No. £44
Maandag 17 Juli tPfff
30e Jaargang
Joh. Wondergem.
FEUILLETON.
Die met tranen zaaien...
De Hra©te Oor!©§§-
Algemeen Stemrecht.
Uitgave van
Ée K&aml. Venn. L'cCTOR E i.' EM'ERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
AN GE VOR5TSTRAAT 21©.
Bwreau te Middelburg:
1FÏRMA F. P. DHUIJ - L. BURS,
Drukkers:
Josterbaan La Gointre
Goes
VERSCHIJNT ELKEN WERKBAS,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
ftm
Sa-
Prijs der Advertentiën
i5 regels ƒ0.50, iedere regel meer li si
3-maal plaatsing wordt 2-maal berektwdi
Bij abonnement voordeelige voorwaarde»
Familieberichten van 110 regels fl~.
iedere regel meer 10 ct.
S©r©©sfc©§"k@.
De Jee uw steunt bij de Raadsstem-
mins op a. s. Dinsdag de candidatuur an
den candidaat der a.-r. Kiesvereniging:
ii.
Het heeft van den beginne onder ons
vast gestaan dat iedere nieuwe uitbrei
ding van het kiezerstar in 't voordeel van
Rechts is; en ook, al ware dit niet zoo,
ons verzet tegen Idesrechtuitbreiding, ger
steld al dat zoodanig verzet uit onzen-
boezem voortkwam, toch niet zou gegrond
zijn in vrees voor het getal.
Een (juaestie van ve-e-l of weinig was
't tusscben ons en de mannen van Links
nooit. Het was er een van beginsel.
Het verschil tusscben de antirevolutio
nairen en de concentratie ligt alleen in
het verschillend, beginsel waaruit het in
dividualistisch en. organisch Kiesrecht om
komt.
Individualistisch kiesrecht, dat .'wor
telt in de leer dat de natie bestaat uit
i n divi due n, op zichzelf staande per
sonen, een hoop zielen op een stuk grond.
Zoo willen bet de vrijzinnigen. En zoo
hebben wij 't dan ook al van 1848 af.
Organisch kiesrecht, dat rekening houdt
met de verschillende organen waar
uit de maatschappij is opgekomen, en
met het organisch leven rekening houdt,
hetwelk zich, reeds schier van de schep
ping der wereld af, In haar openbaart.
De Fransche revolutie- heeft het alge
meen (individualistisch) kiesrecht uitge
dacht. Het heeft onder haar invloed in
gang gevonden. 'Alet baar denkbeelden
hangt het onlosmakelijk saam. Het is er
het uitvloeisel van. Haar gronddenkbeeld
is er in belichaamd.
Natuurlijk heeft li-et zijn algemeen ge:
vonden ingang niet alleen aah zijn re
volutionairen -oorsprong te danken. Veel
eer iaan zijn eenvoudigheid, aan zijn ver
schijning zonder groo-ten omslag, aan zijn
gemakkelijke uitvoerbaarheid.
Het is er mee als met 'de Staatspen-
sion.eering. Wat toch is eenvoudiger dan
„eenvoudig" weg te decreteeren dat alle
ouden {en invaliden) ,hun „pensioen"
maar bij den (Staalt hebben te- halen.
Door „eenvoudig" te decreteeren dat
wie oud is of invalide daardoor „recht"
heeft -op „pensioen", is men van alles
af. En- door „-eenvoudig" uit te spre
ken: al wat men'sch is -onder ons ein
staatsburger boven zekeren leeftijd, hetzij
man of vrouw, heeft „recht" op een
stembiljet, is men met het lalgemeen kies
recht gereed. Op de secretarieën schrijft
hien de lijsten van a1 zoodanige- recht
hebbenden Jaf en klaar is Ivees. JDe
kiézterslijsten zijn klaar, en de kiezeils
ingeboekt. Kan het eenvoudiger?
Maar bij een zoodanige beweging is
elke beginselvraag uitgesloten; uitgcslor
ten, wijl overbodig.
Naar het Engelsch van C. S.
door v. d. M.
84)
(Slot.)
Eenigen tijd na de droeve dagen in
di'. Arundel's huis, bezocht Willem 'EB-ioltS
het andermaal. Hij voind Nellie alle,én
m ue eetkamer; leen brief viel van haar
schoot, toen ze opstond en zij had blijk-
rf.?f S^weeiul. Willem stond een oogen
blik besluiteloos; dan drukte 'hij zacht
haai hand en leidde haar naar de sofa,
terug.
„Juffrouw Nellie, ik zou u zoo graag
willen troosten, nis,eir ik weet niet lioe
[VVjat deert u? Kunt u 't mij zeggen?"
Nellie vocht tegen haar tranen, en sta
melde
„Ik... ik... denk, dat ik moet heen
gaan. ik ken mijzelf niet meer, maar
vind mij niet onvriendelijk. Ik kom terug".
Hij liet 'haar hand los en zij spoedde
zich de ijaiqer 'uit. Zoodra zij op- haar
eigen kamer was, sloot zij de deur pn
li-et zseUnw-achitig het hoofd in de han
den zinken. Beven-de zei ze in zichzelf:
„Het is -dan ten slotte gekomen. 0
wiafc zal ik doen, wat moet ik do-en?"
Djan keerde zij zich tot Hem, die al
onze zorgen kent -en zij sterkte zich in
haar Heer. Na haar gezwollen oogleden
Hiertegenover staat De Stan
daard merkte het jaren geleden reeds
op dat alle organisch leven ingewikr
kield is en zich niet dan met ongewone
inspanning in hot staatsrecht afstempelt.
Hieruit is liet te verklaren, dat het
algemeen kiesrecht boven elk organisch
kiesrecht, in alle landen de voorkeur kreeg,
en door de oppervlakkige geesLen nis
het beste iu 't gebruik wérd aanbevolen,
terwijl aan organisch kiesrecht geen en
kel staatsman genoegzame aandacht ver
leende.
De antirevolutionaire partij vraagt ech
ter niet met' -dergelijke oppervlakkiger*
naar minder of meerder gemakkelijkheid
bij mogelijke uitvoering, doch keert te
rug tot de beginselen, waaruit dit tweeër
lei kiesrecht is opgekomen. En dan stuit
zij op de tegenstelling tusscben het
volk en den Staat; het volk gelijk
God het gebouwd heeft, en den Staat
gelijk de mensch dien mak-en wil.
Vnn het eerste getuigt nog onze Grond
wet, o.a. in artikel 75, waarin zij uitr
spreekt dat de Sta ten-Generaal niet zijn
Sl.-aa.tsbo uw, maar Folks vprteg-enw oordi,-
ging.
Uit deze tegenstelling' volgt die andere
of overh-o-ogheid jn God berust en uit,
Hem nederdaalt, dan wel of de- ingeze
tenen de hoogste macht hebben en naar
eigen goedvinden over het Staatsgezag
hebben te beschikken. Souvereiniteit Gods
feorter gezegd! ol: volkssouveveini-
toit.
In déze tegenstelling ligt het onder
scheiden beginsel der Fransche Revolu
tie, en der Anti-revolutionairen. De Fran
sche Revolutie, die een hoop menschen
erkent, welke zich als burgers aandie
nen, welke bij sociaal verdrag een soort
v e n n o o t s c h -a p hebben gesticht, wel-
fce zij Sta-a-t noemen, in welken zij allen
nu, -als staatsburgers, als leden der ven
nootschap, liet recht hebben -om hun
s t c m uit te brengen in de vergadering
der Vennootschap. Ziedaar de lijn comse-
kkv-ent a-fgeloopen. Het Algemeen Stem
recht voortgesproten uit de opvatting van
den Staatsbouw, van de volkssouvereini-
teit, va-n de uit eigen machtsbron opge
komen oppermacht om in dien Slaat al
les te wringen naar eigen wil, zonder
rekening te houden met den wil van
een Ander, wienj ook.
Wie daaraan -gelooven, en zich aan
principieel©' laanprijzirig van dit hun ge
voelen wagen, moeten wel vo-oi' Alge
meen -Stemrecht zijn.
'Doch even; vast staat dat de Ajiti-
Revolutionair met dezulken geen gemeen
schap hebben ik-an. Hij zou de 'historie
moeten verloochenen, zich God als de
Brpn van alle gezag wegdenken, en alle
gezond begrip van een volk moeten uit
het oog verliezen.
Immers de Heere God i s (bestaat)
Hij heeft in den loop der eeuwen elk
volk geformeerd, Hij beschikt er over,
en heeft er alleen -opperste zeggenschap
over; dit volk bestaat organisch, opgei-
gebet te 'h-ebben, ging zij langzaam de
tr-ap af. Toen zij de eetkamer weer bin
nentrad, liep [Willem terstond op haar
toe pn keek 'haar angstig aan. Zoo lcal'm
als zij kon, zei ze;
„Ik 'heb een brief v,an Walter gehad.
Hij deelde mij zoo onverwiac'ht blijde1 tij-
ding mee, -en dat 'heeft me van streek
gebracht. Hij is op de thuisreis".
„Uw broer 'uit Indië?" Ik 'd-ac'ht dat die
veel langer zou. wegblijven. W-at zult u blij
zijn!"
„Hij 'heeft onverwacht een medewerker
gevonden en zal zich nu in Engeland ves
tigen. jWelk een verandering voor ons-
allenj! Ik kan het haast niet gelooven".
„En nu hebt u van blijdschap geweend?
Ik zou in die vreugd willen deelen, en
ook in je verdriet, Nellie. Mag ik dat?
J© begrijpt toch wat ik bedoel?"
Doodsbleek wordende, zei Nellie:
„(Dat moet u niet v-erlangen. Ik heb u
dat reeds lang geleden willen doen be
grijpen".
„Maar waarom? AVat wilt u mij zeg
gen?
(Omdat ik moet. 'Als u mij n,u be
sparen wildet, meer te moeten zeggen".
„Dat zou nutteloos zijn. Ik moét hoo-
ren wat u mij zegg-en wilt. Maar Nellie,
ik kan zonder jou niet vo-ort".
Hoe zoet klonken -haar die woorden.
Haar terstond bande 'zij die gedachten en
antwoordde:
kunnert mij hier niet missen. Ver-
mij, Elliot, ik wilde je geen pijn
bouwd -als het is uit de gezinnen, heb.
geen al dadelijk elke gedachte aan een.
uit individuen bestaande vennootschap
uitsluit, en tegelijk het prinicipieele on
derscheid bloot legt tusscben den Staat,
de Overheid van dien Staat en de ver
tegenwoordiging van bet volk bij die Oven
held.
Spreken- dan de voorstanders van de
Revolutionaire gedachte ook niet van
volksvertegenwoordiging
Zeer zeker; m-aar zij maken van djo
volksvertegenwoordiging een groep regeer
ders, door een zeker aantal, zeg een
miljoen, souvereinen aangewezen om in
hun dienst, niet alleen met, maar ook
over en tegenover de regeerders te rei-
g e e. r e n
Zoo komt feitelijk het gezag in handen;
van de massa.
Beknopt overzicht van ri n toastsni.
'Jeu onrechte hebben wij ons aan de
voorspelling gewaagd, dat de Engelsch-en
wel aan het einde van hun latijn zo-uden
zijn.
Zeer ten onrechte.
Want nu blijkt, dat de 'Duitschers niet
in staat geweest zijn om met hun re
serve, die zij ongetwijfeld na den in
zet v-an het offensief der geallieerden op
het Somme-front hebben geconcentrerd,
weerstand te bieden aan den nieuwen
Engelsclien aanval, die nog al voorspoe
dig werd voortgezet.
„Alles blijft goed gaan", aldus'de aan
hef van het Engelsche stafbericht:
En dian v-ertelt liet ons verder, dat
de Engelschen op één punt welk punt
wordt niet aangegeven den vijand te
rugdreven tot zdjn.d5-vde verdedigingslinie,
r- - 4. lil - li e i - f OJtH I inetert nchler
de° 150b ©ï{Hii"cu '(64D0 meter) achter
coi
iOlijke frO-nt-looperatfl Fri-
G ro oti
V?-pferalrftv V et) dat de Engelschen
binnen 24 uur meer d-an 2000 gevange
nen maakten, waarbij een regimentscom
mandant der 3e garde-divisie, zoodat het
totaal der gevangenen, 'sinds de slag be
gon, nu meer dan 10000 bedraagt.
De Engelsche linie loopt nu v-an Ovil-
lers, op den rechteroever van de Ancre,
rechtstreeks over B.azentin naar Longue-
v.al, -om zich dan naar het Zuiden te.
buigen over H-ardecourt naar Hem. Dm het
dorp B-azentin (le Petit) is nog hardnekkig
gestreden. De Duitschers hadden het zelfs
een oogenblik heroverd, doch hel. werd
daarna opnieuw door de Franschen bezet.
De terreinwinst der Engelschen bedraagt
hier 41/2 K.M., de afstand van Ovillers
naar Bazentin.
De jongste berichten meldden weer
nieuwe successen, door de Engelschen!
behaald.
Ziet maar
„Wij veroverden het geheele bosch van
Bazentin-le-Petit ten 'Westen van het dorp
van dien naam en sloegen twee tegen
aanvallen. af. Onder de gevangenen, die
hier gemaakt werden, behoorde een com
mandant van een Beiersch .regiment 'met
een geheelen staf.
,jTen Oosten van Ovillers maakten wij
vorderingen en baanden ons al strijdende
veroorzaken, maar ik kan nooit worden,
.wat jij van mij begeert".
'Hij sprong op -en stond vóór haar.
Heesch van aandoening zei hij
„A'I-een je dat? Meen je dat werkelijk?
Bedoel je mij te zeggen, dat je mijn leven
wilt breken, -en misschien het jouwe erbij
En dat om een verkeerd begrepen plichts
gevoel tegenover je huisgeno-o-ten?"
Al haar kalmte herwinnend, antwoordde
Nellie:
„Dat is niet verkeerd begrepen. Nie:
mand die ons huiselijk leven kent, zou
het mij anders raden".
„Zij zouden je jnissen. Maar wie kan dat
helpen? Alaar dat kan niet z'oo zijn, Nellie,
het kan niet".
„Je moet mij niet Nellie noemen", zei
ze, opstaande; „ik jnoet je vaarwel zeg
gen. Als je wist, hoe ik nu lijd, zou je
geen woord meer zeggen. Ala-ar ve'rgeef
mij, -en laat me alleen".
„Het is onmogelijk", zei Willem bitter.
„Ik zal je verlaten, als je dat verlangt!
en ik zal spreken met je vader. Maar om
je op tp geven, ik doe het niet!"
Hij liep naar het venster, keek naar
buiten. Dan liep hij terug, op Nellie toe en
vroeg
„Heb 'je me lief, Nellie, zooals ik jou
liefheb?"
Haar gelaatskleur werd afwisselend
vuurrood en doodsbleek. Zij antwoordde)
niet, ging een stap achteruit. Hij wacht
tehet was angstig stil. Dan zei hijl
zacht:
een weg naar 'de buitenwijken van Po-
zières".
De nieuwe -aanval dor Engelschen blijft
zich dus in N.-O. richting ontwikkelen.
Va.11 het front ten Z. van de Somme
wordt het volgende medegedeeld. De Duit
schers hebbert er een kraebtigen aanval
gedaan en hebben zelfs de dorpen Biaches
en La Maisonnette bezet. Doch een te
genaanval der Franschen wierp de Duit
schers wederom uit de beide dorpen, die
opnieuw in het bezit der Franschen zijn.
Berlijn zegt, dat een deel van het dorp
nog door de Duitschers is bezet.
Zoowel in Duitse li Oost-Afrika, als in
Armenie en Perzië hebben zich gewich
tige krijgsverrichtingen -ontwikkeld, die to.ij
zeer verrassende resultaten h-ebben ge
leid.
I11 vlesopotamiö is eensklaps een stil
stand in de actie ingetreden, die welhaast
definitief k-an worden genoemd. Hét échec
der Geallieerde legers is hier volkomen;
het groote offensief in 't Oosten en 't Wés
ten is echter oorzaak, dat de gebeurtenis
sen op het oogenblik als zeer bijkomstig
worden beschouwd.
In Armenië is de krijgskans ten gunste
der Russen gekeerd.
In Duitsch Oost-Afrika. werd 7 Juli door
het leger van Smuts cle stad Tanga aan
dé Westkust bezet.
Hiermede is de geheele Usumbaza-
spoorweg in Engelsch bezit.
Gean vsrband meor.
The Lancet zegt omtrent de verwon
dingen der matrozen in den zeeslag bij1
Jutland o. a.
Er kwamen veel beenbreuken voor en
alle waren -gecompliceerd. Dikwijls was
ook amputatie noodzakelijk. De voornaam
ste zor-g voor den dokter was het voor
komen van sepsis of bloedvergiftiging.
Er werden hiertoe twee methoden toe
gepast, n.l. de antiseptische en de be
handeling met zout-oplossing. De eerste
is -de methode van Mét®, de tweede' die
Van sir Almroth Wright. In hét alge
meen schijnt de laatste de beste resul
taten opi, te leveren.
Als de besmetting eenmaal haar werk
begonnen is, levert fren voortdurende door
spoeling met een zoutoplossing het meest
afd-oende resultaat; de; pij'nveroorzakande
verbanden zijn overbodig' ten ier heeft gden
schadelijke inwerking op het periost
(beenvlies) plaats, -dat door de aanwen
ding van antiseptische middelen zoo ge
makkelijk vernield wordt.
De zeeslag bij Jutland heeft dus 'een
waarheid, die bijl Vele doktoren -reeds vast
stond sedert sir Almroth Wright zijln on
derzoekingen omtrent de genezing v;,an
w-onden is begonnen krachtig aan het licht
gebracht; deze is-, dat het uit windsels
en watten sam-e-ngesteld chirurgisch ver
band, verouderd is. iMen heeft in de .prak
tijk de fouten daarvan ontdekt.
Het verband belet de vrijfe afvloeiing
van lymphe, die de wond zuivert; het
vormt bovendien een ge-schikte kweek
plaats Van ziektekiemen, het blijft aan
de wond 'plakken en droogt er aan vast
en het verwijderen veroorzaakt pijn en
dikwijls bloeding. En tenslotte beschadigt
het de gewonde plek en heeft hét 't na
deel om de teere genezingsprocessen (epi-
theelvoiming) die ,aan de oppervlakte van
de genezend-ei wond ontstaan, te belem-
tneren.
„Ik zal ,op je wachten, mijn Nellie;
totdat je gereed bent. Ik zal wachten
zoolang je het wenscht".
„Ik hen niet „je Nellie", antwoordde
zij, doodop nu; „en je moet niet wachten.
Ik kan niet meer dragen 1111".
Zij liep naar de deur, maar hij kwam
weer op baar toe en stelde zich tusschen
haar en de deur.
„Ik wil je niet noodzaken de kamer te
verlaten", jzei -„hij bitter en doordrin
gend. ,,'Ik ?<al gaan. Vaarwel".
'Eenige loogenhlikken daarna viel de
Voordeur met -ee.n feilen slag dicht.
Willem kwam niet terug.
-Weer was het Kerstfeest voorbij; weer
naderde Nieuwjaarsdag. Er kwam een
brief van /Alary, die Nellie zteer schokte.
Er stond in:
,,'Ik heb je verteld, 'dat Willem ver
weg wijde 'gaan. Tot. onze verbazing bracht
hij uit Londen al zijn goed mee; em
urenlang 'was hij den avond van zijn)
terugkeer uit Londen met ma,ma alleen.
„Op Kerstdag scheen Willem even ge
woon -als altijd, doch mama z'ag bleek en
vermoeid. Des [avonds vertelde zij ons,
dat Willem naar Nieuw-Zeeland zou gaan.
Afiama vertelde o'ns niet, waarom hij dit
besluit genomen had'; ze zei alleen, dat
zjj haar toestemming gegeven had; zij
'geloofde, dat liet vo-o-r George heel goed
zon zijn.
„Veel kan ik je- daar niet van vertellen,
Nel; mijn oogen doen nog pijn van het
's Nachts voor den aanval.
Philip Gibbs 'beschrijft in zijn prach
tige' berichten voor de „Daily Chro
nicle" aldus het Engelsche 'irmi. 's
nachts voor den grooten aanval
„Per auto vertrok ik er heen uit
een achter de linies gelegen stad, waar
de burgers door de gordijnen in hun
duistere kamers naar de verlichting
van liet zwerk door het gebliksem van
het verre granaatvuur keken.
Achter de linies lagen de dorpen in
slaap; zelfs geen lampje brandde er
ergens achter de Vensters. De vang
zichtbare gedaanten der schildwachten
gingen er heen en w-eder buiten de
steenon poorten der Fratische huizen.
In de velden langs- de plaatsen waai
de kanonuen opgesteld stonden, heorsch-
te rust. Een zacht koeltje deed de
lange korenaren golven en door de dpis-
sternis begon de lucht een melkachtig
licht te gloren. D'e papavervelden gloei
den nog vurig rood en daar langs
blonk het goud van lange-sftooken inos-
sterdbloem-en. Verderop staken zwart de
bosschen legen dö lucht af boven kleine
uithollingen in den grond waarin En
gelsch© soldaten gekampeerd waren.
Daar zaten bij hel licht van. kaarsen,
dat de geverfde tenten met een roos-
kleurigen tint overgoot, de jongens
brieven naar huis te .schrijven, vóór zij
gingen slapen. Op den weg door het
dal reden eenige mannen te paard en.
verder weg ging een lange rij vracht
auto's voorhij. Die brachten het voed
sel voor de kanonnen aan.
Een stafofficier had ons tegen mid
dernacht in .een klein kamertje het
geheim- toegefluisterd, nadat hij deur en
venst-ers nauwkeurig had gesloten Zelf
zoo mochten die woorden slechts ge
fluisterd worden, en alleen paar tot ver
trouwbar© mannen.
„De aanval zal om halfacht begin neb."
Alles was- dus goed gegaan en ook
verder zou er ui&ts haperen.
Om- 7.30 begon dan ook het gedonder
der kanonnen tot ongekende hevigheid
te stijgen. Nog nooit had men zoo iets
aan h-e-t front beleefd o-f gehoord en
het geheele inleidende bombardement,
hoe- hevig ook, leek daarbij onbedui
dend.
Ik weet niet hoevele batterijen wij
langs de gevechtslinie o-f zelfs maar
langs het deel van .het front waar ik
mij bevond hadden opgesteld, 'maar er
scheen een massa kanonnen van aller
lei kaliber .samengebracht te zijn en hei;
geconcentreerde vuur uit al die rwande»
wa-s ontzettend in zijn hevigheid.
Een poos lang kon ik niets zien door
de laaghangende mist en de zware rook
wolken, die zich daarmee vermengden
en stond ik daar als een blinde, al
leen te luisteren. Het was iets beel
heel bijzonders, wat ik hoorde.
Granaten suisden door de lucht met
een klank alsof alle treinen ter wereld
met raz-e-nde snelheid 'door eindelöoze
tunnels raasden, waar zij met ontzet
tende "botsingen op -elkaar stietten.
Sommige granaten, die uit. batterij©»
dicht bij mij werden weggeschoten,
scheurden "de lucht met een hoog-, gie
rend geluid. En anderen gilden met die
vreemde, snerpende, aangrijpende klan.lc
die iemand het koude zweet doet uit
breken.
schreien. Dagen lang hebben wij hard ge
werkt -om lalles voor hem in orde te
brengen.
„En nu is hij vanmorgen uitgevaren.
Mama lijdt er zwaar onder, maar gee»
kliacht komt over haar lippen. Hij! was al
tijd 'zoo verzot op reizen en trekken
ik kan anders niet begrijpen, wat hém
.ertoe gedreven heeft. Toen miama, bom
zei: „M'n beste jongen, denk er om:
jij kunt nergens zijn waar God niet is,
maar Hij is dan ook altijd met je",
toen heeft hij: gezegd: „Dat weet ik moe
der. ik vergeet het niet. En ik ben er
dankbaar voor. JMaar om dat...." Hij
voleindigde den zin niet; ik hoorde hem
in snikken uitbarsten".
Nia vier jaren keerde AVillem in. het
vaderland terug. Zijn eerste reis was naar
Nellie's woning. Plotseling stond hij; vóór
haar.
„Mag fi-k je. nu mijn Nellie noemen?
I]k heb laag gewacht en ik ben nu terug
gekomen, om het je weer te vragen. Kun
je jni) nu gelukkig maken?"
„Ik) wil het tra-chten". Met een door tra
nen verstikte fluisterstem had zre het ge
zegd.
Toen wist Willem, dat de wensch van
zijn hart was vervuld.
EINDE.
