No. 36
Zaterdag II November 1916
31e Jaargang
Sfaten-Generaal.
fim
„•.as
De €lr©©t© 0©ri©ga
Binnenland
Uit d8 Provincie.
Reclames
REGEERINGSKAAS.
Uitgave vam
dis Naaml, Venn. LUCTOrt ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
N G E VORSTSTRAAT 219,
Bureau te Middelburg:
SGStMA F. P. DHUU L. BURG.
Drukkers:
gastei-baan Le Cointre - Goes.
Tweede Kamer.
Van 'n leien dak.Stem
plicht erdoor. Nederlaag
van rechts. Wat er van
de amendementen overbliift.
Meervoudig' kiesrecht?
"Kling gisteren van 'n leien dakje.
Allerlei kwesties werden aangeroerd, op
verschillende ging men diep in.
Toch sloeg men zich er gauw door.
De stemplicht heeft nog het_ langst be
ziggehouden.
Toen gisteren vooral andere dan socia
listische leden zich uitspraken, bleek spoe
dig, dat het positieve voorschrift van het
regeeringsvoorstel op bijna algemeen© in
stemming kan rekenen.
Verscheidene sprekers uit allo partijen',
behalve de anti-revolutionairen, hebben',
er voor gepleit.
Aller uitgangspunt is daarbijHet kies
recht is een functie, in het algemeen)
belang door don staat opgedragen.
De beer Lohman betoogde nog, dat de
stemplicht meer is dan een gewoon mo
rale plicht, en dat anderen er belang
bij hebben, dat die plicht wordt uitge
oefend.
Beumer, de wakkere a.-r. afgevaardigde
voor "Kampen, Politicus in de „Opr.
ilaarl. Courant" 'heeft hem pas aan U
voorgesteld, dus ge kent hem de heer
Beumer wees er terecht op, dat de stem
plicht uitgaat van de gedachte, dat er
onder de kiezers een groot aantal perso
nen zijn, die als stemvee naar de stem
bus moeten worden gedreven.
Stemplicht bewerkt, dat de fotografie
vaa de stroomingen in de maatschappij
niet juist wordt. Men verkrijgt daardoor
een geretoucheerd, onzuiver beeld. Hoe
kan men personen, die absoluut niet wil
len. stemmen, gaan dwingen naar de stem
bus te gaan? Stemrecht is een bevoegd
heid, waarvan men ai dan niet gebruik
moet kunnen maken.
Verder is over vrouwenkiesrecht weer
lang en breed geredekaveld.
Doch laat ons niet langer bij de spee
ches stilstaan, maar aanstonds' nagaan,
wat er van het ontwerp zal worden.
Van Nispen had een amendement inge
diend, dat vrouwenkiesrecht moest tegen
gaan.
Doch toen de minister zijn onaanneme
lijk had doen hooren, moest de afge
vaardigde wel zwichten en zijn amende
ment terugnemen.
.Meerdere amendementen vielen zoo als'
slachtoffers van het onwrikbare stand
punt van omzien Premier.
Die opmerking wordt, gemaakt, dat hij
tegenover rechts bijzonder welwillend was,
tegenover links daarentegen hard. En als
reden hiervoor noemt men het feit, dat
rechts toch het pleit verloren heeft'.
Inderdaad moet met leedwezen erkend,
dat rechts hier een ernstige nederlaag
lijdt.
Doch laat ons den afloop verder na
gaan.
Hugenholtz trok zijn amendement in
en verving het door het volgendede
wet kan bepalen, dat de uitoefening van
het kiesrecht door de militairen bij Zee-
en landmacht gedurende den tijd, dat zij
zich onder de wapenen bevinden, zal wor
den geschorst.
Hierover zal Dinsdag gestemd worden.
Het amemdement-Troelstra (leeftijds
grens) werd verworpen met 54 tegen 24
Stemmen, dat der commissie van rap
porteurs werd zonder stemming aangeno-
pat van don heer Snoeck Henfcemans
betredende belastingwanbetalers viel incjt
11 tegen t stemmen, dat van denzelfden
afgevaardigde aangaande arbeidsschu-
wen met 72 tegen 6 stemmen, ter
wijl het amendement-Schaper (facultatief-
stelling stemplicht) werd verworpen met
53 tegen 25 stemmen.
Over een belangrijk' voorstel zal Dins
dag nog te beslissen zijn. Blijkbaar hin
derde het reeds verscheidene leden, dat
de voorzitter de debatten forceerde, om
toch maar tot stemming te geraken. Ge
lukkig dankt men aan het protest van
don heer Van Idsinga, dat nog niet is
gestemd over de nieuwe amendementen,
welke men. Zelfs nog niet schriftelijk
voor zich had. Als het voornaamste voor
stel, cltft Dinsdag nog aan de orde zal
wezen, is te beschouwen een amende
ment van Troelstra, dat betrekking heeft
op het meervoudig kiesrecht.
Op z n desbetreffende vraag heeft mi
nister f ort geantwoord, dat de woorden
van. het nieuwe artikel niet strijden met
liet meervoudig kiesrecht) doch da,t de
bedoeling der Regeering ook niet was
zulk een kiesrecht mogelijk te maken,
i'aar blijft dus een kiertje open, dat het
meervoudig kiesrecht zou kunnen door
aten. Daarom stelt Troelstra voor aan,
Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKZ?4M£-
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer licfc
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.—
iedere regel meer 10 ct.
het ontwerp-artikel 'toe 'te voegen:
'Ieder kiezer briengt een stem1 uit.
De volgende week meer hierover.
Beknopt overzicht van den toestand.
Drie op den voorgrond' tredende
Staatslieden hebben eergisteren het
'woord gevoerd.
De Duitsche rijkskanselier, de Engel
sche premier en Biaj&nuir.
Plaatsgebrek belette ons gisteren iets
yan die redevoeringen te zeggen. Hjet-
zelfda euvel noopt ons heden met een,
enkel© opmerking te volstaan.
Partijen blijven nog maar ©ven ver
vian elkander. i
Er is' nog maar geen toenadering.
Terwijl vroeger Ms de beslissend© fac
tor voor het karakter van eten vrede èti
de vredesvoorwaarden «te 'militaire toe
sta, nd gold en alle toenadering afstuitte
op Ihet verschil in opvatting, dat mien
pmtrent den militairen toestand had,
geldt %n "den laatsteu tijd de onmiddel
lijke; voorgeschiedenis v,a,n den oorlog
wieer fds zulk ©en factor.
En alle toenadering stuit af op het
verschil in. opvatting dienaangaande.
Men begrijpt dus', da,t ofschoon de
speeches uit historisch oogpunt van be
lang zijn, zie alle practische beteiekeinis
voor den vrede missen.
Ook op andeve panton is er geen
eenstemmigheid
D© Duitsche rijkskanselier zoide, dat
hij nooit verklaard had, dat da annexa
tie vain "België in de Duitsthe plannen
lag. Maar evenmin verklaarde Yon
Bethmann, dat Duitse hland bereid was
de volkomen, onafhankelijkheid van, Bel
gië te 'herstellen, oum daardoor tot vrede
te genaken. Maar zelfs al had hij, dat
gedaan, tegen den zin van de meeste
Duitsche partijen in, dan zou de vrede
nog niet nader zijn gebracht.
talmens Asquith verklaarde, dat En
geland niet ,op de geneigdheid, aan
Duitsehkijnid toegeschreven, oinii de omaf-
hairrikblijkheid van België in te willigen,
in zou kunnen; gjaan om, vrede te slui
ten. Dei (entente strijdt niet voor afzonder
lijke belangen en verlangens, maar voor
©en gemeenschappelijk©' zaak.
Maar dei "Duitsche rijkskanselier gaf in
zijn rede juist enkele bijzonderheden .om
trent de door de entente nagestreeftte
gemeens chap peüjüüo idea al- toes 1 an den
ials bewijs, dat op dien grondslag nooit
©an blijvende vrede tot stand zou kun
nen komen en dat dus op die basis
geen vrede voor Duitschland mogelijk
was.
'n Einidieloioze circelgnng dus.
Wanneer zal men eindelijk afkomen van
het hoog© 'standpunt, dat men heeft
ingenomen
De politiek van de Ver. Stalen zal
dezelfde blijven, (als, 't waar is, dat niet
Hughes, maar Wilson gekozen is.
■Zelfs! v,an Hughes' politiek koesterde
mfen geen verwachtingen, dat zei een
heel anderen wieg zou, inslaan.
De sponning' in Amerika is dus niet
zoozeer afhankelijk van de vraag: „Hoe
'z,al nu hiet verdere verloop van den
oorlog zijn?" maar enkel van deiz©:
„Wie zou '1 winnen, Hughes of Wilson?"
De uitslag" zal tot heel wat opgewon
denheid en ver wikkelingen aanleiding
geven, daar alteen reeds dei regeling
der weddenschappen, waarvan de be
dragen alleen in New-York mieer dan. 5
millioien dollars beliepen, en .die groo-
tendeels reeds afgewikkeld geweest zul
len zijn, met groote moeilijkheden ge
paard zal gaan en tot heel wat verstoord-,
hiedd z,al lei dien.
Wilson 'zal d,u.s andermaal 4 jaar
tronen in het Witte Huis.
Groote verslagenheid in het kamp der
republikeinen.
Toomelooze vreugde bij de democra
ten.
Wjaint de republikeinen mochten hopen
toch op gunstige verrassingen in Hug
hes.' politiek.
En de democraten weten wat zte aan
Witóom 'hebben.
Moge hij Inog meer da,n tot. nu toe
geschiedde mledawierikjem. tot verhaasting
van den vrede. Veler oog blijft op hem
gericht.
In 'het Westen vliegeractiviteit.
In den nacht van 10 dezler vielen
vliegtuigen Ostemde ©n Zeebrugge inlet
bommen (aan. Gednreinde den aanval werd
een Engeisch vliegtuig tot Landen ge
dwongen iein buitgemiaakt. De inzittende,
een Engeisch officier, werd gevangen
genomen.
Om, 10 uur in den morgen, viel een,
Dritsch vechtvliegtuig lusscton NieUw1-
poort. en Duinklerken twee Engelscha
tweedekkers aan. Een van deze werd
naar beneden geschoten, de andere werd
op d© vlucht gedreven.
In den voormiddag stootten drie
Duitsche vechtvlicgtuigeo. vlak bij Oos-
tend© op een overmachtig Engeisch
vliegtuigen eskader, dat dadelijk werd aan
gevalten. Na een langdurig luchtgevecht
Werd de vijand teruggedrongen. De
vliegtuigen bekwamen slechts onbeteek©-
neinide schade.
In het Oosten hebben de Duitschers
t'linkb successen te boeken.
In de eerste plaats in de .streek van
Skrobowa.
Brandenburgsch© troepen bestormden
hier .over een breedte van 4 K.M. meer
dere Russische verdedigingslinies en
Wierpen den vijand over de Skrobowa-
beek' terug.
De Russen verloren meer dan 3300
main aan gevangenen.
In Zevenburgen was de 'Entente ook
ongelukkig.
Aia|n beide zijden van bet Altdal ©n
ten Zuid-Westen van i'redeal wonnen
de verbonden troepen opnieuw terrein,
wierpen den vijand stormenderhand uit
zij;n stellingen ©n behielden deze tegen
vijandelijke tegenaanvallen. 188 gevange
nen. en 4 machinleg©weren hieven in
«Ier cieutralen handen..
Korte Oorlogsberichten.
De „Rappel" van 3 dezer publi
c/eert, een brief van een soldaat, die reeds
twee jaren aan het front was. De achr.
dringt aan op minder grootspraak en over
drijvingen ih de krantenartikelen, en meer
bandelen. Evenals de anderen zoo
zegt hij verder bon ik bereid mij niet
te ontzien, maar zou toch gaarne zien,
daf krachtsverspilling niet lot theorie ver
heven werd.
- Anarchisten uit Barcelona (Spanje)
trachtten als protest tegèn de duurte het
parlementsgebouw in de lucht te laten
vliegen. De aanslag' werd verijdeld.
-Dezer dagen is in een voorstadje
van Parijs1, Viller Cöchérets, graaf Char
les Walewski gestorven in den ouder
dom van <18 jaren, een kleinzoon van
Napoleon 1.
Die Fransche regeering heeft een
besluit uitgevaardigd, waarbij alle win
kels in Frankrijk met etectrisch licht, met
uitzondering van apotheken en winkels
Voor levensmiddelen, om 6 uur gesloten
moeten. worden, opdat de oorlogswerk-
plaatsen meer electrise he kracht tar be
schikking krijgen.
Het Amierikaanéche parlement z,al
voor de eerste maal in zijn geschiede
nis een vrouw onder zijn leden tellen.
MelVrouw Jeannette Ranking is in Mon
tana als onafhankelijk ©andidaat tot con
greslid gekozen en heeft hare Democra
tische en Republikeinsche mededingers
verpletterend verslagen.
Do Polen in Stockholm hadden Maan
dagavond een feestbanket, waarop het
herstel van Polen gevierd werd.
Talrijke Catalaansche avonturiers
strijden in de Fransche gelederen.
Maandag is de Belgische Monste-
ringscom missie te Parijs haar werk be
gonnen. Alle Belgen tussclren 18 en 40
jaar moeien voor de commissie ver
schijnen.
De Russische minister van onder
wijs diende bij de Doema een ontwerp
voor invoering van algemeenen leer
plicht is.
Die Tsaar en de kroonprins zijn
naar het front vertrokken.
Gisterochtend hoorde men te Ame-
laiid in het Noorden zwaar kanongebulder.
- Dia Grieksche regeering, protesteerde
bij, de entente tegen het gebruik van de
kleinere oorlogsschepen.
Die Engels che stoomtrawler Vine
yard (126 ton) is gezonken.
Het Luzemer Vaterl. beschrijft een
aardig vreedzaam tooneeltje uit oorlogs
tijd. Over- den Schweizerhof reed een
mooi, met twee piaarden bespannen rij
tuig ;i opi den bok naast den deftigen koet
sier zat een geïnterneerde Franschman,
binnen in ,hct rijtuig hadden plaats ge
nomen een Duitscher en twee Engeisch©
geïnterneerden
Wat de aanleiding was tot deze eigen
aardige „Entente"? Een in het militair
hospitaal te Fluhmatt verplegende Roode
Kruis-korporaal moest zijn kindje laten
doopen. De drie naties fungeerden als
peet: een Franschman, een Diuitseher en
twee Engelscben, alle vier 11.-Katholiek.
Een derde Engelschman „sloot zich hij
hen a,ain; hij: is wel Anglicaan, maar hij
heeft een goed igevulde portemonnaae, zooi
dat hij: het kind stoffelijk kan gedenken.
Het Noprsch'e s.s. Thugaug en liet
Engelsche s'.s.' Bogota zijn in den grond
geboord.
Een Zeppelin is gisteren ten N.
van de VY add en-eilanden in W. richting
voorbijgevaren.
Te Kirkwall is door de Engelschen
een Zweedsch koopman van boord van
het Deenscihe s.s. Frederik VIII gehaald.
De Engelsche gezant te Stockholm heeft
nu verklaard, dat de Zweed wegens ver
spieding te Londen zal terechtstaan.
- Die uitgevers van de Vbrwarts deelen
roede, dat zij drie redacteuren hebben
ontslagen, omdat zij de abonné's stel
selmatig opwekken htm. abonnement niet
te betalen en propaganda maken voor
een boycott van de Vorwarts ten guns
te van andere socialistische bladen.
Den 22sten October 1916 zijn in St.-
Peters'burg suikerkaaxten ingevoerd.
Volgen® de „Morning Post" heeft iedere
burger van St. Petersburg recht op drie
pond suiker per maand. Maar het stads
bestuur garandeert niet, dat er genoeg
zame Voorraad is. Want dei leveringen
aan het leger gaan voor, en de suiker
fabrieken werken a.lteen. bij tusschenpoo-
'zen. Ook is het verkeer op do spoor
wegen zeer ongeregeld.
Prinses Juliana.
Omtrent de ongesteldheid van de Prin
ses verluidt, dat zij beterende is. De
koorts was gisteren geweken.
De Koningin
en de Koningin-Moeder hebben op don
Bazaar van de Ver. Armenzorg, belang
rijke inkoopen gedaan.
Minister Bosboom
wiens lichte ongesteldheid voorbij is,
werkte gisteren weer aan z,'n Departe
ment.
K o 1 e n n o o d.
De aanvoer van Duitsche kolen liet
in den laatsten lijd Ie wenschen over.
ITet Rijks-distributiebureau zond thans
onzen fabrikanten bericht, dat-voor No
vember slechts 90 pet. der gecontracteer
de hoeveelheid Duitsohie steenkolen zal
geleverd worden. Onze eigen kolenpiro-
ductie is onvoldoende om het tekort aan
tq Vullen, terwijl' de Engelsche kolen voor
verschillende bedrijven ongeschikt zijn en
het nog de vraag is welke hoeveelheden
daarvan kunnen aangevoerd. worden. Een
e'n. ander doet ernstig vreezen, dat er
stag'natie zal komen in do Twenfcsche in
dustrie.
i Dlire.cte verbinding met
Duitschland.
Elke directe verbinding met Dmitsch-
la'nd, over Oldenzaal is nu verbroken, daar
Voortaali de passagiers voor Duitschland,
die tc Oldenzaal met den Di-trein uit de
richting Holland tc 12.39 uur aankomen,
aldaar moeten overstappen. Een gereed
staande trein der II. 1.1. S-. M. vervoert
de reizigers van Oldenzaal naar Bent-
heim. Deze maatregel is getroffen, om
den smokkelhandel ie beteugelen.
O o r 1 o g s w e c.
iMen meldt uit Oldenzaal aan de Msb.
Gisteren kwam bij Dienekamp over de
grens en werd naar hier •overgebracht
dei Russische sergeant Paul Tourkewitsch,
ingenieur uit Kaukasië, van het 15e Si
berische Regiment. Mpt twee kameraden
was hij hel gevangenkamp te Meschede
ontvlucht. In de onmiddellijke nabijheid
der Nederlaodsche grens achter Dena-
kampi ontdekte hen clc Duitsc-he grens
wacht, die zijn beide kameraden neer
schoot. Op' hem zelf werden 8 schoten
gelost. Eén kogel doorboorde zijn arm
Van den elleboog tot dén pols. Dn*. Hon
delink te Dienekampi verbond den gewon
de. Hij zal naar een ziekenhuis te Rot
terdam worden overgebracht.
De Nediériandsche Vereeniging, voor
Radio-Telegrafie beeft, den minister van
landbouw verzocht, aan de vissteherij:-
scholen te Vlissingen en te Scheveningen
•cii aan eventueel nog op andere plaatsen
opi te richten .inrichtingen Van dien aard,
onderwijs, te doen geven in de behandeling
vata eenvoudige inrichtingen, voor draad-
looze telegrafie zooals die opi klei
ne via, ar tuig en, in het bijzonder visscherij-
yaartuigen, het meest geschikt lijken
fen in het seinen en opnemen op het ge
hoor Van radiotelegrammen in Morse-
schrift.
Door Gedeputeerde Staten is de
sluiting der jacht op patrijzen dit jaar
bepaald op Zaterdag 1.8 November a.s.
met zonsondergang.
Bij Kon. Beishiit is benoemd tot
notaris! binnen het arrondissement Mid-
Neemt proef van mijn
PRIMA GOUDSCHE KAAS.
Prima Goudsche 32 ct. p. p.
Fijne 38 p. p.
Hoogfijne 45 p. p.
Gewicht per Kaas 6 K.G.
Rembourszending door geheel Nederland.
Uitsluitend aan particulieren.
KAASHmNDEL „DE KLEINE WINST."
Prins Hendrikstr. II Leeuwarden.
d&lburg, ter standplaats de gemeente
G o 1 ij n ,si p 1 a, a t, de heer H. M. Mav-
k'usse, candidaat-notaiis tc Middelburg.
Middelburg. Ujedienmorgen ontstond op
den Dato een. verzakking in de straat
Hjet bleek', dat dooi' een lek in de wa
terleiding bel; zand wasi weggespoeld en
de siteenen hup. steun haftden verloren.
Er werd ©en politiepost, bij, g!e|>laatst en
de gemieentefahricage en den directeur
Van de watealeiding werden gewaar
schuwd opdat zij maatregelen kunnen
momlen.
Goes. Door Gedeputeerde Staten van
Zeeland is benoemd tot bureel-ambtenaar
der 2e klasse, standplaats Neuzen, dhr.
H. Hijman te Goes, volontair aldaar.
Wij wekken nogmaals op Dinsdag
middag de Wognummers te gaan hooren.
Of liever, we herinneren nog maar ©eins
aan den datum, want het beroemde koor
„Jacob Kwast" van Wognuin heeft waar
lijk geen aanbevelingen meer hoodig.
We vertrouwen dan ook, dat honderden
zullen optrekken naar de Groote Keifg
om de beroemde zangers en zangeressen,
die niet alleen met hun mond, maar ook
met hun ziel zingen, te hooren.
Hun verrukkelijk gezang zal weer ve
len doen genieten.
Gisteravond hield de afdeeling
„Goes" van den Christ. Nat. Werktoahs-
b'ond| haar twintigste jaarvergadering. Vol
gens het driemaandelijksch verslag vail
den penningmeester was voor de afdee
ling ontvangen f 53.59, uitgegeven f 39.53,
alszoo een goed slot van f 14.06. Voor
het ziekenfonds waren de ontvangsten
f 148.87, de uitgaven f51.871/2, dus een
saldo van f 96.99(L; aan de zieken uit
gekeerd £34. Volgens liet jaarverslag was
voor de afdeeling ontvangen f 227.57, uit
gegeven f 245.89, een nadeelig slot af-
zoo van f 18.32. In de kas van de af
deeling is f 180.721/2. Voor het zieken
fonds was ontvangen £631.111/2, uitgege
ven f 584.90, een goed slot van f 46.21.
Voor de zieken was uitgegeven f 163.50.
De som waarover het ziekenfonds te be
schikken heeft bedraagt f3132.27i/2.
Besloten werd onr bij, overlijden van
de leden van het ziekenfonds een ex
tra uitkeering aan de weduwen te ge
ven van f20.
Naar aanleiding van het uitgebrachte
verslag van den afgevaardigde naar liet
duurbe-C'ongres te Utrecht ontslppn zich
een drukke besprekiug over de uitvoe
ring van de Distributie-wet te dezer
stede. Waar b.v. reeds in Juni de groen
tehandelaars opgave hadden gedaan
van verschillende artikels, hadden
zij tot heden niets ontvangen, met No
vember zonden gort, rijst enz. moeten
verkrijgbaar zijn maar niets wordt ep
verkrijgbaar gesteld, de aardappelen wor
den per vijfkop verkocht, tot schade van
den verbruiker, en niet per kilo, kaarten
waarop de verkoop moet vermeld staan',
zijn niet te zien, in één woord, er waren
niets dan klaGhten en werd liet bestuur
gemachtigd bij; voorkomende gelegenheid
het hunne te doen om verbetering in dien
toestand te verkrijgen.
Vlissingen Bij de directie van de'„Zee
land" was tot hedenmorgen niets' na-
dersl bekend over (hei door da Duitscheirs
opgebrachte mailboot „Koningin Regen
tes." Zij is, van metering, dat de boot
gisteren leiersi. te ongeveer 4 uur te Zee-
brugge zal zijn aangekomen ©n de tijd
pntbrak om de boot nauwkeurig te on
derzoeken en ihaar gisteren toch pog te
doen vertreikkiem. Daar geen contraband©
aan hooreiis', is de directie overtuigd
dat da boot weder zal worden losge
laten, al 'zulten ook" eerst de onderdanen
van aan Duitschlanft vijandelijke landen
van boord worden gehaald.
Kapelle. Gis berenmiddag kwam de Raad
der gemeente in openbare zitting bijeen.
Alle ledien tegenwoordig.
Boeken en -laas' waren 30 Oct. in
orete bevonden, aanwezig was f 1.077.98V2
De begrooting van liet Bi. A. werd
goedgekeurd. Het. harig slot was! f 1268.40.
Vervolgens kwam in behandeling de ge-
naJaetote-begro;oting voor 1917. D© voorz.
stelt voor te beginnen met de uitga,vein
