agen,
ersteieiÉ.
No, 358
Woensdag 3 Augustus Wit!
Jïöe Jaargang
andering
t koop,
kalvers,
De
ve Be®;riif»e-
en «eis
oebeBworen,
tulen,
KNECHT
♦©❖©♦©-«>■©♦
4
4
4
4
4
4
9
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
hrijwiing
il te SMfianid.
óór af op 15
S t-e Baarlaiuf,
n sip» te toe-
ïuietiu,,
jk, en W.
ïwdoip
haar 4e kalt,
nkelatraat 15,
1SE, Kerspel.
irijviifisg
Tarwe
zand
e leveren vóór
bij Wed. J.
hem
Westbapelle,
ÜH»
koop bij M.
INDIREN,
eptember een
knecht.
alleen zij, die
:en Zeeuwsche
1 geschikt zijn
gaan,]
Wemeidiiige.
id
iiaker.
OS. Yerseke.
i
iren.
ren van haar-
igevieIeKSl'3.
ISE. Kortgene.
gevraagd
nstbode,
R, Kru klingen.
stbode
AAZE. ..Mono-
ogen,
S, Dwarskade
as vertrek der
ind. met No-
iddelburg in
HSje,
ikeii, genegen
lamheden bin-
eer hoog loon.
onuoodig zich
nder letter Z»
NTHEM
Uitgave van
ie maml Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Be©.fdbureau te Goes:
LANCrE VORSTSTRAAT 218.
R«reau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUEJ - L. BURG.
Drukkers:
©waterbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG!
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
fi.m
.8.05
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, iedere regel meer ld ei,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend,
Bij abonnement voordeelige yoorwaardea
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
0
Aen d©r Cortlnghinne Boeder.
1858 2 Augustus 1916.
4
4
m
Ghij quaemt uit het lant, waer de bei gen zijn,
Een jeughdelick, vreughdelick maegdelijn
Ghij werdt gemalinne den Coninck out,
En hebt hem een vriendelick huis ghebout.
Ghij hebt hem gheschonken een Dochter' teer,
Dat troostte hem in synen ouderdom seer,
En toen hij gheroepen werd ter dood.
Toen bracht ghij alleenigh dat Kindtjen groot.
Ghij leiddet uw Dochter tot 's volckes miu
Nu is sij so lange reeds onze Vorstin,
En waer sij alomme alle achting gheniet,
Daer is 'tuwe vreughde, dat ghij 'tsiet.
Nu dimmen uw jaren tot volle som
Nu naedert voor u ook reeds d'ouderdim.
Maar 't volck nut de lage landen der zee
Draeght met sijn Vorstin in het hert u mee.
Blijf lanck nog in 't midden van ons bewaert
Blijf lanck vour uw Kindt en Kindtskindt ghespaert;
Geef God ii wat ghij als ons herte begeert
Te zien, dat uw Dochter in vreeden regeert.
„Timotheus". M. v. A.
4
4
4
0
4
4
4
♦0W0W0
4
Uit ds Pers.
De kreet om meer kindercr.
Aan De Standaard ontleenen wij:
Om meer menschen, meer kinderen,
die straks tot volwassenen zulten op
groeien, blijft het roepen in de Wes-
letrsche 'Staten, die nu bezig zijn de le
vens "van zoovele duizenden en tiendui
zenden in niets-sparenden bloedstrijd te
vernielen.
Men begint nu vooral, onder den vrees
lijken oorlogsgeesel, te beselfen, wat
waarde straks voor de machtspositie der
groote Staten vooral de aanwas van
bet bevolkingscijfer zal hebben.
Lang hield men voor het gevaar, dat
in de afneming der geboorten voor de
volkskracht school, de oogen gesloten,
of spotte in zelfgenoegzaamheid met de
inzinking van liet ras. Als alle volken
straks loch broeders zouden worden,
wat deed het er dan toch eigenlijk toe,
of de eene natie sterker in het cijfer
zou staan, dan de andere? Er zouden
over t geheel minder monden zijn te
vullen, en dat verhoogde het levensgenot
voor de groote massa en ontnam tege
lijk aan de felle concurrentie haar voor
den wereldvrede zoo gevaarlijken prikkel.
liet kwaad was algemeen, en nam in
de laatste jaren al bedenkelijker afmetin
gen aan. Moest niet onlangs een bij
zondere commissie in Ëngelahd consla-
leeren, dat het. aantal geboorten daar
in de laatste 3ö jaren pret één derde
is achteruitgegaan? En die achteruitgang
werd in haar rapport niet toegeschreven
aan het afnemen van 't aantal huwelijken,
doch aan het feit, dat in vele kringen,
en raeerendeels in die kringen waar de
sociale positie het gunstigst is, de ge
neigdheid bestaat our de grootte van
iet, gezin zooveel mogelijk te beperken.
n Duitschland, waar het geboorte
overschot nog altoos een 800.000 per
jaar bedraagt, ging gelijke klacht op.
iir behoort, zei ^onlangs de ho og leer aar
Von Gruber uit München, er behoort
een aan blindheid grenzende kortzichtig
heid toe, te beweren, dat het volstrekt
niet zou aankomen op de vermeerdering
van ons volk, maar slechts hierop, het
gezond te houden. Roep u voor' den
geest wat de ervaring in dezen oorlog
heeft geleerd. De veldslagen waarin Rus
land verliezen van millioenen geleden
heeft, zijn niet in staat geweest om
zijn legermacht volkomen te vernietigen.
Het "kan in 't geheel geen vraag wezen,
dat Rusland in staat zal zijn om.binnen
betrekkelijk korten tijd de verliezen 'die
het leed, weer te herstellen, en dat zelfs
het genie van een "Hindenburg ons niet
kan helpen, indien de wanverhouding in
getal tusschen ons volk en het Rus
sische volk nóg grooter wordt.
En wat deze zeilde hoogteeraar met
dep meesten nadruk uitsprak, dat in
dien wij niet in staal: zijn ons volk
zeer belangrijk in getal te doen toene
men, binnen eenige tientallen van jaren
alle inspanning van het legerbestuur,
idle vooruitgang in organisatie en tech
niek niet in staat zijn het Russische
leger te verpletteren," werd nog scher
per, in één enkele zinsnede, door een
man als Prof. Tuczek saamgevat: dat ons
Vaderland binnen honderd jaren een
Russische provincie zal zijn, zoo het
niet gelukt om onze volksvermeerdering
zoo mogelijk weer op gelijke hoogte te
brengen als' waarop ze vóór 30 jaren
stond
Midden-Europa heeft noodig kinderen,
kinderen, en nog eens kinderen! riep
Naumann uit, ziende op hot gevaar dat
uit liet Oosten dreigt. En in het land
dat wel ate de haard van den rassen-
moord kan aangemerkt, geldt juist weer
tegenover het Germaansche gevaar de
leus van hot „Sauvons la race fran
cais© I" - door vele patriotten van no
beler zin reeds; voor lang opgeheven. Die
kracht van oen volk kan slechts door
den aanhoudenden vooruitgang van zijn
geboorten gered en gewaarborgd worden.
En op allerlei manier heeft men getracht,
gelijk ook nu weer beproefd wordt, 0111
den zelfmoord der natiè te stuiten. Meer
doodkisten dan wiegen! was sinds jaren
reeds de fatale uitkomst van Frankrijks
al dieper afglijden op den weg der volks
zonde. Op een pas gehouden Congres
van 87 Kamers van Koophandel rekende
Vilgraiu het voor, dat als de oorlog 30
maanden mocht duren, het bevolkings
cijfer met 2V2 millioen zal verminderd
zijn. Dan telt Frankrijk slechts 37 mil
lioen inwoners; of niet noemenswaard
meer dan vlak na den oorlog van '70.
En daarom! heefl het geen .nut, van een
handelsoorlog tegen Duitschland te' spre
ken, als men zelf In het land geen ar
beidskrachten heeft. Neen, een kruis
tocht meet ondernomen worden om het
aantal geboorten op te voeren. Niet on
der de oude leusGod wil het (d i e
heeft afgedaan!) maar: Frankrijk wil het!
Nog altijd dus de oude zelfverblinding,
afstof een natie uit eigen kracht zich
zóó kan aangrijpen, dat ze roet een
zonde als hier woelt, ten ©enenmale zou
breken. Wat, zon een Da Costa ook
thans >veer uitroepen,
wat vindt ge in 't eind lot God te
[zeggen
wat voor Zijn voetbank neer te feg-
t [gen>
.I tsnerpen van zoo diep een pijn?
En t antwoord der zelfverdvvazing
luidt, helaas, ook thans niet anders,
dan t nu reeds een driekwart eeuw ge
leden door de Lamartine gegeven wercl:
Ik (antwoordt Frankrijk onder 't rou-
[wen)
ik, door onbuigzaam zelfvertrouwen,
wil vrij, wil sterk, wil eeuwig zijn!
1 Dit staat dan ook wel vast: als men
het. enkel van cultuur of vaderlands
liefde verwacht, zal1 het voortwoekeren^
van dezen volkskanker niet te stuiten
blijken. Het aantal' der volken maakt
den rijkdom der Staten uit, heeft reeds
Frederik de Groote gezegd. Men Wist het
sinds echter beter, in zijn modernen
egoïstischen waan. En nu de natiën»
haar armoe ten langen leste zijn gaan
voelen, grijpt men naar lapmiddelen om
het kwaad te verhelpen. Gebrokene bak
ken ook hier, die geen water houden.
Al de doctoren, die het uit en door
den. mensch verwachten, genezen de
breuk© des volks op hel lichtste. Hier
kan alleen radicale verbetering, ja red
ding, intreden, als men verstaat, en
ter harte neemt, dat alleen Gerechtig
heid ©en volk verhoog!
Voorloopig gelukt.
Het F r ie s c h Dagblad driestart
Naai' het „Vaclerl." meldt is men er
in geslaagd draadLoos van hier naar In-
dië te seinen.
Wèl ligt deze prestatie nog op de
grens der mogelijkheden't moet in den
nacht gebeuren en alle omstandigheden
moeten meewerken, maar de ervaring
leert, dat de techniek, als iets eenmaal
kan, de verbeteringen in de methode bin
nen vrij korten 'tijd tot stand brengt.
Per draad zijn we afhankelijk.
Thans alléén van Engeland, dat de
zeeën beheerscht.
En al geschiedt dit:, gelijk een iegelijk
openbaar werd, ten nutte der „kleine
natiën", ach! ptidank is 'swerelds loon
en wij zullen ons er van harte over
verheugen als we op d i t terrein ten
minste van Engeland onafhankelijk zijn
en we zónder draad door de vrije lucht
heen geregeld met Indië in gemeenschap
kunnen komen.
De zee blijft voorloopig Engelsch.
De „vrije zee" is een illusie...
Maar de 1 u c h t is tenminste nog heer
lijk Internationaal
Marconi, do uitvinder der „draadlooze
telegrafie" is een Italiaanmaar liij
heeft ook óns land een grooten dienst
bewezen.
ör©ofe Oorlog.
Beknopt overzloht van dsn toestand.
Altijd maar weer dringt de vraag zich
op of de militaire sucessen den doorslag
zullen geven dan wel de gevolgen van de
uitputting.
Maar telkens weer moeten we tot de
slotsom komen, clat de strategische daden,
van hoe groot belang ze ook schijnen,
geen beslissing zullen geven.
Aan bet begin van het derde oorlogs
jaar gaan we eens na wat in'het ai'geloo-
pen jaar is geschied. We herinneren ons
dan, dat we telkens den indruk kregen,
alsof een beslissend resultaat niet lang
meer zou kunnen uitblijven.
We noemen dan allereerst den grooten
terugtocht der Russen, die in de maanden
Augustus en September zoo groote uit
breiding kreeg; aan den veldtocht der
centralen in den Balkan, die tot de ver
overing van Servië en Montenegro leidde,
doch den Centralen de poort naar het
Oosten niet wijd genoeg opende; aan het
Engelsche échec aan de Dardanellen en in
Mesopotamiaaan de landing der Ge
allieerden te Saloniki en de politieke
moeilijkheden in het Grieksche Rijk; aan
het geweldige offensief der Duitschers op
Verdun, dat den 25en Februari van dit
jaar werd ingezet en met afwisselende
kracht tot heden heeft voortgeduurd; aan
de diplomatieke verwikkelingen tusschen
Amerika en Duitschland, die de Repu
bliek tot dicht bij den oorlog brachten;
aan den zeeslag bij Jutland, Welke tot
twee overwinningen, een Engelsche en
een Duitsche, zou hebben geleid; aan
het Oostenrijksche offensief in Trentino,
met den dreigenden opmarsch naar de
vlakte van Venetië; aan den Russischen
veldtocht in Armenië, die Turkije's in
vloed in Klein-Azië heeft ondermijnd en
dan ten slotte het groote gemeenschap
pelijke offensief der Geallieerden, dat van
de toenemende, eenheid der Entente ge-
tuigt.
Om niet in het bijzonder van bijkomstige
feiten en krijgsverrichtingen te gewagen,
als de oorlogsverklaring van Italië aan
Turkije (21 Aug. 1915)de inmenging
van Portugal in den wereldstrijd (Maart'
j.l.); de totstandkoming van het Japanseh-
Russisch verbond en de veldtocht der
Geallieerden in Duitsch Oost-Afrika.
Alles scheen in den aanvang van groot
belang, doch niets heeft de beslissing ge
bracht.
Zal nu in het derde jaar de beslis
sing op het slagveld vallen? Is het won
der, dat men sceptisch gestemd is in dit
opzieh!.
Intusschen woedt de strijd in het Oos
ten theftig voort, met een krachtig wor
denden tegenstand der centralen.
Dat dit verweer 11'iet flauw is, moge
blijken uit een paar zinnen, welke we
uit het Berlijnsche communiqué knipten:
„ln de streek van het Stochod-front
hebben de Russen zich weer uitgeput in
vergeefsche aanvallen. Driemaal zijn zij
bij en ten Noorden van Smolary tot om-
keeren gedwongen.
Bij Porsk (ten Noord-Oosten van den
spoorweg KowelRowno) zijn zij door
een tegenaanval teruggeworpen. Lte Rus
sen liepen tusschen VVitoniez-Kisilin tot
zesmaal toe vergeefs storm".
Weenen gewaagt ook nog van „storm
aanvallen met onverminderde hevigheid"
in do Stochod-linie en ten N. van den
spoorweg SarnyKowel.
In den toestand tusschen Ancre en
Sonune Westerfront dus is geen
enkele verandering voorgevallen.
Evenmin op de andere deelen van het
Engelsche front.
Het Engelsch-Fransche offensief in het
Somme-gebied (in Engeland wordt het
genoemd „de groote schoonmaak",) is
thans een maand aan den gang geweest en
het loont de moeite in liet kort na. te
ga,an, wat Engelschen en Franschen be
reikten. Weliswaar slaagden zij erin over
een lengte van ongeveer 28 kilometer
het Duitsche front tot een gemiddelde
diepte van 4 kilometer in te deuken, maar
zij zullen na, hun ervaringen van 20,
22, 24 en 30 Juli zelf niet willen.beweren
da,t de Duitsche linie daarom op eenig
punt maar aan 'het wankelen is gebracht.
Dit succes kostte den Engelschen volgens
zeer voorzichtige schatting minstens
230.000 man.
De laatste brief van een officier.
Het volgende is een uittreksel uit een
brief van een officier die in de Mesopó-
tamië-campagne heeft gestreden, welke in
de „Times" gepubliceerd wordt:
„Je mist de loopgraven met hunne emo
ties, het uitkijken en wachlen en opletten
gedurende den donkeren nacht, als el
ke schaduw een man lijkt le zijn. Je
tuurt door je verrekijker want die zijn
's nachts even biuikbaar als overdag'
krak, krak, krak, een machinegeweer be
schiet de boislwering waarachter je staat.
Je bukt en komt dan weer overeind.
Plotseling bemerk je een beweging, recht
tegenover je van schimachtige figuren. Is
dat een aanval, een troep granatenwer-
pers of oen gewone patrouille? Stel je
dit eens voor, boe zou je je daarbij ge
voelen.
Juist; precies zoo gevoel je je in het
begin en daarna begin je allerlei din
gen te begrijpen dat lieden, die jezelf
niet ziet, je ook niot kunnen zien; dat je
even bijdehand bent 'als je vijand ©n zelfs
nog meer; en dan verlang je er naar,
dat de vijland zal opkomen en zich op
je slagboom van geweren en bajonetten
zal wei-pen.
Dit al:es is gien verbeelding van me.
Een der dingen, die mij het meest ver
baasd hebben, was het gevoel van op
luchting als je ©en aanval verwacht; het
gevoel is eigenlijk een combinatie van
velerlei aandoeningen, waarvan wel de
voornaamste is: een geweldige dankbaar
heid en verrassing omdat je niet bang
bent en de vreugde, de echte vreugde, van
te weten, dat je je mannen in de hand
hebt.,
Dit zijn je gevoelens in het beg:n. Na
eenige dagen wordt dit alles gewoonte,
sleur en alledaagsch.
Ik heb het schild, dat ge mij' hebt
gezonden, ontvangen en ik zal het pro-
beeren, maar het is mij niet mogelijk
mijne mannen aan ie Voeren als ik beter
beschermd ben dan zij'. Ik zou ze niet
durven aankijken. Daar heb ik den moed
niet voor"'.
„Vijf dagen nadien, waai op deze brief
geschreven werd", zegt de „Times" werd
de officier in het hoofd getroffen en da
delijk gedood.
Het leven bij Saloniki.
Een soldaat van een wielrijdcrs-afdec-
ling, die te Saloniki gestationneerd is,
beschrijft aldus zijn dagelijksch werk
„Gisteren fietste ik 30 mijlen ver op
een verkenningstoer. De zonderlinge, ver
laten en woeste aanblik van het dal is
merkwaardig. Een keer verdwaalden wij'
op zeker punt en sloegen wij een zijweg
in, die naar- een dorp liep, om water
te halen. Water is bijna nergens te krij
gen. In het kamp moeten wij een mijl'
ver gaan en dan kunnen wij het water
nog maar druppelsgewijze opvangen .in
een kop en moeten wij het chemisch
behandelen om het drinkbaar te maken;
koken is niet voldoende.
De lieden, die in het veld werkten,
liepen óf weg óf naar ons toe. Zij hadden
nog nooit een fiets gezien. Het water
in mijn flesch was te heet gewOrde*
om te drinken. Eindelijk wees een oude
Griek, tot 'de tanden gewapend, ons eem
wel. Op 'de helling van den heuvel lag
een hoopje steenen en van tusschen die
steenen uit vloeide een dim straaltje, dal
ons het leven reilde, en een boom, die
ons ook welkom was.
Een prachtige chaotische berggroep
daaldo in alle mogelijke hoeken naar de
rivier heen. Boven dit alles hing de zoe
mende, drukkende 'stilte van een groote
hitte. Wij vermanden ons en zwoegde»
terug, 30 kilonieter ver.
Wij krijgen daar geen nieuws, alleen
eenmaal per week de post en taai© rant
soenen. Als dus soms iemand opmerkin
gen maakt over het onbegrijpelijke ge
brek aan activiteit van het Balkanleger,
zeg hem dan, dat er misschien in dat
land een paar moeilijkheden te overwin
nen zijn, waaraan hij misschien nog niet
gedacht heeft.
Je moest de insecten hier eens zien.
Als je loopt, stijgt er een zwerm krekels
voor je op; sommigen zijn ongeveer1 10
c.M. lang en schitterend rood. Alle vlin
ders waarvan ik ooit gehoord heb, komen
hier in tallooze menigten voor en iedere
boom en iedere struik is 'vol insecten,
half mot en half krekel, die hunne som
ber-geheimzinnige gezangen brommen of
piepen of knarsen.
Wij hebben twee merkwaardigheden ge
vangen. De een is de buffel-krekel, zoo
groot als een rat, maar veel dikker en
met een grooten gebogen hoorn, als die
van een schorpioen, als staart. Het dier
is donker van kleur, maar glanst bij een
bepaalden lichtval als oud goud. Ik ge
loof, clat de Egyptenaren dit dier aan
bidden.
De andere leeft in een eigenaardig
groengelen struik. De hals is een harde
gele stam en de vleugels zien er precies
uit als boombladeren. Op-een liandbrcedd
afstand kun je het niet onderscheiden
van de plant waarop het leeft.
Mijn bed is altijd vol krekels, zwarte
mieren, bijen en vliegen. De temperatuur
is den geheelen dag 110° Fahrenheit,
maar in den namiddag steekt er een
bries op en 's avonds kan men baden
in het warme zeewater.
Wij hebben gelukkig nog maar twee
maanden zomer. Niemand, die niet in
een heet klimaat gewoond heeft, kan be
grijpen hoezeer men van de zon en dei»
dorst een afkeer kan krijgen.
Korte Oorlogsberichten.
In sommige streken van Pruisen
treden de kraaien in zoo groot aantal
op, dat zij ernstige schade aan den oogst
toebrengen, zoodat nu gelast is alle
kraaien te schieten.
Met ingang van 1 Augustus is een
directe sneltreïnverbinding tot stand ge
bracht tusschen Berlijn en Brest-Litowsk,
via Posen'I hornWarschau.
De Pruisische minister van spoor
wegen heeft toegestaan, dat in do spoor-
wegcoupé's en op de stations plakkaten
worden opgehangen, waarin het publiek
wordt aangespoord de pitten van steen
vruchten te verzamelen, ten behoeve der
olieproductie. Alen verwacht hiervan goe
de resultaten voor de vermeerdering van
den olievoorraad.
- De vischsloep „King James" is door
een onderzeeër tot zinken gebracht. De
bemanning is gered.
Een maatschappij in Bergen heeft
liet verkeer met IJsland stop gezet, daal
de schepen inden laatstentijcl in Engeland
opgehouden werden.
Naar een optelling van het Parijsche
Bureau „Veritas" zijn van de handelsvlo
ten der Geallieerden in de maand Mei tot
zinken gebracht 18 stoom- en 17 zeilsche
pen, met. een totaal-inhoud van 67.000
ton. De Engelsche handelsvloot verloor
12 schepen niet een totaal-inhoud van
33.000 ton, wat een derde is van haar
verliezen in April, terwijl de verliezen
van de Fransche handelsvloot van onge
veer 1000 ton op de 7000 stegen.
Het „Bulletin des Aimfes" publiceert
de volgende dagorder van den opperbe
velhebber Joffre
Soldaten der republiek! Uw derde oor
logsjaar begiet. Sinds twee jaar draagt
gij' zonder 1e verzwakken den last van
iden onverbiddc'llijken strijd. Gijl hebt al
le plannen van- onze vijanden doen mis
lukken. Gij hebt hen aan de Marne over
wonnen, bijl de Yser tot staan gebracht,
in Artois en Champagne verslagen, ter
wijl ze te vergeefs een overwinning in
de vlakten van Rus'and zochten te be
halen.
Vervolgens heeft uw zig vii rende te
genstand in een slag van vijf maanden
de Duitsche krachtsinspanning voor Ver
dun doen mislukken.
Dank zij uw hardnekkige dapperheid
