No. 305
Dinsdag 26 September 1016
Jaargang
Da Qroofa Oorlog.
Binnsniand.
fl®r. G. Groen van Prinsterer.
Gemeenteraad van Goes.
Uitgave van
is. ^s&aml, Venn. LUCTOü ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
4MGE VORST STRAAT 219,
Bureau te Middelburg:
«MA F. P. DIWIJ - L. SURG.
Drukkers:
■.XiS-Verbaan Le Coints-a - Goes.
i^sasaoBaaiMWiaMmHeajiMtB
Z.r( die zich 1 October op ons
blad sbonneeren, ontvangen het tot
aan genoemden datum GRATIS.
UI (Slot.)
Gpi 'deze verschijning volgden dagen van
afwisselende stemming en don toevlucht
neme», tot het Woord Gods, niet het
minst tot den ISOsten psalm. Een erva
ring Van gelijken aard als hem den oen
Mei (geschonken werd, viel den. zitelce nog
maals, twee dagen later, ten delel.
„Weeï dezelfde, ja nog heleriijker' Ver
schijning: de cl'raad, die dit ziekbed bindt
aan-Gods genade Woon. Ik wist het was
geschied, nu, dat allee is volbracht
voor mjj".
Wnddr zcide' de zieke nog: „ik bieb Van
nacht do li'eis Van Biuiyan gemaakt.
Alios opstanding; en heerlijk
heid. Ik heb nooit deze helderheid ge
had. Nooit gevoeld wat genade was.
't Grootste^ mysterie de heerlijkste ze
kerheid. 't Was een visioen vetel heer
lijker dan 't vorige. Jfc voelde mij' weer
in. diepte van ellende, en zag niet alléén
licht, maar alles, de heerlijkheid Gods.
,,'t Was als1 de- geschiedenis Van Bun-
van in. mijn eigen leven. Ieder punt van
af "mijne kindsheid is genadige Voorbe
reiding' geweest Voor 't vervolg. Wat
al .zegen! Mijn ouders! In mijn kindsheid
zóóvfeiel zorig en liefde. En- naderhand!
„Ook dat ik alles verdedigd heb waar
in nu de hoogste, Volkomen troost is
voor mijne ziél".
Een andere maal sprak de zieke, toten
zijn Vrouw hem sprak van de heerlijk
heid- die hij kort te voren had moigen
aanschouwen': „Spreek daarover niet te
veel. alsof ik opi ietsI anders zag, in iets
afdekte rust vond dan in den ïïeere Chris
tus alleen, Zijné gerechtigheid alleen".
En. „later: „Alles in den Hetere zielf.
Hem heb ik".
En zoo ook don laatsten dag, waarop
d© ktlanke sprak: „Nu kan ik rustig' heen
gaan. Heer, waar dan heen? Tot u al
leen. Weg mtet het aardsche goed!
Alleen aan den voet van 't kruis. Al
léén met U, alléén met U; 'k wil op
uw Moed ontslapen",
if' 1 i
Groen werd den 23 Mei 1876 begra
ven opc het'kerkhof „Ter Navolging" te'
ScheVeningen. Koningin Sophia liet een*
krans op de lijkkist leggen. Groeten en
kleinen, maai" meest kleinen in dien lan
de, vergezelden hem naar zijn laatste
woning.
Gttaens opvolger in menig opzicht, de
door hem aangewezen leider, dr. A.
Jvuyjpfer, was er niet bij. Een ernstig©
krankheid hield hern in Frankrijk.
Groens voortreffelijke echtgenoot© Eli
sabeth MaTia Magdalena v. 4. Hoop,
Volgde eenige jaren later harten echtvriend
Sm defe, dood. i
Hun namen Veüeenigd, blijven in eiere
bij het [nageslacht, inzonderheid bij hen,
die roem dragen op' den schoonen naam
van 'anti-revolutionairen'.
i
'.s
Thofrbecke, de talentvolle staatsman, die
30 jaren aan heit hoofd der regeering
- stond, stichtte de gröote liberale partij,
die behoudens een tenkel© vePpioozing, al
die jaTten den toon aangaf in den lande.
Voor wie niet Verder ziet dan dta op1-
peïvlakte der dingen; voor wiej slechts
met het getal en niet mlet de kracht
van het beginsel rekent, was' hot duide
lijk, dat in den ongtelijken kampvooij
of tegen de revolutie, Thorbecke over
Groen had gezegevierd.
Doch na Groen's dood werd openhaar
hoe machtigen invloed zijn woord heeft
geoefend op'een bïleede rij van: mannen,
die in zijn school gevormd, zijn taak
«Veatoamien.
Zij hebben den strijd voortgezet ten,
'althans in zake het igoed recht Van vrij
christelijk onderwijs tot een goed teind©
mogen brengen.
In het voorlaatste ministerie zaten vier
van Groens' naaste geestverwanten; in het
ministesrie door Groens opvolger dr. Kuy-
peT, gevormd hadden er drie, in het' mi-
luSterie-Maekay zelfs een korten tijd vijf
zitting; en nog telt de antirevolutionair©,
partij tal van mannen die als ver-
■tegefewoordigers deS Volks in 's lands
raadszaal en in de Staten opkomen voor
de eerder christelijke historische begin-
«eto. J
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERK^AA,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
fim
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer lt dL
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden,
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Thorbecke heeft dus 'Groen niet
overwonnen.
En de beginselen door deze beide
tegenvoeters verdedigd, werken door. In
'den strijd tusschen deze twee is geen
(Wapenstilstand mogelijken wijl betreui-
ïen dien strijd niet, zoolang de herinne
ring aan deze twee ridderlijke figuren
oride:r de strijders' voortleeft. Die strijd
is ook plichtmatig, want wij zeggen
het dr. Beijnen na:
„Het diepgaand verschil tusschen Thor
becke en Groen lag in 't geen de eerste
zelf in een brief aan zijn ouden vriend
beeit uitgedrukt: „Ik ben niet van
uw .geloof'. Nog leeft het beginsel
des geloofs1 ,en ontwikkelt zich niet min
der krachtig dan dat van Thorbecke. Ja,
groot© diepzinnigheid wordt er niet voor
Veiteischt, om! te voorspellen, dat "'t be
ginsel der revolutie en dat des geloofs
de menschheid hoe langer zoo meer in
twee machten gaat verdeden, die met
elkander een wereldstrijd zullen leveren,
waarvan 't. liberalisme nimmer gedroomd
had en waarvan toch op de eenvoudigste'
en verhevenste wijs in de Heilige Schriften
staat geprofiteerd".
Mogelijk vinden wij later gelegenheid
den christen-staatsman Groen tc leerer»
kennen o.a. uit zijne belangrijke brief
wisseling! mtet Da Costa, met wien hij
te (nauwer vriendschapshanden sloot, sinds
hij diens „Bezwaren tegen den geest der
teeuw" bij hoogel" licht leerde deel en.
Ophoepelen.
Het Kamerlid Kleerekoper heeft den
„.dichter" Speenhof! in Het Volk be-
teefcend, dat hij wel kon ophoepelen;-ten
wel omdat deze poëet die brood eet ten
van iedereen leven m!oet dten Prins ge
sproken heeft.
Maar wanneer wie zich aan dergelijke
feiten schuldig maakt uit de partij moet
zal de hoepelpiartij nogal groot worden.
De Tijd noemt eenige staaltjes bij wij
ze van voorbeeld.
Duys en Ter Laan, respectievelijk wet
houder en burgemeester van Zaandam',
met hun respect-betuigingen voor Prinsl
■en KoninginOphoepelen!
"En heeft niet Troelstra bij zijn. bezoek
aan het Loo in 1913 gebruik gemaald
Van. 'een hofrijtuig? Ophoepelen!
De Badcnsch© sociaal-democraten liepen
achter den lijkstoet van den overleden
GroothertogOphoepelen 1
De sociaal-dem'ocratische Rijksdagleden
deden mede aan het „Hoch!" op den
Keizer, in de merkwaardige dagen vao
1914Ophoepelen!
Bekende Fransche socialistische kop
stukken willen niets Van hun Duitsche
partij genooten weten, doch men treft hen
geregeld aan in gezelschap en onder be-
minnelijken komt met de koningen van
Engeland en België.... Ophoepelen!
Eenigen tijd geleden berichtten dte bla
den een allergezelligst onderhoud van dien
koning van Spianj© met den Spaanschem
socialistenleider IglesiasOphoepelen!
Do koningl Van Engeland met den so-
cialistis'chen minister Burns frère et com
pagnon Ophoepelen I
Waar is het einde?
-Hier is tenminste wel iets Van het
spreekwoord dat de kleintjesi worden ge
hangen en de grooten woTden geëerd. Of
ook dat de een een© koe mag stelen,
en de ander zelfs niet in het hok mag
kijken.
Beknopt overzicht van den toestand.
Na. de actie in de lucht boven het
.Westelijk oorlogsterrein, is de aanval op
den begaaribaren grond tenminste als
we van begaanbaar mogen spreken
weer voortgezet.
Die Fransche infanterie heeft gistermid
dag tegelijk de Duitsche posities tusschen
Combles en Rancourt en de talrijke ver
dedigingswerken tusschen Rancourt en de
Somme aangevallen.
De Franschen namen de linies tot den
Z. zoom van Fregicourt, het geheele ver
sterkte te ft© in tusschen dit dorp en heu
vel 148 en veroverden het dorp Ran
court, Zij namen verder ten Z. verschei
dene loopgraven-complexen in de nabij
heid van het "kanaal tusschen den weg
van Béthune en de Soinme.
l Ook de Engelschen zijn, als bij af
spraak, voorwaarts gestormd. Zij wisten
tusschen Combles en Martinpuich een mijl
yoort te gaan en namen de versterkte!
dorpen Morval en Lesboeufs.
Teékenend voor den stand van par-
tfe» is het bericht aan' de „N. R. 01;.",
volgens hetwelk bij" de Belgische grens
vele mannen zijn begonnen mot het om-
verhakken van heggen en boomen en het
maken van loopgraven.
De Italianen laten nu hun bondgenoo-
ten niet in dén steek.
Hun vuuractiviteit neemt toe. Zelfs in
de duisternis doen zij aanvallen.
Tragisch is het lot van hen, die zich
op den Monte Cimone bevinden.
Op den Monte Cimone, aldus wordt uit
.Weenen gemeld, bevonden zich nog le
vende Italianen onder de puinhoopen;
24 van hen slaagden er in zich zelf
te bevrijden en gaven zich over. De ove
rige riepen om hulp, welke hun echter
wegens het vuur hunner artillerie niet
kon verleend worden. Of zij geholpen
kunnen worden, hangt af van het feit,
of de vijand den wapenstilstand, welke
hem uit motieven van menschelijkheid
aangeboden is, «al aannemen.
Van de andere fronten geen nieuws
van belang.
Maandagavond verschenen weer Duit
sche luchtschepen boven de Oost- en
(Noord-Oostkust van Engeland. Zij zouden
op .verscheidene plaatsen in de Noor
delijke graafschappen en Noordelijke Mid-
landen bommen geworpen hebben. An
dere luchtschepen zijn gesignaleerd op
de Zuid-kust. Tot nu toe is er nog geen
schade of verlies van pienschenlevens ge
meld.
0e nieuwe Engelse!» oorlogsmachine.
De „Daily Mail' beschrijft de ver
bazing van een soldaat, toien hij voor
de eerste imaal een „tank'', bet nieuw©
oorlogsitverktuig der Engelschen, zag.
„Zekere soldaat, een jongen van Poplar
(een wijk in Londen), die door ricoche-
teerenden kogel tijdelijk buiten gevecht
was .gesteld, vertelde; „Plotseling hield
overal in het yond het geweervuur op.
Ik hoorde' uit de mis'., een geluid alsof
er drie aut.o-houens tegelijk toeterden.
„Toet, toeoet!" en de jongens kwalmien
van (élite kanten aaiüoopen, met modder
en bloed, maar .sommigen schaterend van
het lachen.
„Jongens! .de optocht yoor den Lord-
Mayor!" riep er een. „Daar heb je d'rl"
En ,taen kwam uit de mist de eerste
„tank" het grappigste ding dat je je
kunt voorstellen. „Moeder de Gans." noem
den ze bet en nog een hoop andere grap
pige namen. Het zag er uit als een ,ge-
drocht uit ©en pantomime of een wan
delend schip met ijzeren zijden, dat lang
zaam, heel langzaam schijnbaar op eigen
houtje en zonder 'dat er iemand op 'te
zien was, voortscharrelde. En het schoof
al knorrend en brommend voort, nu eens
(hier, dan daar rondzoekend alsof het d'en
'weg niet precies kende en dan weer ver
der, erg langzaam, maar over alles hieen.
[Wjat ons het meest trof, was, -dat liet
ding zoo langzaam; ging en de manier
Waarop liet zijn nijdigen kop schudde en
bleef staan als' Omi te hoesten. Het was
gewoon een circus'-vertooning I Ik zag het
inlaar een tien minuten. Het kwam uit
de mist aanstrompelen aan het eene eind©
van. de linie en aan de andere zijdte
Weer verdwijnen, al maar als dol toeterend!
met 'den horen.
Toen ik 'het de laatste maal zag, liep
het langzaam door een grooten granaat-
trechter, als'een groot nijlpaard, met eten
hoop juichencto Tommies er 'achter .aan."
Korte Oorlogsberichten.
Italiaansche journalisten in Grie
kenland voorzien de stichting van een
autonomen staat Macedonië.
Het revolutionaire comité te Salo-
niki beeft den dienst der belastingen aad
zich getrokken en de hand gelegd op
openbare middelen. De revolutionaire re
gimenten te Saloniki zullen na aankomst
v.an 6000 man opstandelingen van My-
telene, Kreta en Oud-Griekenland, ©en
divisie sterk zijn, Welke bij het leger
van Sarrail 'kal worden ingedeeld.
Het Engelsche s.s. „Dresden" is
gezonken.
Het Turksche garnizoen van El Taif,
iZ.0. van Mekka, heeft zich na een be
legering overgegeven.
Het garnizoen van Korfoe (Grie
kenland) heeft zich voor de beweging
van Saloniki verklaard.
Te Sofia, is de eerste trein met
Italiaansche krijgsgevangenen van 't Zui
derfront aangekomen.
Gistermiddag hebben de Buitschers
'op de Belgische kust op vliegtuigen ge
schoten. In Ooistburg wordt het zware
geschut van het Westerfront gehoord. Er
wordt nog harder geschoten dan Zon
dag.
In Amerika zou de vrees stijgen,
dat Japan aan China eischen heeft ge
steld, die den handel' der Ver. Stated
00 China, ten zeerste zullen benadeelen.
Ben weduwe van een riddergoed
bezitter in Duitschland zag twee ver
dachte personen op het land. Ze ging
er met een revolver in de hand op of
en hield de mannen staande. Het ble)-
ken twee gevluchte Russische officieren
te zijn. De krasse dame hield de mannen
in bedwang tot een patrouille haar te
hulp gekomen was.
Men schat dat reeds 20.000 man
Grieksche troepen aan de zijde der Ge
allieerden vechten.
De Duitsche autoriteiten nemen mas
sa's kastanjes bij de bevolking in beslag.
Het meenemen van kastanjes van de aan
de wegen staande boomen is verboden.
Twaalf trawlers uit Grimsby zijn
door een onderzeeër in de Noordzee tot
zinken gebracht. Bemanningen gered.
- Het verbod van door middel van
strikken lijsters te vangen zal in Duitsch
land binnen enkele dagen opgeheven wor
den.
In Hongarije zijn personen gedeco
reerd wegpns him inschrijvingen op de
laatste oorlog'sleening.
Volgens den Japanschen gezant te
Rome, vervaardigt Japan reusachtige hoe
veelheden munitie voor de geallicterden,
in hoofdzaak voor Rusland. Het vervoer
gaat over Wladiwostok, waarheen de zee
reis een etmaal duurt. Vandaar gaan d©
treinen in 11 dagen naar St. Petersburg.
Op de lijn KeulenBerlijn is een Dl-
trein ingevoerd, die uitsluitend uit ijze
ren wagens bestaat.
De Cbronik der Christlichen Welt
meldt dat op een predikantenoonvent te
Bielefeld (Westfalen) alle aanwezige pre
dikanten zich schriftelijk hebben verbon
den, in het belang der volksvoeding, zich
tijdens den oorlog van bier en gedistil
leerde dranken te onthouden.
Het gerucht gaat, dat de koning van
Italië in den slag bij Goritza door een
granaatsplinter licht aan de hand ge-
Wond is.
Te Bterltjn zijn 121 socialisten ge
arresteerd. Een groot gedeelte) werd ge
schikt voor den dienst verklaard en naai'
het front gezonden.
De „Batavier II" opgebracht.
Uit Vlissingen werd eergisteren aan De
Tel. gemeld: Hedenvoormiddag bemerkte
een .torpedo-boot, te Vlissingen thuis be
boerende en die voorbij W-eslkapelle pa
trouilleerde, dat een stoomschip naar de
Belgische kust koerste. Bij nader onder
zoek bleek het de „Batavier II" te zijn,
die opi de heenreis' naar Engeland aan
gehouden was door een Duitschen onder
zeeër en naar Zeebrugge opgebracht werd.
De commandant van de Nederlands oh©
torpedoboot vroeg hiervan een verklaring,
daar bet een Hollandsch schip- gold. De
comtaandant van den onderzeeër ant
woordde, dat de „Batavier" contrabande
Vervoerde. De vrachtlijst werd nagezien,
er stonden onder mteer levensmiddelen op
verineld.
Tot nader onderzoek naar de lading
werd de „Batavier" door den onderzee-
er naar de haven van Zeebrugge ge
voerd.
Wolff seint uit Berlijn:
Het Nederiandscbe stoomschip- „Rata-
vier II" van de Nederiandscbe Stoom
boot-Maatschappij met contrabande op
beis van Rotterdam naar Londen, werd
24 September 1.1. des morgens! door -een
Dtótschen onderzeeër aangehouden en
naar Zeebrugge opgebracht.
Onder de 38 passagiers bevonden zich
4 Russen, die klaarblijkelijk uit een ge
vangenkamp waren ontsnapt.
De N. R. C. meldt nog:
Gisteravond zijn met den trein uit Zee
brugge te Rotterdam aangekomen 24 le
den Van de bemanning van het naar Zee
brugge opgebrachte stoomschip Batavier
II der Batavierlijn en 7 passagiers, on
der wie een paar Engelsche darmes'. Ka
pitein Swart, de eerste stuurman, de eers
te machinist en de hofmeester, zijn te
Zeebrugge achter gebleven.
VooWs bleven in Brugge van de pasisar
giete achter een Belgische vrouw met zes
'kinderen, die reeds voor den oorlog; te
Rotterdam woonde en een bejaarde Roe
meen. Zij waren voornemens morgen do
reis naar ons land te .maken. Een pas
sagier en een dame Vertrokken reeds eer
gisteren naar den Haag en vier Russi
sche krijgsgevangenen en een persoon, die
zich voor. Amerikaan uitgaf, doch dit blijk
baar niet is, zijn als gevangenen dooi
de Duitschebö achtergehouden.
Nauwelijks was de Batavier; II de ha
ren van Zeebrugge biniuemgel cropen, oé
visch, garnalen, druiven en andere levens
middelen, die deel van de deklading uit
maakten, werden reeds Van boord ge
haald.
Of dr tot lossing van het stoomschip!
besloten is, konden onze zegslieden niert
mededeelen.
Suikergc brek.
De cacaofabriek De Faam ,te Breda is
stopgezet wegens suikergebrek.
Benzinevoorraden in beslag
genomen.
Dooi- de militaire autoriteiten is- aa*
verschillende houders- van benzinevoor
raden aangezegd, die voorraden voor het
leger te reserveeren. Deze maatregel zou
in verband staan met het niet doorlaten.
Van benzine-aanvoer uit Amerika door de
Engelsche autoriteiten. Men Verwacht
echter binnen eenige dagq-n weder éetu
geregelden aanvoer. (Centrum!.),
Appels en peren.
Dte minister van Landbouw heeft be
paald:
Als soorten appelen en peren, waar
voor geen consenten zullen worden afge
geven, wolden aangewezen alle soorten!
zoete appelen en stoofperen.
Het 'percentage der aanvoeren ter vei
ling, dat voor het binnenland moet wor
den geveild, wo'rdt tot nadere beschikking
vastgesteld voor zure appelen op 40 pet.,
voor maagdeperen op 40 pet.
Handperen met uitzondering van maag-
deperen, mogen geheel voor het buiten
land worden geveild.
Appelen en peren, van alle soortetij
met uitzondering van maagdeperen, waar
van ten gpnoegen der Rijkscommissie van.
Toezicht wordt aangetoond, dat zij bij dej
uitvaardiging van bet betreffende uitvoer
verbod reeds gieplukt waren, mogeni voor
100 pet. voor het buitenland worden ge
veild, onder voorwaarde, dat voor elke;
60 'K.G. waarvoor consent wordt gevraagd^
ten genoegen dep Fruitcentrale 40 K.G:
appelen van de soorten zure Jlellefleur,
Dubbele Goudrenette, Sterappel, Court
Rendu of Rabauw, in prima bewaarbara
qualiteit beschikbaar zullen worden ge
houden, welke appelen zijn aan te koe
pen uit het voor het buitenland te vei
len gedeelte.
De zaak Ter SpillGo sein
„Het zijn gekken en dwazen, die hun
naam schrijven op "deuren en glazen"
zegt het oude Hollandsche rijmpje. Hacf:
Mi'. Ter Spill ook een rijmpje gemaakt,-
en onder den naam Gosch, Boche, ge
schreven, dan zouden Velen hem zijn
flauwe aardigheid vergeven hebben. Nu
komt hij door zijn sukkelachtige verkla
ring in de pers zijn zaak nog verergeren.
Dat jvil zeggen, juridisch gesproken 'ia
de verklaring heel handig. De scheldwoor
den, die waarschijnlijk niet in" het bij
zijn van getuigen zijn geuit, loochent hij.
Dat hij het woord „mof" op de deur
heeft geschreven, kan hij niet loochenen,
.en daarom is hij bereid daarvoor ex
cuses aan te bieden. Zooi denkt hij aan
een veroordeeling door den strafrechter
te ontkomen. Daarvoor is hij advokaat.
Maar zijn kiezers, wat zullen die den
ken van een man, welk© eerst iemand!,
die hem niets in den weg gelegd heeft,
beleedigt, en dan met een halve gedraai
de verontschuldiging komt aanzetten?.
.\yanneer men dan zoo anti-Duitsch is,
moet men er eerlijk voor uitkomen. Dan.
moet men er desnoods voor gaan zitten.
Dat deed de „Telegraaf"-redacteur Schro
der; dat deed. Mr. Van Rossum. Maar,
eerst opstuiven en dan, als de zaak voor
den rechter komt, bakzeil halen, dat doet
géén man! De kiezers van den heer Ter,.
Spill zullen in het komende jaar geen
goede sier met hem kunnen maken.
Zitting van Maandagavond 8 uur.
Voorzitter de heer D. D. van den
Bout, oudste wethouder.
Afwezig de heeren De Paauw* en Riseh.,
De heeren Donner, Kakebeeke en Van
der Leeuw zouden iets later ter verga
dering komen.
I. Na vaststelling der notulen der twee,
vorige vergaderingen wordt voorlezing ge
daan van de volgende ingekomen stukken
1. Verzoek van het Nationaal Verbond
van Gemeente-Ambtenaren in Nederland,
om te besluiten tot een algeheel© sala-
risverho'Oging voor de ambtenaren van
de gemeente.
2. Goedkeuring Raadsbesluit van 29.
Augustus 1916, rooiing en verkoop boo
men! van schoolplein M. U. L. O. schooi
3. Goedkeuring der Raadsbesluiten vaa.
29 Aug. 1916 tot wijziging der gemeente-
begrooting voor 1916 en af- en over
schrijving van posten op. die begrootinj.
