m. 300
Woensdag SO September 1016 30e Jaargang
D0 Qmoim Oorlog.
Biëiïiertal
Uit da Pers,
Uitgave ran
de Maand, Venn. LUCTOR ET 8WERG0
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
iJli6E VORSTSTRAAT 219,
Bureau te Middelburg:
78 R UIA F. P. DHU8J - L. BURG,
Drukkers:
>s(erbaan Le Cointra - Goes.
ZLSjr die zich met 1 October op ons
blad abonneeren, ontvangen hot tot
aan genoemden datum GRATIS.
AiUlrevolutioEaire Staatkunde.
Van dit standaardwerk van dir. K,uy-
per, «iet nadere toelichting op Óns
Eirogwrc is het Tweed© deel bij Kok te
Kompan in de maak. De 13e afl. (2de
ail. van het Tweede deel) behandelt da
Grondwet en G rond w e tsherzien i ngver
houding Kroon en Onderdanen; Troon
opvolging;'Kroonraad; Raad van Slate;
Administratieve rechtspraak enz. Het
wordt alles ïn korte paragrafen behan
deld, ein duidelijk, gelijk wijt vaar dis K.
gowajusi zijn. -t
WSajt op bladzij 108 onderaan staat
was waar toen dr. K. 't schroef, doch
sinds dien tijd zijn de Staten van Over-
ijsel bij het lof. „om" gegaan, en is
de rechtse he lieer v. d. Lande als lid
dor Barste -Kamer vervangen 'door den
vrijzinnige Stork. En zoo is! de stand
der partijen ingetreden, waarvan do stehrij-
ver veronderstelde dat het bij Grond
wetsherziening in esp. vereenigde zitting
van beide Kamers der 'Staten-Generaal
gezamenlijk 75 tegen 75 zou kunnen
zijn, etn derhalve aclie onmogelijk zou
blijken. "Die stand is er nu. Dr. K.
Schrijft wel dat het nu strupl 76 Rechts
tegen 71 'Links, dewijl de Tweed© Ka
mer telt 45 Rechts en de Eerste 'Ka
mer 31 Rechts. Maar dat was toen
zoo. Ru isl het 45 plus 30 geworden.
Indien derhalve met de helft plus "één
der Btemmen voor Grondwetsherziening
beslis moest worden zou Rechts niet
meer over de meerderheid beschikken.
Befcsiopt overzicht van den toestand.
Ver, Wiegand Weet 'tnog al eens! goed.
In een telegram uit Berlijn aan de
New-York' World gezonden, zegt 'hij:
„Bto Duitschers 'houden dapper stand,
maar 'zij kunnen op dit nauwe front
de overweldigende meerderheid der Ge
allieerden niet weerstaan. Het is 'waar
schijnlijk', 'dat de Transchen en. Engel
se-hem nog meer plaatselijke successen
zullen behalen en dat da 'Duitschers
hier en daar zulten terugtrekken om
hun linie te verbeteren. Met het oog
op dein zeer hachelijkea toestand van
Pérorme en Gambles zou biet niet te
verwonderen zijn, als deze beide pun
ten in 't bezit van de Geallieerden kwa
men."
'tjZjjH waarschijnlijk niet alleen de
persoonlijke vooruitzichten van den heer
von jWiegand, zooals zij in do „World"
worden weergegeven, maar de vooruit
zichten, die mien in leidende kringen 'in
Buitschiand van de ontwikkeling van
den Somme-slag heeft en. die men op
deze wijze ter voorbereiding van de pu
blieke Opinie openbaar wil maken.
Mie» voorziet den naderenden val van
de twee belangrijke steunpunten op het
Somme-front en wil .nu, waarschijnlijk!
do openbare mieeuing in neutrale landen
en in eigen land met do mogelijkheid'
van den val ervan vertrouwd maken,
om Sen indruk van den val straks zoo
veel mogelijk te verzachten.
Enderdaad isl "het gevaar, op de eerste
plaats! voor CamMes, door de veïdero
vorderingen, 'die het offensief van do
FranBch-Engelsche troepen in de nabij
heid van de plaats gemaakt heeft, zeer
dreigend.
Die Duitschers verweren zich blijkbaar
niet den nxoied der wanhoop.
'tGaat er op of er onder.
Parijs laat duidelijk doorschemeren,
dat de tegenstand niet gering te schat
ten is.
Zie4 maar:
In Champagne 'is het gisteren gemelde
bombardement, door die Duitschers ge
richt op de Fransche stellingen, ten Dos
ten .eft ten Westen van den weg Spu-
ajmSomme Py tegen het einde van
den dag sterker .geworden 'en gevolgd
doctr verscheidene aanval spogingen der
Dtuüachers, vooral in den 'Russischen
sector, waarop achtereenvolgens vijf aan
vallen werden ondernomen- Overal wer
den ajj afgeslagen door het ^ersperrings-
vuur en het vuur der machinegeweren.
Dia verliezen van de Duitschers moe
ten ernstig geweest zijn.
Doch teekenend is de mededeel ing, dat
do PVanschen maar „enkele gevangepen"
in. banden kregen.
Inmiddels belemmert hiet slechte wéjeter
weer die opera/lias. Re F ranschen zelf
zeggen het.
Fan de andere fronten geen belang
rijk! nieuws
Korte Oorlogsberichten.
Dte Fransehen hebben in de Argonne
een zweefbaandienst ingericht. Deze
dient, afgezien, van het vervoer van ge
wonden, om den soldaten eten toe te voe
ren, zoodat (deze het niet meer met levens
gevaar behoeven te halen.
Onder Ide Buitscho bakkers te velde
is een stemming uitgeschreven over den
nachtarbeid. Van de bakkersknechts! die
hun stern uitbrachten, waren 1347, bijna
allen, ér voor, om den nachtarbeid ook Ha
den oorlog af te schaffen.
De jongste van alle berichtgevers in
dezen oorlog is de dertienjarige Robert
•Veditz, zoon van een attaché bijl het
Amerikaa.nsc.he gezantschap te Parijs. De
Amerikaansche tijdschriften Voor de jeugd
„Boy" en „American Boy" hebben den
kleinen Amerikaan opdracht gegeven, hun
gekegeld berichten over den oorlog te
doen toekomen. In de Amerikaansche
boyscoiitsioïjganisatie bekleedt de jonge
Veditz den rang van onderofficier.
Uit een artikel in het Berliner Ta-
geblatt over de arbeidsbeurzen in Duitsch-
lanid blijkt, dat de verhouding van arbei
dende vrouwen en mannen in Berlijn on-
delj iden oorlog precies is omgekeerd. Voor
den oorlog kwamen op 59 arbeidende
mannen, 41 vrouwelijke arbeiders, thansl
komen op 41 mannen, 59 Vrouwen.
Het kanaal MilaanVenetië is bijlna
•voltooid. Binnenkort zal het sclieepvaart-
Ve'rkeer een aanvang kunnen nemen.
D© Jewish Chronicle vertelt de vol
gende .anecdote:
Israël Zanglwill zat eens met dr. Herzl
over de Joodsche kwestie te praten. De
Engclsche schrijver heeft de gewoonte in
ee:n gesprek de oogen te sluiten, zonder
een ooigenblik den draad van het gesprek
te Verliezen. Herzl wist dit niet, en riep:
„Israël, slaapt gij1?" Dadelijk kwam het
antwoord: „De Bewaarder Van Israël zal
niet sluimeren of slapen, maar Israël zelf
somtijds .well"
Plus si sc h e verliezen. De Ber
liner 'Zeitung 'schrijft over de reusachtige
verliezen, die tie Russen den 16en aan het
Stochod-front hebben geleden, het volgen-
dé: Het is altijd hetzelfde gruwzame
schouwspel, dat nauwelijks erger kan wor
den. Het Duitsche legerbericht zelf noemt
de verliezen op dit deel van het front
geweldig. 'Zoover het terrein ons vergunde
te zien nauwelijks do helft van het
aanvalsfront zijn 12,000 lijken van
Russen geteld, 'zoodat op dezen dag het
verlies op 50,000 man moet worden ge
stéld. De Russen kwanten'in zoo'n menigte
laanstormen, 'dat een bataljon Mecklenbui'g-
sché jagers zijn munitie geheel verschoot
en ten slotte naar handgranaten moes't
grijpen. Het. 'grootste deel van de 'Rus
sische garde werd verpletterd.
Volgens 'officiëele mededeelingen
heeft de buit der geallieerden aan het
Oostelijke, Italiaansche én Westelijke front
van '1 Juli tot 18 Sept. bedragen: 1131
kanonnen, 2624 machinegeweren en
490.668 gevangenen.
De Troonrede.
De bladen hebben reeds' de eerste
indrukken door Ide Troonrede gewekt ver
tolkt.
.We nemlen naar gewoonte weer en
kele .persstemmen over.
„Die Standaard" schrijft o.m. |de
vólgende ernstige woorden:
„Do Troonrede, waarmede 1de Konin
gin de nieuwe /zitting der ^taten-Gené-
raal opende, droeg een. ernstiger karak
ter dan die va;n het voorafgaande jaar.
Veeleer zette z!e in gelijken toon in
als de Troonrede van 15 September
1914. Zelfs mag niet verheeld, dat ze
nóg bedenkelijker blik wierp op den
toestand, waarin ons land te midden' van
den wereldoorlog yerkleert.
'Zielfsi tot in dén stoet, waarmledei Hare
Majesteit zich ,uit het Koninklijk Paléis
naar bet Binnenhof 'begaf, kondigde die
nog hoogere ernst zich aan.
Dé weelde was' op 't uiterste beperkt,
en reeds) in die beperking' van lie Hof-
weelde sprak' bijna somber die ernst van
het oogenblik. f
De Troonrede zelve beantwoordde
hieraan geheel. l
Er sprak in die rede een liefde Van
de Vorstin voor Land en Volk, om iui
het har-t te stelen; maar voorat uit dé
vijftien eerste zinsneden viel onmisken
baar de hoog ernstige overtuiging te be
luisteren, dat men in 1915 zich bad
vergist en te licht over de positie
waarin ons) land verkeerde, was hieen-
geloopem. Aa,n 1914 stoot wat nul te
beluisteren viel, zich aan, maar de
schier onbezorgde kalmte van 1915 maak
te nu plaats voor een besef van 't
critieke in den toestand, dat hiet lan
ger te ontkennen viel.
Opmerkelijk is het, dat, waar het
Kabinet in 1915 den oorlog ten deede
zelfs' op zij schoof, en de Staten-Gene
raal opriep, oin zich weer aan de bin-
nenlandsche wetgeving te gaan wijden,
er ditmaal, nu 't zelfs op radicale
Grondswetsherziening zou aangaan, van
dit stoute ondernemen met geen woord
gerept wordt.
De R o 11 e r d a m m e r zegt o.m.
„De Troonrede in het laatste zittings
jaar eener parlementaire periode pleegt
men met luttele spanning tegemoet to
zien. Zij die dit jaar hunne verwach
ting niet hoog gespannen hebben, deden'
wèl, want benige emotie wekt de Troon
rede niet".
En besluit haar artikel met de volgende
woorden
„Den inhoud van de Troonrede kunnen
we het best aldus karakteriseerenEen
onbedoeld, maar vernietigend protest te
gen het Kabinet, dat te kwader ure het
bestand verbrak".
Uit de Nederlander:
„De kern van de troonrede ligt naar
ons gevoelen in de vierde en vijfde
alinea
„Ik zal ook in het vervolg de plichten
nakomen die eene neutrale natie door hief
Volkenrecht zijn opgelegd. Maar Ik ben
vastbesloten onze onafhankelijkheid te ver
dedigen en naar vermogen, tegenover
wien het ook zij, onze rechten te hand
haven".
Hier klinkt het Je maintiendrax in den
kloeken en onversaagden toon der Oran
jes ons tegen, en niet alleen ons, maar
een .ieder die het zou onderstaan onze
onafhankelijkheid te bedreigen. Deze toon
zjal weerklaxxk vinden in het hart van
ieder Nederlander, dien het niet onver
schillig is welke taal hij spreekt, onder
welke Wet hij leeft, door welken vorst
hij geregeerd wordt; deze toon komt op
uit net hart yan een volk dat in den
strijd om do vrijheid tot een nationale
eenheid, gelijk het ijzer in het vuur tot
staal, is gesmeed.
Geve God dat 'het mogelijk blijve ons
land bij den vrede te bewaren, en moge
de volgende troonrede met alleen gewa
gen kunnen van onze vriendschappelijke
betrekkingen met .alle mogendheden, maar
ook van hers fel dier betrekkingen tusschen
de thans oorlogvoerende naties.
Diat Nederland daartoe iets zal kunnen
bijdragen, blijven wij hopen, ook al wordt
iedere zinspeling daarop in het jongste
staatsstuk dan ook ten eenenmale gemist,
hetgeen velen met leedwezen zullen con-
stateeren.
De weerklank, dien H. M. deed hooren
op de kortelings zoo ondubbelzinnig ge
bleken saamhoorigheid tusschen Indië en
Nederland, zal alom instemming vinden.
Maar Dijambi bewijst, dat niet alles lichit
is in ons Insulinde, en ook daarop had
o.i. met een enkel woord kunnen 'gei
wezen worden. Of ziet de regeering den
toestand op Djambi minder ernstig dan
de telegrammen der laatste dagen pns
hem: afschilderden? Dan is te hopen, dat
zij daarin juist ziet".
De Tijd zegt in hare beschouwingen
het Volgende;
„Toch willen wij' niet Verhelen, dat deze
Troonrede voor velen een teleurstelling!
zal zijn. Wij behooren niet tot hen, die uit
de Troonrede het „beschrijvend gedeelte"
zouden willen missiën, zeker1 niet in dezen
rainlpzaligjen tijd, nu de toestand van land
en tuinbouw, van handel en nijlvelriieid
zulk een buitengewone période doormaakt;
doch .men hoede zich dan VooT zekere
sleur en Voor het gevaar van algemeen
heden, waardoor juist over het belang!-
rijfcsta wordt gezwegen; dé Troonrede be
vat geen woord over de onlusten in
Djambi
Toch wekt het bevreemding, dat er zelfs
niet geen woord gerept wordt oVer het
groote staatkundige probleem; dat deze
Rageéring in dit zittingsjaar wenischt op
te lossen: het groote werk der Grond
wetsherziening isl verborgen onder dit tel
ken jare terugkeerend zinnetje „belang
rijke wetsontwerpen zullen ook in dit zit
tingsjaar Uwe aandacht vorderen". Geen
woord vérder over de drooglegging der
Zuiderzee, geen woord overhef
Staatspensioen I"
Het Huisgezin besluit
Geheel de troonrede is feitelijk aan
den oorlog en wat daarmee verband houdt
gewijd: onzen oeconomischen toestand en
de middelen om liet hoofd boven water
te houden.
Geen poging zelfs om ditmaal te her
halen wat in de vorige troonrede werd
aangedurfd: het verbreken van het bin-
nenlandsch bestand in het gezicht van
den oorlog.
Geen sociale wetgeving wordt aange
roerd, zelfs van de Grondwetsherziening
wordt niet gesproken.
Alles zinkt weg tegenover de gebiedende
noodzakelijkheid om onze onafhankelijk
heid uit internationaal politiek en econo
misch oogpunt te handhaven.
Maar daarmee is dan ook, stilzwijgend,
het partij-politiek bedrijf der regeering in
het voi'ig jaar gevonnist.
De politieke verdeeldheid heeft thans,
waar de onafhankelijkheid van ons land
de inzet is, te zwijgen, en eendrachtig
scharen wij ons om de Koningin, die, van
wat kleur en richting het ministerie zij, de
eenheid en eensgezindheid van het larud
tegenover het buitenland op zoo treffen
de wijze verzinnebeeldt."
De Nieuwe Rott. Crt. merkt op:
„Het zou weldadig geweest zijn, indien
de regeering nu.ook aan den aanvang
van het zeel" belangrijke parlementaire
jaar, dat ons te wachten staat, tusschen
de voorname onderwerpen die in open-
baïe behandeling komen en den oorlog
openlijk het velband had gelegd, dat er
'onmiskenbaar tusschen bestaat. Zijl had
er nadruk op kunnen leggen en zij
zou daarmede ongetwijfeld een uitnemend
nuttig werk hebben verricht dat het
van uiterst belang is, met het oog op
de zeer zware, niet alleen oeconomisch,
doch zeker ook internationaal politiek
zware, omstandigheden, welke na 'den oor
log nog voor ons land zullen aanbreken,
tijdig in onze bimxenlandsche politiek die
twisten tot oplossing te hebben gebracht,
die Ned ei" 1 and tot nog toe „verscheur
den". Zijl had eïf op kunnen wijzen, van
hoe uitstekend gewicht het, juist ook ten
gevolge van den oorlog en de totale om
verwerping van het ©economische leven
in bijna gansch de wereld, geworden is,
zoo spoedig mogelijk ons normale staats
budget in evenwicht en ons belastingwe
zen uit den overgangstoestand, waarin het
thans Verkeert, op vasten voet te hebben
gébracht, opdat al de kwijnende en met
tallooze moeilijkheden kampende takkelni
van welvaaït, waarvan de troonrede gé-
waagt, weer den soliden ondergrond zul
len hebben, dien zijl na den oorlog Veel
meer, dan ooit te voren, zullen behoe
ven".
Da landbouw en de oorlog.,
Het pas! .verschenen „Verslag over den
landbouw in Nederland" handelt jn een
aparte paragraaf over den invloed van
den oorlog.
Het bevat in zekeren zin een verde
diging van de "boeren pn terwijl eenl
een waarschuwing aan hun adres.
De verdediging loopt over die houding
der boeren in verband met de duurte
en geeft deze beschouwingen over den
invloed van den oorlog op het land
bouwbedrijf
I 1 I
„In de eerste plaats door ,'hooge
prijzen welke voor de meeste land
bouwproducten konden worden bedongen.
Daardoor waren, ondanks de óver hét
geheel matige opbrengsten, de financi
eel© uitkomsten van het bedrijf in zijn
geheel genomen toch zeer goed. Men
hoede zich in dezen echter voor over
drijving, in den regel daaruit voortvloei
ende, dat 'mén de door sommige perso
nen .of door emkél© groepen van l'and-
groepen van landbouwers! gemaakte wins
ten als maatstaf gaat nemen voor het
geheel .waartoe in niet geringe mate
medewerkt het onvoldoende inzicht, dat
vrij algemeen bij het intellectueele 'deel
van 'ons volk aanwezig is ten aanzien
van het bedrijf, waarvan 2/3 dér bevol
king onmiddellijk en middellijk moet
bestaan.
In de tweede plaats' .oefendede oor
log op het landbouw-bedrijf grooten jn-
vloed uit door tie talrijke RegeeringS-
mUatregéten inzake de levensmiddelen-
vooi'ziening. Bij het stellen van hun
©isteben en de beoordeeling der resul
taten van de genomen maatregelen wordt
van de zijde 'der consumenten en hun
woordvoederseen zeer (belangrijke zaak
luit het oog verloren. Men stelt zich na
melijk op het standpunt, dat ónze land
bouw eerst behoort te zorgen voor het
binnenland en daarna sléchts van uit
voer .sprake .kan zijn, doch ziet voor
bij, dat verschillende takken van land
bouwbedrijf 'grootendeels zijn ingericht op
productie niet voor het binnenland,
doch voor het buitenland. Djat hieruit
groote moeilijkheden moeten voortvloeien,
zoo men de zaak plotseling wil omkiee-
ren, ligt voor (1© 'hand; moeilijkheden,
die men piet ondexwindt in landen, waai
de landbouw zich ook ónder normale
VERSCHIJNT ELKEN WER90A&
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1J0
Losse nummers0,0»
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 et,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
omstandigheden steeds tot taak heeft ge
steld in de eerste plaats te produoee-
ren voor het binnenland.
Door dezen eigenaardigen toestand «dot
de producent aan zijn bedrijf eiachte*
gesteld, waaraan het haast onmogelSjül
is te voldoen, en ondervindt zijn fela-
reidwilligheid, om niettemin zooveel mo
gelijk mede te werken, niet steeds tte
waardeering, welke zij verdient.
Een derde punt, jclat do aandacht very
dient, isl de stijging der productiekosten.
Door de hoogo vrachten en do moei
lijkheden inzake den aanvoer zijn kunst
mest en veevoeder slechts in beperkte
nxato en tegen buitengewoon hooge prij
zen te verkrijgen. Terwijl reeds de oogst
van 1915 de /sporen vertoonde van on
voldoende bemesting, js dit in '1916 in,
voel hoogere male ;het geval en voor
1917 zijn de vooruitzichten nog on
gunstiger.
(Waren de prijzen en de aanvoer va»
veevoeder in het eerste gedeelte van.
het jaar vrij bevredigend, tegen het einldia
van 1915 traden echter 'de moeilijkhe
den en daaruit volgend© prijsstijging op,
die thans nog met onvoi-minderd© krach t.
voortduren en meer en meer leiden tot
een veevoedemood.
Behalve de grondstoffen voor het iajatt-
bouwbedrijf zijn ook de loonen aanzien
lijk gestegen." t
Maar dan komt de waarschuwing te
gen tweeërlei gevaar,- dat door onze land
bouwbevolking terdege ónder het oog moet
worden gezien:
i i ii i UI j Il'?iGIW]
„De (eerst© .is dstijging $ei Janjdprg-
zen. Dat landbouwers, die door die
voor hun bedrijf gunstige tijdsomstandig
heden geld .hebben overgehouden, daar
voor 'land koopen, heeft, ook at ja dé
prijs wat hoog, weinig bezwaar, Zoo jsij
het gekochte geheel of nagealoeg geheel
zelf kunnen betalen. Andersi staat het
echter met hen, die, zich latende ver
leiden door 'de op dit oogenblik gunstige
conjunctuur, er bij verpachtingen en ver
knopingen maar op los bieden .en geil
de! ijke verplichtingen op zich neme»,
waaraan zij 'hij een achteruitgang dec
conjuncteur niet zulten kunnen voldoen.
Hiertegen kan, bij de onzekerheid van.
dc toekomlst, niet genoeg gewaarschuwd-
Voorts! heeft zich gedurende 1915 otxze
.uitvoer meer en meer uitsluitend ge
richt naar 'Ruitschland, wegens de hoogo
prijzen, die daar konden' worden be
dongen. Andere markten heeft mem daar
voor verlaten. Na het sluiten van dewi
vrede zal men 'weer tot den vroegoretn
toestand moeten terugkeexen, en nu ia
,de vrees niet denkbeeldig, dat de tij
dens den oorlog door ons verlaten mark
ten, zich niet Zonder moeite en opof
fering onzex-zijds! ,'weer voor onze produc
ten zulten openen. Gelukkig zijn in de»
laatsten tijd door belanghebbenden maat
regelen genomen, om reeds! thans hef;
kwaad zooveel mogelijk' te herstellen.
Zaaizaad.
De minister van landbouw;- nijverheid
en handel heeft tot dé burgemeesters d©
volgende circulaire gericht:
Ik heb de eet! u mede te deelen, dal
mijn circulaire Van 9 September 19161,;
no. 32662/43 als Vervallen dient te wer
den beschouwd en vérvangen ié door de
Volgende
Teneinde de landbouwers en handel»,
tien in staat te altellen rogge, tarwe, gerst
en haver voor den zaai geschikt te koo
pen of te velfcoopen, is door mij het vol
gende bepaald:
le. Het graan Voor den zaai geschikt,
behoeft tot 15 December e.k. door ,u niet
te worden gevorderd. Hieronder worde*
begrepen herfst-zaaizaden, terwijl de voor-
jaars-zaaizaden tot 1 April e.k. niet ba-
hoeven te worden gevorderd. Onder zaai
graan wordt verstaan zaad van gewassen1,
die vanwegé de landbouwmaatschappijém
Van uw. provincie te velde als voor den:
zaai geschikt zijn goedgekeurd, verdei' ook
het zaad van uitnemende kwaliteit telit
beoordeeling van den Rijkslandbouwleer-
aar of personen van zijnentwege aange
wezen.
De landbouwers, die het door hen gé-
teelde en dé (handelaren, die hét door hem
gekochte zaad als zaaizaad' wenschen te
verkoolden, moeten qpgave doen van ito
soorten en de hoeveelheden die zij daar
voor beschiklaur hebben.
Dleze opgave moet door hen .woKiea
versteekt zoowel aan de burgemeesters
hunner woonplaats ais aan de landbouw-
maatschappij hunneir provincie, aan jvie
de in déze circulaire bedoelde bevoegd
heid tot aan- en verkoop is verleend.
2e; Landbouwers en handelaren, die
