No. 37
Maandag 13 November 1
31 e aargaiig
Reclames.
REGEERINGSKAAS.
Birsneitad
Uit de P@rsa
Uitgave van
JNuaml Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
tJJtHSE VORSTSTRAAT 219-
Bureau te Middelburg:
iRIftiWA F. P. DHUIJ L. BURG,
Drukkers:
^storbas^ Lo Gointr© Goes.
Om 'of vooruitbetaling der abonne
mentsgelden te komen zullen deze
week de kwitanties over het 4e kwartaal
1916, ingegaan 1 October 1.1. per post
worden verzonden. We vertrouwen dat
al onze abonné's zullen medewerken
om die kwitanties bij aanbieding te
voldoen.
DE ADMINISTRATIE.
De verkiezing in Amerika
Nu de herkiezing van president Wil
son schijnt vast te staan, behoeven wij
.ons oordeel over deze herkiezing niet
langer te verzwijgen.
De eerste indruk was dat het lood
iom oud ijzer zou zijn, óf hij dan wel
Hugues (spreek uit Joek) president was
gebleven of geworden.
Toch 'zijn er enkele uitspraken open
baar geworden, dank zij de voorbarige
vermelding van den tegengestelden eind
uitslag der ©lectoren-verkiezing, waaruit
wij" mogen besluiten, dat de herkiezing
van 'Wilson loch nog maar het boste is.
De Fransche pers heeft namelijk de
verkiezing van Hugues uitbundig toege
juicht, als zijnde in de richting van ©en
oorlogsverklaring van Amerika aan
Duitschland. Dit heeft vele buitenlanders,
die uit beginsel meer voor een republi-
keinsche dan voor een democratische
meerderheid in het bestuur der Vereenigde
Staten voelen, cloen opschrikken; zulks
te meer dewijl bekend was dat Wilson
voor handhaving van den vrede was.
Wel zou, ook bij bestendiging van zijn
presidentschap, de uitvoer van munitie
naar de Entente-statén niet belet zijn ge
worden, doch ook Hugues had beloofd
dat aan dit goed recht der Amerikanen
ook door hem niet Zou getornd worden.
In dit opzicht was de wisseling van
bewoners in liet Witte Huis lood om
oud ijzer geweest.
Nu echter cle toekomstige politiek van
Hugues als zijnde meer oorlogsgezind dan
die van Wilson, in welke richting ook,
toegejuicht wordt, komt 'tons voor dat
wij ons over de herkiezing van Wilson
tot president der Vereenigde Staten, zij
bet ook met gematigde onverschilligheid,
hebben te verblijden.
Overigens bedenke men wel, dal van
een herkiezing pas in Maart 1917 sprake
zal kunnen zijn.
Hetgeen nu heeft plaats gehad, is slechts
geweest de verkiezing van electoren of
kiesmannen (electors, spreek uit elekters)
die geroepen worden het volgende jaar
den president te kiezen.
Het aantal dezer kiesmannen bedraagt
556, waarvan de grootste helft thans blijkt
tot de democratische partij te belmoren.
De meerderheid moet echter Zeer gering
zijn.
Waaruit volgt dat de populariteit van
president Wilson sedert het begin van
den oorlog wel ietwat geleden heelt.
Tal van 'Duitschers schijnen uit onte
vredenheid o,ver zijn weifelende houding
jegens de oorlogvoerende partijen op!
Hugues te hebben gestemd. Doch ook af
gedacht hiervan kan daar toch de ach
teruitgang in' zijn stemmencijfer niet lig
gen. Ook hebben in meerdere staten voor
't eerst te vrouwen mee gestemd; onder
andoren in New-York en Illinois hetwelk
hem een verlies van vele stemmen heeft
bezorgd, zoodat New-York dat in 1912 op
hem 45 stommen uitbracht, thans om
ging op den republikein.
Hiertegenover staat evenwei dat in de
westelijke staten, waar sedert 1912 vrou
wenstemrecht was ingevoerd, met name
in Kansas, Arizona, Oregon, Alaska, Ne
vada, Montana, Dacotah. en voor 1912
in Idaho, Washington en Californië, met
de middenstaten Wyoming, Colorado cn
Utah, voor Wilson gekozen hebben en het
overwicht van de oostelijke staten ge
broken lietohen, en .zijne herkiezing ver
zekerd hebben.
Wij moeten den officieelen uitslag af
wachten.
Herinnerd mag echter bereids wel dat
in 1912 niet minder dan 37 staten voor
Wilson kozen en slechts 1! voor zijn
heide republikeinsché tegencandiclaten
Ta ft en Roosevelt.
Voor Roosevelt kozen toen de staten
Washington, Zuid-Dacota, Pennsylvanië,
Michigan, Kansas, Iowa en Illinois, t za-
men uitbrengende 117 stemmen. Voor Taft
de staten Idaho, Utah. Vermont en Wyo
ming, totaal uitbrengende 15 stemmen van
do 531; de overige 399 nhmen waren
uitgebracht op Wilson, die de stemmen
woip van do staten Arizona en New-
Mexico die in 1908 nog territoria wa
ren, dat wil zeggen: gebieden zooder stem
recht;^ benevens van de staten Califor
nia, Connecticut, Delaware, Indiana, Ma-'
lyland, Maine, Massachusetts, Minnesota,
Missouri, Montana, New Hampshire, New
VERSCHIJNT ELKEN WEKt;r-JU
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. i.rt
Losse nummersG.&&
Prijs der Advertentiën
15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ot,
3-maaï plaatsing wordt 2-maal berekend,
Bij abonnement voordeelige voorwaardea,
Familieberichten van 1—10 regels f 1,-h
iedere regel meer 10 ct.
Yersey, New York, North Dacota, Ohio,
Oregon, Rhode Island, West, Virginia en
•Wisconsin die tot hiertoe of in 1908 re
publikeinsch hadden gestemd. Makende
deze mei de trouwe democratische sta
ten: Alabama, Arkansas, Colorado, Flo
rida, Georgia, Kentucky, Louisiana, Ma
ryland, Mississippi, Nebraska, Nevada,
Noord Carolina, Oklahoma, Zuid Caro
lina, Tennessee, Texas en Virginia een
totaal van 37 staten, in 1912 Wiisan-
gez'incl, .welk aantal nu wel verminderd
zaJ zijn.
Ook met het oog op de te verwachten,
door de republikeinen voorgestane stren
gere tariefpolitiek, ingeval Hugues ware
gekozen geworden, achten wij de her
kiezing van Wilson voor het buitenland,
voor Europa, en derhalve ook voor ons
land, de incest gewenschte oplossing van
den Amerikaanse hen verkiezingsstrijd.
Is de slappe houding van Wilson in
het oorlogsvraagstuk oorzaak geweest ddl
zoowel Entente-gezinden als Duitschers
hem nu niet weer begeerd hebben, en
zelfs de Duitsche pers zijn al te licht
vaardig als vaststaand feit vermelden val
heeft toegejuicht, allicht met weer vier
jaar voor 'den boeg, en door de ervaring
geleerd, zal deze staatsman met grooter
kracht dan voorheen, niet alleen voor
de handhaving van den vrede in cle bres
staan, maar ook met vaster hand dan
ooit sturen in cle richting van het her
stel van den wereldvrede.
Zoo een, dan is, behalve de Pans, de
President der Amerikaansche Republiek,
cle aangewezene om hiertoe het initia
tief te nemen.
Allicht komt nu (wij spreken naar den
mensch) door zijne herkiezing ook het
denkbeeld oprichting van een internatio
nalen statenbond voor duurzame verze
kering van den vrede nader aan de ver
wezenlijking.
In Maryland werden in 1908 zes electors
voor cle democraten en 2 voor cle republi
keinen gekozen.
Beknopt overzicht van den toestand
'tl» weer gedaan nnet wat wij laatst
een merkwaardige stilte" noemden.
In het Westen weer wilde beweging.
Gaswolken werden uitgezonden en
groote vluchten van koene vliegers
waagden zich boven vijandelijken bo
dem om ©r dood en verderf: te zaaien.
De gevechten op den beganen groncl
bleven niet geheel zonder succes voor
de Framscbein, die blijkbaar het initia
tief aan zich weten te houden.
11e Franschen heroverden ten Noor
den vain de Somm© 'het grootste deel
van 'bet dorp Saillisel Zij bezetten de
Noord-Oostelijke buitenwijken De Duit
schers bieden nog w.anhopigen tegenstand
in het Oostelijk gedeelte
Havas geeft deze voorstelling van den
strijd op clit gedeelte van het front.
„in het begin van November had een
krachtig© stoot der Franschen den vijand
uit S.aillisel verjaagd. De versterking
van het Duitsche verriedigingsste'.sel tus-
schc-n Eiapaum© en Péronne, deed het
gewaar toenemen voor omvatting van
het bosch St. Pierre Yaast, een deel
van de voornaamste verdedigingslinie
RoquignyL© Mesnilbosch St. Pierre,
waarvan het bezit, bijzonder kostbaar
was voor de Duitschers.
Op 5 ,en 6 dezer slaagde de vijand
er door een kcachtigen tegenstoot, door
talrijke hardnekkige aanvallen in die
Franschen te verdrijven van den zoom
aan den Westkant der agglomeratie. De
Franschen namen gisteren revanche door
een methodische vordering met grana
ten, de Duitschers voet voor voet ver
drijvend uit het grootste deel der hui
zen. De verdediger die zich nog wan
hopig aan het Oostelijk deel vastklampt,
wordt imiet insluiting bedreigd."
Op elk der uitgestrekte froutdealen,
waaruit de uitgestrekte geveehtsliuie in
het Zevenburgsche grensgebie 1 bestaat,
wordt met wisselend succes gestreden.
Doch niettemin blijft het leger van Von
Ealkenhayn gestadig opdringen, al neemt
ook de Roemieensche tegenstand voort
durend toe.
De Berlijuschie vertegenwoordiger van
de „Associated Press" heeft telegrafisch
bericht gekregen dat Wilson met 272
stemmen herkozen i>s.
De Senaat zal naar de tot dusver be
kende uitslagen democratisch zijn met
een meerderheid van 12 stemmen. De
samenstelling van het Huis van Afgevaar
digden is' nog twijfelachtig. De meerder
heid zal alleen demokratisch zijn als 5
districten, waar de uitslag der stemming
nog niet vasts l aat, demokratisch kie
zen.
We lazen eon aardigetypeering van
Ie Presidentsverkiezing.
Het land is niet eensgezind aldus
de republikeinse be Evening Maal over
den uitslag den oproep tot patriottis
me en moedig zijn gevolgd. Hel Oosten
stemde voor de krijgsleusEer, plicht,
en vastberadenheid in de eerste plaats.
Het Westen stemde voor het wacht
woord: Veiligheid, welstand en behage-
lijkheid in de eerste plaats.
In het Oosten keek het volk over de
heel© wereld uit, bet Westen bleef' pro
vinciaal.
Eensgezindheid in een land, dat zoo
veel nationaliteiten vertegenwoordigt, 'is
dan ook vrijwel onmogelijk.
Noodgeld van papier.
lil het weekblad de Amsterdam
mer, gewoonlijk de „Groene" genoemd,
zien wij eenige noodmunten uit Lamberg
en Przemysl afgebeeld, van honderd en
'twee kronen. Dat gaat nog, voor zulke
sommen kan men nog wel papiertjes ma
ken, dat loont de -moeite. Maar in Rus
land geeft men papiertjes uit van een
en twee kopeken, dat is nu twee en
vier centen. Men kan ze gereproduceerd
zien in het weekblad Woord en
Beeld.
Bij de tegenwoordig zoo hoog© papier-
prijzen zal liet papier spoedig duurder
worden als liet geld, dat hot represen
teert. Ook v inden wij op de Russische
noodmunten geen handteekening en geen
nummer, welke beid© op de Oostenrijk-
scbe briefjes wel voorkomen. Hoe ge
makkelijk 'is het dus in Rusland om pa
piergeld te maken. Iedereen kan het
doen. De stad of de centrale heeft geen
controle, hoeveel er uitgegeven zijn. Zij
zullen dan ook spoedig wel niets meer
waard zijn, die Russische koperstukjes
van papier.
fÜAn inval in
Volgens het Fransche dagblad „Yictui-
rc" heeft Generaal French den 3listen
October 1916 in een toespraak tot de
Derby Volunteers verklaard:
„Een inval in ons land is mogelijk.
11c zeg niet, dat hij waarschijnlijk is, of
spoedig zal uitgevoerd worden, maar m o-
g el ijk is hij. De blokkade van Noor
wegen is een voorproefje van de blok
kade van Engeland.
De Duitschers' willen de Engelsche wa
t-eren met duikbooten bezaaien, die spe
ciaal tegen de maritieme steunpunten in
Schotland en op de Orkney-eilandeu zul
len opcreeren. Die Noorweegsche kust als
basis voor duikbooten moet ertoe- die
nen, de Engelsche vloot in Rosyth vast
te houden, terwijl cle Duitsche transport
schepen uit Zeebrugg© oversteken. Daar
om moeten wij doen, wat mogelijk is,
om Noorwegen op onze zijde tie bren
gen. Door de medewerking, of zelfs dooi
de welwillende neutraliteit der Scandi
navische volken zou het1 ons mogelijk
zijn, de steunpunten van de Duitsche duik
booten, Cuxhaven en Wilhelmshafen aaji
te vallen, en tot in de Oostzee door
te dringen".
Levende Kunsthanden.
In de „Deutsche medizinische Wochen
schrift" wordt een nieuwe uitvinding be
handeld van den militairen chef-arts v.an
het reservelazaret te Stuttgart, Dir. Wat
cher. Diezien is het gelukt, om kunstma
tig een levende kunsthand te vervaar
digen. Hij ging daarbij1 uit van het stand
punt, dat iedere kunstmatige hand slechts
iets werkelijk volkomens kan leveren,
wanneer men rekening houdt met de
samenwerking van factoren, Q.l. v,an het
gevoels- en het bewegingsvermogen.
Aan iemand, die zijn rechterhand ver
loren had, werd éen nieuwe hand ge
geven, doordat uit het onder-armboen oen
nieuw lid gevormd werd. Voor dit doel
werd de huid vanaf den pols "tot aan
den elleboog tezamen met cle daarin lig
gende weeke doelen tot op het bot open
gesneden Én dan van het bot naar bui
ten afgeschild:- Van dit bot werd dan
51/2 tot 6 centimeter afgezaagd. Aan dit
afgezaagde gedeelte worden de vijf vinger-
pezen bevestigd, en op liet punt waar
het stuk werd afgezaagd, wordteen hieuw
gewricht gevormd. Daarop wordt de af
geschil-de lmid met de weeke deelen:
'weer -0111 den onderarm en om het losse
bot gelegd en toegenaaid. Opl deze wijze
heeft de geamputeerde op de plaats, waar
de hand afgenomen werd, een nieuw ge
wricht -en een nieuw lid gekregen, 0111
zoo te zeggen -een groeten, kunstmatige 11
duim. Deze kan op (natuurlijke wijze wil
lekeurig gestrekt en gebogen worden en
wel met een groote kracht, omdat de 5
vingerpez-en hem bewegen. Die-ze duim nu
wordt, verbonden met 4 kunstmatige, uit.
clood materiaal vervaardigde vingers, die
onder den druk van den duim zich ope
nen en sluiten kunnen. D|e patiënt heeft
daardoor een hand gekregen, waarmede
hij alles kan aanvatten en vasthouden
op- veel natuurlijker wijze, dan dit tot-
nutoe het geval was met. cloode kunst
handen.
Korte Oorlogsberichten
Sedert 8 November is in Oosten
rijk de- briefcensuur in 't verkeer met
Dui tschlan ld opgeheven
Het „Petit Journal" meldt dat als
gevolg vain de samenkomst van Joffuo
en 'Gadoma, waarin het talmen op den
Balkan besproken is, een krachtig op
treden van generaal Sarrnil te verwach
ten is.
Volgens Duitsche bladen zijn de
Italiaansche s.s. „Bartunno" (3239 ton,)
en „Fedelta" (1906 ton) door Duitsche
duikboqteo in den grond gehooid.
De „Lofcal Anzeigier" ontleent aan
de Temps" liet bericht dat de patro
nen-fabriek te Sèvres door een ont
ploffing volslagen is vernield.
Naar de „Rjetsch" mjeldl, begaf
di© gouverneur va.11 Bessarabi"' zich mei
©an aantal vertegenwoordigers der di
strict-seams two's. naar Reni, om de steeds
voortdurende vluchtelingen-beweging uit
Servië te orgamiseanen. Het hospitaal
voor de Servische vluchtelingen te Odes-
sa is geheel ontoereikend. Volgens tele-
graphisch© 'berichten bevinden zich nog
800 Servische kindoren uit Turn-Severin
naar Odessa onderweg.
To Cardiff werd Vrijdag een groote
optocht gehouden 0111 te prostesteeren
tegen de vredesconferentie. De betoo-
ger.s drongen de zaal binnen en joegen
de meeting uiteen. De sprekers ont
snapten door een achterdeur.
De Belgische gouverneur-generaal
von Bisising beeft op verzoek van den
Raus den burgemeester (lo'envaux van
T - TJ— tl 1-L
en 10 andere Delgen, die allen midden
September ter dood veroordeeld werden,
tot levenslang© tuchthuisstraf begenadigd,
Een Fransch vliegtuig vloog over
den Rijn, tusScben Neuf Brisach en
Straatsbrug en wierp bommen op het
station van OITenbrug, dat ernstige
schade opliep.
Zeventien loden van de bemanning
der „Bogota" zijn gered."
- Hot Engels'cho stoomschip „Marga"
(374 tan) zou gezonken zijn.
Het Engelsche stoomschip „Earl
of F;arfar" (2815 ton) is gezonken.
- 'Het Amerikaansche s.s. „Columbian"
(5599 ton) op weg van Boston naar
St. Nazaire zou gezonken zijn.
'Zeventien Britsche vliegtuigen lie
ten Vrijdag twee tons projectielen val
len op de staalfabrieken, van Focklingen
ten Noord-Westen van Saarbrücken. Zij
schoten drie vijandelijke vliegtuigen neer
in een luchtgevecht. Bij een raid in den
volgenden nacht wierpen acht Fransche
vliegtuigen 2V2 ton projectielen op de
zelfde fabrieken. Verscheidene branden
werden waargenomen. Alle machines
keerden behouden terug.
Fransche luchteskaders wierpen Vrij
dagnacht projectielen op de stations Ham,
St. Quentin, Tergnier, Neslen, het aero-
droom van Dieuze, de hoogovens van
Rom'shach en de vliegtuigloodsen van
Freiscati, waarbij zij1 ontploffingen !en bran
den veroorzaakten.
Duitsche vliegtuigen bombardeerden
den, o.a. Nancy en Lunéville. .Amions
Vrijdagnacht verscheidene Fransche ste-
wei-d denzelfden nacht verscheidene ma
len gebombardeerd. Negen burgers wer
den gedood, 27 gewond.
Reuter'l correspondent in het Ser
vische hoofdkwartier meldt van Zater
dag: Do Bulgaren hebben heden een te
genaanval gedaan op de nieuwe Servi
sche posities van den Coke-berggroep.
Niet alleen werden zij teruggeslagen, doch
de Serviërs breidden hun winst uit door
het heele dorp Polog te nemen.
Do Polen hebben aan den Paus een
protest gezonden tegen de gedwongen, re-
cruteering van soldaten voor het Duit
sche leger in Russisch-Polen.
Naar verluidt lijdt keizer Frans Jo
zef sinds eenige dagen aan een lichte
katharrale aandoening. De keizer, in wiens
dagverdeeling geen verandering gekomen
is, heeft de dagelijksche rapporten in ont
vangst genomen.
'Het Deensche s.s. „Freja" is gezon
ken.
Te Gent is een comité gevormd,
dat 'zich ten doel stelt de weggevoerde
mannen uit cle Vlaanderens te steunen
door het zenden van levensmiddelen en
kleediiigstukken. Het holofdcomité te Gen't
bestaat uit negen raadsleden en negen
Neemt proef van mijn
PRIMA GOUDSCHE KAAS.
Prima Goudsche 32 ct. p. p.
Fijne 38 p. p.
Hoogfijne 45 p. p.
Gewicht per Kaas 6 K.G.
Rembourszending door geheel Nederland.
Uitsluitend aan particulieren.
KAASHrtNDEL „DE KLEINE WINST."
Prins Hendrikstr. II Leeuwarden.
personen buiten den raad. Het stadsbe
stuur gaf voor dit comité dadelijk 25.000
francs.
De Noorscbe s.s. „Oaphoe", „Seir-
stad" en „Balto" zijn gezonken.
Gisteren en heden is op Zuid-Beve
land weer hevig kanongebulder vernomen
uit. Zuid-Westelijke richting.
K o 01ra pen en pa a r d e p e 0 n
mogen niet worden uitgevoerd.
D e „K o n i n g i n - R e g e n t e s"
V olff meldt 11.it BerlijnOvei het
reeds gemelde opbrengen van de Ne-
derlandsche mailboot „Koningin Regen
tes", op wieg van Vlissingen naar Lon
den, vernemen wij nog, dat terstond na
het aanhouden, verschillende zakken,
©Ogenschijnlijk brieven bevattend, over
boord werden geworpen. Een ervan,
werd door een onderzeeboot opgevischt
©n bevatte hoofdzakelijk couranten voor
bet ministerie van Ruilenlandsche Za
ken te Londen.
lueruatfei %aMclfea
stoomschip zijn gevangen genomen, waar
onder een Engelsche soldaat, die mist
verlof was uit een Nederlandsch inter-
neeringskamp.
D 'M a, a t s c h a p p ij Zeel a 11 d
is nog steeds zonder nieuws omtrent
de mailboot „Koningin Regentes."
i v o- n d w e t s h e r z i n i n g
Op het wetsontwerp tot het in over
weging nemen van een voorstel van ver
andering' in het lid©, IJlde en, IVde
hoofdstuk dor Grondwet, heeft de heer
Eerdmans de volgende amendementen
voorgesteld: Art. 81 te lezen als volgt:
De Tweede Ka,mier bestaat uit 100 le
den. Alles, wat het kiesrecht en de wijze
van verkiezing betruit wordt door de
wet geregeld.
Toelichting: De bedoeling van het
voorgesteld© amendement is niet de ver
kiezing niet op den grondslag van even
redige vertegenwoordiging te doen plaatsi
'hebben, doch alleen 0111 dit stelsel van
verkiezing niet gebiedend in do Grond
wet voor te schrijven.
Art. 82 te lezen als volgt:
De Eerst© Kamer bestaat uit vijftig
leden. Zij werden verkozen door kies
colleges, bestaande uit de Staten der
Provincie, de gemeenteraden, de bestu
ren van waterschappen, veenschappen
en veenpo'klers, cle leden der Kamers
van Kooplieden en Fabrieken en de leden
der Kamers van Arbeid.
Toelichting: 'Het amendement bedoelt
den invloed van hei politieke partijwezen
op de samenstelling der Provinciale
Staten en Eerste Kamer te verminderen.
WederomWaarborgen
F r i>es ch D' ag b 1. schrijft
Men zou zoo zeggen: Tn Amsterdam
is cle openbare lagere school zóó met
„waarborgen" omringd, dat ze wel góéd,
dat het onderwijs er puik moet zijn.
Die keur van ons onderwijzerscorps
werkt er.
Er is een districts-, er zijn ettelijke
arr.-schoolopzieners; er is 'n Comm. Va,n
Toezicht; er zijin andere, ons niet eens
bij name bekende oommissiën; er zijn
schoolartsen; er-is kindervoeding; er zijn
gemeentelijk© schioolinspfecteurser is Van
alles
Bovendien is de Raad goed Links.
Rechts heeft er niets te zeggen.
Kan er dc O. S. niet „knauwen".
En tot oA'ermaat van waarborg, heeft
men twee jaar geleden den a. r. wet
houder De Vries mèt zijn goedvin
den, hij had er genoeg Van! liet on
derwijs ontnomen ©11 het ter behartiging
gegeven .aan Den Hertog, wiens liefde
voor de O. S. ongeveinsd is en onver
dacht.
Die is nu twee ja,ar aan 't werk.