1*0. 31
Maandag 0 November 1910
31e Jaargang
De Groote Oorlog.
Binnenland
Uit de Provincie.
Uitgave van
ét Naam1 Venn. LUCTOH ET EUffiGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
&AHGE VORSTSTRAAT 219,
Bureau te Middelburg:
^IMA F. P. DHUIJ L- BURG.
Drukkers:
««terbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERK!>A<&,
Abonnementsprijs
Per S maanden fr. p. post
Losse nummers
f im
„ree
Prijs der Advertentiên
15 regels f 0.50, iedere regel meer li ofc,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden
Familieberichten van 110 regels f 1.j
iedere regel meer 10 ct.
S
Politiek van Anonymus.
Anonymus ijijdt in .Vara Sijn's Geïl-
lustif«|' Volksblad 'enkele puntdichten
aan de Grondwetsherziening.
I/ij weet zich weer ."kernachtig uit t©
drukken
De b c h oo I w et.
Hier zie 'k nog niet veel van een
[pacificatie,
Maar wel van een nieuwe beroering'
[der natie.
De Kieswet.
'I Wioïdt allanians-stem recht, geloot dat
[maar \rrij
Ea vast komt ook 't kiezen van vrou:-
[wen daarbij.
Straks, als zie1 ons bevallen.
Dan inarnien wij zie allen.
/li
Even redige
V ex tegieraw oordiging.
De. zetels voorts verdeeld naar even
redigheid
Mij dunkt, dat 's wèl een weg
[die tot verbeetring' leidt.
r
i f
Stemplicht,
Kom, dat het „recht" -een plicht
[nu worde
Licht Jiofudt dat nog, ons Land in orde
En krijgt de massa zoo genoeg
Van 't stembiljet, waarom zij vroieg1.
U U'
„Woest op uw hoede."
Ook' de openbare onderwijzers1 gaan
zich duchtig roeren.
in „Het Schoolblad" is een oproe
ping gericht tot de opiembare onderwij
zers in Nederland, „om nog te reddenj
wat te redden valt", bijl de behandeling
ran art. 192 G. W,
„Daartoe moeten wij eensgezind op
treden. Baarbij moeten Wij steun zoe
ken bij het volk.
,,'Vereenigd zulten wij pogen! daarbij
leiding te geven en u roepen, wij; toei:
Leest nauwkeurig na wat in d© Kamer
gesproken wonlt.
„Weest op uw quivive.
„Houdt u gereed.
„Wij' hopen u eerlang meer uitge
werkte 'plannen te doea toekomen en
houden ons voor uwe 'krachtig© Mede
werking aanbevolen."
De oproep is onderbeekiand door F'. L.
tOssendoip, Th.t Lancée en C. F. A.
Zernike .namens1 de hoofdbesturen] vaii
Bond, Genootschap ©n. itoofdeiLverec-ni-
ging
D© [aal dec liberale corvpheeën in
het omderwijsdrama heeft dus' weerklank
gevonden.
't Was iserst als.of het edel 'gebaar
van de mannen der pacificatie vrij alge
meen, instemming vond. i
Alleen, Tydemans nota baarde ©enig©
ZOÏg.
Era ziedaar nu, zoodra hebben niet
een paar verstokte liberalen, die d©
vrij© concurrentie niet aandurven, hun
stóm laten hoonen, of ook d© openbare
ondeiwijzterS' heffen hun krijgsgeschreeuw
aan.
Maar ook onzerzijds zal men opi z'n
quivive1 zijn.
Met hand en tand zullen, wijl onze
eerlijke zaak verdedigen.
„Door vrijheid tot eenheid!"
Beknopt overzicht van den toestand
't Belangrijkste nieuws is ditmaal wel
d© onafliankelijkheidsverklaring van; Pp,
ten.
Het volgend© inalnitest werd Zaterdag
door den gouverneur-generaal in, AVar-
sc-hau, generaal Aan Beseier, uitgevaar
digd
Aain: de bewoners' van het g©n©raal-
souvernemen! Warschau.
Zijn© Majesteit de Duitsch© keizer en
Zijn© Majesteit d© keizer van 'Oosten
rijk en. koning v,an Hongarije, zijn, ver-
vuld van vast vertrouwen op de eind
overwinning hunner wapens en geieid
door het verlangen, de door hun dap1-
per© legers miet zware offers aan de
Russische heerschappij ontrukte Poolsche
gebieden naar ©en 'gelukkige toekomst
te voeren, overeengekomen uit deze ge
bieden ©en zelfstandigen staat met erfe
lijke Monarchie én constitutioneel© wet
geving te vormen.
Eten nauwkeuriger bepaling der gren
zen van bet koninkrijk 'blijft voorbehou
den. Het nieuw© koninkrijk zal in aan
sluiting nan beide verbonden mogend
heden de waarborgen vindien, di© Met
lot vrij© ontplooiing zijner brachten he
me# t.
r zullen de roemt-
voll© overleveringen van het Poolsbhe
leger uit vroeger© 'tijden en de herinne
ring aan d© dappere Poolsche mede
strijders in den grooten oorlog van
log van thans! voortleven. Zijn organi
satie, uitrusting, aanvoering zal in, ge
meenst happolijk overleg geregeld worden.
De> verbonden monafebep koesteren
het vertrouwen en de hoop, dat 'de
Wensch naar staatkundige en nationale
ontwikkeling van het koninkrijk 'Polen
thans onder d© noodige inachtneming
van «ten algemeenien politieleen toestand
van Europa, en van de welvaart ©n
veiligheid van hun eigen landen en vol
keren, in vervulling zal gaan.
De groot© [Westelijke naburige' mogend
heden van het koninkrijk Polen echter
zullen aan haar Oostgrens den vrijen,
geiukkigen en zich in zijn nationaal le
ven verheugenden staat met vreugd©
opnieuw zien ontstaan en opbloeien.
Op allerhoogst bevel van Zijne Ma
jesteit den Duitschen keizer-.
De gouverneur-generaal
Een manifest van gelijken inhoud zou
door den Oosteirrrijkschen gouverneur-ge
neraal in Lublin uitgevaardigd worden.
Do Poolsche Staat is dus hersteld.
Duitschland en Oostenrijk hebben een
geschiedkundige beslissing genomen.
Honderd jaar zijn verloopen, sinds de
Europeesche mogendheden op het AVeen-
sfeh© congres het hoofdgedeelte van
Polen uit den .Westelijken beschavings
kring hebban genomen en aan, "Rusland
toevertrouwd.
Thans achtte traen den tijd gekomen
omi P'olen zijn onafhankelijkheid terug
t© geven.
Tegelijk natuurlijk onr het de moge
lijkheid 'te bieden zich in een eigen staat
bij d© centralen aan te sluiten en in
vast verhond met hen, hun politiek,
economisch ©n geestelijk leven vrij te
leiden.
Men heeft feeds, de hoop, uitgesproken
dat de Poolsche' staat straks een Poolseh
leger 'zal vormian, dat zich vrijwillig om
de Poolseh© 'vaandels- schaart als sym
bool van staatkundige zelfstandigheid *•-
om het land t© beschermen,
■Wia.t ©r nu in de toekomst van Polen
Word'en zjal, welk© vruchten hat besluit
der beid© Keizers! zal ?age:i, hangt na
tuurlijk grootoradeels - n de P'olen zedf
af en misschien ook nog. wel van
den uitslag van don oorlog.
Uit Warschau komen natuurlijk be
richten, die gewagen van 'jubelend© de
monstraties en plechtig© beitoogingen.
Een heerlijk herfstweer begunstigde
den ge- chiedkundigen dag voor Polen.
De 'viendige beweging iu de. straten,
da jjeienkomist van duizenden op de
slotplaats en voor da openbar© gebouwen
kondigden een nieuw tijdperk aan.
Omi twaalf uur lasl de gouverneur-ge
neraal Besteler in de colonne-zaal de
proclamatie in de Duitsch.© taal voor,
terwijl graaf Hutten Ezapieki haar in
het Poolseh herhaalde.
De rector der universiteit Brudzinski
bedankte. Het eind© zijner red© ging
in jubelkreten en steeds herhaald hand
geklap onder.
De Poolsche gasten waren tot tranen
toe geroemd.
Alsdan hield Beseler 'een rede, welke
opnieuw stormachtige geestdrift ver
wekte.
Jubelende demonstraties hadden na de
plechtigheid plaats bij het slot en op
de statem Bieseler was opj den terug
tocht naar hét slot Belvedere het mid
delpunt, van aanhoudende blijde betoo-
gingen.
Over de herovering v,an het fort
Viaux bij Verdun wordt in de Fransch©
bladen druk' nagepraat. En opnieuw wor
den de ujtlntingen in herinnering ge
bracht, die d© Duits'chers ten beste ga
ven, toen op 7 Juni jl. het fort Vaux
door hen werd bezet. Toen heette het
fort de steunpilaar van het Noord-Wes
telijk front en de sleutel van Verdun.
i'hang, nu het is verloren, wordt het
fort als van geen militaire beteekenis
beschouwd.
Nu ja, we kennen die Tactiek al
lang. Welk© partij heeft zei niet toege
past?
De Italianen wagiön weer eens' een
poging om te Triest te komen.
Op verschilleinidie punten hebben zij
een krachtig offensief ingezet, met dit
resultaat, dat zij -er in geslaagd zijn op
een punt den hardnekkigen Oostenrijkr
schen tegenstand vrij belangrijk af te
brokkelen, zoodat de mogelijkheid niet
geheel is buitengesloten, dat zij ditmaal
met hun offensief moer sucoas zullen
behalen dan tot dusver het geval was-',
en dan, tegen staind niet alleen over een
kleinen afstand Zullen verplaatsen, Maar
gedeeltelijk zullen verbreken.
Daar waar de Italianen met hun
eersten aanval hel. grootste succes wis
ten te behalen op het Karstplateau bij
LokViea en ten Oosten van deze plaats,
hebben zij nu ook hun offensief met
succes weten door te zetten.
Bij de operaties van t4 November
maakten de Italianen 8952 gevangenen
waarvan 270 officieren.
Sinds 6 Augustus natoon zij o>p het
Giuliafront 40363 gevangenen, waaron
der 1008 officieren.
Korte Oorlogsberichten.
O'ostenrijbscihe vliegtuigen hebben
bomhVen gieworpen op Viesti. Er zijn
twee do oden en 4 gewonden.
De Noorsche schepen. Thor (214
ton) en Jvanhoe (680 ton) zijn gezonken.
Het Engels'chc ehs. Spero is ge
zonken. De bemanning is. gered.
Op 23 October Vernietigde een Duit
sche onderzeeër een Engelslchen klei
nen kruiser van heit oudere type, met
twee schoorsteenen, ten Westen vani
Ierland.
Bij een ontploffing in een munitie
fabriek te Londen werden één persoon
gedood en vier gewond.
In de zitting van het rijks militaire,
gerechtshof is het revisie-verzoek vanl
Liebknecht tegen heit oordeel van het
gouvemementsgerelcht te Bejrlijn ver-
worpeU
De 'Chin,eescihe koehes', die in Minsk
voor de Russen werken, hebben verzocht
voor hen bevro'ren ratten uit China te
laten komen onr in het gebrek aan
Vleesch te voorzien! Het verzoek is in
gewilligd.
Om in het gebrek aan personeel
tc Voorzien heeft de directie der Wur-
tembergsche Staatsls'phorwegeo. den maxi-
toum-leeftijd verhoogd tot 61) jaar en
tevens bepOakl dat vrouwelijk personeel1
ook nachtdienst mag verrichten.
Vlolgens de „Dlaily Chronicle"
bedraagt het .aantal mannen, die van het
begin van Ion oorlog bij het Engelschei
leger zijn ingelijfd zes millioen.
In Oostfriesland kost een goed
werkpaard 24003500 mark; veulens be
neden het jaar gelden 9501150 mark-
Die Daily Mail meldt uit New York
dat de Dieutschlarad sedert meer dan een
week te New-London Vlerwaoht werd. Ver-
der wordt medegedeeld, dat de handels-
duikbooten Baltimore niet meer zullen
aandoen, omdat men jden toegang tot New-
London veiliger acht. Daar piatrouilleeren
ook Amerikaansche duikbooten en de
Engelse-hen zulten het dus, wel laten,
daar netten uit te zetten.
De Daily Mail meldt) dat volgens
de laatste berichten slechts twee Ame
rikanen Van het in den grond geboor
de stoomschip Marina Vermist worden.
Verder de kapitein, 3 officieren, de Mar
conist en 11 koppen van de bemanning.
In het Lagerhuis is medegedeeld,
dat Haig, een rapport over het gebruik
van 1 i oh aamss ch i ld en ingediend had en
dat men stappen deed, om aan zijn wen
sch en ,te gemoet te komen.
Wegens verboden invoer van 250
pond vet en Spek uit Nederland en uit
voer van 30 plond analiueverfstoffen naar
ons land, is! de brouwer Rudolf Schütz
te Essen door de strafkamer daar tot
vier maanden gevangenisstraf veroor
deeld.
Bij een drijfjacht in een bosch hij
Neustadt werd een Rus'siscbe holbewoner
ontdekt. Bij deze drijfjacht verdween een
drijver in den aardbodem, waar hij! plot
seling een man Voor zich zag staan
een Rus met de handen omhoog. De
man had in den grond een kunstig; lnol
gemaakt, afgetimmerd met sterke planken
en Voorzien van een vuurhaard. De wan
den waren met beddielakens gedrapeerd.
Die planken waren met struiken beplant
en de Valdeur anet mos belegd. In het
hol vond men: li/2 brood, een pot met
kalkeieren, een met ingemaakte, booinen,
een zak aardappelen, potten met vet, pe-
troleumkannen ein een primitief verlioh-
tingstoestel, alles blijkbaar van diefstal
afkomstig.
Volgens een bericht uit Rome aan
de Daily Mail, zouden Oostenrijk en
Duitschland tot overeenstemming zijn ge
raakt over de benoeming van Prins, Leo
pold. Van Beieren tot Koning-Regent van
Polen.
Met den bouw Vara den Russischen
spoorweg TzarsfcoSelorel is een aan
vang gemaakt..
Kapitein König vertelde a.m., dat
hij in de Noordzee tengevolge van de
aanwezigheid van talrijke Kngelsche oor
logsschepen, 10 uur lang onder water
moest blijven, doch steeds in draadlooze
verbinding met de „U 53" bleef. Woens
dagmiddag werd de lading van de
„Poutschland" gelost; daaronder bevond
zich een postzak voor Bernstorff.
Kapitein König van de „Deutsch-
land" heeft ook verklaard, dat de „U
57", welke te New-London verwacht
wordt, de „Deutschland" naar het vader
land zal convoyeeren.
De correspondent van de „Evening
Mail" te New-London verneemt, dat een
Duitsche oorlogsonderzeeër kort. na het
vertrek van de „Deutschland" Kiel ver
liet. Hij wordt binnen een week te New-
London verwacht en zal evenals, de
,,U 5.3" in de nabijheid van het Nan-
tucket-lichtschip opereeren als de1
„Deutschland" uitvaart.
Kapitein König moet toegegeven heb
ben, dat de „Bremen" verloren is.
De „Nidaros" meldt, dat de „U 55"
te Larvik in de Tanafjord 16 man landde
van de equipage van de stoomboot „Ivan-
hoe" uit Drontheim, die 40 zeemijlen ten
Oosten van Vardar in den grond geboord
werd.
De „U 20" is in den nevel ten
Noorden van Bovbjergk op de Westelijke
kust van Jutland vastgeloopen. Alle po
gingen van onmiddellijk te hulp geroepen
torpedobooten om den onderzeeër vlot te
maken bleven vruchteloos. Deze werd
daarom opgeblazen, nadat de bemanning,
door torpedobooten geborgen was.
Volgens een mededeeling aan de
Zweedsche autoriteiten is door de PuiSr
sische regeering last gegeven tot het aan
leggen van een nieuw mijnenveld in de
zee bij de Alandseilanden, gren ziend aan
de Zweedsche territoriale wateren.
„Berlinske Tidende" verneemt uit
Stockholm, dat het s.s, „RunhiliJ" op eenj
mijn. geloop en en gezonken is.
Ten Z. yan Predeal veroverden)
de Duitsche era Oostenrijk'-Hongaarschei
troepen de sterk verschanst© en taai
verdedigd© Clabzcetu-stelling, en hij de
scherpe achtervolging hog een tweede
vijandelijke linie. De vijand liet 14 of-
lici' ren ea 647 man in hun handen,
Waarmede de totale buit uit de gevech
ten ten Zuiden vara, Predeal tol; 1747
gevangenen, 8 kanonnen en 20 machi
ne-geweren gestegen is.
Inlijving militie licihting 1917.
In het tijdvak van 1620 December
1916 zullen van de militielichting 1917
worden ingelijfd
1. Die dienstplichtigen, toegewezen aan
het eerste bataljon van een der re
gimenten Grenadiers en Jagers of van
een der overige regimenten infanterie.
2. Die dienstplichtigen, toegewezen aan
de cömpagniën wielrijders.
In deze .inlijving zulten niet worden
begrepen de dienstplichtigen, die in het
bezit zijn van het in art. 70 der militie-
wet bedoelde 'bewijs van voor-geoefend
heid; deze zullen twee maanden, later
worden ingelijfd.
Alleen om zeer gewichtige redenen
waaronder in dit geval ook studiebelan-
gen kunnen worden gerekend kan aan
deze in te lijven dienstplichtigen uitstel
van eerste oefening worden verleeind, in
dien zij daartoe alsnog ten spoedigste
zelf hun verlangen bij (ongezegeld) ver
zoekschrift aan den Minister van Oor
log te kennen geven, met overlegging van
een deugdelijk bewijsstuk omtrent het
werkelijk bestaan van de reden der aan
vrage.
O r an j e boek.
Deze maand nog zal weder een Oran-
jeboek het licht zien.
Stop gezet.
Naar de N. R. C. verneemt zal de
Ned. Cociosfabriek te Apeldoorn, die reeds
gednirender 4 weken op1 halve kracht werkt,
wegens gebrek aan grondstoffen, half No
vember geheel moeten worden stopgezet.
H. M. de Koningin- Moeder aan
een dreigend gevaar ontsnapt.
Door den sterken wind knakte om
streeks: half één uur gisterenmiddag in
het Haagsche Bosch op een gedeelte
gelegen in het verlengde van de Laan
van Nieuw Oost-Indië, een. zware boom
af en kwam het vallende deel met don
derend geweld op' den grond neer.
Een ondeelbaar oogenhlik te voren was
het rijtuig waarin H. M. de Koning-Moe
der gezeten was de plaats van het ge
beurde gepasseerd, zoodat H. M- op ge
lukkige wijze aan een zeer dreigend ge
vaar is ontsnapt.
liet gebeurde veroorzaakte overigen*
ook geen persoonlijke ongelukken.
M,r. M. Tydemaa Jr. f
Zaterdag middag overleed plotseling op
een jachtpartij te Hilvarenheek mr. M.
Tydeman Jr. (vM.), sedert 14 December
1891 lid van de Tweede Kamer voor
het. district Tiel.
De heer Tydeman was te Hilvarerabeefc
op jacht en is bij het schieten op ean
fazant door. een plotselinge ongesteM-
heid getroffen en onmiddellijk daarna
overleden.
Mr. Tydeman werd den Gen Maart 1854
te Tiel geboren. Hij studeerde te Utrecht
waai" hij in 1880 promoveerde tot doctor
in de rechtswetenschap.
Na zijn promotie vestigde hij zich als
advocaat procureur te Breda. In 1883
werd de heer Tydeman benoemd tot
schoolopziener in het district Zevenber
gen, welke betrekking' hij tot in 18Ö4
bekleedde.
In December 1891 werd hij in het kies
district Tiel als opvolger van mr. H. J.
Ddjckmeester, tot lid der Tweede Kamer
gekozen. .Het district vernieuwde telkens
zijn mandaat, zoodat het in December
a.s. vijf en twintig jaren zou zijn ge
leden sinds h ij in 's lands volksvertegen
woordiging zitting nam.
Naar men verneemt was reeds „fees
telijke herdenking van dit feit in voor
bereiding.
Als voorzitter van den Bond vara V" rij -
Liberale Kamerclub1, deed hij zich ken
nen als bekwaam partijleider.
Hij had zitting in de Bevredigingsoom-
missie op onderwijsgebied en in een aan
het rapport dier commissie toegevoegde
nota heeft hij van zijn van het oordeel
dier commissie afwijkend gevoelen doen
blijken.
De regeering erkende de verdiensten)
Van den lieer Tydeman door hem te be
noemen tot ridder in de orde van den
Nederl. Leeuw en commandeur in de Orde
van Oranje-Naasau.
S c h a a p' v 1 e e s c h.
Aangezien de genomen proef met ver
strekking van sehaapvleesch als geslaagd
kan worden beschouwd, zal eenmaal per
week dit vleesch aan de korpsen van het
leger worden verstrekt.
Geen rattenpest te Bandoeng.
Verzekerd wordt, dat de groote sterf
te onder de raften in de omstreken van
Bandoeng niet aan 'pest is toe to schrijven.
Ei' heerscht een gewon© ratten-epidemïe.
(Tel.)
Het eiland Walcheren is betond
als „Zeelands tuin". Wil een tuin echter
er bekoorlijk uitzien, zoo dienen er vete
hoornen in te staan. Dat was vroeger
dan ook in Walcheren zoo; vooral het
noordelijk deel met z'ijh vele buitens, was
boschrijk. In de laatste tijden zijn echter
overal op Walcheren vele hoornen ge
rooid en thans is tegen den a.s. winter
van vele hoornen hun doodvonnis getee-
kend.
Bij „Overduin" onder Oostkapell© zSjn>
voor een jaar of drie eenige H.A. bosch
omgehakt; thans is er een nieuwe boer
derij. Wij meldden reeds, dat in den a.s.
winter weer 3 H.A. bosch zal verdwijnen.
Dit geeft wel aan menigeen werk en dei
eigenaar zal van den blooten grond meer
ontvangen, maar AValcheren zal hierdoor
weer een deel van zijn schoonheid in
boeten.
Ook op verscheidene andere plaatsen
zal het verdwijnen van heele groepen
boomen een ander, maar minder mooi
aanzien geven. Zoo zullen aan den ouden
Vlissingschen weg tusschen de Groofe en
de Kleine Abeele 118 olmen hoornen ge
veld worden. Bij Oostkapelle aan 't dorp
zal de mooie laan met een 50-tal boo
men eveneens verdwijnen. Dit zijh alle
boomen langs publieke wegen, waarbij
wij zullen hopen, dat er weer jonge boo
men zullen worden aangeplant, maar ook
op particulier terrein zal in dezen win
ter heel wat omgehakt worden.
'Op de buitenplaats „Moesbosch" onder
Koudekerke worden er een 50-tal boomen
te koop aangeboden; op „Zwanenburg;"
onder Oostkapelle 30, terwijl verschei
dene boerderijen, die onder het lommer
der boomen verscholen waren, nu naakt
zullen worden.
Ofschoon N.- en St. Joosland niet zioo
het typisch Walchersche heeft, door zijn
mooie boomengroepen langs de wegen en
de dijken, verhoogt het houtgewas in niet
geringe mate de schoonheid der land
streek. Eten 300-tal boomen zijn aldaar
echter ook ten doode opgeschreven!
Zeker, het hout is duur en het land'
brengt meer op als bouwland, maar niette-
