Mo. 268
Maandag 14 Augustus 1010 30e Jaargang
FEUILLETON.
Goud uït schuim.
Oe Groet© Oorlog...
BigiiieiiiiaiïU.
*2)e Zeeuw
Uitgave van
ée Xaanal. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes;
UUGE VORSTSTRAAT 219
Bureau te Middelburg;
HM A F. P. DHU1J L. 8UKG.
Drukkers:
.mlerbaan Le Cointr® - Goes.
■llULIM—g
Misplaatste ergernis.
Het. Vaderland maakt er baron
Van Wijnbergen een grief, van dat bij
aan cfo regeering gevraagd heeft of de
indiening van een wetsontwerp tot ver
betering der onderwijzers-salarissen, kan
worden tegemoet gezien, het blad acht
dat deze vraag met te pas kwam uit zijn
mond, omdat baron v. Wijnbergen tegen
de verhooging van de suecessierechteii
stemde.
Re opmerking is tamelijk mal.
Omdat iemand principieel bezwaar te<
gen een wetsontwerp heeft, zou hij moetien
zwijgen over verbetering der onderwij
zers-salarissen
Ons dunikt ©en vrijzinnig blad moest
het toejuichen dat. een man van Rechts
op deze verbetering aandringt, nu, ter-
wijl al ie man van Links over die nood-
zakcbjjike verbetering zwijgt als een Ruit
te her.
Doch, 't is wiaar ook, het onbehaag
lijk gevoel ter Linkerzijde door dat zwij
gen. van links .gewekt, wordt door dat
spreken van Rechts verergerd. Links komt
door dat spreken van Rechts nog meeï
verlegen te staan.
Immers het feit ligt er nu eenmaal
dat in het concentrati e-p rogram van 1912
ver hooging van de onde r w ijz ers salaris sen
een ..dringende eisch" werd genoemd, en
bij de verkiezingen van 1913 met deze
concentratie-belofte door de Liberale Unie
aardig is geschermd geworden. Er zijn
destijds verwachtingen opgewekt, ten
tram feu behaald, als vrucht waarvan een
vrijzinnig ministerie is opgetreden.
En nu heeft dat ministerie de onder-
wijzers van den aanvang af hitter teleur
gesteld. Het heeft alle verzoeken om ver
betering der salarissen van onderwijzers
terstcsKl afgewezen. Reeds m December
1913, bij de behandeling der Staatsbe-
grooting, deed het zulks.
De Liberale Unie heeft toen hierin be
rust. Zij wilde „de regeering niet in haar
taak bemoeilijken".
Nu de oorlogstoestand is ingetreden,
en ook in de gezinnen der onderwijzers
het steeds meer begint te nijpen, ware
een ernstige aandrang van die zjjde, dit
gevoelt men wel, zeker geen overtollige
weelde geweest. Salarisverbetering is toch
nu niet. minder dringend noodig dan in
1912! En er is toch nog een concentratie-
program ook!
Doch men zwijgt.
Men gevoelt dat aan die zijde spre
ken moeilijk gaat.
Maar dan behoorde men ook den
nianneiu. van Rechts dankbaar te zijn,
dat zij deze moeilijke taak overnemen.
Rechts heeft geen bijzondere verplich
tingen, het zit niet. vast aan zijn antece
denten, het ging niet uit op kiezers-
vangst, en zocht geen onderwijzers uit
om, als van ouds bij Links de gewoonte
^s' verkiezingsagenten te dienen.
Wie beter dan een man van Rechts
kon het daarom voor de belangen, dei
onderwijzers opnemen?
De verlegenan.
In verhand met bovenstaande zij nog
eens herinnerd hoe het in December 1913
ui de vergadering der Liberale Unie is
ioegegjaan.
Er was een motie van het Hoofdbe
stuur, waarin het vertrouwen werd uitge
sproken dat „zoodra mogelijk na de re
geling van de ouderdomsvoorziening" dd
Regeering de salarisverbetering zou ter
hand niemen
Bij de toelichting zei het Hoofdbestuur
dat de motie alleen den wensch wenschte
(Slot.)
Bij de Zuiderzeezaak zien wij weder der
gelijke verschijnselen; velen bleven ziclj
blind staren op de tegenwoordige gebrek
kige visscherij van een 3000 man, die
ongeveer 12 millioen kunnen besommen
en hadden dan geen oog meer' voor de
breede toekomst van wel va art welke
opengelegd wordt in de nieuwe droog
gelegde gronden voor meer dan 250,000
menschel!, die jaarlijks zeker meer dan
70 millioen gulden kunnen pToduceeren,
afgezien fan de nieuwe zoetwater-vis-
seherij, die dan binnen de afgesloten
ruimte systematisch kan worden ge
kweekt.
In den oorlogstijd ontving de Zniderzee-
Vereeniging een verzoek van een der
grootste reeders van ons land om toela
ting tot het lidmaatschap, om redenen
uitgelegd bijgaand schrijven:
„Heeft jure vereeniging steeds mijn sym
pathie gdh*d een groot nationaal werk,
da door d* oorlog gebleken afhanfce-
m
uit te spreken dat de Regeering bij haar
önancieele plannen ook rekening zou hou
den met die verbetering i
Tammer kan het al niet.
Vandaar dat de afdeeling Heerde een
straffer motie indiende, welke evenwel
van de bestuurstafel bij monde van den
heer 'Roodhuijzen, hoofdredacteur van
Het Vaderland werd weggepraat!
Hoe dit toeging?
Wel, genoemde heer zeide verbete
ring der salarissen is wel „dringende
eisch", maar je moet rekening houden
met de werkelijkheid en vergeet niet,
de financieele opzet is uit den aard der
zaak Regeeringstaak
En toen hierop iemand de vraag deed
w:at er gebeuren moest als de Regeering1
Weigerachtig bleef, antwoordde dezelfde
heer Roodhuijzen in orakeltaal, dat dan
dte (vrijzinnige) Kamerfractie haar hou
ding zou bepalen
Weg ging hierop de straffe motie.
Re vrijzinnigen hebben sinds al lang
hun houding bepaald. Zij is die van stil
zwijgen en berusten.
Re taak der vertegenen.
Eere daarom aan baron Van Wijnbergen
die haar overnam, en den minister de
vraag deed: denkt u wel, Excellentie, om
de onderwijzers, wier salarissen verbeterd
zouden worden?
Beknopt overzicht van den toestand.
Re Russen gaan nog' met succes voor
waarts.
Meer en mtcer blijkt, dat de centraten
besloten zijn, om niel langer te pogen
de .Russische successen nu hier dan daar
binnen plaatselijke grenzen fe houden,
Maar om op een nieuwe basis te pögeu
een reorganisatie door te voeren en op
©en nieuw front nieuwen tegenstand te
bieden.
Re feiten bevestigen dit.
Het onmiddellijk gevolg van de be
zetting van Stauislau door de Russen
is" (d<e vermeestering van de stadNad-
worna aan <te Bystricza geweest.
Hierdoor zijn dus de beide flanken der
Oostenrijksche linie in Galicië, die liep
van de Sereth-monding tot aan de Roe-
mieetnsche grens, volkomen ingedrukt,
waardoor de hoofdstelling der. Oosten
rijkers aan de Slrypa, van Tarnopol tot
Bpczaez, direct onhoudbaar werd.
Re „ontruiming dezer linie 'is dan ook
reeds geschied.
Met belangstelling wordt nu gewacht
op de manoeuvres der eentralen.
Het spreekt vanzelf, dat vooral Roe
menië geheel en al aandacht is.
Groot is1 'de indruk, die de Russische
successen op dezen Staat maken, die,
naar beweerd wordt, zijn neutraliteits
politiek opgeven zal, zoodra de Rus
sische vorderingen voldoende zullen zijn.
Eri nu het Oostenrijksche leger het
ook aan Italiaansche zijde immer har
der te verduren krijgt, volgt Roemenië
met stijgende aandacht het krijgsbedrijf.
Het offensief der geallieerden in het
.Westen gaat den slakkengang.
Re Engels che terugblik op de feiten
der afgeloopen week, wijst aan, dat
slechts ten N. en ten W. van Pozières
over 'n front van 3000 yards, 4 a "600
yards terrein gewonnen is.
Rit voordeel werd bevochten door de
Australiërs en de troepen van het
„Nieuwe Engelsche leger."
Re belangrijkheid van het offensief der
geallieerden ligt dus minder in de ter
lijkheid van ons land, van den invoer
van graan, heeft mij doen inzien, dat
het droogleggen van de Zuiderzee het
eenige middel zal zijn om een voldoende
binnenlandsche productie van graan te
verkrijgen, waardoor wij onafhankelijk
zouden kunnen worden van buiteuland-
sche machten, wélke ons den aanvoer van
graan onmogelijk zouden kunnen maken.
Deze „productie is mijns inziens meer
Noodzakelijk om onze nationale onafhan
kelijkheid te verdedigen, dan een sterk;
leger, en om dus zooveel mogelijk mede
te werken om tot droogmaking van de
Zuiderzee te geraken, verzoek ik u be
leefd mij als lid uwer vereeniging te wil
len noteeren".
Er zijn zaken in ons land, die bij som
migen een roep hebben niet tot stand
gebracht te kunnen worden; dat niet kun
nen komt echter dikwijls neder alleen
op een zich onthouden; wordt dit ont
houden veranderd in een actieve mede
werking, dan ziet men het onmogeiijk-
geachte binnen korten tijd tot stand ge
bracht
Het gold i n de latere jaren steeds eene
i onmogelijkheid om 'i* Nederland 'n groot»
reinwinst dan in hel. feit,, dat 'de "Duil-
stehers vastgehouden worden en geen ge
legenheid krijgen versterkingen naar het
Oosten te brengen.
De verdediging van Ovillers.
Na lange hardnekkige verdediging is
Ovillers ïn handen van de Engelse hen
gevallen. Rat deze hun dapperen vijand
weten te waardeeren, blijkt uit hel ver
haal, dat de „Daily Chronicle" er van
geeft
Ofschoon hun toestand wanhopig was,
hielden de manschappen van de derdo
Pruisische Garde-divisie stand. Van al
len toevoer afgesneden, waren zij "den
hongerdood nabij, en de dorst veroor
zaakte hun onuitstaanbare kwellingen.
Zij bevonden zich opgesloten in dezelfde
ruimte met de lijken hunner kamera
den en met de gewonden, die door
do rat, tot waanzin vervallenwaren. Iede
re verdere weerstand bleek onmogelijk.
'Toen alles voorbij was, werden de
laatst overgeblevenen der bezetting met
militaire eer ontvangen. Geen van onze
soldaten onthield hun de achting, die
hun wegens hun moed toekwam.
„They stuck tot it splendidly" (zij
sloegen er prachtig op loswas bet een:
parig oordeel. In het algemeen koes
terden onze mannen niet veel liefde en
waardeering voor den vijand, Maar ge
lukkig ook niet de geringschatting, die
bij verschillende lieden nooit bij sol
daten aangetroffen wordt, en die
eigenlijk alleen daartoe dient, om Ro
heldendaden onzer soldaten te verklei
nen, daar zij den moei en de taaiheid
van de tegenstanders niet tot hun recht
laten komen.
Een Engsfsche torpedojager gezonken.
Hel Engelsche s.s. „Nyroca" van Li
verpool, gisterenochtend' den Waterweg
binnengekomen, heeft gerapporteerd, dat
gisterennehtend 8 mijl ten Westen van
het Maasvuui'schipeen Engelsche con-
voieerende torpedojager op een mijn ge-
loopen en gezonken 'is. De bemanning
is waarschijnlijk omgekomen.
Het inkomende Engelsche s.s. „Grena
dier" rapporteerde later, dat een hem
begeleidende Engelsche torpedojager dicht
bij het vuurschip „Maas" op een mijn
is geloopen en gezonken. Door een an
deren torpedojager werd de bemanning
g er e d.
Nader bleek, dat de gezonken torpedo
jager de „Lasso" is.
Aanslag op ean Noorsch schip.
Het Ziweedsche stoomschip „E-nid", dat
tusKchen Christansand eh Hogeniis vaart,
heeft 16 tnan van het Bergens'che stoom
schip "Ragnarok" aan boord van een
loodsboot gebracht.
De „Ragnarok" vertrek 5 dezer met
stukgoed van Gothenburg naar Rouaan.
Den 7den zonk het scliip midden "in de
Noordzee na een ontploffing in 21/2 Mi
nuut. Die bemanning werd door een
Zweedscben schoener gered en later door
de „Enid" overgenomen.
Wijl de ontploffing in het achtersite
gedeelte plaats vond is zij, volgens de
Meening van den kapitein, niet aan een.
mijn toe te schrijven, maar 'aan een
helsche machine, die in bet ruim was
verstopt. I 1
Da ontploffing te Now-York.
De politie van New-York en Jersey-
City heeft thans zekerheid verkregen,
dat de tweevoudige ontploffing te New-
York met een tusschenpoos van een week
het gevolg is van een complot van vreem
delingen.
Staatsleening met welslagen uit te geven;
een veertig millioen werd reeds te veel ge
acht. Nederland komt onverwacht voor
den oorlogstoestand te staan, een lee
ning van £275 millioen wordt uitgeschre
ven, en inschrijvingen tot f410 mil
lioen worden ingeleverd! Die groote me
nigte personen, die vroeger in onthou
ding hun grootste wijsheid zagen, heb
ben nn allen medegewerkt tot een derge
lijk resultaat. Het gevoel van nuttigheid,
van noodzaak was eindelijk wakker ge
worden, en door samenwerking was met
een de kracht gevonden, wier bestaan
vroeger ontkend was. Ook de onthou
ders, de twijfelmoedigen waren thans tot
eene daad gekomen.
Met de afsluiting en drooglegging der
Zuiderzee zal het evenzoo gaan; ook deze
zaak heeft alleen noodig het opgeven van
de politiek van onthouding: het aanvaar
den van de daad.
De kosten van het werk moeten zich
verdeelen over een groot aantal jaren,
'zoodat per jaar gemiddeld slechts een
betrekkelijk klein bedrag benoodigd zal
zijn. Volgens de laatste ramingen zullen
de uitgaven in totaal bedragen f234 mil
lioen, waarvan gemiddeld per jaar f8
Een brief, door een agent der geal
lieerden gevonden in de brievenpost, die
voor Duitschland bestemd was, bevestigt
do .gewekte vermoedens.
In dezen brief wordt herinnerd aan de
laatste ontploffing aan boord van een
Russisch schip geladen met ontplofbare
stoffen te Seattle en aangekondigd, dat de
eerste gelegenheid, die zich zal voor
doen, zal worden aangegrepen om een
dergelijken aanslag te herhalen.
'De politie heeft gisteren twee arresta
ties verricht. Het onderzoek wordt ijverig
voortgezet.
Korte Oorlogsberichten.
Het Japansche s.s. „Temnei Maru"
is in de Middellandsche Zee getorpedeerd.
De .stoomboot „Elefteria", van Sa-
ioniki naar Volo met een lading petro
leum en 1200 passagiers, meest gede
mobiliseerde Grieksche soldaten, op weg,
vloog ter hoogte van Skiathos in brand.
De ketels ontploften Veertig menschen
vonden den dood. Vele werden gewond.
De gezagvoerder wist 'het schip aan
den grond te zetten. 1
Volgens bericht uit New-York wordt
het bericht, als zou de „Bremen" gezon-
ken zijn, „hoogstwaarschijnlijk juist" ge
noemd.
In Tasmania zal met t October de
zomertijd worden ingevoerd.
Men zoekt in Duitschlamd naar een
naam voor het uur, dat in den nacht van
80 September op 1 October bij den over
gang van den zomertijd tot den gewonen
tijd overblijft. Een voorstel dit schakel-
uur, (afgekort S. te noemen), vindt
veel bijval. Men krijgt dan 12.00
S.01 tot en met S.59 en daarna
12.01 enz.
De heer Dr. Kamiel De Bruyne,
schtepen van openbaar onderwijs der stad
Gent, werd verleden week in die stad
aangehouden en naar Duitschland over
gebracht. Geruchten willen, dat deze aan
houding in verband zou staan met het
feit, dat de heer De Bruyne op 24 Juli
aan de gemeentescholen een dag verlof
had toegekend, in vervanging van heft
gebruikelijk verlof van Vrijdag 21. Juli,
dat op hoogei' bevel geschorst werd.
Dagblactet, van Kristiania, mel'djt,
dat te Sapsborg aan boord van een En-
gelsch koopvaardijschip een matroos door
de ontploffing van een handgranaat, die
hij en een tweede matroos met andere
handgranaten uit een geheim ruim hadden
gehaald, doodelijk gewond is. Wat doen,
vraagt de „Kölnische Zeitung", handgra
naten aan boord van een onbewapend
Engelsch handelsschip?
De boiler in Denemarken kost nu
f 1.12 per halvle kilo.
De K)eulsche gemeenteraad heeft be
sloten, om na Idlen oorlog aan de Univer
siteit leen leerstoel Vooj; jjet dagbladwezen
opl te richten. Het besluit werd genomen,
omdat de- oorlog bewezen heeft, welke
groote rol idle piers heden ten dage speelt.
Re stad Hannovter laat een eere-
grafteeken oprichten voor generaal von
Emteich.
Re Mij. Zee land.
Zooals gemeld, zal o.a. Woensdag de
stoomvaartmaatschappij Zeeland haar
dienst hervatten op Engeland. Alsdan zal
do „Prins Hendrik", die na het vergaan
van de „Mecklenburg", met de „Ko-
millioen zou zijn te verbruiken; dat geld
wordt dan niet besteed voor improduc
tieve uitgaven, maar 194.000 Hectaren!
zeer vruchthare grond wordt daardoor
verkregen, de productiekracht van het
land wordt aanmerkelijk verhoogd, en de
zekerheid verkregen dat in de 'toekomst
de waterstaatstoestand der vijf omliggende
provinciën bij eenige geheel kan "worden
beheerscht, bij de overige zeer verbe
terd, terwijl onbeperkte aanvoer en af
voer van zoet water kan worden ver
kregen. Diaarom behoeven die f8 mil
lioen! ilifet jaarlijks budget ook niet te
bezwaren; als dienende voor productieve
werkien kunnen zij uit leening worden
gevonden, terwijl de amortisatie van zelve
komt uit de latere opbrengsten.
Alléén de schade, welke thans in één
nacht is toegebracht, zal misschien ge
lijk zijn aan de totale kosten van de
afsluiting mét een dijk van Wielingen
naar Piaam-, die gebouwd wordt op een
wijze dat soortgelijke storingen zonder
bezwaar kunnen worden weerstaan!
Geen ongeluk zoo groot, of er is een
geluk bij. Uit 'het kwade kan het goede
voortkomen. Moge ook hier het groote
ongeluk, ons ïa*d overkomen, tol di»
VERSCHIJNT ELKEN WEl<K?iG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. postf U&
Losse nummersi.9&
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, iedere regel meer 1® c4
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekendl
Bij abonnement voordeeligè voorwaardeer
Familieberichten van 110 regels f 1.v
iedere regel meer 10 ct.
ningin Wilhelmina" den dienst onder
hield, naar Engeland vertrekken. Als do
„Prins Hendrik" gaat opleggen, komt de
„Koningin (Regentes" in de vaart, di«
daarvoor thans in gereedheid wordt ge
bracht. De „Koningin Wilhelmina.", de
„Prins Hendrik" en de „Koningin Regf*-
tes" zijn de dagbooten, die vóór de*
oorlog voeren, toen de „Prinses Juliana",
de „Meeldenburg" en de thans nog over
gebleven „Oranje Nassau" in den nacht
dienst voorzagen'.
Mail ontscheept.
De stoomschepen „Goentoer" en „Som-
melsdijk" resp. 30 Juni van Rotterdam
naar Batavia vertrokken en 11 Augustus
uit New-York te Rotterdam aangekomen,
hebben de post te Kirkwall moeten uit
geven.
Bloem én meel.
Volgens die- „N. R. C.". hebben die mad
fabrikanten nadler la3t gekregen, dat zip
voortaan telkens voor ten hoogste 14
dagen bloem en meel mogen afleveren,
berekend naar het maximum, dat diezen
gedurende de laatste 3 maanden va*
1915 betrokken.
Fijne zad'en, vlas, suiken-
bietlen en zaaiuien.
Officieel. Het ligt in het vooinetnlen
van den minister van landbouw, zoodra
Ihet ontwerp -di stributiew et wet zal zijn ge
worden, te bevorderen, dlat een algjamee-
11e maatregel van bestuur wordt- uitgö
vaaridigid, waarbij word't bepaald, dat dief
verbouw van bruin len geel mosterd-, ka
nariezaad, karwijzaad, blauw-mhaïizaad,
spinazi-ezaad, vlas, suikerbieten en zaai
uien door Voornoiemden minister ka»
worden Verboden, beperkt of niet diau
Voorwaardelijk worden toegestaan.
Het ligt vierder in de bedoeling de teert
dez'er gewasgen, zoo noodig, tp bepierke®
tot den omvang, Welken zij gemiddeld
in de jaden 1913, 1914 en 1915 had.
Dr. Kuy per's pl annén.
Uit Boedapest wordt aan de Ned. ge
meld, dat Dr. KuypPr, ondanks zijn pla»
om in de teerste helft van deze maand
wedler naar Hongarije te gaan, om hef
Protestantschie kerkwezen aldaar te be-
studöeren, niet hieraan gevolg zal geven,
maar eerst in den winter Van dit jaa»
of tegen Pascrien van 1917 Boedapest
weder zal bezoeken.' De dochters van de»
heter Kuyper zijn eenige dagen geledes
naar den Haag teruggekeerd.
Zij l-eleren nu td© Hongaa-rsche taai, ter
wijl ide oudste der beide dames bezig
is Pen boek over Hongarije te schrijven,
dat in dezien Winter zal verschijnen.
Welvaart in de hoofstad.
Naar aan de Vaderlander veT/el
kerd We!rd ,is het belastbaar inkomen van
Amsterdam's burglerij overt 1916 incpr daa'
100 millioen groofer dan over 1915.
Het conflict aan de Hem brug.
Naar het „N. v. d. D.' 'verneemt, heeft
Zaterdag het hoofdbestuur van den „Rijks-
werkliedenbond" een onderhond gehad,
met de directie der Artillerie-Inrichtingen
aan de Hembrug. Daarbij werd door de
directie de toezegging gedaan, dat geleide
lijk overgegaan zal worden tot een loons-
verhooging, voor zoover de reglementen
het toelaten. Ook is in overweging een.
beter vervoer van de werklieden per trein
van de Hembrug naar Amsterdam. Tot
dusver moest een gedeelte per boot naar
Amsterdam terugkeeren. Een verandering
in den arbeidstijd zal echter niet tot stand
kunnen komen, daar de Minister van Oor
log vasthoudt aan een bepaalde productie
per dag.
zegenrijke uitkomst leiden. De groote,
voorstander eai oplosser van het Zuider
zee-vraagstuk, onze tegenwoordige minis
ter van Waterstaat dr. G. Lely, heeft
zijn wetsontwerp thans gereed, dat eerst
daags de Staten-Geineraal zal bereiken
Mogen Nederland en zijn vertegenwoor
diging dan ernstig bedenken, welk eeru
zware verantwoordelijkheid een vender!
dralen met uitvoering met zich zal) brem.
gen!
Dte Zuiderzee-Vereeniging heeft- dikwijls
met klem gewezen op de rampen, die
het gevolg waren van den hoogen wa
tervloed in 1825. Zij sprak'voor doove-
mans ooren, want och, het was reeds
zoo lang geleden 1 De vloed is thans
erger geweest dan in 1825, de gevolgen;
zijn veel omvangrijker.
Zal men nu leering willen trekken
uit deze harde les!?
Instemmend met dezen oproep va*
mr. G. Visesring, vraag ik opaitetniMg
van bovenstaande als feuilleton to. on*
blad.
Zoo vraagt Men ons; wuaraa*.
gaarne voldoen. s
IN Kü.
