Vrijdag 8 September 1916 30e Jaargang
D® Qmoie Oorlog,
Bsmitad,
No. 290
De Zeeuw
Uitgave van
dt üfaamL Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VOBSTSTRAAT 2»»,
Bureau te Middelburg:
KMA F. P. DHU1J - L. BURG.
Drukkers:
«vierbaan Lo Cointro - Gooa.
Geboortecijfers.
Het is noodig dat wij af fetti too op
dat terrein leeus enkele cijfers lalen spre
ken. Wij doen het ditmaal aan die hand
van anededeelingen van den Directeur van
het «toteaaJ Bureau voor de Statistiek,
oir. Methorst, omtrent het geboortecijfer
in vtvscliillcinde landen.
Vain. 18711875 was het geboorte
cijfer in Rusland 60 per duizend; in
Servië 47, in Wurlemberg 44, in Au
stralië 42. Het blijkt, dat het geboorte
cijfer 4060 per duizend bedroeg.
In het tijdvak 19061910 was het
geboortecijfer per 1000 in Rusland bo
ven de 40, in Servië ongeveer 40, in
Ierland 28.4, in Frankrijk 20. Nederland
komt op een lijst van 25 llaindien als
no. 14 van bovenaan voor; cm lager
geboorte-cijfer hadden 13 landen. Het
geboorte-cijfer was in Nederland 29.6.
In 1914 was1 het geboorte-cijfer in
Frankrijk 18, in twaalf dopartcimtenten
zelfe! 15 per duizend.
Sinds 1876 is er in. het geboorte
cijfer van Nederland een grooto daling
te bespeuren.
Het: geboorte-cijfer in ons land nader
besprekende, wees spr. er op, dat het
geboorte-cijfer in het Zuiden grooter is'
dan in het Noorden. Dit was per 1000
gehuwd© vrouwen beneden de 50 jaar
bij de Katholieken 287, bij de Prote
stante» 214, bij de Israëlieten 157, bij
hen, die geen godsdienst hadden, 88.
Het. laagste geboortecijfer komt voor
in Noord-Holland.
Merkwaardig is het verschil tusschen
het platteland en de steden. Voor 1900
was het geboorte-cijfer hooger in jde
steden dan op het platteland. Na 1900
kwam een ommekeer en was in de
stad het cijfer veel lager, dan op het
platteland.
Be&e cijfers zijn inderdaad verontrus
tend En zulks te mieer dewijl 'zij te
vens de graadmeter zijn van da gods
dienstige gevoelens der meerderheid
van tmenige bevolking, ook die van Ne
derland.
Wij hebben nimmer gehoord dat mi'.
Methorst iemand is van chr. beginselen-
Maar zoo hij iemand is van vrijzinnige
beginselen, dan is hij een geestverwant
van den Franschen geleerde Paul Leroy-
Boauïiett, die niet minder dan hij tegen
de beperking der geboorten gekant is.
Hij schreef hiervan in de „Econo-
miste Francais"
„D» oorzaken van het steeds dalen
van het geboortecijfer zijn weil bekend.
Het isi de uitdrukkelijke wensch tier
ouders het aantal familieleden tot op
een minimum te beperken. En dit is
niet meer, gelijk vroeger, gevolg van
familietrots en vrees voor vterdeeUng
van het verworven vermogen, het is
thans ook een gevolg van het egoïsme
der ouders, van vrees voor plichten en
zorgen welke geboorte en opvoeding van
kinderen medebrengen, het is ook
dit moet gezegd worden .gevolg van
het steeds materiaal onnhoog willen en
van het heidendom dat onze scholen
leeren. Ik'overdrijf niet, indien ik be
weer, dat van de 10 echtparen er-
minstens twee zijn, die in het geheel
geen kinderen wensclren, dal. van de
rest de helft zic.h met één kind, pn-
verschillig van welk geslacht, verge
noegt en dat de overigen twee kinde
ren al welf het maximum vinden, dat
zij zouden wensclren.
..Uitgezonderd moeten alleen worden
3gir.»i.rwkfMajwnrr,r ■■B,M»s»CT»ipgaw«saagCTaiM»jauju> ijimm—weasw
FEUILLETON.
Sezocht en gevonden.
4)
Neen, juffrouw, de vrouw behoort
niet op de ópenbare plaatsen, evenmin
in de vergadering als in de werkplaats';
de vrouw behoort thuis bij de kinde
ren. Haar taak is het, hol huisgezin
te besturen. En wat ik denk van vrou
wen-kiesrecht, dat zult u gemakkelijk
kunnen raden, nu u weet welk stand
punt ik ten opzichte van de vrouwen
beweging inneem. Ook het vrouwen
kiesrecht acht ik allereerst eeir zon
dig iets, daar naar mijn meening in
strijd is met den wil Gods, neergelegd
in Zijn Woord. Toch wil ik daarmee
niet zeggen, dat er niet één vrouw
recht zou hebben mee te stemmen.
Wanneer een vrouw haar man verliest,
die em 2aak had, en die vrouw, weduwe
geworden zijnde, hand moei werken om
de zaak te handhaven en zij dus nood
gedwongen denzelfden arbeid verrichten
moet als haar overlieden man: wanneer
zij ook moet betalen dezelfde belasting,
als toen haar man nog leefde, zie juf
frouw, dan voel ik er nog wel iets''voor,
om die vrouw kiesrecht te verleenen. En
die families, waarin de Tijdgeest nog
niet is doorgedrongen en die naar bin
nen en naar buiten toonen nog pen
godsdienstige overtuiging te bezitten."
Zoo moeien liberale menselien al
waarschuwen tegen de verderfelijke ge
volgen van de liberale levensbeschou
wing.
Een -waarschuwing blijkens bovenge
noemde cijfers ook voor ona land niet.
overbodig.
Zouden zelfs mogen wij vragen
wol alle mienschen die nog een gods
dienstige overtuiging bezitlen. hier vrij
uitgaan
Beknopt overzicht van den toestand.
'De benoeming van den bekenden Rus-
sischen grootvorst Nicolaas Nicolajewitsj
tot opperbevelhebber van het. Russische
leger, dat de Bulgaren moet bestrijden,
bevestigt dat Rusland met het zenden
van zijn leger door de Dobroedsja groo-
tere plannen heeft, dan alleen Roemenië
te helpen. i
Deze krachtige militaire persoonlijkheid
zal wel, evenals zijn lastgevers, het oog
gericht hebben op Konstantmopel,
Evenals in 1828 zal Rusland de Do
broedsja ook nu beschouwen als het voor
portaal van den weg, die naar Konstan-
tinopel leidt, zooals liet ook in 1854,
maar toen met minder succes, wilde doen.
Daarom is er grond voor het vermoeden,
dat in bet gebied tusschen Donau en
Zwarte Zee groote dingen op bandon
zijn.
Wjat er zich nu afspeelt hebben we
ids het mogelijke voorspel van ingrijpen
de gebeurtenissen met groote aandacht te
volgen. 1
De Duitschers en de Bulgaren hebben'
reeds lauweren kunnen oogsten op hun
pad in de Dobroedsja, of juister gezegd
het oud-Bulgaarsche gebied, dat. in 1913
door Roemenië is geannexeerd.
Het Roemeenscihe steunpunt Tutrukan
was het eerste doel en dit is thans wer
kelijk bereikt.
Jubelend maakt Berlijn bekend:
„De regimenten Duitsche en Bulgaar-
sohe troepen hebben de krachtig versterkte
stad Tutrukan stormenderhand genomen.
Zij namen daarbij volgens tot nu toe
ingekomen berichten meer dan 20.000 ge
vangenen, waaronder 2 generaals en 400
andere officieren. Meer dan 100 kanonnen
werden buitgemaakt. Ook de verliezen dei-
Roemenen aan dooden en gewonden zijn
zwaar.
Aanvallen van sterke Russische troe
pen op Dobric zijn teruggeslagen".
Verondersteld wordt nu, dat de Bul
garen en Duitschers het oog gericht heb
ben op de overzijde van den Donau en
op de Roemeense he hoofdstad Boekarest.
'tZou natuurlijk een groot waagstuk
worden, wanneer ze naar de overzijde
van den Donaü trachtten door te dringen
en tiaar de Roemeensche hoofdstad tracht
ten op te rukken.
Doch er zijn vele hinderpalen op den
Weg, die naar Boekarest leidt.
Alleen door verrassing ware iels te be
reiken.
u
Op het Russisch oorlogsterrein hebben
do taai zich Sn hun stellingen vastklem
mende centralen op verschillende punten
den druk van de overmachtige Ilussir
sc'he troepen moeten ondervinden.
wat bet ondergeschikt zijn der vrouw
aangaat, wat u daar juist slavin geliefde
te noemen, dat is heusch zoo erg nicit.
Neen, als man en vrouw beiden leven
naar Gods wil, als zij zoeken Zijn weg
te volgen, dan de zal de man de vrouw
en de vrouw den man dienen. En dan
zal de vropw ook werkelijk niet alleen
haar loon vinden in het werk, dat zij
verricht, "doch zal zij haar dank weten
in de liefde van haar man, en zoo zij
kinderen heeft, in de aanhankelijkheid ha-
rer kinderen. Neen, juffrouw, in den Cihris-
talijken huwelijkstaat zijn er geen slavin
nen. Daar zijn alleen vrijen, zoowel man
nen iaJs vrouwen, lovende en dankende
God, jubelende en juichende in Zijn ge
nade en liefde".
„Ah! Eindelijk hebben we je gevonden,
Hetty Vian Duijl heeft reeds verscheidene
malen naar je gevraagd. Had je zoo'n)
ernstig gesprek met mijnheer Verlande,
Helena?"
„Och neen, mama, we hadden het over
bet boek, dat ik van mijnheer cadeau
gekregen heb".
„0, juist, maar mijnheer Verlande, u
zou toch zeker niet willen, dat mijn doch
ter zulk een schepsel werd als het ideaal,
dat daar in dat boek geteekend wordt?
'Dat kan ik mij tenminste niet voorstel-
Ten Noorden van Dwinsk verdreven de
Russische voorhoeden, na de Dunarivicr
te zijn overgestoken, den vijand uit zijn
loopgraven en maakten zich van een klein
gedeelte zijner stelling meester.
Verder meldt Petrograd:
„In de richtingen van Rrzezany ear Ha-
licz duurt de strijd met gelukkigen uit
slag voor ons voort.
„Den vijand uit zijne versterkte stel
lingen verdrijvende, rukten de dappere
troepen van generaal Stjerbatckef, den
vijand vervolgende, naar het Westen op
en naderden de rivier Narajowka, een
zijrivier van de Gnila Li pa, die zij voor
een gedeelte overschreden.
„In de streek van Halicz hebben onze
troepen den spoorweg HalicziSemir
kowtzeWodniki bezet en bombardeeren
met zware en lichte artillerie Halicz, waai
de vijand hardnekkig stand houdt en dat
door ons vuur in brand staat.
„Bij de gevechten van 6 September in
deze streek namen wij 45 officieren en
5600 soldaten gevangen, waarbij 22 Duit
sche officieren en 3000 Duitsche solda
ten en vijf Turksche officieren en 685
Turksche soldaten. De buit is nog niet
vastgesteld.
„In de Woud-Kurpathen duurt onze op-
marse'h voort".
Op het Somme-front hebben de Franseh-
Engelsche troepten het offensief in groo-
Iten stijl voortgezet en ook nu weer heb
ben zij een aantal voordeeten weten te
behalen.
Het (geschut spéélt als steeds de hoofd
rol in dezen grooten strijd. Volg'eite dtera
Amerika anschen contes'pondlent Karl Von
Wiegand schieten dtei geallieerden niet
minder dan 200.000 granaten pier dag' op
een kleinlen sector. Somsl Vermindert het
geschutvuur en wordt dan zwak en dof,
alsof het möe was!, en dan wtee'r alsof
de onzichtbare: dirigjeteïstaf Van hen, die
de slagen leiden, het sein had gegeven,
zwelt hun koor Weer aan, nu eens hier
dan weei- daar, mui (in het zuidten dan in
het noorden, tot de groote climax van
een ontzettend crescendo is1 bereikt, als
de duizenden kanomfen invallen.
Beide tegenstanders hebben 10.000 ka
nonnen in het Vuur', nïaar, naar de cor
respondent verbeemt, vuren de geallieer-
eerden ongeveer 10 granaten af tegen de
Duitschers één. De Franschen en de En-
gelschen, maar vooral de Eng|elstchen
'schijhen enorme maisba's .artillerie te
hebben, en liet grootste deel zijn van het
zwaarste kaliber.
Wat de sterkte der troepen, het aan
tal kanonnen en den duur1, d'ci hevigheid
'dep geVechtlem en de verliezen aangaat,
is de slag -bij de Somrae zonder voor
beeld in de geschiedenis', de slag bij
Moekden misschien uitgezonderd. Er zijn1
twee-en-teen-half maal zooveel troepen
meer bij' dezten strijd betrokken dan in
den volkeren slag bij Leipzig in 1813.
Volgens de „Petit Parisien" is het
Fraiisch-Engelsfche offensief te beschou
wen als de inleiding: t,ot leten offensief Van
groote jafmeting, waaromtrent de' generalei
staven van alle 'bondgienooten zijn inge
licht. Deze actie, die ondersteund wordt
doop gelijktijdige bewlcgirgpsn Op alle an-
dePe fronten hteeft een vooruit bepaald
doel in het (oog, zoodat de gebeurtenis
sen van de elelPsltvoIgende dagen met 'de
gPootste ispauning z'ij'n af te wachten.
Korte Oorlogsberichten.
Vijf lichtingen van het Grieksche
leger zijn opnieuw opgeroepen.
Iten. Verbeeld je, mijn dochter daar zit
tend in een eenvoudige huiskamer, een
paar kinderen rondom haar, bezig met
het lezen'van een actueel boek over de
vrouwenbeweging? 0, neen, kun je den
ken, dat is heelemaal niet goed voor da
vrouw. Daarbij past alleen een z.g. Chris
telijk boek of nog beter een preekeboeikje.
's Avonds misschien eens naar een con
cert oï schouwburg? Kun je begrijpen!
Thuis blijven moet cle vrouw, terwijl baar
man -naar een politieke vergadering is
of iets dergelijks. Als manlief dan is thuis
gekomen mag zij zorgen, dat hij een kopje
thee krijgt. Verder wordt een psalmpje
gezongen, wordt op 't-opgei gespeeld en
dan gaat men naar bed. "Dat zou het
leven moeten zijn van een vrouw 1 Dit
noemt men dan n-og gelukkig en blij hu
welijksleven. Doch ik zou daarvoor be
danken 'hoor en ik hoop, dat Helena nooit
Izoo'n main krijgt. Doch gaan jelui nu
mee maar de zaal? Straks begint reeds
bet bal en daar moet je toch zeker bij1
zijn Helena".
Samen gingen zij van uit het boudoir
naar de groote, hel verlichte zaal met
haai- geroezemoes en gezoem van door
elkaar klinkende stemmen.
„U blijft toch zeker ook wel bij het
~bal mijnheer", vroeg Helena aan Frits
Verlande, toen deze aanstalten maakte
Te Londen zal veertien dagen lang
een buitgemaakt Fokker-vliegtuig ten toon
worden gesteld.
Uit Lausanne wordt gemeld, dat
boven het meer van Konstanz een nieuw
soort Zeppelin, lang ongeveer 240 M. en
voorzien van vier schuitjes, een proef
vlucht heeft gedaan.
In sommige Duitsche forten vindt
men inrichtingen om zes geweren tege
lijk af te schieten. De draadversperringen
zijn meestal van staal. Sommigen zijn uit
een bijzonder soort prikkeldraad vervaar
digd. dat een schitterend licht afgeeft
als het doorgesneden wordt, zoodat dé
Duitschers op deze wijze een signaal kra
gen, waardoor zij precies weten waar dit
geschied is.
In de buurt van de DuiLschc loop
graven hebben de bezettingsmansohappon
de velden bebouwd en er verschillende
producten gezaaid. Hier en daar zijn op
geschikte punten voetbal- en tennisvel
den aangelegd.
De kimbtenaar van gezondheid te
Woolwich zegt in zijn rapport, dat de
Oorlog een slechte uitwerking heeft op
de gezondheid der burgerij, niettegenstaan
de bij hooger loon de kinderen beter
gevoed worden. Hevige ontroering, voor
al smart, heeft een ongunstigen invloed,
vooral op vrouwen en door deze op de
kinderen. Het Verbod om 's avonds naar
buiten schijnend licht te vertoonen belem
mert do luchtverversching, hetgeen een
reden kan zijn van de - stijging in de
sterfte -aan ziekten van de ademhalings
organen. Ook heeft overmatige arbeid
kwaad gedaan en de levens van zwakke
menschen verkort. De natuurlijke aanwas
der bevolking is nu zoo laag als zij se
dert 1891 niet is geweest
Het terugtrekken van 15000 man
feoeipen Van de Mexicaanse he grens schijnt
een aanwijzing te zijn, dat spoedig de
strafexpeditie tlegien Mexico zal wordénl
gestaakt.
Wegens het groote gebrek aan verl-
plegtend personleiel is 'in Pruisen tot de
mannelijke personien tot 55 jaar, die nog
niet voor den militairen dienst zijn op
geroepen, hlet dringtende verzoek gericht^
zich als vrijwillige ziekenvterptegers be
schikbaar te stellen.
Do Zeppelins, flite Boekarest be
zochten, hebben (er gewteldig! huisgehou
den. Er moet een onbeschrijfelijke- pa
niek onder de bevolking hebben ge
il,eérscht.
Uit Boekarest wordt genteld, dat del
Roemteensche regjeering aan de Fernie!-
weif Opdracht heeft gegeven om onver
wijld te beginnen mlet den boüwt van
twee kruisers elk Van 6000 ton voor de
Roemeensche vloot. Er staanook twee
pantsermonitors' op stapel.
Volgens een correspondent van de
Petit Parisien, die naar de Roemeensche
grens is gezonden, ondervindt de op-
rnarsch der Roemeniërs vertraging' we
gens moeilijkheden bij den aanvoer, van
levensmiddelen en het las li ge terrein.
De koning en koningin van Enge
land zagen op Windsor Castle de offii-
cieele film van den Sommeslag. De ko
ning was zeer voldaan en verklaarde,
dat het publiek niet genoeg dergelijke
schouwburgen kan gade slaan.
De Russische journalisten aan het
front krijgen hun paspoort, omdat hun
'werk aan de Pers van groote nationale
beteekenis is, daar het Rusland in staat
heen te gaan.
„Het spijt mij wel, juffrouw, dat ik
niet dan uw wensch kan voldoen. Ik
moet naar huis".
„Maar u komt toch zeker nog wel eens
aan, mijnheer, om nog eens verder over
dat boek te disputeeren?"
„Ik beloof bet u juffrouw".
Na afscheid genomen te hebben van
den gastheer en de gastvrouw, ging yer-
lande heen, 'bet hart vol, de gedachten:
verward. Dus was er in geen enkel op
zicht overeenstemming tusschen hem pn
Helena. Neen, ondubbelzinnig' had zij het
dien avond laten blijken. Waarde aan
Gods Woord, voor het praktische leven',
hechtte zij heelemaal niet. Het moderne,
onvrouwelijke met Gods wil spottende le
ven, dat trok haar aan, daar ging haai'
hart naar uit. Maar een zoeken om rust
te vinden voor haar eigen ziel, neen,
daar hoorde je haar niet over. Zooals
het nu stond was het wel zeker: He
lend de. Bruijn kon niet de geschikte
vrouw voor Frits Verlande zijn. Dat voelde
hij zelf nu wel het meest. Maar hij be
rustte er in, het leggende in de handen
van zijn hemelschen Vader, wetende, dat
wat God doet wèlgedaan is.
Drie jaren zijn sindsdien verloopen. Ver
lande heeft met goed gevolg zijri exa-
VERSCHWNT ELKEN WEWlOAGL
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. postf i.SS
Losse nummers0.06
Prijs der Advertentiën
15 regels f 0.50, iedere regel meer löofe,
3-inaal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaardes,,
Familieberichten van 110 regels fl.
iedere regel meer 10 ct.
stelt, den oorlog krachtig te blijven voe
ren
Do Russische troepen heioverdepi
sedert het offensief op 4 Juni j.l. 310ÖO
viork. werst, d.i. een oppervlakte valt
een vijfde meer dan België.
In Bosnië-Herzogewina wordeu door
do Oosten rijksc h-Hongaarsc hc regeeriftgj
ten gunste van de invalide Bosnische soi-
daten uit dezen oorlog 2 postzegel» uit
gegeven, die 3 maanden lang verkocht
zullen worden.
Te Sigmaringen is de rentmeester
Bassentin van Koning Ferdinand vast
Roemenië, die een groot tteol v,an hefc
vermogen van den Koning bij zich had
en door de oorlogsverklaring van Roem©
nië niet meer naar Zwitserland kon vluch
ten, gevangen genomen.
De „Westminster Gazette" schonk'
2000 pond voor het personeel van de
Londensche batterijen en vliegmachine®,
die den eersten Zeppelin boven Engelsen
gebied neerschoten.
Uit België is een groote voorraad
pruimen per trein te Aken aangekomen
die tegen 25 pfennig (15 cent) per pond.
aan de bevolking verkocht worden.
Een Russisch blad berekent, dat de
Oostenrijkers en Duitschers sedert heit
einde van Mei aan het Ttussisoh front
meer dan 900.000 man hebben verioaxsn.
De fabriek van Krupp, te Essen,
thans dag en nacht aan oorlogsbehoeften
arbeidende, telt piet minder dan 70.000
werkkrachten. 7000 er van zijn: vrou
wen.
Volgens de „Times" zijn bij den)
val van de Zeppelin op 3 Sept. boven)
Londen 16 Duitsche luchtschippers om
gekomen.
Do Koningin op reis.
Tengevolge van het aangekondigde Ko
ninklijk bezoek was het eiland Vlieland
gistermorgen reeds vroeg in feestdos ge
huid. Vroolijk wapperden de vlaggen en
de bewoners begaven zich tusschen 12'
en 1 uur naar den aanlegsteiger, waar
H. M. de Koningin om -1 uur per mo
torboolje „Colli" met Hein gevolg aan
kwam. Na begroeting door den burge
meester werd een welkomstlied door de
schoolkinderen aangeheven en begaf If.
M. zich te voet door bet dorp, waar
de Zeevaartschool, de kerk en het
Tromipfruis werden bezichtigd. Daarna
ging de tocht naar de haven.
Omi 2.30 vertrok H. M. per „Medufia"
naar Nieuwediep
O o r 1 o g ,s: w i n s t b e 1 a s t i n g.
Naar aanleiding van het bericht, dat
de oorlogswinstbelasting vermoede!jjklruim
400 millioen zou opbrengen, is het Ned.
Correspondentiebureau door den minis
ter van 'financiën gemachtigd tot de
mededeeling, dat dit cijfer volkomen uit
de lucht is gegrepen en dat mem aan
financiën geen enkel cijfer bezit aan
gaande de opbrengst dezer belasting,
waarvan de beschrijving pas begonnen
is', noch zelfs in staat is een ramingj
van de opbrengst te maten. Hel eenige
wat zich ramen laat is de ;op 160 mil
lioen te schatten oorlogswinst van. deni
landbouw over 1915, maar wegens het
sterke degressieve tarief der belasting zal)
daarvan misschien slechts 10 pet. in de
schatkist komen.
mens afgelegd en is derhalve reeds lang
van de Universiteit af. Hij is nu in een
der provinciesteden in de journalistiek!
gegaan en is thans hoofdredacteur- van
een daar verschijnend Chr. dagblad.
Nog altijd is hij ongehuwd. Bij de fa
milie De Bruijn is hij in den laatsten tijd
niet geweest, doch uit de bladen heeft
hij vernomen, dat mejuffrouw Helena de
Bruijn in verschillende plaatsen lezingen
houdt over de emancipatie der vrouw.
Ook in A„ waar Verlande woont, zal
zij komen.
Het zou een vergadering worden met
debat.
Verlande zou er heengaan en misschien
ook d-ehatteeren, hoe moeilijk het hem
ook vallen zou tegenover haar. In zijn
gedachten ziet hij haar nog voor zich,
met dien blos op de wangen, hartstoch
telijk 'haar denkbeelden verdedigend tegen
over die van den bewusten schrijver.
Hij hoort haar weer zeggen, dat zij, 'ais
het leven der vrouw was zooals de Chris
telijke samenleving dat wenscht, het eerr
ramp zou vinden vrouw te zijn! En wat
voor leven heeft zij dan nu?
(Wordt vervolgd.)
I
G l Jr&t'IjtiS
