Vrijdag 6 October 1916 31e Jaargang Mo. 5 Hereeniging. mm if»!*! i -ü 11 De Groote O-wiofi* Binnenland. i1 m*"1—w—a«—'■«wwi n—milium*ii Uitgave vac dle Kaaml. Venn. LUCTOR ET EMEEGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAH6E VOESTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FBStWIA F. P. DHÜEJ - L. BURG, Drukkers: ®e»terbasn Le CotuJre - Goes. ff II. Uit 't geschrift van don'heer Lolimap drukken wij nog deze bladzijden af oui- trent zijn opvatting omtrent de be te eken is vanl „Het Evangelie" in Groens leus: Te gen de 'Revolutie het Evangelie. In de eerste plaats merk ik daar tegen op, dat ik Groen's formuleering •„Het, Evangelie" nimmer verstaan heb als „de Evangeliën", maar als „de BlijL de Boodschap", Jezus Christus, die ons ook in het O. T. is geopenbaard en daarin begrepen is, zoodat cene tegen stelling van N. T. en 0. T. hier niet op haar plaats schijnt. Het ecnc wordt nit het andere verstaan. Overigens" zou het zeer de vraag zijn of 'b.v. in ges heel den schoolstrijd, die toch voor de praktische politiek zoo belangrijk is geweest, het 0. T. meer dan het N. T. ons tot leidraad gediend heeft. Ook op politiek terrein schijnt mij „het Evangelie" nog steeds van on schatbare waarde, en menigmaal Is, «hij het lezen van geschriften waarin onop houdelijk gewag wordt gemaakt van het geen het 0, T. van Israël verhaalt, de vraag bij mij gerezen, of die schrij vers wel diep genoeg doordrongen wa ren van bef, feit, dat, wat in Israël onder geheel andere toestanden geoor loofd en noodig was, daarom nog niet toegepast behoort, te worden onder de bedeeling van het 3ïieuwe Verbond. Tegen de vervanging van betwoord „Evangelie" door „Calvinisme" verzot de schrijver zich. .Politieke programma's" geeft „het Evangelie" niet; maar evenmin het Cal vinisme. Calvijn moge over vele poli tieke onderwerpen hebben geschreven', en daarbij do Schrift als toetssteen hebben gebezigd jets wat ook wij hebben te doen maar do program ma's hebben wij zeiven te maken. Om een voorbeeld te noemen: Dr. K. wijst er voortdurend op hoe „democratisch" Calvijn was, die steeds op het „om nium consensu", de toestemming van alle burgers, den nadruk legde. Maar wat geeft ons dat, wanneer wij onder een geheel andere staatsinrichting le- 1 ven dan Calvijn, of dan Calvijn zich voorstelde. De staatsregeling, in 1541 door Calvijn ontworpen, gaf inderdaad aan alle „burgers" wie daaronder precies te verstaan' zijn weet ik niet het recht om den Grooten Raad sa men te stellen, maar de invloed die daardoor het volk op den gang 1 der zaken en op de wetgeving verkreeg was uiterst gering; veel geringer dan thans ten onzent. Voor cle sainenstel- ling van onze Kamers, die op bijna onbeperkte wijze haar wil kunnen door zetten, heeft dus het algemeen kies recht een geheel andere beteeknis dan in den mond van Calvijn, die geens zins aan de groote massa veel macht wilde toekennen. Wij herinneren overigens aan de groo- 1 fe verscheidenheid van meeningen die ook onder de „Calvinisten", waar deze zich vrijelijk uitspreken, zich openbaart. En wij beroepen ons ten slotte op Dr. Kuyper zeiven. Immers gewaagt deze in zijn nieuwste werk van een gestadige ontwikkeling van Calvijn's denkbeelden en beginselen, doch verzwijgt daarbij niet dat deze gepaard is gegaan aan den invloed van denkbeelden van an dere mannen, die geenszins op Cal vijn's standpunt stonden, maar veel meer naderden tot de beginselen van de Fransche Revolutie. Die Latere ont wikkeling nadert vaak de rails waar langs die Revolutie zich beweegt, zoo- dat de Christenen gevaar loop en op een' verkeerden wissel te geraken, die ons, volgers van Groen, zou brengen in liet kamp van Rousseau waar „de wil der meerderheid" of „de volkswil" heerscht. Dat gevaar zou nog minder groot zijn, wanneer ons eigen volk, dat steeds met het "Woord Gods in nauwe aan raking gebleven is, in nauwer aanraking althans dan de mannen der Fransche Revolutie, onder het Calvinisme had geleefd zooals het onder de „gerefor meerde beginselen" geleefd heeft, ook toen deze onder kerkelijke verwording verdonkeremaand werden. Maar dat is niet het geval. Volgens Dr. K. zeiven heeft het Calvinisme geslapen van 16291870't geen onmogelijk ware ge weest indien ons volk oolc calvinistisch gevoeld had, want dan zou, daar cal vinisme ©ene politieke benaming is, hei zich op politiek terrein hebben moeten vertoonen. De heer Lohman betoogt dan voorts hoe de macht der partij verlegd werd naar de kiesvereenigingen, flic in hare deputalenvergadering den wil der partij openbaarden. Dit noodzaakte hém en anderen in 1894, teneinde niet de rol slechts van ornament te moeten vervul len, uit de partij te gaan. Zij gingen echter zonde: rancune, en hebben in hun, latere loopbaan al gedaan wal zij konden om onder ,do gevolgen der uitwerping hef. Christelijk volksdeel zoo weinig moge lijk te laten lijden. Bskïiopi overzicht van don toestand. Wij kunnen uit de verschillende berich- ten wc,inig wijs worden, 'lot driemalen toe heetten de .Roemeniërs verslagen, eqrst door Von Markensan in de Dobroedsja, daarna door Von Falkenhayn in Zeven burgen, en thans bij R.uliowo aan den Donau door dc Bulgaren. Toch duiken telkens berichten op van overwinningen door diezelfde Roemeniërs- -op hunne vij anden behaald, mót name in Oost Zeven burgen. Zeker is, dat zij tot nog to© den overwinnaars steeds hebben belet van hunne overwinningen partij te trekken. Bij Orsowa zelfs behaalden zij, gelijk meer malen, ook nu weer een overwinning op de Bulgaren. t De Italianen zijn ook weer krachtiger opgetreden, en wel in Albanië. Nog steeds is Zuid-Albanië met do hoofdplaats Va- lona in hun bezii;. Thans hebben zij nieu we troepen geland bij de havenplaats Santa Quarania, op het zuidelijk deel .der kust en van daar uit de plaatsen. Argiro en Delvinon, beiden op Grieksch gebied gelegen, bezet. De bevolking ont ving hen geestdriftig. Se non vero....! Dc offensiefbeweging der Geallieerden op den westelijken vleugel in Macedonië in de richting van Monastir krijgt doop deze bezetting een onverwacht grooten; steun. 'De S.erviërs zijn nu slechts tien) meters meer van Monastic verwijderd. Ook hebben de Engelschen, na moorddadige gevechten, waarin duizenden Bulgaren sneuvelden of buiten gevecht gesteld wer den, het dorp Jenikoj veroverd, tengevolge waarvan de spoorweg DemirSeres ern stig bedreigd wordt. De Serviërs strijden tegen 'de Bulga ren niet ongelukkig. Jammer dal de Roe menen zich in de door hen veroverde: plaatsen zoo boestachtig aanstellen. Ver krachtingen en mishandelingen zelfs moor den op groote schaal werden ook nu weer bedreven. Men vond menschen uit wier mond de tong was uitgesneden. Griekenland nijgt steeds meer naar den oorlog. Koning Konstantijn evenwel is nog neutraal. De plannen van Hindenburg. Kolonel Repirugton herhaalt, dat vol gens zijn mieening, Hindenburg zich tot het defensief in het Oosten zal bepa len en dat hij zal probeefen, voldoende troepen te verzamelen, om in het Wes ten een actief offensief te hernemen, ter wijl hij den strijd in 't bijzonder meer naar de vestinggedeelten van het Zuid westen zal overbrengen. „Wij staan nog niet", gaat kolonel Re- pington voort, „voor Dbitsche, totaal ver slagen legers; hun kwaliteit is vermin derd, maar het offensief is hun nog mogielijk en het zou gevaarlijk zijln de kanseri, die hun overblijven, te onder schatten. Een nieuw vijandelijk leger van minstens 300.000 man stefk,- zou moeten worden samengesteld om weerstand te bieden aan den onstuimigen opmarsfch der Roemeniërs naar den Maros: en de Theiss. Kolonel Repington vraagt zich af, hoe Hindenburg zich deze 300.000 man zal verschaffen. Het zou kunnen zegt hij, dat zij in het Oosten werden verkregen, wan neer de aanval op Verdun inderdaad werd opgegeven en het front aan de Somme zich bij het defensief houdt. Op 1 Juli 1.1. bedroeg het aantal Duitsche divisies aan het Westelijk front werkzaam, 122, en deze hoeveelheid was Voldoende voor het defensief. Het aantal Deutsche divisies, die naar liet Oostelijk front gezonden zouden kun nen worden, hangt in 't hijzonder af van het wezen en de kracht der pressie, die de Geallieerden in het Westen zullen uit oefenen. De Entente kan de taak, dip op Hindenburg rust, om het nieuwe le ger, dat hij: noodig beeft, bijeen te krij- gen, zeer moeilijk maken. Het wachtwoord voor alle opperbevelhebbers der Gealli eerde legers moet zijn: „hard slaan en raak slaan". De duikboot- en mijn-oorlog. Ken man van de opvarenden, van het stoomschip Leilte, uit Bergen, Noor wegen, dat door een Diuitsch© duikboot in deh grond is gehoord, deelt omtrent het inden grond horen van 'dot tien En- gelscho. voorposlscbepen. liet volgende sgararoaBi mede: „We arc good inert." (wij zijn' goeie menschen), zeido de duikboot-ka pitejn tegen ons. Toen nu 'de UertkSn Eng'elsche.voorpostscbegeh tol zinken wor den .gerbacht, voor de duikbool onop houdelijk rood de flottielje, opdat er geen schip zon ontsnappen'. Toen ook wij aan. boord van bet laatste voor pos tóe hip gekomen waren en er in 'I, geheel honderdelf. man op dek stonden, hield de kapitein van de duikboot een korte toespraak lot ons, waarin hij zcicte l.c. betreuren, dat hij gedwongen was,' de vaartuigen te laten zinken. Oorlog was echter oorlog. Hij wilde in- tussehen alles doen, opdat er geen inenschcnlevens verloren gingen. Den gek hoeion nacht bleven wij op het dek van het -schip, 's Ochtends werden wij door een Noorsch stoomschip opgeno men. Opvarenden van do duikboot, ver telden, dat zij in drie weken niet uit do kteeron geweest waren. Thans zou den zij naar een Dnitsche heven yaren, on iien dagen verlof krijgen, waarna zii dan opnieuw uit zouden varen. Die duikb boot had met buitengewoon succes -ge werkt. Kort voor do torpodeering van de „Leil'e" was er oen 'Dpenseh stoom schip in don gfond geboord, don dag tevoren acht Ëngelschc .voorpostschepen. Zoo had de duikboot, in drie dagen in het geheel t.wee-on-lnintig vaartuigen tot zinken gebracht. Wilson on de vredesbemiddeling. De „Tagliche Rundschau" verneemt uit Boedapest, dat Rosa Schwimmer, dc leid ster der HongaarsChe vrouwen, die strij den voor he:t recht der vrouwen, uit Aipe- rika naar Boedapest is teruggekeerd. Zij: heeft in opdracht van bet Comité der Honderden, een vredes-propagandareis in de Vereenigde Staten ondernomen. On dervraagd over haar indrukken verklaar de zij, dat Wilson met het comité on derhandelingen heeft aangeknoopt, de om standigheid in aanmerking nemende, clat dit Comité na het mislukken va,n de be kende vredes-expeditie van Ford, de vre despogingen voortzet. Wilson ziet in, dat zijn herkiezing slechts! afhangt van den graad van populariteit, die hij. zich kan kan verwerven door een mogelijke vre desbemiddeling. Het staat thans vast, dat Hughes d© groote s'ympathiën die hij1 aan vankelijk bezat, heeft verloren, daar hij geen vast program heeft opgesteld, maar zich heeft vergenoegd met ketelmuziek te maken tegen Wilson. De Driitsche Amerikanen die het tot tot dusver met Hughes hielden, zijn dien tengevolge besluiteloos geworden, aan wie zij ten slotte hun stemmen zullen op geven, vooral daar Hughes thans* wordt ondersteund door den DuitsChenhater Roosevelt. Het feit begrijpende, dat er dus op 't oogienblik geen besliste stroo- minig voor één der candidaten voor 't presidentschap bestaat, wil' Wilson de zen toestand benutten, om zich door een buitengewone daad do grootste populari teit te verwerven. Om deze reden riep hij de -gezanten van de Vereenigde Sta ten te Londen, Parijs en Berlijn naar Washington terug om zich door hen te laten onderrichten over de bereidheid der verschillende oorlogvoerende mogend heden om vredes-onderhandelingen aan te knoopen. Don wil hij een beslissenden stap1 doen tot vredesbemiddeling en wel nog vóór 3 November ,den dag der ver kiezing. Korte OorloGsbsrichten. - Een der Zeppelins, li© Maandag morgen uit, Engeland terug keerden, ia over het Friesjche dorp: Zwaagwesteindio gekomen. Het luchtschip gal" daar tien indruk gehavend' te zijn; cle figuur-vorm van het achterste gedeelte ontbrak. Het was vlak, alsof er ©en gedeelte 'afge sneden was. Buiten dat gedeelte stak nog ©en schuitje uit. Ook voer het schip niet regelmatig. Soms lag het ge^ heel dwars naar het oosten. Naar de „Belgische Legerbod©" meldt is kii© Belgische vrijwilliger, Man- rits Evrard bij legerdagorder eervol ver meld en "heeft hij het oorlogskruis ont vangen. Ofschoon hij slechts op 6 Juli '1916 den ouderdom: van 17 jaar bereikt had, tolt hij. reeds 5 maanden aanwezigheid op het front. Geeft aan allen Tiet, voor beeld van moed en verachting voor het gevaar. "Was steeds aanwezig wanneer de mortieren V.D., onder heftige bom bardementen, oen belangrijk vuur uit voerden. Ofschoon hij, den 14 Oogst 1916, bij de stukken niet van dienst' was voor het vuur, wilde hij Je stelling niet verlaten on verzekerde alleen hef vuur van ©enen mortier V. 11., onder hevig© beschieting miet - bommen en torpedo's. Bij het Russische leger in de Do- hroedsja zijn 1.50 Japansche officieren aangekomen, die met die Russische taal op de hoogte zijn en vrijwillig zich bij het. Russische leger hebben opge geven. De Riitsche munitteniinister maakt bekend, Jat weer 107 fabrieken onder zijn controle gekomen zijn. Hot. heel© aantal bedraagt thans -1319. Dij do gevochten op 'liet Italiaan se!)© front is gesneuveld baron v. Kanz ier, een zoon van generaal v Kanzier, die .ten 20sten September 1870 als com mandant. van hot Pauselijke leger de overgave van Rome onderteekaud©. Een zoon van don Fransehen afge- vaaardigde .1 a mes 'Hennessy, den beken den cognacfabiikant, is den 22sben alte luiionant bij do gevechten aan de Som me gesneuveld. Het Ameri kaanseh© legi oen. In Canada zijn thans 30.000 Amerikanen, die voor den strijd voor de EEntente uitgerust zijn ol' worden, do zen dragen allen die Amerikaansche sterrenkokarde. Kanonnen. Er bevinden zich aaaii de Somme 4000 kanonnen van 38 c.M. van Ameiikaansch©afkomst, deels aan het front, deels in reserve. - Het Duitschei spoorwegpersoneel, dat onlangs een waarschuwing ontving om zich gereed te houden, is thans lot .den werkelijken militairen dienst opgeroepen. Elke spoorwegdirectie is aangewezen Oen bepaald aantal personen beschikbaar te stellen, welke door vrouwen moeten wor den vervangen. Alleen de spoorwegdirec tie Essien moet 15.000 weerbare man nen afstaan. De Heilige Synode in Rusland heeft dezer dagen de ontbinding van het hu welijk tusschen groothertogin Olga Ate xaudrowna (zuster van den. tsaar) en hertog Peter van Oldenbiu-g uitgesproken. De tsaar heeft deze uitspraak bekrachtigd. Dieze Peter, geboren te Petersburg, is een achterneef van den regeerenden groot hertog, van Oldenburg. Hun beide groot vaders waren namelijk broeders. Tusschen Berlijn en Keulen v.v'. loo- pen sedert enkele dagen leen paar D-trei- non, welke bestaan uit 5 personenrijtui gen eerste en tweed© klasfse, die ge heel uit ijzer zijn vervaardigd, waardoor zij1 veel minder gevaar voor brand op leveren en. een rustiger gang ltebbeüi. Dit materieel is oorlogsfabrikaat en de ver vaardiging uit ijzer geschieddle in ver band mot het gebrek aan andere materi alen. Voor den krijgsraad te Rome is een geding Iregonnen tegen 25 personen, mi litaire genecsheeren, soldaten, kooplieden, geestelijken en een aantal vrouwiefn, die 'beschuldigd worden, dat zij, zich hebben laten omkoopen om dienstplichtigen van den dienst te bevrijden. De voornaamste beklaagd©, de kapitein-dokter Neri, lrad in Juli in de gevangenis zelfmoord ge pleegd. De beklaagden hadden voor elke bevrijding van don dienst tuSlsGheh de 500 en 1000 lire ontvangen. Kippenvoe r. De minister van landbouw, nijverheid en handel maakt bekend, dat houders van niet meer dan 50 stuks pluimvee, welk© tevens geen. ander velé houden, met in gang Van de maand November maandelijks in de gelegenheid zullen worden gesteld masï en/of gerst van de regetering te be trekken op de navolgende wij:z!a Deze personen kunnen zich tot het ver krijgen van een bon, geldig voor één maand, vóór of op den l'2den van elke vorige maand richten tot het gemeente bestuur hunner woonplaats, onder schrif telijke opgave van het aantal stuks1 pluim vee, dat in hun bezit is. Door of vanwege het, gemeentebestuur wordt, des noodig: voorkomende, door ge paste middelen te zijner beoordeeling, de juistheid van de gedane opgeval© gecon troleerd, en op den af te geVen bon de daarop te verkrijgen hoeveelheid vee voeder aangeteefcemd, berekend naar den maatstaf van I1/2 K-G. per stuk pluimvee per maand. V e e v o e d e r. Do minister van landbouw, nijverheid en handel brengt ter kermis: van be langhebbenden, dat voor de maand No vember door de regeering eeai zekere hoeveelheid veevoeder beschikbaar wordt gesteld, uitsluitend ten betoeve van de hieronder genoemd» personen, en zulks onder de navolgende voorwaarden 1. Inlandseh graan, buitenlanjdsch graan (waaronder maïs) en veekoeken worden ter beschikking gesteld, uitsluitend van veehouders1, id. w. z. allen die voor de voeding van hun paarden, runderen. VERSCHIJNT ELKEN WEKK34.& Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. l.Ati Losse nummers8.06 Prijs der Adwertentiën 1T> regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 est, 8-maal plaatsing -wordt 2-maal berekemL' Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1 iedere regel meer 10 ct. schapen, varkens, pluim on ander vea bedoekt veevoeder noodig hebben. Dm» personen moeten dit bel rekken: v ooi zoover alle andoren betreft, door be middeling van oen aankoopvoreeniging of andere- dergelijk© organisatie, of door bemiddeling van oen handelaar in, die arlikelten, alles dooi- invulling 011 uiider- teokening van Oen .bestelbiljet op daar voor beschikbaar gestelde formulieren. *2. De bedoelde organisaties en hande laren vorziamoien do bestelbiijotten van hun leden of cliënten, die tot hol ge bied van eenzelfde veevoeder-bureau bo- hooren, telkens1 tot één aanvraag, door invulling en onderfcekoning op daarvoor beschikbaar gestelde formulieren. 2bis:. a. Do aanvraag wordt uiterlijk op 16 October door die bedoelde orga nisaties en handelaren bij het voor die leden of cliënten aangewezen, veevoe der bureau ingediend en wel hetzij rechtstreeks, hetzij door bemiddeling van een provincialen grossier, indien de or ganisatie of handelaar do gewoonte had zijn veevoeder door een provincialen grossier te betrekken; b. onder provin cialen .grossier wordt verstaan hij dj» van den verkoop van veevoeder aan han delaren ol organisaties vóór 1. Augus tus 1.914 zijin hoofdbedrijf maakte en op zijn verzoek door bet vee voedorburaau ran het gebied waarin hij zijn hoofd kantoor houdt, als: zoodanig is erkend. Bond tegen het vloeken. Te Amsterdam is Woensdag pen ver gadering gehouden tot het oprichten van een bond tegen het vloeken Do leider der vergadering de hieer J. Baas te Helder, zeidei in zijn ope ningswoord, dat in onzen tijd zoowei in do salons der rijken als in de hut ton der armen Gods naam op, de meest ergerlijk© wijze wordt, misbruikt. Hole inconsuquemt, aldus- spr., is lret, dat menschen, die weigeren Te eedsformule uit te spreken,' omdat zij niet gielooven in een Opperwezen, zoodra zij: d© rechts zaal verlaten hebben voortdurend scher men met uitdrukkingen als: „God zal ra© lief hebben" of „God zal me be waren." Ik achtte mij gedrongen, aldus do heer 'Baas, de vraag naar voren te brengen, wat kan gedaan werden tot bestrijding van het vreeselijke national© kwaad, liet vloeken; en bet doet mie genoegen te kunnen constateer en. dat mijn plan tot het oprichten van een, hond 'tegen bet ergerlijk misbruiken van des Allerhoogsten naam bij velen weer klank mocht vinden." Eon der eersten, die spreker eein be wijs1 van instemming zond, was een ge mobiliseerd burger. Uit eigen ervaring weet de heer Baas, die door zijn evan gelisatie-arbeid dikwijls in forten en ka zernes .Vertoeft, hoe ontzettend sterk daar liet euvel van het vloeken is verspreid. Waarom niet van overheidsweg© naast de \va,arschu,wing tegen het gebruik van albohol, naast de voorschriften betref fende de gezondheid, ook een wajar- schuwing geplaatst tegen het misbrui ken van Gods" naam'? Ten slotte zette d© inleider uiteen, dat het de bedoeling is den bond, welks taak veelomvattend zal zijn, zioo groot mogelijk te maken. De leden van Üieïi bond zouden zich tot plicht moeten stelten, allerwegen den patroons te ver zoeken in hun fabrieken en werkplaat sen -een verbod tegen het v toeken op te hangen. Ook zou m!em de> regeenng kunnen vragen in al hare takken van. dienst het vloeken te verbieden. Een der aanwezigen betreurde het, dat d© leiders der Christelijke vakver- eenigingen niet bij, de bespreking tegen woordig waren. Van hun medewerking verwachtte hij veel voor 'het tot stand komen en den bloei van een bond te gen het vloeken. Imlmers) van het per soonlijk getuigen der werklieden zal oeu veel grootere kracht uitgaan dan van oen verbod of verzoek van een even- tueeten bond, door den patroon uitge vaardigd. Na ©en langdurige, zeer geanimeerd© gedachten wisseling wepd met algemeen© stemmen besloten een' bond op te rich ten, die lot grondslag heefthet vloeken is zondigen tegen het derd© gebod. Het voorloopig comité werd diligent verklaard en zal binnen korten tijd op nieuw een vergadering uitschrijven, waarin cle statuten zullen worden vast gesteld. 1 .-ii Kunst mest. De Kunstmestcommissie maakt bekend: dat d© gedegenheid tot het doen van be stellingen op patent-kali wederom is opengesteld. De prijs hiervoor blijft vast gesteld op f 7.06 per 100 K..G. franco op den wagen, vrac-htbasis Stassfurt, los verladen," voor directe verzending aan de verbruikers. De bestellingen mo©-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1