Mo. 1 Maandag 3 October IIÏ6 31e Jaargang Krulninggn en Hansweert. ons PBÖGBAi. Oe ClrTOta #3@ri@§s ■«so, Uitgave vam 4> 3?aaml Venn. LUCTOW ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: ÜAJ*QE VORSTST8AAT SM9. Bureau te Middelburg: -:rptlMA F, P. OMUIJ L. BURG. Drukkers: «r&iortoaan t-e Ccir.tre Goes. We zoektn voor 'dezs dorpen actieve berlcstlgevsrs. Redactie. ■C4Q=~<tie>>'&S»S«rxti7£9n«v In een. bijvoegsel van de Standaard komt bet ontwerp-wijziging voor van ,,Ond Program", zooafe die voorkomt op tlern beschrijvingsbrief van het Centraal' Co mité aan de a.-r. kiesvereenigingen ge zonden. We laten de veranderde artikelen ervan hieretóer volgen. Artikel III. Ook op staatkundig terrein belijdt zij de. eeuwige beginselen die ons in Gods Woord geopenbaard zijn; z!óó evenwel, dat het Staatsgezag ten onzent, noch recht streeks gelijk in Israël, noch door de uitspraak van eenige kerk, maar' in de consciëntie heide van Overheid en on derdaan aan de ordinantiën Gods gebon den zij. Artikel IV. Do Overheid, zoo leert ze, is als die naresse Gods gehouden tot verheerlijking van Gods naam, en behoort diensvolgens a. uit bestuur en wetgeving alles te ver wijderen, wat den vrijen invloed van het Evangelie op ons volksleven belemmert; b. zichzelve, als daartoe in voistrekten zin onbevoegd, te onthouden van elko rechtstreeksche bemoeiing met de gods dienstige ontwikkeling der natie; c. allo kerken of godsdienstige vereenigingen, en voorts alle burgers, onverschillig welke hun belijdenis aangaande de oeuwige din gen zij, te behandelen op voet van ge lijkheid; én d. in do consciëntie, voor; zoover die het vermoeden van achtbaar heid niet mist, en haar uitspraak met name geen afbreuk doet aan de hand having van 's lands onafhankelijkheid, Gêné evens te erkennen voor haar macht. Artikel V. Zij belijdt, dat de Overheid regeert bij de gratie Gods, en, hieraan hare regee- ringsmacht ontieenende, het recht heeft, den eed te vragen, en, ter vrijlating van den dag des Heeren, en alzoo mede in 's volks belang, zelve zooveel doenlijk in ai haar vertakkingen op dien dag be hoort te rusten, de Zondagswet in ge lijke richting behoort te herzien, en zoo bijzonderlijk in haar arbeidswetgeving als in haar concessiën gebeelen of gedeelte lijken stilstand van zaken voor dien dag heeft te bedingen. Artikel VI. Op zichzelf geen enkelen staatsvorm den eenig bruikbaren keurende, erkent zrj hot aan de grondwet gebonden koning schap, gelijk zich dit ten onzent gelei delijk uit de Republiek der 16e eeuw heeft ontwikkeld, als den voor ons meest ge- schikten regeeringsvorm. Artikel VIL De grondwet, gelijk die in 1848 ge wijzigd is, aanvaardt zij als uitgangspunt om langs wettigen weg tot een hervor ming- van onze staatsinstellingen naar eisch der Antirevolutionaire of Christelijk- Historische beginselen te geraken. Artikel X. Zij wil dat de gewestelijke en gemeen telijke autonomie, voor zoover deze niet strijdt met de eisch en der staatseenheid en ,de rechten van de enkele personen) niet onbeschermd laat, door decentralisa tie meer tot haar recht kome. Artikel XI. Opdat id<e< Staten-Generaal in die natie wortelen jen het volk niet slechts in naami vertegenwoordigen, zal1 het kiesrecht orga-nisCh moeten worden geregeld, en wel1 met 'erkenning van het gezinshoofden- kiesrecht en van het recht der verschil lende maatschappelijke groepen, om zich door eigen gemachtigden te doen ver tegenwoordigen. Krachtens beginsel ver werpt de partij stemplicht en wraakt zij een Staatkundig vrouwenkiesrecht. Het kiesrecht der weduwen volgt van zelf uit w Kiesrecht der Gezinshoofideh. Artikel XIV. Op de Overheid, zoo oordeelt ze, rust d.e plicht om te waken voor de publieke! eerbaarheid op den weg en in publieke) plaatsen; de gelegenheid tot het gebruik van sterken drank te beperken; den uit stal te verbieden van onzedelijke boek1-, plaat- of prentwerkenverleiding van minderjarigen tot onzedelijke daden straf baar te stellen; en met de hoererij op| geenerlei wijze, noch preventief noch be schermend, en derhalve anders dan we rend, in aanraking te treden. jMet dien verstande echter, dat ze zich bij eiken maatregel, die uit deze verplichting voort De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WENK?*©., Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. ftj&t Losse nummers•-•6 Prijs der Adwertentlën 15 regels f 0.50, iedere regel meer lt ct, 3-maal plaatsing wordt 2-maaI berekead. Bij abonnement voordeelige voorwaarde*. Familieberichten van 110 regels f t.—* iedere regel meer 10 ct. vloeit, stiptelijk verre houd© van wat tot het terrein des huiselijken levens behoort. Ook maatregelen tegen het voortwoekeren van het Neo-Malthusianisme verdienen, mits onder dit beding, aanbeveling. Artikel XV. In het belang der openbare gezondheid acht ze, dat de Overheid te waken heeft tegen vervalsching van levensmiddelen; tegen verontreiniging van den publieken weg en tegen vergiftiging van den damp kring pf het water; zorg heeft te dra gen voor onzindelijkheid in haar eigen huishoudingzich houde aan de eerbare begrafenis der lijkon; en voorts bij het zich vertonnen van besmettelijke' ziekten (behoudens de vrije beschikking van een iegelijk over zijn eigen lichaam en zijn eigen- consciëntie) ai zulke maatregelen heeft te nemen, als strekken kunnen en onmisbaar zijn om te voorkomen, dat iemand, onwillens of onwetens, met de smetstof dezer ziekten in eene voor hem gevaarlijke aanraking zou treden, of, werd hij zelf besmet, zijn smetstof op anderen zou overbrengen. Artikel XV L. Zij wenscht, dat bij het finantiëel be heer van den Staat de verhouding tus- schen Overheid en burgers niet die van verdrag, maar een zedelijk organische zij, en dat het evenwicht tusschen ontvang sten en uitgaven geregeld worde, niet-door noodeloos drukkende vermeerdering van' do lasten der natie, noch door bezuiniging op het noodige, maar dooi- beperking van staatsbemoeiing, leidende tot krachtiger ontplooiing van het particulier initiatief. Zij wil dat het kleinere inkomen zooveel doenlijk ontzien, en het al ie kleine ge heel van directe lasten vrijgesteld worde; terwijl dient gewaakt, dat te vrije invoer van bewerkte artikelen buiten noodzaak aan onze nijverheid en aan onzen loonar beid geen afbreuk doe. Artikel XVII. Krachtrtot handhaving van onze natio nale zelfstandigheid zoekt zij in de be vordering der kennis onzer historiein de bevestiging van onze volksvrijheden; in do versterking van hét -Internationale rechtsbesef; in eene ervarene en dooi de Sta,ten-Generaal voorzichtiglijk gecon troleerde diplomatie; en voorts in eene wettelijke, steeds op de hoogte van haar tijd blijvende, op algemeenen dienstplicht berustende organisatie van strijdkrachten, en zulks met afdoenden waarborg, dat ook hij het scheeps- en kazerneleven voor zien zij in de verzorging der geestelijke! 'behoeften en .gewaakt worde tegen het voortwoekeren van zedelijke gevaren voor wie don lande dient. Artikel XVIII. Voor zooveel het koloniale vraagstuk aanbelangt, dankt zij God, dat de aloude! baatzuchtige neiging, om de koloniën voor ide kas van dgn Staat of van den parti culier uit te buiten, mede onder den drang van het Antirevolutionaire staats beleid, almeer plaats heeft gemaakt voor een staatkunde van zedelijke roeping. Diezfe zedelijke roeping leide er de Regeeringi steeds meer t oe, om tegelijk met de dien ger verzorging der stoffelijke welvaart en de verbetering van de sociale verhoudin- 'gen, ook de autonomisch© ontwikkeling der inlandscho bevolking te bevorderen', en doe haar niet slechts op Java, maar allengs in heel onzen Archipel, tot krach tige hestuursdecentralisatie overgaan. Aan de inlanders moet niet uit Europa een hun vreemde cultuur worden opgedrongen, maar mede door onzen steun behoort hun Aziatische geaardheid tot hoogere ont plooiing te geraken. Onze Archipel vraagt niet alleen om een militair© politiemacht, die ons in .staat stelt het gezag cn dei orde te handhaven, maar evenzoo om egn vloot en leger, die eiken vijandelijke® inval kunnen afkeeren. De vloot moet, zooveel mogelijk 'los van die van het moederland, voor herstel en aanvulling van haar uitrusting, in Nederlandsch-In- dië vinden, wat ze behoeft. Ook het leger moet zich in den Archipel zelf zooveel mogelijk van het noodige kunnen voor zien. Voor de versterking van beide in manschap kan ook op de weerkracht der inlandsche bevolking een beroep worden gedaan. De Kerstening van Indië blijve roeping van het Christenvolk in het moederland, maar vinde, alsook uit staatkundig en maatschappelijk oogpunt van overwegend belang, bij de koloniale Regeering, te» gemoetkoming, beide in het verleenen van volle vrijheid en' in het geldelijk steunen van onderwijs en krankenverpleging. Artikel XIX. Zij erkent de nopdzakelijkliieïd, omi ooki door middel van onze wetgeving, beter dan thans, er toe mede te werken, dat de verhouding tusschen de verschillende! maatschappelijke standen zooveel doen lijk' beantwoorde aan 'de beginselen van Gods !\V,oord. Eisch daartoe is het, dat hetgeen maat schappelijk zwakker is, beschermd en ge sterkt worde, on dat, voorzoover tiet par ticulier initiatief der tyevoüking door veler te laag inkomen nog niet genoegzaam tot zelfverweer in staat, is, de Overheid de zwakkeren met haar schild, dekte, en degelijker krachtsontplooiing tot. bij de laagst staande klasse der maatschappij mo gelijk make. Van armenzorg in engere® zin onthoud© do Overheid zich. Alleen voorzoover de kerkelijke en .particuliere liefdadigheid te. kort mochten schieten, kan z© hiertoe moeten overgaan. Artikel XX. Zij verklaart, dat noch voor het rijk- in Europa noch voor de Koloniën, dooi de Overheid eene staatskerk, van wat vorm of naam Ook, mag worden in stand gehouden of ingevoerd; dat het den Staat niet toekomt, zich met de inwendige aan gelegenheden der kerken in te laten; en dat, ter bevordering van een meer dan dusgenaamde scheiding tusschen staat en kerk, de verplichting uit art. 168 dei) grondwet .voor de Overheid voort vloeiende, na uitbetaling aan de recht hebbenden van het rechtens verschuldig de, dient te worden opgeheven. Artikel' XXI. En ten slotte verki, art zij, dat z-e om- deze begiuseton ingang te doen' vinden, dei zelfstandigheid van hare .partij hand haaft; zich bij geen andere partij laat indeelem; en slechts dan samenwerking met andere partijen aanvaardt, indien die door een vooraf wel omschreven aecoor 1, met ongekrenkt behoud van "hare onaf hankelijkheid, kan worden verkregen. Buiten accoord. stolt zij bij eerste stem ming .liaar eigen mamdidaten, en handelt, indien het op herstemming uitloopt, naar omstandigheden. Op eene Deputate^.vergadering, vóór elke algemeen© verkiezing te houden, stelt zij het program en het accoord voor die verkiezing bij meerderheid yan stemmen vast. Alle .bij haar aangesloten kiesver- ©enigingen zijn 'hierna tot de naleving van dit program on van (dit accoord go- houden. (Nieuw art. 171.) Beknopt overzicht van den toestand. Bij llermamistadt (Zevenburgen) heb ban do Duitsch-Bulgaarsche troepen een groote overwinning behaald, welke zeken- van moer betekenis is dan het succes, dat onlangs door hen in de Dobroedsja isi behaald. Berlijn is thans niet schaarsch met zijn. nieuws. Na gemeld te hebben, dat op verschil lende punten de Russen en Roemenen Krachtig aanvallen en hier en 'daar niet zonder succes, wordt va.n het front in Zevenburgen verteld, dat RoemeenScbo aanvallen werden afgeslagen. In het Goergonyadal en verder Zuide lijk onttrokken de yoortroepen zich aan den vijandelijken aanval. De buit dei- Duitseh© troepen uit het gevecht ten Zui den van Henndorf (liegen) is met acht kanonnen toegenomen. Ten, Noord-Westen van Fiogara heeft de vijand zijn aanval ge-staakt. Uit dan slag bij Hermannstadl, werden tot eergisteren meer dan drie duizend gevangenen en dertien kanonnen binnengebracht. Voorts zijn buitgemaakt één vliegtuigloods, twee vliegtuigen, tien locomotieven, driehonderd wagons- "met munitie, meer da,n Jweehoriderd gevulde bagagewagens-, 'zeventig automobielen en een ambulance-trein. Het verdere mate riaal zal eerst langzamerhand uit de bosschen worden bijeengehaald. De Roode To-renpas is gevuld met stukgeschoten voertuigen. D|eze overwinning is daarom) te m-eer van belang, omdat -de Dobroedsja als oen ondergeschikt oorlogstooneel be schouwd kan worden, terwijl' daarente gen Zevenburgen het voornaamste "ge vechtsterrein der Rpemeniërs: is. Om het bezit van deze 'landstreek is Roe menië Jen strijd© getrokken en het on stuimig offensief, dat tegelijkertijd met het verz-enden -der oorlogsverklaring werd ingezet, moest Oostenrijk-Hongarij© deu nekslag geven, welkte reeds vaak dooi de Geallieerden, werd aangekondigd. Vandaar -dus dat de Roemeniërs al- zeer slecht een tegenslag in Zevenbur gen kunnen verdragen; vandaar ook dat door het Diuitsche legerbestuur juist in in dit gebied naar een shcoes werd ge zocht.. Een ernstige omstandigheid voor de Roemeniërs' is, dat de Centralten .weder om i® het bez.it zijn gekomen van den Rooden Toren-pas, die de voornaamste verbindingsweg is tusschen !d© Zeven- burgsche vlakte en die van Walachye. Direct bij den inzet van hun offen sief hadden de Roemeense he troepen dozen pas vermeester! en waren bij kans zonder slag of stoot over ge- heele linie de Transsylvanische Alpen overgetrokken. Nu de ('ent raten den pas weer heb ben, zullen ze wel goed oppassen, op dat z-e dien niet voor de tweede maai verliezen. •Voor nieuws van de andere fronten zij verwezen naar de losse berichten. De negus (spreek uit nsgoes) van Abesslnië is afgezet. Lidzj Jeoissoe, ©en kleinzoon van Me- neltek (zoon van diens dochter Sjoagasj en van Ras Michaïl1 Wjallo) is in 1896 geboren en volgde zijn grootvader in Dec. 1913 op. Een staatsgreep heeft Lidzj Jcassoe (om redenen van godsdienstigen aard, naar men vertelt) onttroond. Zeodïtoes1, do veertig-jarige dochter van Meneltek, is nu tot „keizerin van Aethiopië" gekroond Volgens anderen hoeft Jeassoo zijn af zetting- te wijten aan zijn eigen, 'zwak heid als heei-scher. waarvan Duitseh» on Tnrkscho agenten misbruik maakten. Zeoditocs is entente-gezind. Abessynië (oudtijds Aethiopië) ligt tus schen de Rood© Ze© en de vlakte va.n Sonnaar. Het telt 4 millioen inwoners-, Christenen, de meesten echter in naam, dewijl zij nog heidense he bijgeloovige be' grippen aanhouden. Vroeger was Abes synië het machtigste rijk van Afrika. Sinds drie eeuwen noemt de bcheerscher zich nëgoes ten Wordt opgevolgd door zijn zoon naar keuze. Doch in de laatste halve eeuw wordt het land verscheurd door par Lij-twisten. In 1.855 verhief zich Theodoras tot negpes, doch had oorlog te voeren tegen Franse hen en Engel- sclien die hem Vervolgden wegens (wer kelijke of vermeende) vervolging der zen dolingen. In 1867 wier! hij in de berg vesting Magdala door de Engelschen on der Napier ingesloten en doodde hij' zich door ee-n pistoolschot. In 187*2, na het vertrek der Engelschen, zette êiamhoofld Kasa zich onder den naam Johannes 'de kroon op. Rij .sneuvelde in 1889 in een slag tegen de 'Soedaneezen. Zijn mede dinger Meneltek, die 'hem al dien tijd be streden had, wierd nu negoes. Intussche® hadden de Italianen, die Masso-ea ver overd hadden, zich in Abessynië genes- telyddit bekwam 'hun feehter slecht Want Menelek joeg ze er allen uit. Sinds bleef het land onder Engeischen-ltaliaan- schen invl-oed. Thans is de kleinzoon; van Menelek onttroond en door zijn, tante opgevolgd. Typisch Engelsch. Bij de laconieke doodsberichten, die de Engelsch© bladen in hun nieuwskolom men geven van de gesneuvelde Britstehe officieren, treft het dat daarin veelal wordt verield Idat de gesneuvelde een bekend sportsman was. Natuurlijk is, waar zoo veel jongelingen pas van school of uni versiteit worden weggemaaid, er vau tal rijke gtesneuvelden ook inderdaad niets' anders of meer valt te vertellen. Maar toch valt het op, dat de vraag of de gevallen luitenant, of kapitein, een be kwaam advocaat, dokter, bankier, kunste naar, ingénieur, werkgever was, in het doodsbericht eigenlijk minder zwaaï weegt, dan de Vraag, of er een bekwaam riigby-speler, cricketer, roeier, bakster, ja- gier, ruiter, polospeler, golfer, of grootwild- dood er is verloren gtegaan. D'at. in Britsche oogen de beteekenid vJan de sport in het leven van den enke ling, of de waaUde Van de sport-beoefening voo'r de gemeenschap wel wat wordt over schat, komt ons dan ook waarscihijnlijk voor. Die sedert versleten gemeenplaats van Wellington, dat Waterloo' zou zijn gewonnen opi de sportvelden van de groote Engtelsch© kostscholen, is wellicht mede schuld aan het verschijnsel. Doch hoe onmiskenbaar het verschijnsel is, wordt weer eens! typisch giedemon- sfreerd door een doodsbericht, dat wij in de Daily Telegraph van Vrijdag vin den, van een kapitein van wien weinig meer verteld wordt dan dat„zijn vadep indertijd een bekend cricketer was geweest" en dat hij' v*an moederskant ver maagschapt was aan een markies. N. R. C. Korte Oorlogsberichten. Dte bekend© Duitsche luit.-vlieger) Mulzeir, die in Juli 1.1'. dte orde vau Ver dienste had' ontvangen voöfl voortreffelijke krijgsverrichtingen aan het Westelijk front, is doodgevallen. Korte en bondigte taal bezigt de lei der Van het stedelijke aardappeldisitribu- tiebuïjean t—een kennisgeving aan de burgerij. Hij moodigt n.l. ieder, die van plan is nu of later, iets! omtrent de aardappelverzorging door de stad afei ia- gezonden stuk te publiceeren, vooraf op zj* bureau inlichtingen te komen inwinnt»* opdat zij geen onzin zullen schrjjre» Vriendelijke ontvangst wordt gewaarborgd en er wordt ook plat gesproken, maar wt» kletst (quetscht) zonder zich tevoren op de hoogte te stellen, krijgt geen antwoord". Naar het schijnt hebben de Duit- sellers aanglekondigd, dat zij een nieuwe) belasting in België instellen. Alle Duitsche bankbiljetten zullen moe ten voorzien zijn van een bijzonder zai fd, dat 5 mark per honderd zal koeten, iljetten waai1 dit zegel niet aangehecht is, zullen niet gangbaar zijn en in Be slag genomen worden. De Tsaar heeft aan koning Goorg© zijn innige gelukwensehen nitet het sahi# terend optreden der Engtelsche troepen st. den slag aan de Somme geseind. Die ko ning heeft zijn Ievendigen dank betuigd voor de gelukwensehen met de overwin ningen, die in samenwerking met de d«fr- pere Franseih© böndgenooten zijn behaald'. Het s.s;. Rolf Jarl (.1265 ton) ia voor de Moermankust getorpedeerd. De Engelsch© sloepen Willia, Gejoftg© en Pearl en de Noorsche sloep Ëmaauef zijn gezonken. De Russische schoener, Emimh efc liet Engelsche s.s. Maywood (1188 ton) zijn in den grond geboord. De bemannin gen zijn gered. Generaal Girodon, die aan het Sotey- mefront een infanteriebrigade aanvoerde, is door «een granaatsplinter gedood. H? was een der jongste en bekwaamste ge neraals Van het l-'ransche leger. Hindenburg! wordt vandaag 69 jaar. Moltke, zijn groote voorganger, Wan 70 toen hij dc leiding) van den veldtocht tegen Frankrijk op1 zich nam. Engeland en de Dleensoh© post. Te Kirkwall zijn alle brieven; eui postpakketten Van het Dtoenstahe ss. United States, dat op' weg naar New-York waé, in beslag genomen evenals' de; pakkotposfc van het Deensch© sS. Vesta, op ïeis van- de (Deensche) Faroëreilanden naai- Ko penhagen, in de haven van Leith. I n A f r i k a. De veldtocht in OosS- Afrika, nadert zijn einde. Tabora is bte maohtig'd. Over ©en front van zoo wat 30 mijl werden de Duit sobers verdreven De Belgen trokken de stad van twee kan ton binnen. De Duitsohers zijn in Vollen, aftocht. Om drie uur in den nacht in Volle duisternis stieten de Engelschen en Pra*- söhen op elkaar in Combles. Een diepe stem riep: „Haiti Qui Va la?" (Wie ïsi daa'r). „Wij zijn Engelschen!" klonk het antwoord. „Les Anglais!? Bon!" Die twee legers ontmoetten elkaar binnen ComMeel. De „Times" Verneemt, dat bij ©eft bombardement van Boekarest door ceb. Duitschen vlieger op Maandag 60 personen werden gedoodde straten wareti vol meuschen bij den aanval. De Parijsche correspondent van de „Italia" verneemt uit Lissabon, dat al daar een uitvinding is gedaan om duik booten te Vernietigen. D© proeven moe ten over het algtemee'n zeer bevredigend zijn. Tot dusveW zijn 453 Fransohe artsen gesneuveld en 1350 gewond. De Griekstehe ministeries van ooriog en marine Vragen strenge maatregelen', om te verhinderen, dat officier©® zich. bij de revolutionairen voegen. Drie kapiteins tea" zee zijn gearresteerd. De regeering, die de: bedoelingen dier Entente nog niet kient, zal waarschijnlijk Maandag aftreden. Het schijnt, dat de En tente besloot zich te onthouden van drek met het doel om een politiek op te leg gen aan Griekenland, dat zal worden toe gestaan zijn eigen weg! te volgen. Havas meldt: De kanonnen van iedet) kaliber der verbondenen gaan onvermoei baar voort met het verwoesten van de; vijandelijk© verschansingen, schuilplaat sen en batterijen. Dte Franseh© en Engelsche infanterie zette op 'gelukkige wijze ©hkele acties voort ©n braciht g|evangenen binnen. Van de Brahantsoh-Belgische grens wordt gemeld; Zaterdagnacht en den gfr iheelen Zondag was hier een verschrikke lijk roffelvuur hoorbaar, waarschijnlijk van de Somme-streek. Vooral in den nacht van Zaterdag op' Zondag was bet gjedon- der niet van de lucht en hevigter daft ooit te voren. Zondagavond omstreeks 6 uuii Verzwakte het vuur merkbaar en meft neemt aan, dat op dien tijd weer infantte- rie-acties begonnen ziftt.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1