30e Jaargang
248
Vrijdag 21 Juli 151-111
X
FEUILLETON.
Uitgave vau
öi ftumü. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
isHG VGRSTSÏRAAT 259.
Bureau te Middelburg.'
St?RfV1 A P. DHU1J - L. BUKS.
Drukkers:
K.T>t®,rbaan Le Cointre - Goes.
GELUK EN ONGELUK.
Hef Haarlewische raadslid mr. Romans
bad een volgens „Patrimonium" „sym
pathiek artikel" geschreven over de
sociale positie der arbeiders.
In dat, door „Patrimonium" hoogelijk
geprezen artikel van dien katholieken
rcchtefeelcerde stond onder anderen de
volgctod® enormiteit te lezen:
„Als d® arbeider aa n de gemeen-
s chap alles geeft, wat hij geven
kan: zijn arbeid, dan moet de ge
meenschap hem geven, een behoorlijk
en redelijk bestaan, hem en zijn ge
zin. Dit is ©en minimumjeisch. Maar
aan dien eisch wordt nog steeds
niel voldaan."
Sprekers eu debaters, ook in Zeeland,
"hebben wij herhaaldelijk hetzelfde hoo-
•ren bewerende arbeider heeft al zijn
krachten gegeven in dienst van Üc ge
meenschap, dus moet -de gemeenschap
'hem nu pensioneeren.
Mam die sprekers en debaters waren
socialisten of hand lagers van de {socia
listen oud-liberalen, unionisten of vrij-
zinnig'-democraten
Het verwondert ons dan ook ditzelfde1
te zien. beweerd door een Roomsch
lechtSgeteeïde. en toegestemd door een
antirev. redactie van ons „Patrimonium."
Wij gingen er echter niet op in; men
kan niet op alle slakjes zout leggen.
Toch deed 't ons genoegen in „Stu
diën m Schetsen" een zacht protest
tegon deze averechtschie 'bewering te
lezen van de hand van professor Fa
bius.
Deze toch merkte op, naar aanleiding
van de hierboven door ons aangehaalde
.bewering.
„Patrimonium" betuigt met deze be
wering" instemming.
„Werd bij die instemming de nadruk
gelegd op den aanhef, op de voor
waarde als de arbeider aan d
gemeenschap alles geeft, wat hij
geven kan: zijn arbeid? Dan ware de
instemming te begrijpen.
„Zulke arbeiders toch zijn er niet.
De arbeider heeft zijn meeste kracht
te geven aan de zorg, om voor zich
en de zijnen het dagelijksch brood te
ven-timenVoor de „gemeenschap" kan
vaak' weinig kracht overschieten.
„En om zich 'geheel „aan do ge-
memschap" tc geven, moest hij over
een vrij aanzienlijk kapitaal beschikken.
Of werd hier instemming bedoeld met
de zuiver socialistische voorstelling,
dat reeds- nu alle arbeiders in dienst
der „gemeenschap" zijn, en voor haar
werken?"
De Nederlander gaf den pro»
f-essor gelijk. Hetwelk ieder die op
antirevolutionair standpunt staat, naar
onze meening, behoorde to doen.
„Patrimonium behoefde er echter niet
mee in te zitten, want fluks schoot de
Krabbetsschrijrer van. Het V o 1 k te
hulp.
Deze toch neemit de critiek va.n prof.
Fabius over, geëncadreerd door de vol
gende flauwiteiten:
1 „Bij m'n grootoudere op tafel stond
altijd een antieke mosterdpot van blauw-
Delftsch. Mosterd zat er niet in. 'tWare
trouwens ook te scherp geweest voor
de oude lui. Toch "was, 'tknus-ouë ding
onmisbaar bij den maaltijd. Fabius
is de antieke, knusse, leege mosterdpot."
En; „In héél Nederland 'is er geen
tweede, die mei zoo bcminn.elijken ernst,
eu zoo volmaakt te- goeder trouw zulk
een zotternij kan zeggen. O, mijn lieve,
ouë, 1-eege mosterdpot van écht Delftsch.
Worde gij behoed voor de ruwe handen
van onze proletarische straatjongens,
die u aan stukken zouden werpen."'
Met een zoodanigen steun is „Pa
trimonium" niet .te feliciteeren. Maar
zij kreeg steun van een anderen kant. D e
(antirevolutionaire) Rotterdammer
mengt zich in 't debat. Zij constateert,
dat eigenlijk heide partijen gelijk en on
gelijk hebben.
/van de ééne zijde meent men, dat
als de arbeider behoorlijk werkt en alr
zoo zijn levensarbeid aan de gemeen
schap geeft, deze dan ook verplicht!
is hem een mousehwaardig bestaan te
verzekeren. (Standpunt van P a t r i m o,-
nium).
Daartegenover werd dan verdedigd,
dat de arbeider eenvoudig voor zich
en de zijnen werkt als ieder ander
en dat slechts indirect de gemeenschap
daaruit baat trekt, zoodat dit geener-
lei aanspraak geeft op wederdienst.
(Standpunt van De Nederlander.)
In beiderlei standpunt zit een deel
waarheid, maar beide zijn als geheel
op zichzelf genomen onjuist. Be eerste
m-eening is zuiver socialistisch, de twee
de zuiver individualistisch. Beide zijn!
daarom met historie en feiten in
strijd.
Een opmerking die dan niet principieel,
maar sociaal historisch wordt toegelicht):
Van oudsher is het bedrijf, sinds het
in de middeleeuwen zelfstandig werd,
'gerekend tot, den half publiekrechte
lijken kring. In de middeleeuwsche ste
den stond het bedrijf met liet stads,-
bestuur en omgekeerd dit laatste met
het bedrijf in het nauwste verband.
En al is in de grootere publiekrechte
lijke complexen van den tegenwoordigenl
tijd dit verband niet meer zoo nauw,
in wezen is het 't zelfde gebleven. De
Fransche revolutie heeft wel gepoogd
daaraan voorgoed een einde te maken,
maar dat heeft zich bitter genoeg ge
wroken en ten onzent is dan ook
bijvoorbeeld in de regeling der Onge
vallenwet het ten deele publiekrech
telijk karakter van het bedrijf noodwen-
dit weer te voorschijn gekomen. Dat
kon niet anders, eenvoudig omdat de
feiten niet anders zijn en spotten met
alle theorie, die op de spits wordjt
gedreven, zoowel met socialisme als
met individualisme.
Men ban daarom evenmin zeggen,
dat de arbeider geenerlei aanspraken
jegens de gemeenschap heeft, als dat
hij recht heeft op een minimum le
vensonderhoud.
Beide zijn groo-te wooxden, meer niet.
Bij de Ongevallenwet heeft het heel
wat moeite gekost om de aansprake
lijkheidspositie van den Staat vast te
stellen. En zóó zal het bij elke con
crete kwestie gaan. Ei- zal nauwkeurig
gewikt moeten en gewogen en op tél van
omstandigheden gelet, om het juiste
standpunt t© kiezen.
Maar dat kan alleen lukken, als men
van den beginne ann zich hoedl votor
star deductief doctriuarisme, hetzij dan,
dat men dweept met de „gemeenschap"
of alles beziet door den troebelen biil
van hot 'individualisme.
Het schijnt derhalve zelfs onder de anti
revolutionairen niet vast te staan dat de
arbeider geen recht heeft op Staatspen
sioen. Wie dit laatste beweert, doet vol
gens De Rotterdammer aan indi
vidualisme.
Toegegeven de half,-publiekrechtelijke
beteekenis van den arbeid, ook in de
praktijk der joxxgste wetgeving, mag dit
ons beletten principieel het vei-zonnen mo
tief te bestrijden dat. de werkman wegens
diensten aan de maatschappij bewezen
moet worden „gepensioneerd"?
„De ..Staat" 'kan en mag veel, vooraf
in onzen tijd. Maar bij mag niet ingrij
pen. in die regelingen welke uit de
natuur van het bedrijf voortspruiten.
Tot welke ook behoort de vaststelling
van -een overal in eik bedrijf geldend
minimum-loon en de decrelecring van
een „recht voor allen" op „Staatspen
sioen."
Dit kan niet behooren te zijn aan
sprakelijkheidspositie
Dat feiten spotten mei de theorie,
moge waar zijn; ook dit is niet altijd
de schuld van de theoxie. Het is trou
wens -een uitspraak waarmee men teix
slotte alle „theorie" verwerpten alle
„feiten" goedpraat.
Spijt de critiek, mee-nen wij ons te
m-og-en houden aan de theorie van B-c
N e'd. eix van prof. Fabius, wijl zij is
anti -revolutionair.
Kleinzielig.
Van meer dan één zijde is er op
gewezen, dat aan Tal ma een schier
vorstelijke begrafenis ten deel- viel, maar
is tevens gelaakt, dat bij die plechtig
heid niet één vrijzinnig Kamerlid aan
wezig was.
Zooals onze- lezers weten, is alleen
de pud-minister Tieub te verontschuldi
gen, die had willen ko-meri, maar ver
hinderd was, omdat hij aanwezig moest
zijn bij de begrafenis van jhr. den Tex.
Hier nemen we dus' gaarne den wil
voor de daad.
Doch niettemin heeft ook ons de
kleinzielige houding der vrijzinnigheid
getroffen.
Ze beeft een gemis van grootheid
van ziel getoond, dat we mal de „N.
Haarlemscbe Courant" zouden willen
brandmerken als -een uiting van onver-
valsc'ht anti-clericalisme.
Dr. Kuyper sprak indertijd bij het
graf van Fransen van de Putte.
Bij de begrafenis van dr. Bos waren
verscheidene mannen van rechts tegen,-
woordjg, om de laatste eer te 'bewij
zen aan den niet geestverwanten .staats
man.
Doch bij Talma's uitvaart konden de.
„groote" vrijzinnige hearen zich niet
maakt werd. Jongens, dat was wat anders
dan in pen bedompt schooltje te- zitten
en bij Ihét minste gesprek met een' kame-
x-aad gevaar te loopen, kennis te maken
met IJe roedie, of een oorvijg opi te doen,
waarmede de mieesters toen lang niet
zuinig waren.
Naidat bij de familie, -die ons m-ef, open
armen ontving, eerst die boterhammen en
wat later het middagmaal was genuttigd,
werd soms opnieuw ingespannen, hetgeen
dan tevens de familie van „Buiskerke"
deed, om eten extra tochtje te doen naar
Westkapelle, of zooals wij al tijd zeiden
„Westkapp-el", ten ledn.de den dijk en de
Noordzee elens je zien. Welk een genot!
De zee tie- zien, is altijd treffend, maar
dit te doen op den br-eeden Westkapel-
sc'hen dijk is eenig, vooral als hlet, tamelijk
waait, of, zooals de zeelui zeggen: „er
eert (stevige bries gaat." Dat zich langzaam!
opheffen van die brteede baren, dat neer
ploffen en Ihoo-g opbruisen leir van op-die
zware bazaltstoenten en tusschen dat ge
pantserde paalwerk aan den voet van den
Dijk is altijd hoe eentonig ook1leen
aangrijpend en vteïjhleven schouwspel. Hoe
sterk moet -deze zeewering niet zijn, die
op fdit gevaarlijk punt nu al ettelijke hon
derden japen de zwaarste zeevloeden heeft
getrotseerd! Maar zij b|aeft aan den polder
Walcheren ook al wa,t gjekost voor aanleg
en onderhoud 1
tot zulk een hoogte van geest opwer
ken.
O. hoe klein!
Statsü-Gaiieraal
Tweede Kamer.
Duur bier. Absentisme.
De koppige Kixobel.
Eindelijk nog gren quorum.
Er is gisteren inderdaad vergaderd.
Het quorum was er in den morgen.
Toch waren er maar eren in de vijftig.
Deze hoeren moesten wel den gehee-
le-n dag op 't kussen blijven, wijl er
stemmingen in de lucht hiixgexi.
Een paar keer is er dan ook "door
52 leden gestemd, doch Tang vermocht
de Kamer deze weelde niet te dragen. Bij
de regeling van werkzaamheden was het
Huis weer onvoltallig, zoodal xnen maar
naar huis ging- t
Aan de orde waren
1. het wetsontwerp tot verhooging van
den accijns op bier en herziening der
wettelijke bepalingen omtrent dien ac
cijns.
2. het wetsontwerp tot verhooging van
het invoerrecht op bier en afschaffing
van dat op azijn.
Laat ons nu aanstonds er bijvoegen,
dat het eerste ontwerp met 23 tegen
19 stemmen en het tweede z.h.a. is
a airgenomen.
Alles saamgenomen brengen de beide
wetten 33/) -millioen meer op, hetgeen
beteokent, dat de bierbedasting voortaan
circa 3V2 maal zooveel zal opbrengen
als tot dusver het geval was.
Gemiddeld zal dus de prijs per II.
L. met een paar gulden stijgen.
We zullen noch lange beschouwingen
geven over het politieke bier-debat, noch
chemische bijzoxiderheden, door de leden
tor sprake gebracht.
Het laat ons vrijwel Jcoud wat „wort"
en „bostel" is.
We bepalen ons er slechts toe te me-
nroreeren, dat sommige leden de nieuwe
heffing als een nekslag voor de kleine
brouwerijen beschouwen, terwijl andere
verzekeren, dat ze alleen aan de be
voorrechting van de grootebrouwerijen
een eind maakt.
Bij de behandeling van de werkzaam
heden verzochten de h-eeren Knobel c.s.
ook op de agenda te plaatsen het wets
ontwerp inzake den kolonialen raad
van Indië.
Toen de voorzittei- er op wees, dat
van de drie voorstellers er twee af
wezig waren, en er op aandrong het
voorstel in te dienen, als de Kamer
w-cer bijeen is, handhaafde Knobel het,
onder groot rumoer der Kamer.
Toen probeerde Notens nog eens.
Hij trachtte alle snaren van des voor-
stellers ge-moed te bespelen, en putte
zich uit in xedenen, dat het maar be
ter was. nog een weekje geduld te heb
ben xnet de stemming. Onderwijl werd
de heer Knobel van nabij door wel
willende vermaningen en booze woorden
bestookt. Hij storiid hierna op, en
bleef zijn voox-stel handhaven. Terwijl
een kring van leden voortging en
trachtte den onverbiddellijke door per
soonlijke opmerkingen te overreden, nam
de heer Schaper het bombardement over;
en toen d-eze zijn 42-pondiei"s verscho
ten had, probeerde het. de heer Heeres.
We beklommen ook gaarne den hoogen,
Zwaren, -steen-en vuurtoren aan het eind
van het dorp- staande, om van diens
bovenste plat het vergezicht te genieten
en bet even schoone als kunstige werk
Van het kunstlicht, op dien toren ge
plaatst, te bewonderen. Jongens! wat lange
gezichten hadden wie, als we door die
groote glazen prisma's keken. AVat werd
er dan gelachen!
Teruggekomen, wlepd dan die dag verder,
doorgebracht met allerlei spelletjes; ook
bezochten we Igaarae de oude romantische
toren- en kerkru'inle, alsmede tuin en
boomgaard onzer, faanilie, waarbijl behoor
lijk toezicht vaak lang niet overbodig was,
of we vennaakten ons op- den steilen
vliedberg, terwijl ondier al die bedrijven
der jeugd, de ouderen bun genoegen weer
op- andere, meier stemmige wijze wisten
te vinden.
Na 'het gebruik der koffie xntet heerlijk
eigengebakken krenten- en wittebrood, be
nevens gewoon brood mlet kaas of ham
en beslóten mtet eerbiedig dankgebed wel
den weldra de toebereidselen voor het
vertrek gemaakt. Van dó familie, die ons
zoo gastvrij had onthaald, wepd hartelijk
afscheid genomen len nadat ieder zjju
plekje in de gereedstaande wagens had
verkregen, de huisreis onder handgewuil
en teen blij: „Tot wóèrziensT' Vpoolijk aan
vaard.
VERSCHIJNT ELKEN WEKi^Aöt
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. postf LP"
Losse nummers9.S6-
Prijs der Adverteniiëii
1—5 regels ƒ0.50, iedere regel meer lOcfc.
S-maal plaatsing wordt 2-rnaal berekend-
Bij abonnement voordeelige voorwaarden..
Familieberichten van 110 regels 1.
iedere regel meer 10 ct.
Maar xxiets- -baatte. De koppige Knobel,
moest en zou stemming heb bear. Tc*,
slotte had deze plaats en bleek hwt
quorum niet aanwezig.
Toen ging de "Kamer uiteen ooi d»
volgende week Donderdag of wel Ding
dag 1 Augustus de distributie-we* te
behandelen.
Dan een kort xreces.
De Qroole Oorlog.
Beknopt overzicht van den toestand.
De lezer verontschuldige ons, als w%
ons eentonig verhaal maar blijven voort
zetten.
't Is en blijft een eentonige geschiedenis,
het verloop van de operaties op de
slagvelden.
Vandaag winnen de geallieerden, mor
gen schrijden de centralen weer voor
uit. En de orei-zicbtschrijvexs .bespre
ken de dagelijksehe feiten met een ge
wicht, alsof tenslotte militaire Recessen
nog den doorslag moeten geven. i v
En toch zal de uitputting hol moe
ten doen. - i
Pas "heeft zich niet een geweldig
offensief der geallieerden ontwikkeld,
of m-e-n spreekt al van een tusschm-
spel, dat een nieuw bedrijf voorafgaat.
Laat ons echter nog eens nagaan,
wat dit groot-offensief uitgewerkt heeft.
Aanvankelijk had het succes.
De Franschen en Engeischen slaag
den er Immers in, niet alleen bij liefc
begin van het offensief, maar ook bij
de tweede phase, den tegenstanden- zoo
krachtig terug te dringen, dat men daar
uit op moest maken, dat de Bui (schors
niet meer in staat waren om op d«
gebruikelijke mauiex-, door concentratie
van groote troepenmachten, aan den
aanval tegenstand te bieden. Het „groot-
offensiefopende dus, door de nieuw©
omstandigheden daardoor in het leven
geroepen, de kans op nieuwe yerraBsingeni
en nieuwe moeilijkheden.
Nu échter geelt het Engelscli© com
muniqué toe, dat de Duitschers toch
wel „zeer groote versterkingen" gekre
gen hebben. Hetgeen zij door een suc-
oesvollen tegenaanval overigens bewe
zen hebben.
Dat zou dus op eeu mislukking kun
nen wijzen van het eerste en voor
naamste doel met het „groot-offensief"
beoogd: bet onmógelijk maken ,aan de
Duitschers omi .ergens hulptroepen eu
versterkingen vrij te maken
Doch met' een enkelen ^ucaesvolle*
tegenaanval is het groot-offensief nog
xxiet voor goed de kop ingedrukt.
Vandaar dat we nu kunnen qpreken,
van een tussc-henspel, en dat we met
spanning het verdere verloop van het
bloedig© drama afwachten.
Korte Oorlogsberichten.
Uit veie Fransche gezinnen heeft da
oorlog den laatsten of den eenigen zöon.
weggerukt, zoodat in die gezinnen de fa
milienaam van den vader in de toekoms*
verloren gaat. Er zijn in Frankrijk stem
men opgegaan, die de wenschelijkheid be
pleiten van een wettelijken maatregel, vol
gens welken dochters uit eeu gezin, waar
van ,de zoons in den oorlog gebleven zijn,
in hun huwelijk naast den naam van hun
echtgenoot dien van hun vader mogen
blijven dragen, welke naam dan op hun
kinderen overgaat. Aldus zal nu ook ge-
Die terugreis ging hlet best over d«
dox*pen Zoutelande len Biggekerke, maai-,
als het wat laat geworden w;as, wórd
wel eens leten binnenweg gekozen, om do
reis te bekorten. Het spreekwoord zegt
evenwel en vaak zoo terecht: „Hoe meég
haast, hoe.minder spoed."
Ook wij moesten dat e|ens ondervinden.
Die binnenwegen kunnen op Walcheren
dikwijls heel smal zijn en terwijl we' zoo
eens door zoo'n smullen zandweg, aan
weerskanten door slooten en houtgewas
omgeven, vlug voortreden ook uit VTeee
voor een optomend onwleder en omdat
het a! jitenfeer begon te worden, moest
onze stoet plotseling stoppón voor eteia
wagen met ee-n tweespan, die ons bjj een
kromming van den weg ontmoette.
Hoewel onze Voorste wagen bjj een po
ging om uit te wijken daartoe leen mijl
paaltje langls den slootkant uit den grottd
reed, was voorbijrijden niiet mogelijk, dan'
nadat de wagen, idie ons den w®g vec--
sperde, geheel uit elkaar was genomen,
om straks na het piasseeiJen weer mat
vereendlekï achten'in elkaar te wofr
den gezet.
ftfoedt riarvolgd).
J
„Ilii ii mé üiaderkeos...."
Door J. A. VAN NOPPEN,
rugtend hoofd eener Chr. School.
2)
Vroeger waren op Walcheren zeer vele
van die hoogten; vele daarvan zijn echter
afgegraven, maar nog bestaan er ettelijke
van, en die van „Buiskerke" is daarvan
zeker vérreweg .de steilste en de hoogste.
Men beweert ook, dat ze voor den af-
godsdienst gebiuikt wepd.
Tot -Poor een tijd stond in de nabijheid
er Van, ook nog de puïne of bouwval
van een Joude kerk met tor en. Zulke bouw
vallen waren vroeger op Walcheren even
eens niet zeldzaam. Uit vrees voor instox--
ting heeft men echter in dón laatsten tijd
de meeste gesloopt. Ook die van ons
Bxr-BoudewijInskePke. Dit vind ik wel jam-
mer. Zulke gedónktóekenen uit heit grijs
moesten kunnlein blijven bestaan,
ai Moe», ze overigens' op zich zelVel zeker
geen «ut.
herinneringen uit mijn 'kna-
penüjfci zijn aan dien ouden toren en ziin
omgeving verbonden, waarvan ik u gaarne,
alvorens -dit hoofdstuk te besluiten, het
eoA ander wil medodeelen.
I* atfa geboorteplaats wooUdfln Va»,
moeders zijde verscheidlene familieleden
van mij. Ook te „Buiskerke."
Nu was jxet gewoonte elkaar jaarlijks
over en weêp gezamenlijk leen dagje te
bezoeken. Due „visites" waren altijd heel
aangenaam, maar vooral als voor ons de
beurt aan dat heerlijke „Buiskerke" kwam.
Niet alleen, omdat de familie aldaar zoo
lief qn vriendelijk voor ons was, o ja,
ook daarom, maar -ook, omdat er zulk
een ruime gelegenheid bestond om pret
te maken en wijl aan dat bezoek een
fiksche rijtoer verbonden wasr
Ja, 'twas een waar feest, als de lang
verwachte dag was aangebroken, met
vader en moediei", broertjes en zusjes, ooms
en tantes, neefjes en nichtjes samen naar
onze betrekkelijk ver wonende betrekkin
gen aldaar te mogen rijldiexi, om varf hun
nabijheid en omgeving leen daagje volop
te genieten. Ook de weg er heen was
heel aangenaam jen daar die gx'oote visites
doorgaans in Juni of Juli plaats hadden,
was de natuur op haai" schoonst. Onze
wagens, ieder naar WalchlePsch gebruik
met witlinnen of -góellfederen huiven over
dekt en bespannen met een paar flinke,
voor zoo'n -gelegenheid mooi versierde
paarden, hielden ondlePweg wel eens stil,
om aan ide inzittenden gelegenheid te
geven etenige versnapering te gebruiken
of éen mooi buiten of hierbexdcamp te
zien, waartoe gewoonlijk $en omwegje ge
i
