No. 38 Dinsdag 14 November 191® 31e Jaargang i*N6E VORSTSTRAAT 219, flM „t.06 De oorlogvoerende mogendheden. De üreote Oorlog. Binnenland Uitgave van fls ISfaaml, Venn. LüCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: Bureau te Middelburg: ^JRMA F. P. DHUIJ - BURG, Drukkers: ©waterbaan Lo Coinire - Goes. 'De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERIOAgt Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers Prijs der Advertentiën: 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer lf c$, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend., Bij abonnement voordeelige voorwaarden» Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. Om lof vooruitbetaling der abonne mentsgelden te komen gullen dene week de kwitanties over het 4e kwartaal 1916, ingegaan 1 October l.l. per post worden verzonden. We vertrouwen dat al onze abonné's zuilen medewerken om die kwitanties bij aanbieding te voldoen. DE ADMINISTRATIE. Pol en. l\u er eenige kans schijnt te bestaan dat Polen, zij het al in bestendigden ge- amputeerden Staat en onder toezicht van de Centrale Mogendheden, een onafhanke lijk koninkrijk wordt, is het niet onmo gelijk dat dit oude heldenvoilk binnen kor ter of langer tijd 'in de rij der oorlog voerende mogendheden plaats neemt. Daarom vo-lge hieronder ook een on ander over de geschiedenis van Polen. Hot koninkrijk Polen strekte zich in de jaren van zijn hoogsten bloei, in de 'zestiende eeuw, uit van de Oostzee toit de Zwarte Zee. Het besloeg twintig dui zend vierkante mijlen en telde 35 mil joen inwoners. Zijn geschiedenis gaat terug tot de tien de eeuw onzer jaartelling. Do oorspronke lijke bevolking (Polanen) werden om streeks dien tijd onderworpen en onder drukt door een machtigen stam van el ders, die den grond legde tot de heer schappij van den adel over den boeren stand. De eerste vorst der Polen was Miec- zyslaw I die in 96.3 zijn land van flen Duitschen Keizer Otto- I in leen kreeg en er het Christendom invoerde. Zijn zoon Boleslaw I vestigde het bestuur der Pias- ten, z;oo heette zijn stamhuis, op hech ten grondslag; hij hechtte Moravië, Bo- hcmen, de Lausitz en de oostelijke lan den, thans tot Rusland behoorende, aan zijn gebied en nam den koningstitel aan. Latere vorsten lieten zich hertog noe men. Doch in 1309 verecnigde Wla- dislaw I Groot- en Klein Polen en her stelde het koningschap. Onder zijn op volgers werden onder anderen Ga- licië en Podolië bij het rijk gevoegd. In het eind der veertiende eeuw kwam Po- len onder het stamhuis- vau Hongarije/ een vorstin uit genoemd stamhuis huwde met den vorst van Lithauwen, tengevolge waarvan de regeering in het stamhuis der Ja-gellonen, naar Jag-ello I, overging. Diens oudste zloon sneuvelde in 1440 in tien oorlog tegen de Turken, hij Warna. Herhaaldelijk hadden de Poolsche konin gen den strijd aan te binden tegen de toen. oppermachtige Duitsche orde. De laatste moest hij den vrede van Thorn afstand doen van West-Pruisen en 'de leenheerschappij van Polen over Oost- Pruisen erkennen. Na. het uitsterven van liet stamhuis der Jagellonen werd Polen een kiesrijk, waarin de machtige adel de beslissing 'had en van de koninklijke- macht niets meer dan haar schaduw overbleef. Diank zij het vrije veto; (ik wil niet) een recht tier afgevaardigden, werd Polen van nu aan aan regeeringloosheid en wanorde ten prooi. Immers iedere wet kon daar door verhinderd worden, en de a.del, om 'zijn macht door te drijven, sloot telkens nieuwe bondgenootschappen tegen het drij ven van de afgevaardigden des volks. Tandaar de naamPoolsche Landdag, nog steeds in zwang, om daarmee aan te duiden een vergadering waarin het pp zijn poolsch toegaat, de een na den an der de zaken in de war stuurt en het niet komen kan tot het nemen, van le vensvatbare besluiten. De Reformatie, die ook Polen aangreep, werd, vooral in Lithauen bloedig tegenge staan, niettegenstaande in 1573 volledige godsdienstvrijlueid was afgekondigd. Sedert laatstgenoemd jaar brak voor de Poolsche vorsten een periode van rechtsverkorting aan. Achtcreie-nvolgiens1 gold dit den Fran- scheai prins Hendrik wan Anjoiu, prins Stéphanusi Bathoai van Zevenburgen en de Zweiedsche prinsen uit het huis van Wasa. De regeering dezer laatsten wik kelde Polen in oorlogen met Branden burg (het latere Pruisen), Zweden en Rusland, en deed Lijfland aan Zweden, het oostelijk gebied -aan 'Rusland, het lcenheorschap over Oost-Pruisen ver- -loren gaan Van 1669 tot 169G regeerden achter eenvolgens over Polen de geboren Po len. Wisniowiec.ki on Jo-ban Sobi-eska. Daarna kiwam bet Saksische Huis aan de- regeering, waardoor Polen imel Zweden in oorlog kwam. Beurtelings door Polen en Saksen bestuurd, kwam Polen in h-e-L eind der achttiende eeuw onder Pruisens en Oos tenrijks invloed. De keuze van Ponia- to-wsky onder dien invloed gat tot een burgeroorlog -aanleiding, waarin Rus land de zijde van Poniatowskv's tegen standers koos. Opdat Polen niet geheel onder Rusland» invloed komen zou, bewerkten Pruisen en Oostenrijk de eerste verdeeling van Polen (1772), waarbij Polen mui Pruisen West-P ruisen, aan Oostenrijk Galicië, en aan Rusland Oost-Polen moest afstaan. Van dit oogenblik trad. in Polen een machtige hervormingspartij krachtig op om het gesmaldeelde vaderland ©en hechtere toekomst te verzekeren. Een nienwe grond wet trad in werking, en de kroon werd) bijaldien de regeerende vorst Stanislaus kwam t-e overlijden, erfelijk verklaard in de mannelijke linie van het huis Saksen; terwijl het recht van veto werd afgeschaft. (Slot volgt.) Beknopt overzicht van den toestand. Met taai geduld zotten de geallieer den op het Westelijk oorlogster-rein hun offensieve beweging door. Groot© successen moedigen hou niet aan, want, indien z© al ©enig voorde©! behalen, is dit mees-tal van lokalen a aid. In de bijna, anderhalve- maand van hol haalde geweldige krachtsinspanning, van o-v-ertoliig munitie-verbruit, van Hol len strijd, en vooral van niet te schat ten ofif-ers zijn de -entente-troepen er slechts in geslaagd pttni ©en strook ter rein te winnen, die alleen bijl Sailly- Saillisel van -eenige beteekonis te be schouwen valt. Aan de Ancre, op het Noordelijk deel van h-et front beginnend, valt de- front lijn nu iets meer Noordelijk yan Thi-e-p- val en Courcelett-e af te teekenen, waar de Eng-elschen, blijkens- ©en van hun jongste l-age-rberiohten, ©en nieuwe vor dering gemaakt hebben, welk© hun een „belangrijk aantal gevangenen" bezorgd -moet hebben. V-ecder nam'en de. Engels'cbe-n de dor pen B©aum;ont-Hamel, dat „door de Duit- schers onneembaar werd geacht" ©n St. Pierre Divioin, alsmede enkele "loopgra ven ten N v,an d-e Starre. Al deze stellingen vormen weliswaar ©ein giedeelt© van de oorspronkelijke Duitsche linie, die do-or de Duitsche-rs, ïnieer dan twee jaar bazet gehouden; werd, doch, van een beslissende indauj- king van het front kan intuskehe® geen sprake zijn. Ons dunkt, straks zal het winterweer ook aan dezen positie-oorlog yoorloopig ©en eind© (miaklen. In de- Dobro-edsja hebben de versla gen" Russen an Roietmienen hun te-gen- offe-ssi-e-f wieer doorgezet. Volgens het Russische- communiqué zouden zij- nu da linie To-paluHisdar bereikt he-bbem, Waardoor zij ©ein 15 kilometer ten. Zui den van Harsova in de richting van de spoorlijn Ce-rnayodaConstanza zijn vo-ortgerukt. TopaJu is echter nog een go-ede 20 kilometers ten Noorden van Cernavoda ge-legen. En men moet. niet vergeten, dat ,von Mack-ensen waakt. De dagverdeeling van generaal loffre. Een Russische jo-urnalist, correspon,- pondent vap de „Roesskoj© Slowo" is in het hoofdkwartier ontvangen door ge neraal Joffre-. 'Hiji geeft de volgend© te- lichtingen over d-e wijze, waarop de ge neraal den dag doorbrengt Hij woont -rezrcta-chaussée-, in ©en groot© zaal, die als werkvertrek is, in gericht. 's Nachts durft ni-eanaud htem t© store®, want men weet, Hoe- ononb baerlijk voor 'hleimi de rust is; die- hij zich gunt, miaar van den morgenstond af, wordt alles "met leven bezield, generaal gaat naa-ax het front.; al zijne getrouwe medewerkers- Zijn j.n zijn ka binet ver-eenigd. Vóór zijn vertrek .spreekt hij zo allen, hij ggeft aan allen |de -noodig© orders- en least ,all© rapporten. Zelfsi voor den koristen tijd van afwe zigheid wil hij de maatregelen aangeven, die bij onvoorziene omstandigheden ge nomen moeten worden. De generaal staat voor zijn schoorsteen. Een der generaals van zijn. staf zit voor fee® kolossaal groot© tafel, bedekt met een gro-en tafelkleed, waarop kaarten zijn gespijkerd. Er is geen inktkoker en geen telefoon. J'olfre schrijft mèf groote, ge kleurde potlooden en heeft het land aan de- telefoon. Men biedt hem een blad aan, dat liet dage-lijksche rapport be helst. Het is zsvan -uur. Joffre kijkt onge duldig" o-p de- klok. B-ij don zevenden klokslag -komt generaal d-e- Gastelnau, binnen, die- een volledig, rapport opleest over .allo gebeurtenissen van d-en nacht, en die alle inlichtingen opleest, verkre gen door de vliegers; do verkennings patrouilles of wei geléverd door gevan gen-en. Joffre schijnt w,a,l afgetrokken te luisteren, maar die afgetrokkenheid is slechts schijn. In .werkelijkheid kat hij don 'l-ozer ophouden hij bet minste feit, dat 'hem belangrijk toeschijnt le® dlat betrekking beeft op de operaties, die, hetzij in Frankrijk, hetzij' op da and-e re fronten aan don .gang zijn. Hij houdt zich eveneens o-p d-e- hoogte van alle diplomatiek© inlichtingen; hij neemt 'ken nis van al de militaire- en politieke- ia- lichtingen, die ,op- den oorlog betrekking hebben, vóór hij zijn instructies voor den volgenden dag nauwkeurig formu leert i i Om halt tien staan drie groote auto mobielen voor. do sleur van d© villa, ie wachtenOm lie® uur vertrekt men. De- -route-, die gevolgd zal worden, ia de-n vorige®, dag -strikt opgesteld en geen enkele verandering daarvan ia geoor loofd. Dei reizen va® den generalissimus -staan in nauw verhand met het sche ma, der operaties. Gedurende d-e inspecties laat hij, om- geen kostbaren tijd te verliezen, dei ge neraals op afgesproken plaatsen komen, die- vooruit zijn vastgesteld, onderhoudt zich met hen vóór ziju auto-, of wel, hij neemt'ze m-e-t zich m-ee, o-p-dat iz© hem onderweg hun rapport uitbrengen. Telke-ns, in gewichtige s-ei wen, gaat hij uit zijn wagen om, aandachtig de nieuw© verdedigingsStelling-en te bestude-eren, en spreekt dikwijls soldaten in hun geblin deerde» schuilplaatsen aan, oim-zich te- overtuigen, dat h-et hun aan niets- ont breekt. Te midden zijner poilu'si vo-elt, hij -zich „cn familie"hij lacht, bij schertst -en spreekt hun liefde-rijk to-e. Dit zijn -misschien d-o gelukkigste- oog-en- blikke-n van zijn leven. Na de inspecties gaat Joffre terug naar het hoofdkwartier -e-n zét zich we-er aan het w-e-rk. Het einde van zijn 'dag- wordt ge-wijd aan d-e lozing der nieuw© rapporten. D-© giein-e-raal heeft er plezier in ami al de- nieuw© uitvindingen te- on derzo-eken en woont de proeven bij. Zijn arbeidsvermogen is merkwaardig en verrast allen uit zijn omgeving. Hij ontvangt geregeld de- vertegenwoor digers' der geallieerde legers. Zóó wordt bijv. generaal Gilins'ky aangekondigd; onmiddellijk verlaat iedereen het ver trek. Giliusky deelt hem de berichten mede v-ain het Russische .front, de- tele grammen van den gfeneralen stal" en de instructies van zijn oppersten, chef. Joffre- luistert stilzwijgend, vraagt dan de noo dig© ophelderingen, em dan wisheden do beid© generaals, gebogen over hun kaar ten, van meening. H-et diner van d-en generaal wordt later o-p-gediend, hij neemt er aan deel met zijn intiemste medewerkers. Er wordt daarbij nooit ovo-r de-n oorlog ge sproken. Joffre is -bee-1 vroolijk -en van ©en charmante hartelijkheid. Hij 'bc-eft gro-oten -eetlust, drinkt weinig en rookt nooit. Zijn prettigste -afleiding bestaat in h-et doorblad-eren van humoristisch© blad-en ©n niets* amuseert hem zo-o-, als het ontdekken v-an eien geestige carica- tuur, waar hij het onderwerp van is. Zwarte immigratie. „Kaffers naar Europa!" zoo luidt de titel va® een brief uit Zuid-Afrika aan het Vaderland. W-at moet Frankrijk ontzettend v-eel soldaten verloren hebben, om- zich ge dwongen t© ziein, tot zulke gevaarlijk© maatregelen zijn to-e vlucht te nemen. Ka- byl-etn, Algerijnen, Senegal-ee-zen en An- naanieten zijn er reeds bij duizenden. Nu komen er nog tienduizend kaffers] bij! Generaal Botha leent al weder zijn naam aan dit luguber© w-erk. G-eie-n W-omd-er, -dat zijn invloed in Zuid-Afrika -aan het tanen is! .Vat zullen deze negers vertellen aan hun landgenoot©®, als- ze terngkaeiren uit het ontvolkt© en verwoeste- 'Frank rijk? Dat er maar heel weinig moieit© voor noodig is om alle- Europeanen uit Afrika te drijven. E-r blijft maar één straaltje van hoop over voor het door d© zwarte immi gratie- bedreigde Euiro-pa. Dat dez-e- .Kaf fers het klimiaat niet kunnen verdrag-en. Dan zal Europa tenminste van deze invasie van wilden bewaard blijven. De aanval op Baltisch Port. Het Russische staf-communiqué meldt: In den nacht, van 10 op- 11 November drong een flotieltjc vijandelijke moder ne toipedobooten vun 36 knoopen -de Fin- sch-e G-olf binnen. D-e dichte nev-el be lette het v-ooraf ontdekken van den vij and. Daardoor had hiji verscheidene mi nuten den tijd een honderdtal granaten, waarbijl verscheidene achrapnells op Rali- tisch Port af te schieten. Gedood werden zeven inwoners, waarbij' vijf kinderen c-u twee soldaten; gewond ©en vrouw en vier soldaten. Enkele gebouwen werden beschadigd. Bij den' overhaasten terugtocht brachten wij d-e meeste torpedobooten tot zinken. Bijl de vervolging der overige werden bij tijds vijandelijke mijnen ontdekt ein de 'verv-olging daarom gestaakt. Wij leden, geen verliezen. Korts Oorlogsberichten. Te Charlottenburg, een Voorstad van Berlijn, is inbraak gepleegd in het bu reau der broodc-ommissie. Er zij-n 27-00 broodkaarten gestolen. Na de ijzeren dubbeltjes (20 Heli-er) krijgt Oostenrijk nu ijzeren centen van 2 H. Die Duitsolic bladen 'melden, dat binnenkort -een wet opi den burgerlijke® dienstplicht zal worden ingediend. Over d-e veranderingen in het D-u.it- scli-c Ministerie van Oorlog verluidt, dat men van p-lan is alle beschikbare ar beidskrachten, hetzij! lang® vrijwillige.il weg, hetzij1 v-oorzoover dit hij de man nen noodzakelijk schijnt, door invoering van den arbeidsplicht, aan den vader- landschen hulpdienst voor de productie van ooi'logsbenoiodigdheden dienstbaar te mak-en. Die dag van de- terechtstelling van Edith Cavell is-, blijkens ,het Medical Jour nal, in Engeland, zooweel als in Frank rijk, herdacht. In Engeland door het be sluit tot stichting van een rusthuis voor zusters; waar jaarlijks ©en honderdtal Verpleegsters- kunnen opgenomen w-ordein. Op dcnz-elfiden dag is te Parijis c-en hos pitaal geopend voor 1-00 bedden, welke ter beschikking Van bet leger zijn ge steld. Gisteren werd te Berlijn de zoo genaamde eenheidsworst ingevoerd. D-e gemeente heeft, namelijk aan achttien sla gers -opgedragen -de inwendige doelen va'n d-e -daar geslachte beesten tot lever- of bloedworst te verwerken en aan all-a sla gers te leveren. Tegen ve-creke-ning op- de vleesclikaart zal die worst voor 1.2-0 m.k. (met m-eel vermengd) tot 1.60 ink. (zonder meel) per pond voor de bevol king verkrijgbaar zijn. Van 1 (Augustus tojt 1 November ver loor liet Oostenrijksche vliegeniei'scorps 53 -officieren. Bij Bapiaume is door ©en Engelstoh vliegenier een krans naar beneden ge worpen, met een lint, waarop i,n 't E'n- gelscli het volgende opschrift staat: „Ter nagedachtenis van kapitein Bölcke, on- z-en dapperen en ridderlijken tegenstan der. H-et Britsche Koninklijke Vliegers! eorp-s". De commandant van d-e Duitsche torp-edofl-otille, kapitein Miohelsen, die met zij® schepen tot op de linie Folkestone- Boulogne doordrong, is gedecoreerd met de Kroonorde 2e klasse met -cLe zwaarden. In Berlijn mogen de bewoners van 13 tot 26 Nov. slechts één ei gebruiken. In de Rerlijnsche bureaux Voor goud- inzameling zijn in de laatste -drie weken 400 K.G. goud vrijwillig bijeengebracht. Mrs. Paakhurs-t, d-e beruchte voor vechtster van het vrouwenkiesrecht, is in het H-oogerhuis verschenen, om zich bij! Lord Grey te beklagen over dan g©- hrekkig-en steun, dien Venizeloa van d© zijde -der geallieerden ondervindt. Be- minister was ni-et aanwezig, waar-opi mrs. Pankburst -en haar volgelingen tracht te® -binnen te dringen in de wandelgan g-en Van het H-oogerhuis. Zijl moesten met gewold verwijderd worden. N-oors-che bladen melden, dat de be kend© Am erikaans che au tomobielkoning -en vredespl'opagaiidist Henri Ford ver moedelijk in het begin van het volgend j-aar -een nieuwe reis 'naar Europa on dernemen zal. Zaterdagmorgen is de B,alkantrcin bij Wilbelmshai-en op' een groep van 22 vrouwen ingereden, die werkzaamheden aan -den spoorweg verrichten. Neg-entien vrouwen werden gedood eui één gewond. Karl Graves, een internationale spi on, is te Washington gearresteerd opi ©en. aanklacht van h-et Duitsche gezantschap dat hij! gepoogd h-eeft van gravin Bern- storff geld af te persen. Het Britsche ss. „Morazan" (2213 t-on), is gezonken. De kapitein is gevan gen genomen. liet Britsche stoomschip „Calerham" (1084 ton) is gezonken. Verder liet En- gelsche stoomschip- „Kapunda" (2109 ton) is gezonken. In de Middellandschc Zee zïjln de volgend© ltaliaansche schepen toL zinken gebracht: H-etss. „Torco" (427 ton), het ss. „B-ernado", de zeilsdiepen „Mariaa- ga", „Gildar", „Tre Fratelli (172 to®)j „San „San Antonia" c-n „San Giorgio". Madrilloensche bladen melden, dat h-et Am-erikaanschc schip- „Columbi;ini (8580 ton) do-or -c-en Duitsche H-boot niet ver van Coruna tot zinken is gebracht. D-e lading bestond uit koper en staal, dat zeker bestemd was voor Genua. D© bemanning is gered. Zij! vertelt dat het scliipi den Oden November Bijl Kaap Fini- pberre werd aangehouden, doch daar ont scheping in d-e reddingjsbooten wegens- storm gevaarlijk was, wachtte de onder zeeër twee volle uren, totdat die ontscho- p-ing k-Q® plaats hebben. Di-e toestand in Perzië. De Berzisoh-e correspondent van de „Hntua- nité", H-orroz, schrijft aan zijn blad: „Terwijl in West-Europa aller oogen op de S-om'me- z'ijn gevestigd, zijn de Turken tot in h-et hiirt van Perzië doorgedrongen. Die Sjah is in Teheran gebleven, ofschoon, hem dat van Russische zijde afgeraden werd, maar de Russische ou Armeensch© kolonie van Teheran hebben zich naar bet 'Noordelijkste gedeelte van Perzië en naar Rusland teruggetrokken. Zoo- ook h-et Russische consulaat en het filiaaf van d-e Russische bank, nadat zijj een half jaar feitelijk de heerschappij haddie® ge voerd. Perzië is thans- zonder leger én kan dus zijin neutraliteit niet verdedigen. Frankrijk ,dat hier zoovele sympathieën heeft, bekommert zich niet hieer om ons". F r a n s c li m i 1 i t a i r i el m e. Ter wijl de landen dei' Entente beweren den strijd tegen het „Duitsche militairisme" t-G voeren, wordt de lucht biji henzelf steeds ntiiitairistischerReeds h-eeft het sdioone geslacht van. Frankrijk zich den piarade-pas aangeleerd, waarover de „Fi garo" de volgende klacht uit: „De or ganisatie der padvinders- is voortreffelijk en het is te prijken, dat men nu, ook hatalj-ons van kleine meisjes gevormd heeft, die als de mannelijk© jeugd in khaki gekleed gaan ©u zich ïmet lichaams oefeningen bezig houden. Doch me® is helaas iets te ver gegaan. Zoo zagen wiji gisteren een. troep kleine padvind- sters in khaki, die in de p-arade-pas dooi den tuin der Tuillerieëa marcheerden, en dat was werkelijk niet aardig meer. La ten w'iji van -onze dochters goed© turnsters miak-en, maar de elegantie barer beweging niet bederven door marsolien naar Po-mi- meraaiischen aard „Spaart het Servische le ger". Onder den titel: „In naam- va® de menschelijkh-eid spaart de rest van liet Servische leger!" publiceert het „Jour nal d-e Genève" een brief van den Ser viër Ilia Milkitsch, die, na opisommiag van- alle beproevingen, welke het S-er- visdh-e v-olk in den wereldoorlog doorg|e- m-aakt heeft, de Entente bezweert, do laatste vertegenwoordiger© van het Ser vische ras-, die weer in de eerste- vuur linie van Macedonië strijiden moeten, te spiaren. Hij vraagt, hoe de Entente liet herstel van liet Servische rijk doorvoe ren wil, wanneer de laatste miannm- kracht kan Servië in de laatste nieuwe gev-echten valt. De Entento-regeeringan; mogen daartoe niet overgaan en moeten Servië, dat meer dan anderen geleden h-eeft, tenminste dezen laatsten rang be spare®. Op (di-e gereserveerde tribune. Die afgevaardigde van Ede, Jhr. G. J. A. Sohimmelpenninck, brengt een zijjner Vrienden -op de gereserveerd© tribun© in -do Tweed;© Kamer e® wijist hem dan fluis terend de kóp-stukken der verschillend© partijen aan. Als -d-e afgevaardigde vertrekt, blijft zij® Vriend eenigen tijd aandachtig het ga- woel beneden beschouwen en tracht hij te luisteren. Hij tracht want het is hem -onmogelijk, -daar de he-eren door him luide spreken ©n .lachend© onder-onsje® het gesproken woord onhoorbaar maken. „Wie is hier voorzitter?" vraagt dan d-e vriend van jhr. Schimmelpianninck s'bhuw aan den eenigen hia®penlijken luisi-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1