Mo. 393 Dinsdag 13 September 1916 30e Jaargang Uit de Pers. 0-3 CSroote Öoriög» Uitgave van dl» «kami Venn. LUCTOR ET EMSRGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORST STRAAT 219. Bureau te Middelburg: FBKMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: «v'.erbaan Lo Coïntre - Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnemenlspriis Per 3 maanden fr. p. post. 18© Losse nummers„i-OS Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer liet 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. W 600 GERUST, »N GOD VERBLIJD. In Qicé gerust, in God verblijd. Ten alk® tijd' fei goede en kwade dagen, Dat is geloof, dat is genot. Dia! is "uw Heiland en uw God Voreeren en behagen. ïn God verblijd, iri God. gerust, Schoon c&ep bewust Van önvergcietbre zonden; Vertalen zoon, mleit slijk! bemorst. Maar rustende aan teems Vaders borst; Gweinigd en gevonden. ba God gerust, in God verblijd. Gok in den tijd f'Wjaarin de krachten slinken, Wiaar 't leeg en stil1 wordt omi ons heen. En wat ons1 meest onmisbaar scheen Bezwijkt on dreigt te ontzinken. Wat is' onmisbaar, wie dan. Hij Die, wat het zij Jtet wegvalt, blijft vervullen Het hart, dat door en voor Hem leeft, Be voorsmaak van d© dingen heeft 33de eeuwig duren zullen. N1C0LAAS HEETS. Bsiangrijk ar.twoord. Minister Gort v. d. Linden heeft de bezwaren van vrijzinnige zijde in de ai- deelngen der Tweede Kamer tegen liet nieuw voorgestelde artikel 192 der Grond wet inzake de financieel© gelijkstellingl van openhaar en bijzonder onderwijs kort en gioed beantwoord. K:0 .r t en goed, het doet den, naam van mr. Gort eer aan. Hij verwerpt in zijn antwoord de on juiste tegenstelling van openbaar en bijj- zonder onderwijs. De strijd gaat niet om openhaar of bijizonder, maar ban neutraal of confessioneel onderwijs. Ook verde digt hij het goed recht der voorstanders! van de vrije school, en wel op deze wijze: In een land met zoo uiteenloopende geestesrichting als het onze kan het OVerheidsonderwijs niet anders zijn dan mafuitraal. Voor een groot deel der na tie is dit onderwijs echter niet over een te brengen met de taak der ouders zboials godsdienst en geweten die voor schrijven. 'Die Overheid zeide: Gij zijt vrij, maar gij bekostigt uw eigen onderwijs en te vens dat van \iw medeburgers. Deze ongelijke* verdeeling van lasten wordt gevoeld als een onrechtvaardigheid. Subsidi-eering van het bijzonder onder wijs kan geen vrede brengen. Tegen hen, die meenen dat bij finan cieel© gelijkstelling de bijzondere school een voorsprong krijgt, merkt hij niet min der kort en goed aan: Bedoelt men, dat het neutraal onder wijs ten achter zal raken bij bet con fessioneel©, dan moet deze overweging beantwoord worden door de opmerking, dat het niet tot 'de staatstaak behoort partij te kiezen tusschen deze beide methoden van onderwijs.. 'Die openbare school is niet neutraal omdat neutra- liteat de beste vorm van onderwijs is, maar omdat de openbare school geen ander dan neutraal onderwijs kan ge ven. De openbare school mag niet. ont aarden in een propagandamiddel tegen liet. confessioneel onderwijs. En aan. diegenen, welke met hun aan dringen op „waarborgen van deugdelijk onderwijl" laan het Christelijk onderwijs zijn confessioneel karakter willen ont nemen, antwoordt hij: Men vreesde, dat de wetenschappelijk heid van het onderwijs zander gelijkheid van eisc'hen zou kunnen lijden. Het is de vraag, wat men onder wetenschappelijkheid van het lager on derwijs verstaat. Wil men niet dat het onderwijs reke ning houdt met hetgeen volgens den Egbel of de traditie der kerk wordt .geacht vast te staan, dan wil men in bet wezen der zaak de vrijheid van onderwijs niet. Zij, die den Staat geroepen achten partij te kiezen en op grond van de wetenschap de onaantastbaarheid van leerstellingen op de liagere school niet willen erkennen, moeten zich verzetten niet alleen tegen de gelijkstelling, maar eveneens tegen elke subsidie. Doch zij dia de vrijheid van onderwijs willen 'eerbiedigen, moeten niet verlangen, dat die vrijheid door middel van deugde- lijfeheidseischen wordt ondermijnd." Men bedenke voorts, aldus de minister, dat het voorgestelde artikel 192 is een coïnpromjis, een overeenkomst, waarbij ieder wat, van zijne eisehen had los te laten. Zij die niet geheel lx:vredigd zijn. hebben zich af te vragen of het beter is den strijd, die ons volk reeds zoo vele jaren verdeeld houdt voort te zet ten, dan wel- vrede- te sluiten op voor waarden, die men als volledig over winnaar niet zou onderschrijven. De 'schoolstrijd verdeelde ons volk in twee 'kampen en beheerschte gedurende vele jaren onze politiek. De verbetering van de salarissen en van de opleiding der onderwijzers bij het bijzonder, Zoowel bij het openbaar onderwijs, algemeen erkend als eerste voorwaarde voor hoo- gere ontwikkeling; bleef uit. Aon er kende eisghen van paedagogie, psycho logie en methodiek werd noodgedron gen weinig of geen aandacht besteed. De verlenging van den leertijd kon nau welijks worden verwacht. De ontwik keling van het Lager 'Onderwijs weid al dus gestuit en de politieke strijd breidde zich intusschen uit op ander gebied, waar verschil van levensrichting den doorslag niet behoefde te geven. Door aanvaarding van het compromis zal dit lalles veranderen. In de natie leeft het vprlangen naar hoogore ontwikkeling. De opvoeding der kinderen is in de eer ste plaats de taak der ouders. Die leus zal ook nu tot haar recht komen. De vrijheid v,an beweging zal de dus ver in den strijd gebonden krachten dienstbaar maken aan de ontwikkeling vian ons volk. Die voor de opvoeding der jeugd verderfelijke klove tusschen gezin en school zal zijn gedempt. Niet alleen de confessioneel-en, maar ook vete andere ouders, die geen vrede kunnen hebben met de gedwongen neutraliteit der Openbare school, verkrijgen hun vrij heid Om het onderwijs hunner kinderen naar eigen inzicht te leiden. Een vrijzinnig minister die het zoo voor de vrijheid van onderwijs en het goed recht der vrije Christelijke schooi op neemt, het 'is een gebeurtenis, waardig met de meest mogelijke ingenotme'nlhieid te begroeten. Natuurlijk met financieele gelijkheid al leen is de schoolstrijd niet te bezweren. De vrije school regel! blijft het ideaal. Eon nuchter vermaan. Een Engeisch weekblad (The Nation) schreef dezer diagen ©en nuchter woord in 't bellang van een spoedigen vrede. Hij doet daarbij een beroep op het nuchtere verstand van zijn eigen volk. Uit dit belangrijk schrijven nemen wij 't onderstaande over. Waren er maar vele zulke Engelschen (en Duitschers). En da waarschuwing heeft grond. Ja pan en Amerika spinnen er wel bijl dat Engelland zichzelf zoo wegwerpt. Wij lezen: „Dez© oorlog heelt nu twee jaren ge duurd; wanneer Jiij mei dezelfde ver liezen van levens en goed nog twee jaar wordt voortgezet, dan zal zich voor do oogen der Aziaten en Afrika ners een geweldig kerkhof uitstrekkiein, waarop het beste ras der wereld, het Arische begraven ligt. Dieze zullen dan het Christendom als een mislukking bet- schouwen en mleenen, dat de Euro- pe-esehe cultuur terugkeert naai- den tijd der barbaren. "Het zal den voomaamls'- ten strijders, Engelschen en Duitschers duidelijk worden, dat het ideaal der wereldheerschappij bij geen van beiden heeft stand gehouden, want terwijl de wederzijdsche vernietiging door geheel Europa woedde, hebben ide Vereenigdia Staten in ongehoorde matei van deni oorlog geprofiteerd. Een geweldige wel stand heerscht in Amerika, terwijl bij ons de prijs van alle levensbehoeften met 60 pet. gestegen is. Als de vred-et ge-sloten is zal deze welstand, gezamieto.- lijk met het ontbreken van dienstplicht, -een kolossaal' aantal Europeanen naar Amerika lokken. Het Europ-eesch bloed bad legt 'eenvoudig den handel en de macht der wereld in hanid-ein der .Ver- -e-enigde Staten, en wanneer na den oorlog door den volkeranhaat tusschen de Eiuropiees'che mogendheden ook nog de handel wordt belemmerd, dan zal Amerika hierdoor telkens nieuwe mark ten kunnen veroveren. Amierika'si be volking is' reeds twee-maal zoo groot als' die- van Engel-and -en daar zijn na tuurlijke 'hulpbronnen onuitputtelijk eau de belastingen er veel- lager zijn onlo-et het een groote .aantrekkingskracht uit oefenen op allen, die er aan twijfelen, dat de -schafle, door de groote ver woesting aangericht „ooit hersteld kan worden." „Da vaeding in Europa." Under dezen titel heeft de „N. R. C." een blijkbaar van deskundige zijde af komstig artikel, waarin met kracht van argumenten en kennis van zaken betoogd wordt, dat Europa, dat ook de neutrale landen in groot gevaar staan te gera ken, wat jh un vo e d i n g' betreft. Dat een hong ersnood mogelijk is. Ten minste zéér groot gebrek. Het blad wijlst er o.a. op, dat de aan voer uit Rusland afgesneden is, dat, er voor aanvoer uit Z. Amerika geen scheepB'rfuimte genoeg is; dat de oogst in N. Amerika belangrijk kleiner is, dan verleden jaar, dat er veel te weinig voed sel y voor runderen en varkens en tein- digt dan: „De vraag' van de volksvoeding dringt zich als een dreigend spook op aan oor logvoerenden en neutralen. De productie Vermindert door het dik wijls ontbreken va,n de bekwaamste be drijfsleiders- en door gemis aan arbei ders. Ook door vermindering van de hoe veelheid mest. En dit niet alleen in de oorlogvoerende lauden. Ornze schepten met Chilisal-peter zijn in h-et voorjaar aan gehouden, m-et het gevolg, dat o.a. de aardappelooigst belangrijke -schade lijdt. Het onontbeerlijke superfosfaat gaat ont breken, om-dat de pyriet (tot de berei ding vereischt) niet wordt doorgelaten. De productie Vermindert aan alle zijl den. Ook de uitvoer. De behoeften nemen toe. althans in de oorlogvoerende landen. Zal Europa voor een hongersnood ge spaard blijven? Zoo de oorlog nog lang duurt, moet de vraag ontkennend beant woord Worden. Overigens is het de vraag, in welke mate men bij- de vermindering van voor raad slaagt in een «stelselmatige vermin dering van verbruik, /.o-odat de vermin derde hoie-Veelheid evenredig wordt ver deeld, om een tijdelijk of laatstelijk ge heel ontbreken van voorraad te voor komen. Het, is een dwaling-, wanneer men bij het -geVaair uitsluitend op Duitse hl and en Oostenrijk het oog Vestigt. Ongetwijfeld veirke-aren deze rijken op- het oogenblik in de moeilijkste positie, doch zij zijn als belegerde vesting gok het best geschikt ,om een organisatie te schep pen, ten einde het gevaar tie beperken. Zoo- eï -een geheel® ineenstorting mo-cht komen, is than-s nog niet te voorzien, waar d-ez-e zich het eerst zal openb-aften. D'e grootste waakzaanthaid i-s' zeker ook voor Nederland een dringende teisch". Nu het niet de Stand." is die op de aardbevingen wijlst, maar een bLad als de „N. R. C.", die van dreigend volks gebrek spreekt, zal men nu 'letten gaan o-p de oolrd-eelen Go-ds? vraagt het Friesch Dagblad. En zich voor Hem verootmoedigen? Mocht dat nog de uitwerking zijln! H ij! toch is taachtig te Verloslsen. Beknopt overzicht van den toestand. Vreemd gerucht doe t de ran de. We schenken er niet veel geloof aan en dringen er bij- onze lezers dan ook krachtig op aan, om het onder het groot ste voorbehoud te aanvaarden. Wie bedoelen' het gerucht in d© laatste dag-en verspreid over belangrijke dingen, die op -het Westelijk oorlogsterrein te wachten zouden zijn. De DUitscihers zouden het plan heb ben opgevat om hun front in 't Westen o-ver een fli-nken .afstand te „verkorten", pui daardoor gelegenheid te krijgen de noodige troepen vrij- te maken voor een afr-ekening met Rusland, terwijl in het Westen met mind-er troepen maar met jm-eer kracht de verdediging kan wo-rdert volgehouden. Een Havas-telegram zinspeelde Zaterdag reeds op het, gerucht. Het merkte op, dat, wanneer het tot een dergelijke „inkorting" van h-et front komen zbu, waarop de publieke -opinie, volgens het telegram, van Duitsche zij-de werd voorbereid, deze het gevo-lg zijn zou van den onweerstaan- baren druk door de geallieerden uitge oefend. Ziehier het bewuste gerucht. We geven het v-oor wat het is. Zoolang er zich op het front geen aam wijzingen voordoen, die er een zekere waarschijnlijkheid aan geven, diene men er uiterst terughoudend tegenover te staan. Op h-et -o-oriogsterrein doen zich nog geen teekenen voor, die op een inkorting van het Westerfront wijzen. Verrassingen kunnen zich natuurlijk al tijd voordoen. De geallieerden hebben tot dusver nog steeds succes gehad met hun pogingen om het vijandelijke front af te knabbe len. 'tis of er nu een pauze intreedt Een merkwaardige stilte. Alleen in de lucht is levendige activi teit te constateeren. Den 9den wierpen 10 Fransche vliegers 60 bommen van 'zwaar kaliber op be langrijke militaire fabrieken ten Zuiden van Brugge. Het bombardement, dat van een hoogte tusschen 400 en 800 meters uitgevoerd werd, had goede uitwerkingen. Dienzelfden nacht werden 140 bommten geworpen op de kampementen en munitie depots ten Noorden van de Somme-Py. Hevige ontploffingen werden waargeno men. Ten slotte hebben Fransche luchteska ders met veel isucces 20 boanhien van zwaar kaliber geworpen op de kazerne en het vliegkamp vain Sarreburg, waar schade werd aangericht. De Duitsche bladen gaven hun voidoe- ntiing te kennen over den val van Si- listriia. Bijzonderheden zijn nog niet bekend, d-oc'h hot feit, dat de laatste stad van h-et in 1913 aan Bulgarije ontnamen ge bied weder bezet is, geelt de- „Lokal An- z'eiger" aanleiding te sc hrijven, dat het eerste gedeelte van het strafgericht, dat Radoslavof Roemenië voorspelde, thans vol trokken is. Moraht schrijft in het „Berl. Tagebl.", dat het veldtodhfeplan van Roemenië ern stig in de wiar is gestuurd en legt vooral den nadruk op den moreelen indruk, dien het feit op de Pioemeniërs zal maken. Hij schrijft verder: Wellicht heeft men bij -het opmaken van het Roemeensche oorlogsplan niet voldoende er rekening mede gehouden, dat de bekwame gene rale staven van Duitschland, Oostenrijk en Bulgarije reeds sedert lang het zwakke punt van Roemenië hebben ontdekt. De linkerflank van het optrekkend Duitsoh- Bulgaarsche leger is thans veilig, een op roer in de Do-broedsja ontketend, terwijl de Russen en Roemenen, die in het. smal ste gedeelte van de Dobroedsja staan, in -een niet benijidenswtaardigen toestand zijn gekomen. De Engelschen vorderen ten slotte aan de Struma. Hun detachementen, die eergisteren de Struma waren overgestoken zijn in den namiddag de rivier Nechori overgetrok ken. Zij; hebben verscheidene plaatsen bo ven het Tac'hinonieer genomen. Nia hevig verzet sloegen zij den vijand uit het dorp Orcor-mian, ten Oosten van Bagrektorman en van boven en beneden- Gudeli en uit Novoljen. Hoe ziet ,een Zeppelin in de lucht eruit? D-e „Daily News" beeft naar aanlei ding van de- artikelen in d-e- bladen bij de laatste luchtraid naar Louderf ver scheidene antwoorden ontvangen op dé bovenstaande vraag. Dit blad votn-d: een zilveren vis-ch, een gewekliu© slang, een staaf gepolijst staal-, een zilveren schiet spoel (uit de naaimachine), een verlicht horizontaal potlood, een stoomboot zion- de-r schoorsteenen, een rood-gilo-eiendie -sigaar enz. Waar is de oude ■vergelijking met. een worst gebleven? \Y,aar lijkt een bran dende 'Zeppelin op, die door de ruimte naar beneden valt? De volgende be schrijvingen warden gegevenEen wel- dadigheidsvo-orstelling gegeven -door een onwaardige, een in gloed staanide groote ketel, een duivel uit lagere regionen, een -vulkaan in de wolken, een spook vain 'don Broeken, een overvloed van vallende vuurpijlen, Satan uit den he mel vallende, de staart van een komeet, een vu-urwerkvertooning, een wil-d-e or kaan van vuur, oen brand-end® wo-lk,. enz. Lady Colebrooke aan ds draaibank. „In een tentje op een bazar voor de geallieerden toont Lady Colebrooke haar lamst als draaister van granaten, welke kunst zij geloerd heeft; in de mu ni ti-e-werkplaatsen van Engeland. Zij was de eerste- Engelsche clame, die zich vrij willig ter beschikking gesteld had voor -dezen arbeid." Dit is' -eon bericht uit de Amerika,an- scbe „Evening Post." Voo-r „hoeveel" roem deze lady in haar knust bewon deren mag, lazlen we er niet bij. Maar we zouden zoo 'zeggen, dat althans zulke- arbeid niet -op een liefdadigbeidsl-bazar thuis behoort, 't Gevalvan betamelijk heid -moet èn bij de-ze „kunstenares" èn bij die naai- haar kunneni zien al zeer zijn afgestompt. Een anecdote van Ludendorf. Na generaal Ludendorf onderchef van den, Duitsch-en generalen staf is géworden- en zijn naam wat meer genoemd wordt, doet ook d-e volgende anecdote van hem de ronde: Een boerenjongen uit TNa#- falen had zich in één der gevechten, btjji Lodz zéér onderscheiden tem de kHizrid kende hem' het IJzeren Kruis toe. Von Ludendorf zou den dappere 't el©re- toeken uitreiken. Naar bet gezicht Va» den soldaat te oordoelen was zijln scbletrp- zinnigheid niet, zoo groot als zijn moest en Ludendorf betwijfelde sterk, of dm Westfaler de beteékenis van het ©ereme taal Wel begreep. „Zon je niet liever honderd thaler heb ben?" vroeg hij den dappere. Het gezicht van den aangesproken© bet gon er nog minder slim uit te zien,. „Kijk eens", zei de generaal, „dit ijze ren kruis heeft niet méér waarde da» een paar thaler .Zou ik er je niet lie ver 100 thaler voor geven?" Een oogenblik zweeg de Weid. „Bitte, Excellentie", sprak hij toen, „geef mijl geen honderd thaller, maar acht en negentig en het ijizletrön kruis". Von Ludendorf lacht hiet spoedig). Maan nu lachte hij dan toch hartelijk! „Vanavond zal mijn oppasser je hon derd thaler brengen I" zei Ludtendorf, deirt soldaat op den schouder kloppend. En- zoo gebeurde het ook. De soldaat kreeg het IJzeren Kruis bovendien. Korte Oorlogsberichte». In Pruisen worden weerbare man nen opgeroepen, die do Roemeensche taal ken-nen, ten einde als tolk aan het Rotei- meensche front diens't te doen. De suiker wordt hoe langer hoet SchaOrscher, gelijk ook wij in Noderiandï ondervinden. -In Berlijln .wordt 'nu in plaats van suiker saccharine in pakjes van 20 gram Verstrekt, die evengroote zOeifkraciit hebben als 9 kilo suiker. In Zuid-Afrika is een proces' wegens hoogjveirraad begonnen tegen twete man nen, die beschuldigd zijn van aanstoken tot -een tweede rebellie. Generaal De Wet, die aan de hégeering omtrent dte bewe ging inlichtingen gaf, verklaarde dat bijl de -geheele zaak had afgeraden. De Duitsch-e vlieger-kapitein Bölcfcet heeft voor de 22ste maal een vijandielijkis machine naar beneden geschoten. Het aantak gevangenen, alleen dooft de Fransche troepen ten Noorden dn tew Zuiden Van de Som-me sinds den 3en) Sept. gemaakt, bedraagt 7700, onder wie 100 officiereu. Minister Helleputte is te Havre te ruggekeerd. De .gevolgen van hiet autoi- ongeluk, waarvan de minister het slacht offer werd, doen zich echter nog gevdet- len en bet. z-al nog enkele Weken duren, alvorens Z.Exc. geheel hersteld zal- zijn,, Te Boedapest zijn thans 100.000 vluchtelingen uit Zevenburgen aanglekoi- rne-n, van wie 20.000 tot den besten stand beho-oren. De hotels in de stad zijn stamp vol. Niettegjenstaande dezen grootten toe vloed van vreemdelingen is er tie Boeda pest volstrekt geen sehaarschte aan le vensmiddelen. Eieren, ham en boter zijn gemakkelijk te verkrijgen. - Er is een nieuw soort wondverharMi uitgevonden tér verzachting van de pijln.. Het middel is eenvoudig. Het bestaat uit een doorboord plaatje celluloid, dat op de bl-oiote wond wordt gelegd, voor zij verder wordt behandeld. Het resultaat isü dat bij de behandeling Van de wond het verbandmateriaal niet behoeft losge trokken te worden maar dat dit zonder pijln kan weggenomen worden. - De Sultan van Turkije is als een moderne Nero, aan het dichten geslagen en heeft een gazèle, leen soort Van Turkisfch lyrisch -gedicht gemaakt, dat aan den onder-gienieralis'simus Enver pasja opge dragen is len de heldendaden van dle( Tui'ksche troepen aan de Dardanelles verheerlijkt. In dat gedicht zeg de Sul tan, dat de Tulrksche soldaten met gpd- delij'ken bijstand de onstuimige aanvallen van de twee grootste vijhnden van den. Islam hebben afgleslagen, die in het hart van. den Islam wilden binnendringen; maar ten slotte, toen zij hun zwakte in zagen, moesten vluchten. In een drukke straat van Londen verheft ineens een man zijn stem1 en biedt allerlei gesmolten stukjes ahiminimum, v-ormlooz© stukjes ijzer en gebarsten ko- gelscherven aan, allemaal afkomstig van de bfj- den 1-aatsten aanval o-p Engeland verongelukten L 21. Wie de bekende sou venirwoede van de Engelschen kent. be hoeft zich niet te verwonderen, d-at de man in -een oogenblik uitverkocht is. Daar komt echter een Tommy óp het groepje af. Het is een officier: „Goed© menschen, het 'spijt mij, maar ik moet u- verzoe ken mij- onmiddellijk de stukjes mn het luchtschip over te reiken. Het is van- militair belangt" En niem'and aarzelde zijn pas 'duur veroverd souve-niertje al- te geven. Diat d-e koopman zich infus- schen uit de voeten gemaakt had, spreekt! vanzelf.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1