No. 10 Donderdag IS October 1910 31c Jaargang D© Groote Oorlog, Sinnaniand. Uitgave van 4> Stfcaml. Venn. LUCTOÜ ET EMEKGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: v fk U 6 E VORST STRAAT 219 Bureau te Middelburg: KMA F. P. 0HUIJ - L. BURG, Drukkers: a^siarbaan Le Cointre - Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WE«K!?4<», j' Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. ƒ1.2* Losse nummerst.OS Prijs der Advertentiën 13 regels ƒ0.50, iedere regel meer 1®dt 3-maai plaatsing wordt 2-maaI berekeacL Bij abonnement voordeelige voomaarden, Familieberichten vail 110 regels ƒ1.i. iedere regel meer 10 ct. C&neepten. Er i'a'l in de concepten nog' wel een •ca ander overblijven dat. toelichting te- hoeft. Voorzoover dit ons mogelijk is, willen wij die gaarne verschaffen, 't Beste is dat alle vragen om. inlichtingen naar het Centraal Comité verzonden worden, dat verschaft ze dan in de deputate.it vergadering. Zoo vraagt ons één kiesvereeniging naar de beteekenis dezer woorden in ar tikel elf van het Concept Program„en van het recht der verschillende maat schappelijke groepen om zich door eigen gemachtigden te doen vertegenwoordi gen'. Wij vermoeden dat hier gedoeld wordt op de evenredige vertegenwoordiging. Zoo lang het meerderheidsstelsel en de tegen woordige districten gelden, is 't onmoge lijk aan den wensch van bepaalde maat schappelijke groepen te voldoen. De par tijen moeten, dan op eigen levensbehoud bedacht zijn, 'en kiezen dan een lid nijt hun midden. Doch wanneer de H. is ingevoerd, kunnen ook bepaalde groepen: landbou wers, rceders, groothandelaars, kleinhan delaars, landarbeiders, ambtenaren, enz. zich yereenigen om gezamenlijk ©en der hunnen te kiezen. Ook wij achten een dergelijke groeps- vc-rtegenwoordigiing wél gewenscht, doch gaan niet mee met het motief, dal ad ders de Sta,ten-Generaal liet volk slechts in naam zouden vertegenwoordigen. Er worden immers .nog altijd verschil lende belangen van maatschappelijke groepen dooi' de Staten-Generaal in het oog gehouden. Maar ook al geschiedde dit niet, dan nog, vertegenwoordigen de Staten-Generaal, grondwettelijk gesproken, het heele volk. Natuurlijk heeft, 't Centraal Comité „ver tegenwoordigen" in dien zin niet opgevat, doch alleen gedacht aan de praktijk van[ vertegenwoordigen, en wanneer die door vertegenwoordiging uil bepaalde groe pen Éan verbeteren, wie zou er dan niet voor zijn Nog vraagt, men ons een uitlegging van artikel 12 v,an het Concept Statuut. Be doeld artikel handelt over de Gemeente- raadsoolleges. Dit is een heel nieuwe instelling. Bedoeling is dat ook de gemeenteraads leden die tioit onze partij behooren eens) wiat meer als zoodanig moeten gaan uit komen. Zij moeten alvorens te kunnen worden gecandideerd instemming betui gen met het program van beginselen voor- zoover die in de gemeenteraden tot hun. recht .kunnen komen. Hef, 'Centraal Comité geeft leiding aan de generale verkiezingen. Het Provinciaal Comité geeft richting aan de provinciale verkiezingen. Het Gemeenteraadscollege geeft advies voor de gemeentelijke verkiezingen. Eens per jaar, in September (zie art. 28) komt het Centralen-Convent bijeen, dat zijn afgevaardigden van Centralen. Dat Centralen-Convent benoemt het 'Ge- meentera, adscollege. En dat college zal bestaan uit, laat ons zeggen veertien per sonen. De.ze veertien zijn verdeeld over drie .sub-commissies, en wel: één sub commissie voor gemeenten van 50 dui zend en meer; bijv. Rotterdam; één sub commissie voor gemeenten van 10- tot 50 duizend: bijv. Middelburg; en één sub commissie voor gemeenten berieden de 10.000 inwoners, bijv. Baarland. Aan de-ze drie sub-commissies elk van 4 man, wordt «én voorzitter (een algemeen voorzitter) en één secretaris (een algemeen secre taris toegevoegd. Wjat die 14, of 11, of 7 menschen te samen vormend het College, zullen vast stellen, moet worden afgewacht. Het moet aan het 'Centraal Comité ter goed keuring worden aangeboden en betreft de regels voor elk der drie genoemde soorten van gemeenten voor de verkie zing yian gemeenteraadsleden onzer rich ting. .Want, 't spreekt van zélf. een ge lijkluidend program voor Baarland als voor Amsterdam, dat zou niet gaan. Hoe 'tnu voorts gaan zal met de ver houding tusschen de kiesvereenigingen en dit college voor de gemeenteraden? Wij stellen ons voor dat dit even een voudig .zal zijn als 'tnu met de verhou ding tusschen de Kiesvereenigingen en het Prov. Comité zal gaan. De leden van 'tProv. Comité zijn im mers ook weer afgevaardigden van Cen trales. De Centrales zijn op hun beurt weer 'afgevaardigden van. de Kiesvereeni gingen. De Kiesvereenigingen stellen hum candidaten wanneer die instemmen met 't gerneenteprogrammetje, er wordt kennis .van gegeven aan het College, en, dan gaan de Kiesvereenigingen gewoon door, zooals zij gewend waren. Alleen' tie grondslag is nu wat steviger, jd© opzet geschiedt nu met meer ernst; menj kiest «u. niet meer vertrouwensmannen, maar mannen waarvan men Weet dat zij met ons hetzelfde doel najagen, omdat zij dit gezegd hebben, zwart op wit. Et komt een solider partijverband. Grondwetsherziening en goeden Raad. I te volgende week beginnen le beraad slagingen over die Grondwetsherziening. Met. de beraadslagingen zai wel veel tijd heengaan. Algemeen» beschouwingen over de .voorstellen, afzonderlijk over Kiesrecht, afzonderlijk over Onderwijs, •afzonderlijk over alle hoofdstukken die aan de onte komen. En dan de arti kelen. Eer dat de Tweede. en vervolcern# do Eerste Kamer de .Grondwet zullen heb ben aangiemoimlen, zal or derhalve wel een hall' jaar verkropen Men noemt dit 'do eerste lezing. Dam krijgt men in Juni, ol' allicht iets later, do .verkiezingen voor tie Twee de en Eerste Kamer, verkiezingen ad hoe, dat wi' zeggen (die alleen zullen te beslissen hebben over de herziene Grondwet. Dia l heet jïle tweede lezing. Dil zal dan ,in het najaar geschieden. Daarna treden (de'beid© Kamers weer af en. krijgt uuen in 1918 (Maart of later een heel nieuwe verkiezing, volgens het nieuwe kiesstelsel. Hef stelsel der even redige vertegenwoo r. liging. Wie .zich de [drukte der jaren 86 en 87 herinnert, voor en na de1 Grontlwetsl- herz Lening, zal zich kunnen indenken wat •er in 1918 zal komen kijken. Haaisrt u derhalve, anti-revolutionaire kies vereen i gingen, oim de gelederen te ■versterfceh; versche krachten in 't bestuur op te nemen; vele sprekers, al was 't maar uit de buurt, te laten optreden; de. studie der beginselen te hervatten; het huisbezoek tc regelen. En laat de voorzitter bij het sluiten der eerstvolgende vergadering tot de aan wezige leden der Kiesvereeniging zeggen: Gaat heen, en komt mij de volgende ver gadering niet onder de oogen zonder min stens één nieuw door u zeiven aangewor ven lid meegebracht te hebben. Geen vcikswii. De vrijzinnig democratische boni heeft, na zijn goede besluit inzake artikel 192 toch nog een oogen blik ©en malle yer- tooning gemaakt. Een der Jolen stelde iaën zeer goede imloti© voor, namelijk om de Kamer leden, die in rijkskoimniissies van toezie ht op de tevens,middelen-voorziening plaats pa- men uit te moedigen hun ontslag te nemen, dewijl zij als Kamerled -n geroepen dien Minister ie controleeren, daaraan niet kunnen beantwoorden. Zij kunnen geen kritiek uitoefenen op den minister die hen honoemlcte om met hem. tegen ©en goede belooning, de distributie enz. te regelen. Wij noemen dit ©en goede motie. Deze motie is evenwel ingetrokken, omdat life .heer Merchant, voorzitter van de vrijzinnig-democratische Ivamerclub haar onaannemelijk verklaard had, ©u ge zegd had dat imien geen wantrouwen mocht zaaien, ©11-dat men 't maar aan do Kamerleden moest overlaten. Een motief dal misschien wel vrijzin nig klinkt, doch ons toeschijnt ver van democratisch te zijn. Wjj dachten dat het juist in diez© kringen gewoonte was! dat „het volk" d© lijnen trok, ©n dat „aan de Kamer leden over te laten" niet wasl van on zen, maar van een lang:voorbijen tijd. Waar nog bij komt dat in ;d© motie vertolkt werd hetgeen reads door 'het geestverwante Kamerlid Teenstra uit de ervaring was uitgesproken, en waar tegen wijlen dr. Bos, de groote leider van den Bond, in ziju leven bereids gewaar schuwd had. Beknopt overzicht van den toestand Het Grieksche proces is in een nieuw stadium gekomen. 'tls nu geheel en al gedaan met de zelfstandigheid van de Helleensche natie. De Fransch© vlootcommandant heeft n.l. een ultimatum aan de Grieksche rogcer ring overhandigd, waarin hij gistermiddag om 1 uur, met het oog op 'de veilig heid der geallieerde vloot, de overgave eischte van de heele Grieksche vlooit, uit genomen de „Averoff", de „Lemnos" en de „Kilkisch". Verder werd de overgave geëischt van 'de spoorlijn Piraeus -La- rjissa. In het ultimatum zeide de Fransche commandant o.m„ dat het zienden van artillerie en munitie naar het binnenland, de bewegingen der Grieksche schepen en de voortdurende activiteit der reservisiten- liga's de vrees deden ontstaan voor wan ordelijkheden op punten, waar de vloot dei- geallieerden voor anker ligt, alsmede de veiligheid dei' geallieerde troepen op den Balkan bedreigde. Het ultimatum eischte ook de ontwape ning van do „Kilkisch", do „Averoff" en do „Semuss", de ontmanteling van de kustforten en do overgave van twee for ten, die de ankerplaatsen der vloten be heerst-hen, alsmede de controle over som mige havens. En bxag men Beuter gelooven, dan heeft de Grieksche minister van marine verklaard, dat de eischen zouden worden ingewilligd, en dat de vloot, nog vóór de gestelde termijn verloopen zou zijn, zou worden uitgeleverd. Zou dan thans aan den toestand van onzekerheid en willekeur een einde ge komen zijn? Weet de wereld nu wat het aan het Griekenland heeft? We wachten nog nadere bevestiging om trent het slot der Grieksche tragedie. Weinig scheelt het, of de Roemeniërs zijn geheel uit Zevenburgen verdreven en hun terreinwinst, in de eerste dagen v.an, hun inval bevochten, is volkomen te niet gedaan. Reeds zien zij de Buitsch-Oosten- rijksche legers vóór de poorten der Vlakt a van Walachye, terwijl een deel van hun grondgebied in de Dobroedsja door Diuitsch-Bulgaarsche troepen is bezet. Een pover resultaat ttus voor het slimme Roe menië, dat eeivt uit zijn „afwachtende neutraliteit" wilde treden, wanneer de ne derlaag van een der oorlogvoerenden ver zekerd was. Van den Balkan is liel eenige nieuws, dat de "Engplschen (en Oosten van de Struma hun stellingen hebben uitgebreid en een aantal dorpen hebben genomen de Bulgaren zijn tot op de heuvels ten Noord-Westen van Seres teruggedrongen. De Engelsehen beginnen nu deze belang rijke stad ernstig te bedreigen. Westelijk van de Zmareka zetten de Serviërs den verbitterden strijd, waarvan Monastic de inzet is, verder voort. 'De Maasbode brengt in herinnering1, dat, het Zondag de honderdste dag was van den groeten slag aan de Somme, die in grootheid en in intensiteit elikert vroegeren strijd in de geschiedenis van de wereld verre overtreft Honderd dagen van een weergaloos verbruik van - munitie en een aanwen den van de meest geraffineerde vernie tigingsmiddelen, honderd dagen van bloe dige, hardnekkige gevechten, van roffel- vuur, tot het uiterste opgevoerd, van handgranaten-strijd en worstelingen, van man tegen man. En nog steeds geen en kele aanwijzing, die ook maar verwij derd op eenige beslissing zou kunnen wijzen, nog steeds geen aanduiding voor een strategische „verrassing", die als ge volg van den ouophoudelijken druk wordt verwacht. Integendeel in. de laatste w-eken ont wikkelt de strijd zich weder in een veel? langzamer tempé en wijzten de kleinere vorderingen door de geallieerden gemaakt, ondanks hun grootere inspanning, op een in sterkte en intensiteit taenemendem te genstand van de Duitschers Volgens de jongste berichten hebben ten Z. van de Somine de Franschen de eergisteren veroverde posities in orde ge bracht. Op sommige punten hebben zij hun terreinwinst door met handgranaten vooruit te dringen, nog uitgebreid. Het aantal gevangenen bedraagt 1377, waar van 26' officieren. De Duitschers erkennen dit in hoofd zaak. Geen haat tusschen de oorlogvoerende volkeren. De vroegere Engelse!!© minister en voor malig gezant te Washington Lorei Horvee heeft onlangs te Birmingham een rede gehouden, waarin hij het vraagstuk be- haijicLeiMie, wat er bij het sluiten van den vrede moest worden gedaan. Na zijn toehoorders te hebben ver maand, 'den geest vain haat te onderdruk ken, ging hij voort „Is het flink er over te praten, of een geheel! volk voor altijd uit ld© wereld- gemepnschap te .stoeten is? Zich aan zijn haat overgeven beduidt, hel zaad voor toekomJstig© oorlogen zajaien. Vol keren kunnen elkaar niet altijd haten. Hoe eerder zij allen haat laten varen, des .te beter is het voor hen." "Vervolgens sprak Blryce over den han- delsoorlog. Eien hiantdelsoorlog draagt, zoo meende hij, den kiem va|n onnoembaar vele rajmpen in zich. Zulk een handelsl- oorlog zou den haat niet uitroeien, maar hem veeleer opnieuw aanwakkeren. Blij d© vaststelling per vredesbepalm- gen imioet bet natLonali tei tsrprincipe zoo veel mogelijk in ojcht worden genomen. De grootste tevredenheid en reist lieer- sfcbem Oiajar. waar ffe staatkundige grew- zen samenvallen met dip der nationali teiten." IXat zijn andere woorden dan die van Lloyd George en zijn vrienden. Moge het Eingefetohe volk spoedig haar de woorden van mannen als ex-mini s> ter Bjryce luisteren. Geen liandielsoorlog en geen haaf tus schen de oorlogvoerend© volkeren. Na don slag bij Hermanstadf. De gevolgen van den grooten slag van Herman nstadt, aldus het Wolff-bureau, blijken belangrijker te zijn als men in de eerste dagen kon overzien. Terwijl gc- beraal Von Kraft met zijn Beierse he troe pen, na het volbrengen van zijn taak aan den Rooden Toren-pas, den oipmiarséh naar het Zuiden begon en reeds bij den Ro- bu Careny-bei'g dreigend in het land van den vijand staat. Na d© vernietiging van het bij Hermannstadt opereetendc eerste Roemeensche leger, Wendde generaal Fal- kenhayn zich onmiddellijk tegen liet twee de leger en wist dit Van het Westen en Zuiden uit op te rollen. Tengevolge van de vernietiging van het le en 2e Roemeensche leger geraakte ook -het noordelijk, uit. Roemeniërs en Rus sen samengestelde leger aan het wankelen en wijkt© dooi' het Görgeny-gebergte over Paraj-d overhaast, naar het Oosten. Het onmiddellijk gevolg van den slag bij Her mannstadt is dus de bevrijding van ge heel zuidelijk Zevenburgen en hel groot ste gedeelte van Oostelijk Zevenburgen. Korts Oorlogsberichten. Fransch© monitors op de Somme beschieten de Duitsohe spellingen bij Pé- ronne. Het bestuur der Pruisische Staats spoorwegen heeft bepaald, dat vrouwe lijk treinpersoneel voortaan overal' en in vollen dag- en nachtdienst rnlag worden gebiezigd. Op de 'personentreinen moet het personeel voor het ineetiendeel, op de goederentreinen voor eten derde deel uit vrouwen bestaan. Koning Albert heeft besloten tot op- richting van een „Koning Albtertfonds", ton eind© te voorzien in die allereerste noodwendigheden der huisvesting in de door den oorlog Verwoeste gewesten van 'België. I -11e Montenegrijnsche regetering is naar Neuilly sur Seine verplaatst, waar ook de 'koningi zich bevindt. De Koning van Wmtemberg heeft 3 millioen mach geschonken aan de na tionale stichting Van de invalied gewor den Wurtembargsche militairen. Van het Italiaanschc; leger ziju tot nu, toe, -sedert het uitbreken Van dten oorlog 11 Generaals gesneuveld. De directie van de Suezkanaahnaat- schapipij heeft besloten vanaf 1 Januari den dooivaartplrijs door het kanaal weer met 50 centimes te ver hoogten. Vanaf diten datum moet dus voor geladen schepen 7 3/4 franc per ton wórden betaald en voor die met ballast 51/4 franc. In Pruisen zullen aan verschillende scholen van middelbaar en hoogler on derwijs Turksche leerkrachten worden benoemd om de Turksche taal te on derwijzen Engelsche kruisers en bewapende visschersschepen maken met F ranse he oorlogsschepen in de Noordelijke IJszee jacht op Duitsche duikbooten. De lessen der hoogescliool van Gent zullen .24 October aanvangen met een rede van den Rector. In Spanje wil men een oorlogs- winstbelaisting invoeren. - Hét is mogen gelukken de gezonken Deensche duikboot „Dykeren" te lichten. Vijf man van de equipage waren nog in leven. Slechts de commandant werd in den commando-toren dood aangetroffen. Hij schijnt bij de botsing doodelijk ge kwetst te zijn geworden. Er is een onder zoek [ingesteld naar de schuld van het ongeval. Men beweert, dat de „U 53" de „Blommersdijk" heeft getorpedeerd. - Professor Paul Delaunay, bibliothe caris van 'de Universiteit te Leuven, £s (een réis oan de wereld begonnen ten bate van het herstel van de beroemde Leuvensche bibliotheek. Op het oogen- Mik vertoeft hij in Chili. De generaal der cavalerie, aartsher tog-troonopvolger Karl Fraais Jozef, ver- Meef Maandag tot een bezoek bij keizer Wilhelm in het groot-hoofdkwartier. Volgens een particulier telegram uit Zurich aan de „Potit Journal" heeft do Duitsche keizer aan de Duitsche schatkist' zijn gouden sieraden en een gedeelte vae de kroonjuweelen afgestaan. De „Frankf. 'Zoitung" spreekt de hoop uit, dat de andere Duitsche vorsten dit keizerlijk! voorbeeld zullen volgen. De „Letzte Nachrichten" van Cas- sel deelen mede, dat ernstige wanorde lijkheden zich in deze stad hebben voor gedaan voor een winkel in comestibles. De politie is tusschenbeide gekomen eö talrijke burgers zijn gewond. Te Wilhelmshafen zijn er twisten! ontstaan tusschen de burgers en de sol daten. Enkele opstootjes hebben onaan gename gevolgen gehad. Zondagavond! hebben met messen gewapende burgers, matrozen aangevallen, van wien twee ge dood en verscheidene andere zwaar ge wond werden. Volgens de Amerikaansche bladen is thans Rockefeller ongetwijfeld de rijkste man ter wereld. Rockefeller, die meer dan 1/4 van de Standaard Oil aandcelen bezit, moet gedurende de twee jaren van den oorlog op fabelachtige wijze zijjtn ge weldig vermogen vergroot hebben. De haven van Seattle aan A merika's Westkust is tijdens den oorlog buiten gewoon opgekomen. Vandaar heeft. n.l. de verscheping plaats van de in. Amerika Voor Rusland en Roemenië veivjuitdigde wapens. Aan de kust van de Zwarte Ze© heeft ©en Russische torpedojager -de stad1 Mangatia (Bulgarije) beschoten. Eergisteravond heeft een 0.-H. zec- vliegtuigsmaldeel rake bomworpen. gedaan op militaire punten van Monfalcone er; Staranzano. Gisternacht heeft een zeevliegtuig- smaldeel d o havenwerken, loodsen en bat terijen van Vlora en de daar liggende vijandelijke schepen met goed gevolg ge bombardeerd. Zware, langdurige branden' zijn in de stad waargenomen. Gek een brand van een petroleumhouder. Het Noorse he s.s. Biak is ia de Middellandsche Zee. op weg naai' Mar seille, getorpedeerd. De bemanning isi gje- red. ïidens Tegn verneemt uit Vardö, dat het Engelsche s.s. Altoria (4262 ton) öp 40 mijlen buiten Nordkyn, door een duik boot tot zinken is gebracht. De beman ning van 16 koppen is aan land gebracht. Tusstehen 30 September en 5 Oc tober heeft -een Duitsche duikboot in het Kanaal 5 vijandelijk© en met contraband© geladen onzijdig© vrachtschepen tot zin ken gebracht, met een gezamenlijken in houd van 5576 ton. De „Dailv- Express" bespreekt de Vraag, of in Engeland suikerkaartcn zullen, moeten worden ingevoerd. Want de sui- kernood is groot en drukt vooral op den minderen man, die juist de suiker als voedingsmiddel meer noodig heeft dan de. lioogere standen. De kruideniers willen, namelijk (evenals bij ons in Nederland) geen suiker afgeven, als men niet tegelijk andere dingen koopt en arme menschen dus zonder suiker zitten. David (soc.-dem.) zeide o.m. in den Duitschen Rijksdag: Ik weet dat de basis voor een politiek van een vergelijk met Frankrijk in het Fransche volk aanwezig; is. Met goed geweten leggen wij de schuld; voor den oorlog op onze vijanden. Wij Willen een vrede, die ons waarborgt, dal; wij in vrede kunnen leven en die omze toekomst verzekert. Het voorstel om niet over de duilc- boolpolitiek in het openbaar, te beraad slagen, is door den Rijksdag aangenomen. Het geslacht ter Spiilli slterft niet uit. Al weider eentje in de treurige rij van' geestverwanten van den beer ter Spill. Niets sticht meer onheil dan verderfelij,- ke voorbeelden. En. wed-er is het een hooggeplaatst man, geen kwajongen, die zich aan een dergelijke beleediging schul dig maakt. i I 1 Niemand minder dan de president van de Kamer van Koophandel te Maastricht schrijft aan een Duitsch medeburger zij ner stad, met alsi eeretitel Duitsch beest, mof, op het adres! Wij hopen, dat door eenige ongezouten vonnissen spoedig aan dit bedrijf een ein de gemaakt zal worden. Mail ontscheept. De stoomschepen „Nieuw Amsterdam" en „Rijndam", respectievelijk 5 August tus en 30 September Van Rotterdam naai) New-York vertrekken, hebben de mia.il te Kirkwall moeten lóssen. De post, welke zich aan boord bevond van Ide stoomschepen „Ternate" en „Noor- dam", onderscheidenlijk 5 dezer uit Oosit- Indië en. 9 dezer uit Noond-Amerika te Rotterdam aangekomen, moest te Fal mouth word©n ontscheept.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1