Donderdag 14 September 1910 30e Jaargang Jfo. 395 HET RADICALISME. De Groote Oorlog, Uitgave van de KtamL. Vena. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau tc Goes: 'AN- GE VORSTSTRAAT 259. Bureau te Middelburg: BfcWSA F, P. DHU1J - L. 3URG. Drukkers: waterbaan Le Cointre - Go os. (Uit Groen van Prins terer's Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap.) flet R a d i c a 1 i s m e. - - Welnu, wat is dit wat is een rad i c a a 1 lien radicaal, naar de eigen beteekenis van het woord (van het Latijnsche rad ix, Wortel,is iemand, die met geen snoeien en kappen en omhouwen vergenoegd is, maar die ontworteling verlangt. Zeer wel; doch, naar mijn inzien, is de groote vraag, wat ontwortelt de man en wat plant hij in de plaats? 'Dit is niet twijfelachtig. Hij ontwortelt el wat, volgens hem, met Vrij1 heid, Gelijkheid, Broederschap niet overeenkomthij plant daarentegen het geboomte en hij strooit het zaad, dat hij uit den Vrijheidstuin overgebracht en vergaard heeft. Is de leer goed, dan ver dient hij, om zijn ijver en bedoeling, groo- ten dank en onvoorwaardelijk vertrouwen; is het een verderfelijke leer, krat ons d<m 1 toezien, dat hij niet te eeniger tijd lot wachter over den Hollandschen tuin worde gesteld; opdat niet, nadat hij een weinig op radicale wijze zal hebben getui nierd, hetzelf de van den Vaderlandse hen grond gezegd worde als in den Psalm over 'den wijnstok van Israël, dat het zwijn uit den wonde dien omgewroet heeft. Nog eens vraag ikwat is een radi c-aal? en ik antwoord door hem met iemand, die meer algemeen bekend is, met een liberaal 'te vergelijken. Ik beweer, en ik .vlei mij dit aanstonds met eenvoudigheid, te kunnen bewijzen' een radicaal 'is een lieele liberaal, gelijk een liberaal een halve radicaal is. Een liberaal is een radicaal, die in zijn ontwikkeling gestuit werd. Een radi caal is een liberaal, die integendeel, door begunstiging der omstandigheden, een toe stand van volwassenheid bereikt heeft. Of wilt gij 'tnog korter hebben uitgedrukt; het Liberalisme is de kiem, waarvan hel Radicalisme, de vrucht is. Wij weten allen nagenoeg wat eein liberaal is. De liberalen zijn veelsoortig; men heeft ze va;ri allerlei gedaante en kleur; miaar in 'talgemeen zijn het de genen, die, in zekere mate en op zekera hoogte, en met zekere beperking, veel op hebben met de revolutionaire, of, gelijk zij het doorgaans yerzachtemderwijs uit drukken, met de milde en vrijzinnige be grippen; die voor de overmacht eener wettige Overheid uitermate bevreesd en omtrent de overmacht hunner eigen me destanders en vrienden zeer genist zijn; en -die zich van de voorschriften hunner theorie, met overleg en schranderheid be dienen, naarmate het voor de- bereiking hunner oogmerken te pas komt. Maar de gulden dagen der liberalen zijn voorbij. Nauwelijks ontgaan zij minachting en spotternij. Het. oogenblik is wederom daar, dat een ieder, die niet onvoorwaardelijk en onophoudelijk onrust wil', die niet verlangt te zijn, wat men vroeger een J a c o b ij n zou hebben genoemd, onder de vrees achtige en ontrouwe aanbidders van den afgod, of, zooals men vroeger zleide, onder de SIijmgiasten zal worden geleld. Een liberaal is niet meer o.p de hoogte vari den tijd men behoort," om in het jeugdig Europa een plaats te verdienen, zich bij de radicalen te voegen. Onvoorwaardelijk buigen voor eftce gevolgtrekking van de leer; ziedaar het schibboleth, waarvoor de liberaal bevreesd is, waarvoor de radicaal juicht. Er is verschil. De liberalen waren niet vrij van politieke roekeloos heid; de radicalen zijn niet vrij van poli tieke waaghalzerij. Er is ook over eenkomst. Het is den radicaal enkel om de voortzetting te doen van hetgeen de liberaal heeft begonnen. Verlangt gij, dat ik het onderscheid in bijzonderheden ontwikkel? Al wat niet met de nieuwe wijsheid strookt, en, te voren in sommige opzichten, nog ontzien en gespaard werd, moet nu uitgeroeid v orden met wortel en talc. De liberaal erkende, dal een koning eenig gezag be hoort te hebben, dathet kiesrecht niet kan worden toevertrouwd aan allen; dat met iedereen geboren mederegent is;; dat een Volk langzamerhand tot het volle ge not der vrijheid opgevoed wordt. Zoodanig capituleeren met de waarheid is, volgens den radicaal, boog verraad aan de zaak der Menscbheid. Hij wil geen beperking en .geen uitstel. Alle Staten moeten Repu blieken zijn, dat is, ze moeten ondeï Volksbeheer staan; want somtijds z'al om trent den vorm inschikkelijkheid worden betoond. Is een radicaal altijd een republikein? Neen; hij heeft eigenlijk, voor het oogenblik althans, geen bezwaar tegen het Monarchaal beginsel, mits het toegepast worde in republikeinschen zin. De radicalen willen wel eene overheid, die onder hen is; zij laten zich wel een Koninkrijk gevallen, waarin de Koning onderdaan van het volk is. Een Koning! waarom niet? mits hij ondergeschikt en handelbaar zijwat het volk verlangt, dat doet. de koning; als het volk pen ander Rewind vraagt, geeft de koning een ander bewind; gedreven door de macht van liet volk, door de draden van den volkswil getrokken, is hij, indien do naam van vorst en koning hem bij voort during te beurt valt, een vorstelijke lïgu- 'rant en een koninklijk marionet. Vooral op de verkiezingen komt het aan, en ook hieromtrent spreidt de radi caal zijn cordaatheid. zijn onverschrok kenheid tegen elk bezwaar vap anderen, ten toon. In iederen staat moet het kies recht niet alleen, maar het recht om gekozen te worden, verleend worden aan allen. In Frankrijk worden thans ook ar beiders en handwerkslieden in het Staats beheer en in de Wetgevende Vergadering geroepen: een kabinetwerker, een schoen maker, een kleermaker. Het spreekwoord schoenmaker houd u bij de leest" komt niet meer te pas, en bij hot zien en h-ooren |van den politi-efcen tinnengieler is men niet meer tot meesmuilen, ten veeleer tot een aandachtig en eerbiedig opvangen van het geluid zijner bespiege lingen geneigd. Ik gevoel en erken, dat dit tot de eigenaardige voortreffelijkheden van bet nieuwe stelsel behoort. Evenwel er blijft bij mij nog eenig bezwaar. Ik- be!) achting in alle standen voor plichts betrachting eri ijver; voor den koning op den troon, maar evenzeer voor den diagl-ooner in de hut. Die gelijkheid wil ik. Doch ik ben een weinig bevreesd voor de gelijkheid in wei'k en beroep, ik zou ongaarne zien, zoolang tenminste ik op een niet-slordige kleeding eenigen prijs ;St'el, dat een geleerde of een staats man zich eigenhandig met het maken van mijn rok of schoenen belastte; en evenzo o "ben ik voor eene richtige uit voering der taak eenigszins beducht, wan neer aan handwerkslieden, hoe braaf en kundig in hun vak, het Verzorgen van den' staalt opgedragen wordt. Ook de staat moet, naar ik acht, enkel door des kundigen, 'indien ik het dus uitdrukken mag, worden getoiletteerd. Het kan, dunkt mij, landers zoo1 licht gebeuren, om Lij de gelijkenis te blijven, dat wanneer het staatslichaam zeer fraai uitgedoscht is, de schoen wringt en het kleed niet past. Ik heb gaarne een timnierman, als er moet gebouwd worden, een schipper, als ik "in de schuit zit, soldaten, als de vijand voor de poort is, een geneesheer, als ik krank ben, een landman, als ik ontginning voor heb. een veeman, als de kudde moet. worden geweid, een voerman, als ik uitrijd, een ervaren zeeman, als ik bij het op steken van den wind, mij in het slinge rende vaartuig begeef. en ook, ik erken het, een ervaren Staatsman, ook mannen van de kunst verlang ik, in Vergadering en Kabinet, als ik, bij het 'loeien van deu orkaan, het verdwijnen zie van een troon, het kraken hoor van vorstelijke zot els, en te 'midden van het gejoel van kinderen, door wie op de bouwvallen gedanst wordt, de kreet van Vrijheid, Gelijkheid Broederschap verneem. Maar dit is, naar ik onderricht wordt, eene willekeurige onderscheiding, die niet meer te pas komt. Het zijn aristocratische begrippen, waardoor ik de noodlottige verscheidenheid der standen bevorder. Men weet niet half, wat onder den zonne gloed der hedendaagsche verlichting, één mensch, iu verschillende werkkringen ver mag. De tijd nadert wellicht, waarop een afkondiging zal uitgaan, dat, volgens de leer der Gelijkheid, men, zonder na deel, alles tegelijk is. Makelaar en ceremoniemeester. De voorgenomen Grondwetsherziening heeft aanleiding gegeven tot een paar aardige vergelijkingen, in pittige artike len te bei-de gebracht. Hierin waren F. r i-esc h D a g b I a d en Nieuwe Courant weer sterk. Eerstgenoemde wijzende op 'de ver deeldheid van meieraingen inzake de 'be vrediging op schoolgebied, waarvan de Grondwetsherziening straks blijk geeft, herinnert aan 1878, toen Rusland Tur kije -overwonnen en Engeland Rusland den voet dwars gezet had, een nieuwe oorlog dreigde, en Bismarck die mo gendheden in congres te Berlijn bijeen riep, en de partijen tot overeenstemming bracht, hij, eerlijk© makelaar die hij was. Z.ulk een eerlijke makelaar is nu, zegt Friesch Dagblad, minister Cort y d. Linden, ffle met zijn nieuwo artikel 192 op „zaken doen" en op „afdoend zaken doen" bedacht is. Do vergelijking is inderdaad jkii«1 Doch niet minder juist is tot andere beeld, dooi' De Nieuwe Courant uitgedacht voor den hoofdredacteur van Het Vaderland, het liberale Kamer lid Rood Iruij zen. De Grondwetsherziening door de re- goering beoogd, wil ook het Algemeen Stemrecht vastleggen en de mogelijkheid voor Vrouwenkiesrecht open -stelten. Hiertegen zijn van Links velerlei be zwaren gerezen. De oud-liberalen komen togen die kiezersuitbreiding op. anderen verdedigen .haar,, en zoo is er een ge kibbel ontstaan, waarbij den heer Rood- huijzen de schrik oni 't hart is gesla gen. Hij meende zells in zijn verbou wereerdheid al te moesten vaststellen dat de Concentratie (de vereeniging der liberalen van allerlei slag) die in 1913 zóo'n prachtige overwinning op de „clericalen" behaald had, door dat par tij-getwist in haar voortbestaan bedreigd werd. De Ni u w e C o u r aal, het oud- liberale orgaan, merkte kalmpjes hier tegen aan, dat er nog bij geen enkel liberaal neiging om de samenwerking van alle liberalen te verbreken of in gevaar te brengen was opgekomen. En heel ondeugend voegt de redactie er aan .toe: .,De geachte afgevaardigde, die voor de Liberale Unie de pen voert, doet ons denken aan den ceremoniemeester van 'een bruilofspartij op den laatsten repetitieavond van het looneelstukje. Geen zorg of angst is te vergelijken bij de zijne, hoe de opvoering zal afloop-en. Daar slaat zoowaar die speler links weer tusscben het spel door te flirten met zijn roodharig nichtje; daar durft het meisje aan dc rechterflank nog lachen! Hoe moet er ooit, op deze wijs; van de vertoo-ning iels terecht komen? De isouffleur, de souffleur het is do éénige op wi-en gij ute £oncen- treeren hebt. En de- heer Roodhuyzen vliegt heen en weer langs' den troejhet gezelschap simieekiend om toch te denken aan het succes v,an den avond. Geeft een ra dicaal te verstaan dat de rol, die hij beloofde te vervullen, hem niet geheel bevredigt, de heer Roodhuyzen roept hem ten aanhoore van een ieder toe, dat hij een lastige drein is. Weerspiegelt het gelaat van een gematigde eenig© bezorgdheid, de heer Roodhuyzen ver maant hem, dat men zich geestdriftig heeft te gedragen bij 'n groole hervor ming. Over het vrouwenkiesrecht mag hoog stens gefluisterd, over liet gerheenteraads- kie-srecht 'ganscbelijk niet gesproken wor den. De souffleur, de souffleur of er komt niets van terecht Kan Ihet verstandig zijn de Kanuergroep en het publiek aldus» vlak voor de Grondwetsherziening in debat komt, te suggerecron dat de Concentratie op springen -staat?" in ideze driestar is sprake van twee rolten. AVie van deze is verreweg de mooiste? Immers .die van den eerlijken makelaar Dien toch isi 't niet om de Concentratie, niet o-m een partij, of partijgroep, of om de politiek, hem is het om de gansche natie blijkbaar te doen. Wat men van den ander niet. zoo gemakkelijk zeggen kan. Beknopt overzicht van den toestand. Zoowel aan het West- als aan het Oost front hebben de geallieerden nieuwe voor deeten behaald. De Fransehen zetten noor delijk van de Somme alles op haren en snaren, om hun drieledig doel: de ver overing van Combles, Mont St. Quentin en Peronne te bereiken. Met 't laatste schijnen zij vrijwel geslaagd. Reeds zijn zij Bouchavesnes binnengedrongen en be dreigen Peronne met omvatting. Het is de eerste maal dat het tot een door braak kwam; welke bovendien ^ernstige gevolgen kan hebben. De indruk schijnt juist, dat de Duitsche infanterie vermoeid is. De weg van Peronne naar Bethune is over drie kilometer afgezet door de Fransehen en onbruikbaar voor de Duit- schers. Daar berust de leiding bij Prins Ruprecht van Beijeren. Aan de Maas daar entegen, waar de Kroonprins opereert, mislukten Fransche aanvallen in den Thi- laumont-sector en bij het Souville-ravijn. Aan het Oostfront heerscht eveneens afwisseling. Aon het Karpathenfront, waar aartshertog Karei het bevel voert, werden Russische aanvallen ten Z.-W. van Zabie afgeslagen, terwijl ook in Gallicië de Tur ken met succes de Russische slagen wis ten af te weren. Doch in de streek van Riga en Duna bleken de Russen de sterk ste*. In de Dobroedsja behalen de Bulgaren en Duitschers onder bevel van Macken- sen gemakkelijk lauweren. Dc [toemenen trekken er terug. Hetgeen echter niet zeg gen wil, dat de Roemenen moedeloos of werkeloos zouden zijn. De Russen hebben den Kapulberg ver- meesterd en zijn daarmee weer dichter de Hongaarsche grens genaderd. De berg ligt in de buurt -daarvan in de Boekowina. Deze krijgsverrichtingen moeten in reeht- stieeksch verband inel die der Roemeniërs aan het Hongaarsche front worden be schouwd. In de Boekowina strijden Rus en Roemeniër trouwens schouder aan schouder. Gelukt nu aan deze krijgsmacht een doorbraak in de Karpathen en banen .ze zich van het N.-O. uit een weg naai de Hongaarsche vlakte, dan worden de thans in Zevenburgen staande troepen der centi'alen in den rug bedreigd en dc be wegingen der Roemeniërs in dat gebied dus vergemakkelijkt. Of Sarrail in Griekenland 'hard op schiet, valt te betwijfelen. Viel Griekenland nu maar spoedig bij. Maar het leger is verdeeld. Een tiende van de officieren is -op de hand van Venizelos en verlangen handelend optreden tegen de Bulgaren in Macedonië. Griekenland* ligt aan handen en voeten gebonden. De geallieerden behandelen het al meer als een vazalstaat. De Franschen bezetten nog meer post- en telegraafkan toren en verboden de Grieksche oorlogs vloot zelfs van de draadlooze telegrafie gebruik te maken. Daarbij komt nu weel de ministrieele crisis den Koning bemoei lijken. En de oorlogspartij zit niet stil. Op -drie punten voornamelijk aan het Macedonische front is de strijd door den opmarsch der geallieerden ontbrand. Ten eerste ten N. en- Z. van het Tachines- meer, waai- de Engelscben bij Orljak en Neochorf de Stroeiria overtrokken in de richting van Seres en Orfani. Dan be noorden Majada(g), Westelijk van het Doiran-meer, en eindelijk aan het Servi sche front ten AV. van het Ostrowo-meer. Roemeensche barbaren. Roemenen, Russen 'en Serviërs voor al Roemenen begaan onder de weer- looze bevolking de verschrikkelijkste gru welen. De bevelhebber van liet Bulglaarsch© leger meldt, dd. 10 dezer: Van dien eers ten dag na het overschrijden van do grens vond ik een reeks schandelijke on- inenschelijkheden van het Roemeenscho leger, die meer en meer .'laden van on gelooflijke verdiarlijking blijken te zijn. De Roemeensche overheden hebben eenige dagen veor de oorlogsverklaring aan de bevolking alle vee ontnomen, zon der formeele requisitie-be wijzenQp den terugtocht vormde de vijiand bizondere af- deelingen troepen, om de Bulgaarsche dor pen (volgen zeven namen) en andere in brand te steken. In den omtrek van Tu- trakan en Silistria branden ze nog. De bij Sansanlar verslagen troepen af- deelingen, die jn de richting van Sili stria vluchtten, stuurden den 7dan 's av-onds een geheel© comp-agnie met twee officieren naar het dorp- Srebarna die do geheele mannelijke bevolking daar gevan gen namen en 's nachts vermoordden. Het plein en de straten van het dorp liggen vol lijken van onschuldigen die op het wreedst zijiii verminkt. Onder de slachtoffers zijn. een aantal kinderen, die in datzelfde dorp in de huizen werden opgesloten en verbrand. De overige vrou wen en kinderen zijn meegevoerd naar Silistria. Den 8sten 's ochtends werden de man nen uit het dorp Alifak voor den Do- nauoever gebracht en onbarmhartig af gemaakt; de lijken werden in de rivier gegooid. Alle inwoners van de dorpen Kaiipe- trowo, Ailemir, Karaomur en Babuk wer den naar den overliggenden Donauoever gebracht om daar naar het zeggen van de bevolking aan deze ^jjde van de stad Kalarasch dicht bij den oever te worden vastgehouden, om den i aften vijand te dekken tegen het vuur van de Bulgaren. Historische herinnering. Dicht bij het station te Orsowa staat een klein gebouwtje, welks verlies Frans Jozef veel verdriet aan z'al doen. Het is n.l. de Kroonkapel, welke men door een mooie populieienlaan Jjereikl. Hier i-S liet de plaats, waai' Lodewijk Kossuth en zijn aanhangers vluchtend de Hongaarsche grens overschreden na het mislukken van den door hen ver wekten opstand tegen het Oostenrijkscho bestuur (1849) en .waai' zij de Kroon van den Heiligen Stefanus begroeven, daar zij het niet over zich 'konden ver krijgen, deze van den \Hongaarscben bo dem te scheiden. Toen zwoeren zij het gehett» »iet te verraden, maar eenigu VERSCHIJNT ELKEN WERKBAS, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post1,3* Losse nummersQ.&è Prijs der Advertsntlên 15 regels f 0.50, iedere regel uieer 10 si.. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend- Bij abonnement voord celige voorwaarden Familieberichten van 110 regels fl. iedere regel meer 10 et. H— Illllll 'Wil I—B—fc) jaren later kwam de keizer er - achter en liet de Kroon opgraven. Ter her denking richtte "Frans Jozef in 1855 het bovengenoemde kapelletje op. 0e Sinn-Fein-beweging De „Times" wijst in eeu hoofdartikel op den grooten omvang, welken de Sinn Fein-beweging in Ierland kreeg. Dn beweging won geweldig aan populariteit en wel op kosten der nationalistischs partij. De hoofdredenen daarvoor zijn, volgens het blad. dat de nationalisten zich (niet geheel onafhankelijk van het Coalitiekabinet hielden, dat deze de af scheiding van de zes proLestantscho graafschappen van Ierland goedkeurden en dat zij niet in staat bleken vooi do rebellen te Dublin een even zachte be handeling te verkrijgen als aan do Zuid-Afrikaansche opstandelingen ten deel viel. In allo steden van katholiek Ierland beeft de terechtstelling der re bellen den nationalen hartstocht hevig geprikkeld. Korte Oorlogabericntsfi. Koning Ferdinand van 'Roemenië is, zooals iedereen weet, een Hohenzoier. Minder bekend is hel echter hoeveel Fransch bloed hij in zijn aderen heeft. Een van zijn overgrootmoeders was een zuster van Murat, Napoleons stiefbroeder. Langs een anderen weg is zijn bloed verwantschap met Napoleon nog hech ter. AVant prinses Josephine van Baden, die mei Prins' Karei van Hohenzollam trouwde, was een dochter van Stefanie de Beauharnais, de 'nicht van keizerin Jos-efine en aangenomen dochter van Napoleon. In Duitschland worden met massa's de bramen opgezocht, die tegen den prijs van 35 pfenning ('21 cents) per liter op de markten verkocht worden aan het publiek. De Bulgaren ontruimen W,arna, gevolg van het oprukken der Rusten langs- de kust, waardoor de spoorweg van AVarna naar de Dio-broedsja is af gesneden terwijl het bombardement van de 'Russische vloot AVarna tusschen twee vuren 'houdt. Bulgaarsche aanvallen op D- o b r i t s jRussische troepen hebben in '.hevige gevechten de Bulgaarsche in fanterie, die verschillende aanvallen deed om Dobritsj te heroveren, mei zware verliezen afgeslagen. Zij trekken nu op BaJtschik terug, dat elk oogenblik wederom- in Russische handen kan zijn. Op 5 K.M. afstand van Silistra werd een BulgaarSch regiment, dal langs den Dionau opmarcheerde, (door een paar compagnieën Roemeensche wiel rijders opgemerkt en met behulp van Roemeensch© batterijen aan de overzijde van den Ronau onder een hevig flank- vuur genomen. D-o- Bulgaren trokken in wanorde terug, mieer dan 300 gesneu velden achterlatendide Roemeensche wielrijderscompagnieën namen nog 50 man gevangen. Volg-ens de „Times" hebben tot dusver niet minder -dan 40.000 tot 50.000 heilsoldaten, waaronder 9000 -muzikanten, dienst genomen in 'bet Engelsche leger. Te Glasgow heeft een ontslagen verminkte soldaat, die eenigen tijd in een 'munitiefabriek heeft gewerkt, bij een ruzie met een buurvrouw haar een hand granaat nageworpen, die te midden van. een groep toeschouwers ontplofte. Twee personen werden gedoocl en twaalf go- wond. In Parijs en Londen heerscht groot gebrek aan kindermeisjes. Volgens de „Jewisch Chronicle bestaan er plannen omi uit Canad.ees.che Joden een bataljon te vormen- In beslag. Van de Deensche pa- ketboot op Amerika „Oskar II", van Ko penhagen naar New-York onderweg, is na doorzoeking in Kirkwall de geheele brief en paketpost in beslag genomen. c— De aardappeloogst in Italië zal vol gens voorzichtige schatting 25 pet. be neden normaal blijven. In het Duitsche hoofdkwartier zijn, achtereenvolgens "de koning en de kroon prins van Bulgarije; Enver pasja, de vice-generaJissimus van het Turksch© leger; eu Bethmann Hollweg, de rijks kanselier, aangekomen. Dat zuil-en belangrijk© besprekingen worden. Zij zijn trouwens noodzakelijk, want even gevaarlijk alls de operatie der Bulgaren in Dobroedsja voor Boek arest, de Roemeensche hoofdstad is, even kritiek is de opmarsch dei' Roe menen langs den Boven Donau voor de Bulgaarsche 'hoofdstad Sofia.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1