Dinsdag 8 Augustus 11116 30e Jaargang Ao. £03 B® drö©t© Uit da Pers, Uitgave ra* Uö .NaamL Venn. LIJCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: ft.A-»QE VORST ST RA AT 219. Bureau te Middelburg: «RSA F. P. DHUU - L. BURG. Drukkers: 3o«terbaan Le Cointre Goes. i. B. Th tegen F. W. N. in *et kiesdistrict Weststellingwerf is. men nu reeds in de weer om het Kamer lid 'F. W-. N. Hugenholtz in 1917 uit «ie Kamer te krijgen. De heer (cis.) J. B. Th. Hugenholtz en twee anderen heb ben namelijk aan de afdeelingen der S. B. A. P. in genoemd Kamerdistrict een circulaire gezonden om hen te bewegen in plaats van den artredenden sociaal- demoeraat een anderen, meer rasechfen, sociaal-democraat te candideeren. De heer Hugenholtz (F. Wt N.) is namelijk geble ken militairist te zijn, en daarom wil de lieer Hugenholtz "(J. B. Th.) liem ver vangen door een anti-militairfst. De eene Hugenholtz heeft in de Kamer gezegd dat de verdediging van Nederl.-Indië is een nationale zaak, de andere Hugenholtz daarentegen acht dienstweigering,' dat is weigering om het land te verdedigen een nationale zaak. De woorden in de circulaire, waar 'top aankomt, luiden „Nu z Oucten wij ongaarne zien, dat door onze aktie de socialistische beginsfeten, welke de S-. D. A. P., schoon naar onze opvatting niet geheel, dan toch voor een groot deel vertegenwoordigt, schade on dervonden. Dit toch zou het geval zijn, indien door ons een tegen-kandidaat zou wordlen gesteld, buiten uw partijbesliis- sii)« orn. Daarom richten wij tot u het verzoek met ons komitee in overleg 'te treden, ten einde in dit distrikt een lid' der 'S. D. A, P. kandidaat te stellen, die de beginselen der oppositie in uw partij is toegedaan". Bet sec.-dein. partijblad in het district wijst het verzoek af, mede op grond liier- vian djat, de heer Hugenholtz de predi kant J. B. Th. als zijnde Christen-socialist zonder openbaar getoond politiek inzicht tegenover den oud-predikant F. |WI. N. Hugenholtz geen bevoegd raadsman is. Dit laatste is natuurlijk dwaasheid. Im mers Enka was ook Christen-socialist toen zij voor het eerst haar wijsheid in de S. D. Jt. P. bracht; en wat heeft men deze niet als de nieuwe Minerva der partij verheerlijkt. Doch met dit al is deze botsing eter beide Hugenholtzen een symptoom wan de splijtzwam, een ziekte waaraan alle partijen laboreeren, en die ook 'begint te woelen in de 'leden der S. D, A. P. Liebknecht maakt school. Het spiegelgevecht der beide Hugen holtzen bewijst het. Wat intusschen niet zeggen wil dat oppervlakkige naturen als de dienstweigeraars over 't geheel zijn, einspanner als Liebknecht, impressionis ten en andere andersdenkende geleerden op den duur die partij veel schade zul len berokkenen. Talma als Prediker-socioloog. ln^ hei jongste nummer van het maand schrift „De Beiaard' heelt Alph. Ariëns- een artikel over wijlen den oud-Minis ter Taïma geplaatst, waaraan we enkele gedeelten ontïeenen. Duizenden, zegt hij, „zulten geschreid hebben oor den val van dezen sterke in Israël, die niet slechts door allen bewonderd werd om zijn buitengewone geestesgaven, miaar onr zijn mooie ziel ook bemind was als wei nigen.'' Talma was ©en ware kracht- en praclrt- natuur. Wie de hooge breedges'choulderde gestalte met het ietwat voorovergebogen hoofd en den klaren rustigen blik uit de donkere oogen eenmaal gezien had, bewaarde zijn beeld voor altijd, bij zich, vooral wanneer hij den s preker gezien had, die zoo warm en forscli Zijn over- ui ging kon hameren in de hoofden der inistergrage menigte. En wie geen vreem deling is in Jerusalem, weet dat al die -trissclie kracht en warmte van ge moed. en al die taltenten, die hem stem pelden lot een man van bijna volmaakte harmonie dat scherp© verstand, die zeldzame gevatheid, die wondere wel sprekendheid die wieel dat dit alles door zijn rijken bezitter gericht werd •op éétt hoog ideaal; de ordening der samenleving en in het bijzonder 'de op beuring der zwakken en minderbedeelden »aar dén. eiseli van het christelijk begin sel Naar dien socialen vreedzamen omme keer ging de liefde van heel zijn hart. Ik heb langen tijd gemeend, dat Taïma daarom, zelfe dominee was jjewondeu. Dat schijnt niet zoo te >,vtezen. Maar zeker is toch, dat hij, die als "Schaap man aerst zeeofficier wilde worden, niet van ikwrs veranderde zonder een drangi «aap idealen, en zijn Credo pugno. is al héél gauw naar liet sociale ge gaan. Een zijner eerste redevoeringen liep over C h r i s t n d o m p n Socialis me en bezorgde hem het beroep naar Vlissingen, waar hij een interessant en succesvol debat had met Domela Nieu- wenhuis', die het Nut der Internationale kwam .bepleiten. Toen het uur der gods dienst-oefening Talma uit de vergadering wegriep, noodigd-e hij zijn auditorium uit, 'bet slot van zijn betoog in de kerk te komen 'hooren. Hij preekte toen naar aanleiding van Jesaja XTII12 Kostelijker zal de tnensch zijn dan het goud, en had de voldoening sindsdien en dientengevolge verschillende "werklieden in zijn godsdienstonderricht te zien komen, van wie één hem nog de hand wilde drukken in zijn laatste levensdagen. In de Vlissingscbei periode valt ook Talma's verblijf te Londen tij dens de groote dokwerkersstaking, die een machtigen indruk bij hem achterliet. De schrijver herinnert dan aan Tal- ma's socialen arbeid te Arnhem en spreekt voorts over hem als Kamerlid en Minister De parlementaire loopbaan was in derdaad de meest natuurlijke bekroning van zijn tot dusver geleverden arbeid. Door z'n veelzijdige kennis, welsprekend heid en slagvaardigheid, z'n wonderbaar gemak om met d© groote lijnen ook de handerdrem-een details van elke practische aangelegenheid in een ommezien te om vatten, was hij een .geboren „parlemen tariër"; en z'n sociale kennis en sym pathieën, zijn domdneieren.de plaats; in de arbeidersbeweging en het volksvertrouwen maakten hem van zelf den aangewezen man om than s naar den Haag te gaan, nu de noodzakelijkheid eener ingrijpende sociale wetgeving door allen), gevoeld Word. Hij begreep dat zelf beter dan "wie ook, en wijl hij wist wat hij wilde ten voelde dat z'n schouders sterk ge noeg waren, ging hij ook, en con a m o r e. Wie echter meenen mocht dat 'J'alma het afdalen in de politieke (arena als een in zelf geliefdkoosd ideaal het meest geambieerd heetft, ver gist zich terdege. Gewoon predikant zijn was hem ,verre het liefst. Hij vond het wat aardig, toen bij in de Kamer was, wanneer een man uit het volk hem nog gewoonweg als „dominee" bleef aan spreken, én 4had er werkelijkbehoefte aan, nu en dan een Haagsche collega te vragen, of hij den volgenden Zondag niet eens rijn spreekbeurt kon overnemen. Het heele zomerreces van 1906 bracht hij als waarnemend predikant in de pastorie te Amerongen door, en zelfs als Minister kon hij niet nalaten, op oudejaarsavond in hot Diaconess-enge^ sticht te preeken Maar waar ook zijn neiging mocht wijzen, zlijn r o ©- p i n g lag op het Binnenhofen zoo is hij daarheen gegaan, uit hoog christelijk plichtsgevoel, om het werk te doem waarvan Kuyper eenmaal zeido: „Het volk kan 'niet wachten, geen dag en geen nacht." En verder: Zijn christelijk plichtsgevoel verklaart ook den omvang; van zijn werk. Het departement van L. H. en N. was onder zijn bestuur een ware 'hoorn van over vloed, die dien ©enen zegen na den an deren over het arbeidende volk uit stortte. Ik denk hierbij niet alleen aan de wetten die miet zijn naam 'in het Staatsblad verschenen zijn, maar ook aan de groote Bakkerswet enniet het minst aan zijn groolsc.li opgezette, nog niet uitgevoerde, verzekeringswetten. Want dat alles1 is ©en ^egen geweest. Talrijk en groot zijn de voordeelen, die zijn nieuwe Arbeidswet bv. en de reorgani satie der Arbeidsinspectie voor ''de ar beiders afwerpen. Maar daarneven heeft hij dooi- heel zijn arbeid oen sociale at mosfeer geschapen, die in het land zoo wel alls in de Kamler de sociale ont wikkeling bevorderen zaJ. En daarbij komt voor ons Christenvolk nog het niet hoog genoeg te schatten voordeel, dat Talma voor goed te niet gedaan beeft het oude gevaarlijke verwijt, dat het de Christelijke partijen, vastgeroest Een niet minder teekenend geval heb ik zelf meegemaakt. Toen hjj bjj de Tram enquête van 1907 te Winschoten gevraagd werd om in de Zendingstent op te treden, stond hij onmiddellijk klaar. Hij had den ganscken dag druk werk gehad als voorzitter der Staatscommissie. Dat belette hem niet om voor een gehoor van misschien 2000 menschen een uur lang te preeken, ik meen over den tekst„Wat baat 't den mensch of hij de heele wereld wint, als hij schade lijdt aan zijn ziel!" Het deed me denken aan Kard. Manning's woord: „Een geestelijke moet niet noodig hebben, zich voor te berei den. Hij moet vol van zijn onderwerp zijn." in Conservatisme, aam kunde, durf en ©rustigen wil zou mankeeren, om de nooden der arbeidend© klasse op af doende wijze te lenigen. De schrijver zegt nog Het was juist in den bloeitijd dier socialistisch© phrase, dat Talma 30 jaar geleden optrad, in alle toonaarden werd 't van den rooden toren geblazen dat het Christendom bankroet had geslagen en iredditig uit den ma ats c hap pel ij ken nood alleen bij Marx te vinden was. Dwaas als de lowering mocht zijn, te ontkennen valt niet, dat reeds de bru taliteit waarmee ze gedaan, maar voor al de fa'natiek-wtelsprcfceinde wijze waar op ze door vele apostelen van het rood© evangelie verdedigd werd, velen pakte en meesleepte, en het vertrouwen en de voortgang van het Christelijke ar- beidersleger er ernstig onder leden. Voor den fatalen invloed van dien -socialis- tischen souveneiniteitswaan heeft, Talma ons volk inmuun gemaakt. Zooals- hij in Vlissingen, Domela Nieuwenhuis in liet zand deed bijten, zoo- wipte hij in Tiet- jerksteradeel Troelstra uit het zadel. En overal waar hij optrad dat was te Enschedé voor arbeiders evenals 4© Amsterdam voor" studenten werd de zelfde ervaring opgedaan: in Talma had het socialisme zijn man gevonden, die zegevierend elke aanval op het christelijk' front afsloeg, niet met kwinkslagen of advokaten-handigheidjes, maar met de heldere warme uiteenzetting der christelijke beginselen. En toen daarop diezelfde beginselen glansrijk 'de vuur proef der practijk doorstonden, toen Talma een socialen minister bleek "te zijn, die voor geen enkelen gezond-radica len maatregel terugdeinsde, toen was het pleit voor goed gewonnen. De Christe lijke arbeiders waren ©en krachtig aan eengesloten sociale partij geworden, vol mannelijk zelfvertrouwen, zich zteli: be wust van de practische degelijkheid hun ner ehristolijfce-sociale beginselen en daardoor voorgoed als met een hoogen muur gescheiden van hun rood© phrasee- rende, door clerieafen-vrees verpolitiekte „breeders". Aan den. ophouw van dien muur en de innerlijke versterking van het christen leger heeft Talma een zeer groot aandeel gehad. Het doet aangenaam aan, zegt de stbrij- ver nog, te kunnen gedenken dat de Roomsche arbeiders dat altijd gewaar deerd hebben. Dat is "niet alleen bij de grootsch© huldebetuiging te Tilburg aan den dag gekomen, doch ook gebleken uit de woorden, die de Roomisch© .heer Smit sprak aan Talma's graf. Beknopt ovorzicht van den toestand. Het verhaal van den strijd op het Wjes- terfront wordt weer uitermate eentonig. Hier wat artillerie-actie en daar wat leven in de lucht, dat enkele Duitschei vliegtoestellen en kabelballons te. grondt) richtte. De Duitschers hebben intusschen met hun krachtigen tegenstand den voortgang der geallieerden gestuit. Ook "in het Oosten komt er eenige ken tering. De centraler) zetten alles op haren en snaren en niet zonder succes. In de Boek-owina is de toestand on veranderd, hetgeen ook al gunstig voor de central-en genoemd kan worden, doch in de Oost-Galicische Karpathen behaal den zij niet onbelangrijke voordeelen. De dag van Maandag leidde tot de verovering der Russische boogtestellingenl bij Jablonitza, Warecht en bewesten Ta tar ow. En van het Hindenburg-front wordt ge meld, dat de gevechten om de ten W. van Zalosce liggende hoeve Troseianicfe, die sinds eergisteren weer in Duitsch bezit is, de Russen talrijke gevangenen in handen der Duitschers lieten. D© Oude generaal Von Hindenburg heeft dus nog lang niet afgedaan. Op een front van ongeveer 800 K.M. heeft hij nu 'de leiding overgenomen van een der geweldigste slagen, welken de wereld ooit gezien heeft. Wanneer men in aanmerking neemt, dat generaal Von Hindenburg nu 69 jaren telt, is het wel een bjijk van geweldige energie en sta len wilskracht, dat deze man met zoo vollen moed de taak op zich neemt, die zijn keizer hem heeft opgedragen. Is een derde winterveldtocht in zicht? Ziedaar een actueele vraag, waarop- reeds verschillende antwoorden zijn ge geven. De militaire medewerker van het Zwit- sersche blad de „Bund", vestigt de aan dacht op de stijgende vertraging van het E n gel sch - Frans c he offensief sedert den lsten Juli en oordeelt o.m. Een verlenging van het Engelsch-Fran- sche front is tot nog toe slechts tot kleine pogingen beperkt gebleven. Of daar toe de krachten ontbreken, nadat het En- gelsche leger een derde van rijn, op het 'continent in het Westen staande, sterkt© tusscben Thiepval en Loingueval geplaatst heeft en de Franschen de in den winter aangevulde Indische troepen in het Som megebied voor een groot deel opgeofferd hebben, blijft achterwege. In ieder geval is de onmiddellijke uit werking van het offensief, gemeten naar 'de .daartoe getroffen voorbereidingen en de daarvoor gereed gestelde krachten, uiterst gering geweest en er zullen, nog buitengewone inspanning en veel offers van het Engelsch-Fransche leger gevergd worden, zal het, van een bevrijdend of fensief, dat deze aanval in den grond der zaak toch gebleven is, komen tot een operatie, die de Entente tot het doel voert, hetwelk ze zich heeft voorgesteld. Nemen wij aan, dat de groote aanval s- ondernemingen op alle fronten weder ver stijven en Diuitschliand zijne reserves in het veld stuurt, dan hebben wij met een derden winterveldtocht te rekenen. Engelsche financiën. Paul Ilervé beklaagt zich in ,,D© Vic- toire" van 20 Juli 1916 over onrust barende verschijnselen in den boezem van bet Fransche volk. Het is ongelooflijk, schrijft hijf, welke uitingen men van alle kanten te hooren krijgt. „Dat de oorlog voortduurt, ligt slechts daaraan, dat de 'generaals én hooge of ficieren hum enorme salarissen willen opstrijken," zegt de één. „Neen, de ministers en de afgevaar digden hebben er belang bijl", zegt de ander. „De journalisten hebben de schuld. Men kan wel zien, dat. zij niet zelve behoeven mede te vechten!" „De kanonnenfahrikanten zijn het, die den oorlog rekken. Men kan wel be grijpen waarom!" „Aan het front is "geen enkele rijke bourgeois. Allemaal arme kerels zijn het." Hervé verziekert, dat hij zulke uit roepen dagelijksch constateert. Het meest krasse staaltje voor de on tevreden stemming is, wat hij vertelt over"* de houding van bet volk op den 14en Juli 1916, den 'Nationalen feest dag van Frankrijk. Toen werd er als al tijd parade gehouden "en aan het slot werden de troepen in automobielen naar hun standplaats teruggebracht. Iedere automobiel met soldaten word levendig toegejuicht, maar toen een automobiel met officieren kwam, riep men: „Dat zijn officieren, daarvoor juichen wij niet." En werkelijk was geen kik ge geven en geen applaus gehoord, toen de officieren voorbij Jew armen. Esu spion doodgeschoten. Het militaire commando to Miilhausen deelt mede, dat 3 Augustus de Elzasser David Bloch .do spion is doodgeschoten. Hij had dienst genomen in het Fransche leger 'en na voor actieven dienst te zijn afgekeurd, liet hij zich in een munitie fabriek tot spion .opleiden. Dlaarna heeft een Fransch vliegtuig hem achter het Duitsch© front afgezet, waar hij als Duitsch onderdaan in burgerkleeren zich vrijelijk bewegen kon. Opgemerkt zijl hier bij, dat reeds .meermalen van Diuitsche zijde- bewte-erd is1, dat de Franschen door midd-el van vliegtuigen hun spionnen fep vijandelijk gebied brengen of hen daar van afhal-en. Een opschriften-wedstrijd. De kunst om stensationeele gebeurte nissen miet een zooveel mogelijk sensatio neel opschrift te voorzien, wordt het melest -door de Amerikaansché bladen ge huldigd, die bij; zulke- gelegenheden wa re wedstrijden, houden om elkaar te over treffen. Toen -de geheel© wereld door de aan komst van de vrachtduikboot „Dfeutsch- land" in Baltimore verrast' werd, was de op-schriftkwlestie natuurlijk van bij-zonder glewicht. Volgens de meening der Ame rikanen Won de „New-York Herald" het in. dit geval, door boven het eerste bericht in rleuzen-letters de vijf woorden te zet ten: „Hoed af voor Jules Verne!" De „Daily News" echter, die dit be richtte, wil ook niet achterblijven en Verklaart daarom een nog kortoren en pakklender o-pschrift te hebben uitgedacht, n.l. dfe drie woorden: „Duitschland onder alles!" Waarmede het geestige Londen- schle blad slechts zeggen wil, dat dé „Dleutschland" als eerste handelsschip! on dier water gevaren heeft. Ben feit, dat wij; niet behoeven tegen te Opreken. VERSCHIJNT ELKEN WEK3;!> Afö,. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.1 A Losse nummers Prijs der Adverteniiên 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 cè. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekendi, Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1.s iedere regel meer 10 ct. —Uil ■MIM1MII» Wil O—*1 Oorlogsvermoeidheid. In de bladen vinden wij een uilteefasiel uit de redevoering van Stanley BöuRer, in de algemeen© vergadering van d« „New Divestment Company" gehoude*, die daarom des te merkwaairdigar isv omdat deze oordeelvelling komt uit Üe*. m-o-nd van een Engelschen bankier: Wat den algerueenen financiëelten toe stand betreft, zeid© hij, zoo ben ik va* oordeel, dat d-e ophooping van Schaf kistwissels tot een zoo groot bedrag als 831V2 millioen pond, een groot géra/is oplevert, en in .de citykringen dan. ook ernstige bezorgdheid beeft gewekt. Dit kan men niet meer een gezonde fina» ciëcl© politiek noemen, al moet me», ook toegeven, dat de Regeering eea. zeer moeilijke taak-heeft. Want tfe da gelijksch© uitgaven bedragen thans bjjnt. 6 millioen pond, en wie kaai .zeggen, of zij nog niet. verder zulten stijgen Daarbij komt, dat het middel van da mobilisatie der Amerikaansch© éfjV'cte* zoo langzaam aan 'uitgeput raakt. Hoe zullen wij thans cl© "Amerikaansch© wis selkoers op normaal peil kunnen hou den, en waarmede zullen wij het Ameri kaansehe oorlogsmateriaal betalen? Het eenige radicale -jniddaï is beperking ram den invoer, en de regeering kan daar bij rekenen op de bevolking, voor wie geen offer te zwaai' zal zijn. Ten slotte trok cle redenaar tegiein de meening te velde, als zouden de ban ken niet genoeg hulp verteenen aan des export-industrie. Integendeel d© bankietrsi hebben ten alten tijde gedaan wal mo gelijk was: de schuld lag bij de ex pórt-industrie zelve, die te goede ja-re* gekend "had, en daardoor over het hoofdi zag, dat in 'Amerika en in Buitsehland. ijverige concurrenten opgestaan waren. Kot'ie OorSooshcrlohfen, De regeerings-president te D-uesei- diori heeft bevolen, dat in zijn district) elke veehouder, die meer dan twee melk koeien heeft en de melk niet in het klein als vollemelk verkoopt, van elke koe te* minste 15 L. volle melk of 1 pondi bor ter per dag aan daartoe aangewezen a nemers moet afleveren. Van koeien, die als trekdier worden gebruikt, behoeft slechts de halve hoeveelheid afgestaan te worden. De Pruisische minister van onderwijs heeft de schoolbesturen verzocht ter na gedachtenis van de onderwijzers, die aan de school werkzaam waren en ia de* oorlog sneuvelen, gedenkplaten in de school aan te brengen. In 4 weken heeft de Engelse he ar tillerie 5000000 granaten op de Duitscha stellingen afgevuurd, d.i. 7500 per uur. Te Berlijn heeft iemand 100.000 mark geschonken om een vereeniging op te richten voor het onderhoud vajn de behoeftige personen, die in dienst vaa het vaderland op Zeppelinluchtschepe* of vliegmachines gesneuveld zijn. B© oorlog d-oet vreemde toestanden! géboren worden. Terwijl zijde altijd aio weelde-artikel go-ld, is deze stof than» fcoo populair, dat men er zelfs w-ors| in stopt. In Duitschland zijn bij het, ge brek aan koeien de darmen ook schaarsch en betrok m-e-n langen tijd dit onderdeel uit het buitenland. Thans heeft de Duit sch© industrie in dit euvel voorzien een fabriceert een Elberfelder textielfabriek! zijden hulzen, waarvan de poriën door een behandeling met verschillende stof fen gevuld worden, zoodat het dunne weefsel absoluut geen lucht meer doorlaat. Die prijs van deze zijden huidjes "is niet hooger dan die van darmen. Die meer dere smakelijkheid vair worst in zij, dat natuurlijk niet den onaangenamen reuk heeft, waardoor darmen zich altijd on derscheiden. doet zelfs het weefsel' prefe- reeren boven de darmen. De modernste aller oorlogen krijgt, schrijft een der Engelsche bladen, meer en meer een middeleeuwseh aanzien. Onze soldaten in Frankrijk zijn al reeds ge helmd gelijk de oude handboogschut ters; dra zulten zij van beenstukken, ku rassen en platen voorzien worden, even als de dappere voetknechten in de oud- Engelsc'he oorlogen. Achter de oude brug poort en de g-ek-anteelde wallen van liet eerwaardige artilleriegebouw in de Fins- bury-wijk te Londen, is thans een be langrijke proef genomen met enkele, door Gieorge Lynch ontworpen artikelen ma lijfwiapentuig. De grondslag, waarva* Lynch's beschermend harnas uitgaat is niet het staal maar de wol. Grof lin nen, gevuld met wol, is chemisch ver werkt tot een voor bajonet of kogel on doordringbare stof, ten einde te worde* gebruikt, om door de vijandelijke prik keldraadversperringen veilig en gemakke lijk heen te kunnen komen. Die proiel werd door een halve compagnie jp*o-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1