Zaterdag 38 October 191ft 31e Jaargang O® Oorlog, Mo. Staten-Oeneraal. Binnenland. Uit de Provincie. Uitgave va* O* NaamJL Venn. LUCTOrt ET EMERG® gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: d 4.NGE VORSTSTRAAT 21©. fiuroau te Middelburg: 'tüAA F. P. DHU1J - L. BURG, Drukkers: o^sterbaan Le Cointro - Goea. Een held Een h©ld in volle wapenrusting. Zoo luidt de titel van het bij de drukkerij Libertas te Rotterdam, versc-hencn boek over A. S. Talm,a en zijn arbeid, door Smeènlk'. Een lijvig boekdeel wtsuirin met groote piëteit verhaald wordt van heftl groote aandeel dat. Talma gehad heeft in den strijd tegen, het conservatisme, den tijdgeest, do systemen die op onderdruk king van den werkman schenen aange legd; en in. de groole worsteling naar binnen on maar huiten in het belang van don arbeid en den arbeider. Wij la,zen dit werk met een weemoe dig genoegen; wij verblijden ons dat. God de Sfeer© dezen nuan verwekt heeft, en «feil (hij onder de velen die hein begrepen, en ge Wjaaischujwd hebben, een man als Smeenk bekwiaamd heel'l 0111 dit alles te hoek te stellen. Dit hoek leziende, worden de liefelijkste herinneringen ook bij oins opgewekt aan de kennismaking met dezen groeten, pre- d i ker-staatsma n -socioloog, wiens Chris tendom niet alleen woord, maar in de eerste plaats daad wasen wiens vroeg tijdig heemgaan bij' ons volk, inzonderheid bij Patrimonium, een leegte achterlaat, welk© men niet kwijt kan worden. Het goedgelijkend portret vpn Talma sta,at voorin het boek, terwijl de heer Van. (Vliet er uil zijn herinnering nog ©enige belangrijke mededeelingen aan toe voegt. Worde dit boek door velen gelezien en besproken, worde de herinnering aan Tal ma in ons en onze kinderen nimmer uitgewischt. Kater f Een niet minder krachtig man, mara van beteekenis in de arbeidcrswereld is eergisteren van ms heengegaan. Klaas Kater, de ex-werkman, jarenlang voorzitter van het door hem en Poesiat ge slichte Christelijk Werkliedenverbond Pa trimonium" is op 83-jarigen leeftijd ge storven. Wij, die hem van nabij gekend hebben, mochten in hem steeds bewonderen zijn rondborstig karakter, zijn zin voor recht en waarheid, zijn broederhart. De Chris tenwerklieden hebben in hem steeds ge- eerd hun kloeken leider en woordvoer der; de tegenstander had in hem een geduchten strijder te ontzien. Voor de eere Gods heeft Ka,ter 't gedurende na genoeg zijn ganse lie leven opgenomen. Hij heeft gewerkt totdat hij niet meer toon. Het is opmerkelijk, en liet stemt zioo droef, dat hot viertal, aan hetwelk dq Christenwerklieden, Patrimonium met name, zooveel te danken hebben binnen] enkele maanden elkander in den dood ge volgd zijn: Hoivy, de Christen-patroon, Talma. do Christen-staatsman, Kater de Christen-werkman en Wiormser. Dazie laatste vooral was in Patrimonium een gewenschte kracht, en gat eenige jaren geleden een levensschets van Kater uit. Slechts enkele maanden mocht Kater de zen zijn biograaf en medestrijder over leven. •Ook Bijleveld. de strijder voor 'tgoed recht van ons vrije Christelijk onderwijs, ligt op zijn uiterste, Zooi gaan zij henen, de ouderen. Wiaar zijn de jongeren die hen vervan gen, met woord en pen even beslist, als zij, in openbaren wandel even onberis pelijk, levende op ieder terrein naar de ordinantiën Gods, en met liun geld, wan neer de Ueere hun althans dit. talenfc heeft toebetrouwd, de zaak des Heeren, ook op het terrein van den Arbeid, die nende? Antirevolutionaire staatkunde. Van dit standaardwerk van dr. Kuy- per, vervolg op Ons Program, een werk dat in 21 maandelijksche afleveringen z'al verschijnen, is nu uitgekomen de 14e af levering. De verschillende paragrafen la ten 'zich aangenaam lezen. In verschillen de spreekt de oud-minister, die uit de door hem opgedane ervaring critiek oefent of duidelijk maakt hoe 'tziju moet. Ook historisch bevat deze afl. weer menige herinnering, waarmee wie ze mee door leefde kan accoord gaan. Eén vergissing begaat de hooggeleerde schrijver op bladzij 172 van zijte standaardwerk. Hij meent daar dat er m 1877 toen het ministerie-Kappeijne opj- trad slechts zes departementen waren en dat minister Tak aan het hoofd van het zevende, dat van waterstaat, handel en nijverheid kwam te staan. V oor dat. zes leze men ze've n. En voor zevende: achtste. Door een omis sie K-och werd het departement van fi nanciën overgeslagen. Onder het ministe- i f'er kreeg men derhalve niet achtste(niaar het negende departement. Uitgever van dit boek is dhr. Kok te DeZeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERK!>4@., Abonnementsprijs Per S maande* fr. p. postf 1.8® Losse nummerst.8S Prijs der Advertentiën: 15 regels f 0.50, iedere regel meer liet, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekeni. Bij abonnement voordeelige voorwaarde®.. Familieberichten van 110 regels 1.v iedere regel meer 10 ct. Voorzichtig 1 De verschillende uitlatingen tegen het onderwijsartikel in do Kamer vernomen, Versterken ons in de meening dat wij moeten helpen aandringen op een addi tioneel artikel in de Grondwet inzake de uitvoering van het onderwijsartikel 102. In de afwijzing van dit billijk verzoek' mogen wij niet berusten. Wij kunnen* het volgend jaar een mi nisterie krijgen van paistaahders, typen- Eerdmans, De Muralt, Van Doom, Lief- linck, Oito', dat het nieuwe grondwets artikel eenvoudig links liggen laat, en, blijft 't niet zijn eventueel eender den kende opvolgers, stel tien jaren aan 't be wind, dan hebben de voorstanders der bijzondere school een grondwetsartikel, doch geen schoolwet en geen rechtsge lijkheid en geen financieel© gelijkstelling van bijzonder en openbaar lager onder wijs. Er behoort in de grondwet minstens, een additioneel (bijgevoegd) artikel voor te komen hetwelk bepaalf'wanneer de schoolwet op artikel 192 gegrond moet zijn .ingevoerd. Hoe langer de openbare beraadslagingen duren, hoe meer de geesten 'der pal staanders openbaar worden. (De Mura.lt, wij releveerden dat reeds, vond ,,nog de eenige lichtstraal dat helt nog wel een jaar of tien zal duren voor dat er iets van de zaak komt". L i. e f t i n c k, toen een der leden op merkte dat in 1889 ook liberalen gestemd hadden voor de sehoofwet-Mackav, riep uitstom genoeg. T,al van anderen: Ik eiscli waar- horgen van even groote deugdelijkheid van bijzonder lals van openbaar onderwijs. V a n D o o 1* n (die holle phrase na zeggende en. ten slotte gevraagd welke waarborgen hij verlangt, zegt:) Ik zou Wenschen dat alle onderwijs in alle scho len gegeven werd van Rijkswege! Waar nog dergelijke elementen in de tegenpartij zijn overgebleven, durven wij niet met den heer Lobman alleen o,p de eerlijkheid van liet volk en deszielfs vertegenwoordigers vertrouwen, maar vra gen ook wij een waarborg in de Grond wet, en wel deze dat hetgeen in de Grondwet omtrent do financieel© gelijk stelling komt te staan, welhaast bij de gewone wet ons ook zal toekomen. Zelfs voorstanders van het artikel denk o.a. aan mr. Troelstra drukten zich op niet onbedenkelijke wijze uit. Zoo in den geest van: stem er maar voor; bij de uitwerking kun je nog genoegzaam in den geest v,an je partij verbeteren. Terwijl pok Ter Laan, Ketelaar en ando ren zich bereids voor wijzigingen in den. geest der oude palstaanders verklaard hebben. Hiervan acte genomen, en er rekening mee gehouden. Beknopt overzicht van den toestand De Duitschers hebben na langen tijd van betrekkelijke rust op de wateren den duikbootoorlog laten we even buiten, beschouwing zich weer eens geducht doen voelen als een groot machthebber ook pp de zeeën. In den nacht van 26 op 27 October n.l. drong een gedeelte van de Duitschei torpedobootstrijdkrachten uit de Duitsche bocht door het nauw van Dover—Galais tot de lijn Folkestone—Boulogne in het Engelsche kanaal. Volgens tot nu toe ingekomen berichten van den commandant Michelsen. werden ten deele vlak voor de vijandelijke ha vens tet zinken gebrachtMinstens elf yoorpostenschepen, twee of drie torpedo jagers of torpedobooten. Enkele leden der bemanning konden gered worden en als gevangenen meegevoerd. Verscheidene an dere vrachtschepen en minstens twee tor pedojagers werden door torpedotreffers of artillerievuur zwaar beschadigd. Verder werd de Engelsche mailboot „Queen" ten Zuiden van Folkestone tot zinken gebracht, nadat de bemanning tijd was gegeven om zich te bergen. Het Reuter-bericht over de zien zeeslag spreekt van 10 vijandelijke torpedojagers en natuurlijk van een mislukte poging" om een aanval te doen „op onzen transportdienst in het Kanaal". De berichten stemmen ook verder in 't geheel niet overeen. Reuter beweert, dat drie vijandelijke torpedojagers getroffen zijn, twee zouden op den Zeebodem liggen en een derde Zou aan den grond zitten. Berlijn daaren tegen meldt, 'dat alle Duitsche torpedo- booten zonder eenig verlies in de Duitsche wateren zijn teruggekeerd. Ra, ra. wat is nu de waarheid? Na de actie op de fronten blijkbaar Intusschen hieven belangwekkende (bij zonderheden omtrent den Franse hen aan val bij Verdun uil. Wel word het gevangenencijfer der Franschen needs als 5000 man opgege ven, doch een uitvoerig bericht over het verloop van de gevechten hebben we nog niet. Dit wijst misschien op een voort zetting van den aanval, zoodra de door de Franschen veroverde Stellingen beves tigd zijn. In het Oosten bepaall zich de strijd tot plaatselijke ondernemingen, behalve jn de Dobroedsja, waar de Russisch- Roenieenscbe legers nog steeds krachtig vervolgd worden. Straks zal de geheeie Dobroedsja ge.- zniverd zijn. Korte Oorlogsberichten. Volgens de Times is in de Lager huis-zitting van 18 October de kapitein) W. A. Remond als gewonde, met den arm in een verhand, ter vergadering ver schenen. Hij verklaardde, dat het batal jon der Dtublin-fusiliers1, waartoe hij be hoort, reeds vier mi aal zoo goed als vernietigd is. Den laatsten keer heeft het 50 pet. verliezen gehad. Een Amerikaansche dokter deelt mede, dat hij in Frankrijk een 9-jarigen Belgischen jongen ontmoet had, die be weende door een ulaan gekruisigd te zijn. Hij toonde daarbij de litteekens aan zijn. handen. Merkwaardigerwijs had hij ze alleen aan de bovenvlakken, niet aan de Linnen vlak ken van zijn hand. Nu bleek, dat de jongen een luberculoose verzwe ring aan de beentjes van de middenhaad had gehad, die van buiten af geopereerd was. Een opmerking van de Matin geeft als resultaat van de Engelsch-fransohe minister-vergadering te Boulogne Le ver staan, 'dat Frankrijk voorneinleinsl is, geen verdere stappen meier te doen voor de overweldiging van Griekenland. Het ging er 0111, Ide militaire veiligheid vain liet S.aloniki-leger te verzekeren, en Frank rijk heeft te tlien opzichte zijn taak ver vuld. Met die inneming van Gonstahza op den geboortedag van de Keizerin van Duitschlan'd hebben de Midden-Europee- sche mogendheden en hun boindgenoo- ten die vijftigste vesting veroverd. IVolgens berichten uit Jeruzalem! zou den alle gebouwen vfoor godsdienstige doeleinden in Palestina in den laatsten tijd door Diuitsche en Turksche troepen in gebruik genomen zijn als kazernes'. Het (departement van oorlog van de \rer. Staten meldt, de mededeelingi te ihebben ontvlangen, dat de tegenstanders van ide politiek der regeering ten opizich- te Van Mexico met Villa en zijn aanhan gers zijn overeengekomen, 'dat dezen een, aanval zullen 'doen op de Amerikaansche troepen aan ide grens of oen grensplaats vóór do presidentsverkiezing, teneinde stemming tegen de regieerm.g te maken. IEen Russisch bericht meldt, dat hij de bestorming van Gonstanza door de Duitschers, Idie Russische zeelieden in da haven dapper werkten ondanks het bom bardement. .Waarin bestoud rtn die dap perheid? Zij staken de graanelevatoren de voorraden granen, meel, benzine, naphta, kortom alles wat er was in brand. Zondag zal te Havre de herdenking van den tweeden verjaardag van den slag aan de Uzer plaats hebben. Zij zal des ochtends beginnen met een saluut aan de Vaandels. ln deze maand zullen aa'n de Duit sche Bondsstaten 250 miliioen worden terugbetaald Van hun uitgaven voor steu'nj aan gezinnen voor gemobiliseerclen. - Een blad te Louisville s'chrijft, dat drommen vreemdelingen voor Frankrijk de wapenen willen opnemen. Hoe velen willen dat voor Duitschland doen? - De buit te Konstanza aan petroleum en (benzine zou een Waarde vertegenwoor digen van 50 miliioen francs. De Engelsche Stoomboot Rowan more en de Noorsche stoomboot Skog zijn ge zonken. Volgens berichten uit Sofia is de brug over de Dion.au bij Cemavoda wel zWaar beschadigd, maar bij lang© na niet Vernield, zoodat er nog voetgangers oveil kunnen i— De Roemeniërs en Rusteen hebben reusachtige voorraden krijgstuig en le vensmiddelen in Cemavoda moeten ach terlaten. In Gonstahza is' slechts één pe- troleumhouder verbrand, de overige zijn onbeschadigd. Engeland heeft aan Chili verzocht, twee op Engelsche werven gebouwde dreadnoughts af te staan. Engeland heeft Met ingang van l December Wordt het. aantal personentreinen op ide Pruis- si.seb-liessische spoonvegen ingekrompen, vermoedelijk in verband mot hel gebrek aan personeel. Langs den' Rijn in den omtrek van Coblenz beeft ide vroeg ingevallen vorst ernstige schade aan de wijndruiven en de winteraardappelen berokkend. I11. Üe Christliclie Welt van 19 de zer komt naar de N. R. G. meldt, een lied Voor, dat de Evang. gemeente te Villars in Karinthië gezongen heeft bij het afnemen Van de klok. In een noot wloiklt meegedeeld, dat thans in Oosten rijk Veel kerkklokken tot kanonnen ver smolten worden. De redacteur geeft in hetzelfde nummer den wenk 0111 goiutenl avonidmnalsteHen, die geen kunstwaarde hebben, it en bate van liet rijk te ver smelten. Aan de geheeie bevolking van Ze venburgen is, nu dit land gezuiverd isi van. vijanden, toegestaan naar hun woon plaatsen te vertrekken. Door de nationale regeoring zijn te Parijs 25.000 grijze uniformen besteld '•voor het .nationale leger van SalOnikt dat binnenkort naar bet front vertrekt. in Pruisen zullen alle partijen eikels en w'ilde kastanjes Voor veevoeder wor den in beslag genomen. Gisterochtend was te Maastricht een verschrikkelijk kanongebulder duidelijk' hoorbaar. Tweede Kamer. Theoretische bespiegelin gen. Een rechtsvraag?— Practijk en beginsel. Pre- sentiëlijstgeld? Met avond vergadering gedreigd I Eerst word liet hoog© auditorium in bet Lagerhuis vergast op theoretisch© bespiegelingen van. hot vrijzinnig-demo cratisch lid Koster. Hij gat een krachtige verdediging van het vrouwenkiesrecht. Dezelfde redenen als. bij het mannen- kies re© hl klemmen z.i. voor algemeen vroUwon-kiesitiecht. Voor hem is hot niet genoeg, dal de grond wettel ijkte belemmeringen tegen vrouwenkiesrecht worden weggenomen., maar dat er algemeen vrouwenkiesr recht in de Grondwet karnt. Hij deed Troelstra natuurlijk geen plei- zier, toon liij betoogde, dut voor de soc. dein. de vrouwenbeweging een machtsvraag en voor hem, Koster, een rechtsvraag is. Toch wilde hij alle burgeressen naar de stembus sturen en beval hij; hel arnen- dennml-Troelstra met warmte aan. Rutgers, de a,.r. afgevaardigde uil "Hil versum, gaf een exposé van het organisch kiesrecht Hier stond liij wel voor een voor- stol, dat algemeen kiesrecht inhoudt, maar dat voorstel zal zijn. stem hebben, wijl hij c.S'. nooit togen uitbreiding v.an bet kiesrecht zijn geweest en dit alge meen kiesrecht in beginsel niet anders is dan het tegenwoordige. En dat is ook individualistisch. In beginsel heeft hij trouw gezworen aan het organisch kiesrecht. De hieer Rutgers hoopte, dat de re georing (het. voorstel inzake hel presen tiegeld zal terugnemen. De moeilijkheden van hei, quorum zijn slechts te bestrij den door wijziging van art.. Ill van do Grondwet en een herziening van het Reglement van Orde. Ook dr. Nolens (r. k.) kwam verklaren, dat hij altijd aanhanger was geweest van. hef organisch kiesrecht. De bezwaren tegen hel vrouwen-kies recht wiegen zwaar bij hem. Vooreerst is) bei geen eisch van den „volkswil", zoo zeide hij, iziich stellende op bet standpunt van minister Gort. Bovendien vreesde liij groote nadeelen voor het gezinsleven Krachtig heeft, de katholieke spreker het verband gehand liaafd tusschen het grondwetsartikel inzake onderwijs en de wetsvoorstellen, welke de bevredigings- oommissie 'heeft ontworpen. Hij, ziet, omdat het grondwetsartikel een uitvloei sel is viain de wetsvoorstellen, ©en in nerlijk verband tusschen beide. Ook zijn beide saamgebouden in dat één© vertrouwen, waarin het compromis is tot stand gekomen. Ook Riehon (c.-h.) bleek afkieerig van het presentiegeld-voorstel llij vond het met Rutgers meer een presentie 1 ij s |t- geld Hij is verder /.onder geestdrift voor iart. 192, doch tegen art. 80. De' heer Oosterbaan (a. r.) verheugde zich 0,ver de thans door de Regieering «gj|iiv nnvi.neen. omdat Olie yolk in d©- zon moeilijken tijd 'niels zoo noodijj heeft als 'eenheid ca ontwikkeling. Uitvoerig ging hij daarop de ontwik keling na van. het standpunt der anti- revolutionnaire pairtij ten aanzien vat* hot kiesrecht De voorgestelde uitbreiding van het kiesrecht ligt in democratische richting en beeft iu zoover dus de sympathie der anti - re vol utionna i ren Wiat niet weg neemt, dat wc onder protest meegaan. Want organisch kies recht. staat het hoogst. Ook Oosten-baan pleitte voor ©en tor- mlijnbopaling, gezien de ongerustheid door de „frontmakers" giewekl. Do voorzitter kondigde voor tVoeHiSl- dag avond ©an avondvergadering aan, als dien dag de beraadslagingen, in, eers ten termijn nog niet zijn afgeloopetn, op- dal don volgenden dag de Minister a;ui bel woord zal kunnen komen. Er zijn nog 10 sprekers ingeschreven, ofschoon reeds 24 liet oord hebbein gevoerd. Die Eerste K,amer zal 7 Nov. 8.30 u. nam. bijeenkomen. Belust? De heer v. Wicben is tot lid der Eerste Kamer gekozen. Het is nog niejt eens bekend of hij aanneemt, en reeds nu worden er namen „genoemd" van wio hem zullen opvolgen als lid der Tweed© Kamer 'voor Haarlemmermeer. Een bloem- bollenhanldelaar, een hoofdonderwijzer, ©en griffier, een onderdirecteur van liet bureau der K. S. A. komen al vast in aanmerking. Zij heeten Balvers, Moerql, Rits en Tepe Wie volgt nu? Broo'drants oen. Naai' het „Hbld." verneemt, moet bin nenkort een regeeringsmaatnegel te wach ten zijn, waarbij, evenals thans met bruin- brood het geval is, ook de witbrood- veis trekking op beperkte scha.aj en on der kaart-verhaud zal plaats hebben. Hot kwantum wordt hoogstwaarschijnlijk 3 ki lo witbrood per hoofd per week, be halve de kinderen onder i jaar. De Zeppelin boven ons land. Naar wij thans van bevoegde zijde kun nen 'nned edeelen heeft het onderzoek, door de militaire overheid ingesteld inzake Let voorwerp dat dezer dagen in de nabij heid van Gorkum uit een luchtschip naar beinedein is gekomen, uitgewezen, dat hier in geien geval sprake te van een spiritnjji- of branidpnojectiel. Vermoedelijk waren de stukken af komstig van reservoirs. De regeering zal ter zake van deze nieuwe schending van ons1 gebied eea ernstig vertoog tot de Uuitsciie regeeringj doen richten. I, Middelburg. Gisterenavond is zekére d. R. die' behulpzaam! was bij het lossen vain de 'iVIiddeiburgische boot tusschen kaai en schip gevallen. Hij werd met groote' moeite gered en wiaisi geheel be wusteloos. De pogingen tot opwekking der levensgeesten werden 'eerst door >jtm hospitaal soldaat 011 latei' cloor twfee doktoren met gunstig gevolg toegepast, waarna de man per brancard* naar zijn woning werd vervoerd. Bij de politie is aangifte gedaan, dat in het begin van dezte week bij, P, G. op den Seis,weg door middel van een valschen sleutel inbraak is gepleegd en een bedrag van ongeveer f 10 is ont vreemd. ln een heden gehouden algemeeuie vergadering van aandeelhouders der Naaml. Vennootschap Zeeuwsche Voeder en Kunstmesthandel voorheen S. en M. Boogerd is na ruime afschrijving het di vidend bepaald op 24 pet. Boes. Verplaatst van 's Graveinhaga naar Goes (telegraafkantoor) do tate- grafist, de beer Bi. Kok. S t u k k ei n v 01 o r d n g e m fe li ter a ad. D© financiëeJe-commissiie vraagt in verhand met die beg rooting der gasfabriek' o.m. of het niet get- weinscht is v.oor de salariëeiring] den- klerken een vaste regeling te ontwer pen Het bedrag voor de acte boek houden toegekend aan dein J.sten klerk komt haar te laag voor. Ze' heeft be zwaar tegen de jaarlijfcsehe vergoeding van f 500 aan detn Directeur dei' Gas|- fabriok. Ze vraagt of dit wel een „ver goeding" is ©n vraagt o.rn.-i c. Munt de Directeur in beleid en bekwaamheid zoo zeer uit hoven andere

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1