinea 8 zijn toch de leerboeken opgenomen zoo vroeg hij. Dat zijn zelfs bij uitnemendheid leermiddelen, antwoordde de premier. Onder vrijheid tot aanstelling der onderwijzers is toch mede begrepen hun ontslag Ook op deze vraag van dr. Notens is bevestigend ge antwoord. Eindelijk is dan het artikel er door. Of we dan in 't geheel niet dankbaar zijn? Zeker wel, doch vergeet niet, dat het geven van recht eigenlijk geen ge schenk is. En is het toch een geschenk, dan wordt het toch veel minder waard door de tegenstribbelende houding, waar mede een groot deel der linkerzijde bet ons heeft overhandigd. Moge de invloed der Lieftinck's ons later bij de uitwerking niet even ver ach teruitbrengen. Nog is er onzerzijds eenige vrees. Beknopt ©verzicht van dan toestand. Voel succtasvolten steun heeft Roeme- nië tot dusver van de bondgenooten, bij wielke het zich aangesloten heeft, niet oifctervonden Direct moch indirect. Zelfsi nu, nu de toestand voor Roe- mienië zoo dreigend wordt valt van de geallieerden piet veel te bespeuren. Alleen «die Russen schijnen besloten te hebben iets te doen. Immers Ber lijn maakt melding van verscheiden© Russisch© aanvallen in de Karpatben. De gevechten zijn echter nog aan den gang, zoodat pog niet te beoordee- len valt, of [Roemenië er veel verlich ting door zal ondervinden. lil het Arges-dal hebben de centralen Kurtea de Argtas genomen, waardoor Pitesci 'n 90 K.M. ten N. W. van Boe karest meer en. pieer bedreigd wordt. Tien N. O. ivan Monastir hebben de geallieerden ,nu toch hun aanvallen her vat, aanvankelijk niet geheel zonder suc ces, doch de (strijd op dit punt is van weinig invloed op het krijgsbedrijf in Roemenië. Ln het Westen is het Sómime-offensiel naar de ontwikkeling dei' gebeurtenissen in den laatsten tijd vermoeden deed, weer doodgeloopen. In de laatste dagen heeft op hiet Sommefront geen actie van ©enige beteekbnis zelfs plaats gehad. Toegegeven moet worden, dat de weers omstandigheden niet gunstig voor de geallieerden 'zijn en dat de toestand van het terrein het offensief ernstig bemoei lijkt. Maar als een gunstige omstandigheid staat daar tegenover, dat de centralen hun uiterste krachten inspannen in Roe menië en daar alle beschikbar© troepen Wol samengetrokken zulten hebben. Nederland tussehen twee vuren? De „Leipzigier Neueste Nacbrichteia" bevat ean artikel over „das neutrale Holland", dat, ofschoon niet direct on vriendelijk, een ernstige waarschuwing tegen ons inhoudt. „Moeten wij kalm toiezieii", vraagt dit blad, „dat de eene neutrale staat na den andere zich in dienst van Enge land stelt, ten einde dit land tegen Duitschland in zijn "hongerpolitiek te helpen?" Noorwegen, dat zijn "koopvaar dijvloot geheel ter beschikking van En geland stelde, vaardigde een verorde ning op de duikvaart uit, die volkomen onnieutraal is:. Wallenberg wist het door te zetten, dat zelfs Zweden een com missie naar Londen zond, om zooge naamd de voorwaarden te bespreken, waaronder de Zweedsche handel ver der van Engelsche willekeur bevrijd zou zijn, maar jn, werkelijkheid vast te stellen, hoe men Duitschland nog meer kan uithongeren. Nederland stuurt ook voortdurend commissies naai' Londen, on de Oveirzee-Trust is een lichaam1 piet leen heel mooien [naam, maar met een voor Duitschland zieer schadelijk© wer king. Ofschoon in Duitschland de werkzaam heid van dergelijk© Entente-agenten als Ramaekers zeer veel kwaad bloed gezet heeft, is men verstandig genoeg nit. zijn beleedigende schetsen .geen, casus belli te maken, maar men kan niet langer aanzien, dat Nederland op eco nomisch gebied feitelijk zijn neutraliteit opgeeft. Maar ook (hier behoeven paci fisten niet bang te zijn. Wij hebben mid delen genoeg om' ook zonder oorlog aan onz© buren ons standpunt duidelijkte maken. Nederland betrekt uit Duitschland zijn ij zier en izijto, steenkolen en zijn in dustrie is van li©t vrije goederenverkeer met Duitschland afhankelijk. Deze mid delen zijn voldoend©, om de Hollanrlsche economische politiek weder in neutrale richting' te leiden." Korte Qortegsbsriehtef?. Baron Sakatani is na een bezoek aan de Entente-fronten in Japan terug gekeerd. Hij voorspelt, dat de Entente tegen einde 1917 de overwinning zal behaald hebben. The Nation deelt het volgende mede Een zekere Füiler uit Oost-Londen gaf een drukker opdracht een plakkaat te vervaardigen met het opschrift: Oorlo gen zullen onmogelijk zijn, wanneer alle menschen tot het inzicht komen, dat oor logen een onrecht zijn". De drukker Vroeg aan het ministerie van oorlog verlof, maar in plaats van antwoord kreeg Füiler 121 pond sterling boete. Jn Noorwegen bestaat het plan, kin deren uit Servië en Polen te verzorgen. Keizerin Zita schonk 2.000.000 kro nen voor de betrekkingen van gesneu velde soldaten. Te Keulen hield de schrijver Wil helm Hall een voordracht, waarin hij aantoonde, dat de „tanks" eigenlijk een uitvinding zijn van den Duitschen inge nieur Wilhelm Goebel. Hij kon echter voor de vervaardiging niet de medewer king der autoriteiten krijgen. Spr. drong er op1 aan, nog tot de vervaardiging van de Goebel-vechtmachines over te gaan, daar deze machines veel beter moeten worden dan de tanks. In Engeland is overleden .Charles Booth, de welbekende filantroop en so ciale hervormer. -Pe Duitschers zijn bezigd met het heropbouwen der petroleumtanks te Ant werpen, die in het begin van den oor log vernield werden. Burgemeester Max (van Brussel) moet nu van Celle naar een gevange nis te Berlijn zijn overgebracht. De EngelscJhe s.s. Rhona, Ramsgarth en City of Birmingham zijn gezonken. - Verder zijn gezonken een Griekseh s.s., een Deensch s.s., twee Fransche zeilschepen, een Amerikaansch en een Noorsch S.s. Een Diuitseh vliegtuig heeft gister ochtend bij mistig weer op groote hoog te vliegend zes bommen op Londen ge worpen. Er zijn 9 menschen gewond, een vrouw ernstig. De TEngelsche stoomtrawler Narval is in den nacht van 27 Nov. door de Dtuitschers voor de Engelsche kust tot zinken gebracht. Berlijn erkent, dat twee luchtsche pen bij den jong sten raid zijin vernield. Volgens bericht uit Engeland is' wei nig schade aangericht bij den jongsten raid. Een vrouw stierf aan een beroerte. Vijf mannen, zeven vrouwen en vier kin deren zijn gewond en 35 huizen bescha digd. Geen militaire schade van eenige beteekenis. Dip Roeszkoje Slowo Rchiijft pver den Dnitschen burgerlijken dienstplicht o. a.: „De tegen Duitschland gericht* coalitie staat hierin achter. Rusland ka* het nog niet eens klaar' spelen miet d* verdeeling .der voor handen zijnd© te vensmiddelen; wanneer echter de oor log nog langer voortduurt, zaI Rueland het Duitse he v o o r b e e ld mot ten navolgen". Le ve nsmiiddelon- schaarschte. Naar aanleiding van de geruchten ©ver de dreigend© levensmiddelensohaarschte en in verband met. persuitingen over maatregelen, die genomen zouden kun nen worden om te trachten de Neder- landsch© productie aan tarwia, rogge en haver over 1917 te vergrooten, heeft naar w© vernemen het Tweede Kamer lid Snoeck Ilentemans1 reeds de vorig© wieek tot dein minister van Landbouw d© vraag gericht, ..of deze bereid isf miede te doelen, in hoeverre hij maatre gelen heeft, genomen of denkt te na men ter bevordering, dal in 1917 d« opbrengst aan voedingsmiddelen van ei gen bodem worde uitgebreid door: le. in overleg met d© landbouw- en tuinibouw-organisiatiies te bewerken dat gronden vroeger gebruikt voor culturen van niet eetbare gewassen, indien daar voor geschikt, worden aangewend voor den bouw van voedingsmiddelen; 2e. reeds thans de aarzeling van, de l;uidbouwers weg' te 'nemen en een prijs te bepalen waarvoor de regeering be reid zou zijn in 1917 bepaalde hoofd - voedingsmiddelen van de verbouwers aan te fcoopen. B'O'Oneu en Erwten, De Minister van Landbouw heeft de* imaximumirtkoopprifs voor bruine boonm en groen© erwten vastgesteld op f per 100 K.G. Die verkoopprijzen, welke aan de ge- mieenten in overweging worden gegeven, blijven ongewijzigd en bedragen mitstdie» voor zoover 'betreft levering van bruin» boonem aan grossiers per 100 K.G. f 16, bij levering aan detaillisten per 100 K.G. f 17, geschiedt "levering bij hoeveelheid van minder dan 50 K.G., dan bedraagt de prijs f 17.85 per 100 K.G. Voor groiene erwten bedraagt de verkoopprijs, welk© in overweging wordt gegeven, b| levering aan grossiers £17 per 100 K.G. en bij levering aan detaillisten £18 pee 100 K.G.; geschiedt de verkoop bij hoe veelheden van minder dan 50 'K.G. fla» bedraagt de .prijs- f 18.85 per 100K.G. I Alle appelen, vóór 22 November geveild, mogen wor den uitgevoerd. Nieuwe Port zege Is. Volgens de „Msb." zullen nieuwe port- z'cgels worden uitgegeven ter waard© van 41/2 en 5Vr cent. A bstemt. j Onder de Joden jder Tweede Kamer, die gisteren wel de presentielijst had den geteekend, doch bij <le stemming over artikel 192 afwezig waren, bleken ook de drie sociaal-democraten Duijs; Kleerekooper en mr. Hendels te zijn. Me» heeft wel eens. imleer geklaagd ove«r de afwezigheid van deze drie hoeren. B,r oodkaar ten. Er wordt een broodlcaarten-syateeni .ontworpen jn overleg met do Ned. Ver. van Werkgevers in het Bakkersbedrijf. De bedoeling is, dat van wittebrood, bruinbrood len roggebrood tezamen niet meer dan een "bepaalde hoeveelheid per dag zal worden gebruikt. Een V r e e s e 1 ij k ongeluk. Te Tandjong Priok is een afschuwelijk on geluk gebeurd, schrijft het „Bat. NM.". Drie Chineesche stokers waren an# boord van het stoomschip „Karimoen" van de Java-Pacific-lijh bezig niet het schoonmaken van een kouden ketel. Door welke oorzaak het geschiedde, is vooralsnog niet bekend, maar óf door een hunner werd een verbindingsschuif bij ongeluk geopend, óf wellicht ook sprong de schuif vanzelf open, althan* plotseling vloog de stoom1 uit den naast aangelegen ketel de ruimte Linnen.. Gelukkig werd de ramp onmiddellijk opgemerkt. Het gillen der levend-ge kookte slachtoffers vermengde zich met het sissen van den ontsnappenden stoom. Direct werd de ketel opnieuw afgesloten waarna de ongelukkigen te voorschijn werden gehaald. Ze leefden alle drie

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1