No. 313
Vrijdag 9 Juni 1919
30e Jaargang
De Groote Oorlog.
Provinciale Staten.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
f.ANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L- BURG.
Drukkers:
<9osterbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
f V
„0.0c
Prijs der Advertentiën:
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer l#ct
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend
Bij abonnement voordeelige voorwaarden
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Voor de stemming op V rij dag 16 Juni
a.s. bevoelt De Zeeuw mot aandrang
aan al de candidaten der Rechtsche Kies-
vereenigingen, te weten
Middelburg:
J. H. BLUM (aftr.)
W. MELIS (aftr.)
Mr. A. A. DE VEER (aftr.)
V I i s s i n g e n
G. VAN DE PUTTE (aftr.)
II. J. E. GERLACH VAN SINT
JOOSLAND (aftr.)
Goes:
S. DUVEKOT Cz. (aftr.)
W. VAN OEVEREN (aftr.)
C. P. VOGELAAR (aftr.)
Iz. W1LLEMSEN.
T h o,l e n
A. HOLLESXELLE (aftr.)
J. H. TICHELMAN (aftr.)
Z i e r i k z e e
S. HAGE.
D. MULDER.
A. TIMMERMAN Cz.
De stembus is open van 8 tot 5 uur.
Wegens Pinksteren verschijnt
,.De Zeeuw" Maandag niet.
Nog eens de gemobiliseerden.
AVij herbalen onze waarschuwing om
goed te letten op onze gemobiliseerden.
Wie tot de landweer en de landstorm
behooren en op de kiezerslijst staan zijn
allen stemgerechtigd. Krijgen zij derhalve
van de militaire autoriteiten verlof om
te gaan stemmen dan kunnen zij 16
Juni allen opkomen.
Maai- dan moet hun door hun huisge-
nooten, beter nog door de secretarissen
der Kiesvereenigingen de oproepingskaart
worden "toegezonden.
Nog mooier zou 'tnatuurlijk zijn, wan
neer men dit vanwege de secretarie zou
willen doen.
In ieder geval de besturen onzer Kies
vereenigingen hebben te zorgen dat, op
welke wijze dan ook, deze zaa,k in orde
komt.
'Meer dan boil zal bet nu, in alle
districten, op ëén stem aankomen.
ff
Liberalen en socialen.
De socialisten zijn in Zeeland piinci-
pieeler dan in andere districten van ons
land. Zij stellen eigen candidaten. Zij ver-
toonen het vaandel. Zij strijden met. open
vizier.
Laten wij echter onze oogen er niet
voor gesloten houden dat nu voor 'teerst
tot een openlijk saamgaan reeds bij eerste
stemming dpor het partijbestuur cler S.
D1. A. P. permissie is gegeven.
Hetgeen zeggen wil, dat in Zeeland
althans, bij de herstemming alle stemmen
van socialisten en liberalen saam tegen
onze Rechtsche candidaten gaan zullen.
Daarom moet onzerzijds alle man reeds
bij eerste stemming opkomen.
De liberalen zetten alles op haren en
snaren om de meerderheid te behalen.
De Eerste Kamer anoet „om", gelukt
dit dan gaat dn 1917 allicht ook de Twee
de Kajner" om", .en kunnen liberalen en
socialisten saam de \„regeering" vormen.
In het nieuwe kabinet dat dan komt zul
len minstens drie socialisten zijn.
Gelooft vrij, de kans om in 't ministe
rie drie zetels te bezetten, zullen de so
cialisten nooit meer zich laten ontgaan.
Nu reeds staan de liberalen onder hun
plak, de heer Ter Laan heeft 't zelf ge
zegd. Zij zuilen wel zorgen dat de libe
ralen ook in den vervolge de trouwe
uitvoerders zullen blijven van hun op-
permachtigen wil.
Dat behoort een (reden te zijn voor
al wie rechts staat de candidatuur onzer
aftredende rechtsche Statenleden -en van
don aanbevolen nieuwen candidaat voor
Goes, den lieer AVillemsen, hartelijk te
steunen.
Een spook te veel
Van. vrijzinnige zijde is in onze om
geving verspreid een tractaatje getiteld:
„De Staten en het Tarief". Met een
broeden omhaal van woorden wordt aan
getoond, dat de Staten ook mei het
Tarief te maken hebben.
Men snapt de bedoeling.
Dat relletje van het Tarief heeft den
vnjzinnigen in 1913 zoon groote winst
bezorgd, dat het jammer zou wezen
wanneer zjj er nje[ 110g eens mee fcWa-
me,n.
Daarom waarschuwen wij de kiezers,
vooral die op Zuid- en Noord-Beveland,
ernstig, laat u niet bedotten.
Hot Tarief is voor ons anti-revolutionai
ren van de baan.
liet Tarief wordt dooi niemand in
de Tweede of Eerste Kamer ook maar
genoemd.
De vrijzinnigheid moet wel aan het
eind van haar latijn zijn om tot zoo
danige middelen de toevlucht te nemen.
Welke spoken zij dan ook alsnog moge
oproepen, het spook van het Tarief is
er een te veel. [fl i[
Toch zijn wij blij dat de liberalen
ook dat spook hebben opgeroepen. Want
nu houden wij ons verzekerd, dat er
nog meer zullen opkomen.
Let er maar op, nu komen Rome en
Dordt, en de Hervormde Kerk ook nog
wel op de proppen.
Elenbaas heelt or zelfs dal klein-
eercnde „gereformeerden" en katholieken
al bijgehaald. Een tituleering waarmee hij
te Krabbendijke jaren lang het liberalisme
in de meerderheid wist te houden. De
liberalen waren dan de Hervormden en
wij de gereformeerden.
Moer dan een onnoozelc kiezer is
steeds hierdoor er in geloopen.
Men moest zich schamen om zulke
kleine middelen uit te denken en aan
te wenden.
8eknopt overzicht van den toestand.
Zooals men zich zal herinneren, heb
ben wij indertijd geen geloof geschonken
aan de bewering van Engelsche zijde gel-
uit, dat de Duitschers verliezen in den
grooten zeeslag zouden hebben verhei
melijkt.
Het blijkt nu, dat we wat te goed-
geloovig zijn geweest.
In een officieel Duitsch bericht over
over den zeeslag bij Jutland wordt nu
erkend, dat de Duitsche verliezen groo-
ter zijn dan aanvankelijk werd toege
geven.
Het beweert, dat om militaire re
denen t.ot dusver geen melding gemaakt
•werd van het verlies van 'den pantser
kruiser „Lützow" (28.000 ton) en van
den kleinen kruiser „Rostock" (4900 ton).
Nu de redenen daarvoor vervallen zijn
en vooral nu zich legenden beginnen te
vormen zoo zegt het marineberichlt
over de ontzaglijke verliezen der Duit
sche marine, wil de regeering het ver
lies niet langer verzwijgen. Op weg naai
de haven, waarheen zij gesleept wei-den
om hersteld te worden na den slag bij
Jutland, zijn zij gezonken, nadat pogin
gen om ze drijvend te houden waren
mislukt. De bemanning van beide sche
pen .kon worden gered.
Hiermede is de Duitsche verlieslost, vol
gens de officinale mededeelingen, ge
bracht tot een totaal verlies van 60,720
ton. i
(Met de aanvankelijk medegedeelde cij
fers van 13,000 of 23,000 ton, is dit
verschil nogal aanmerkelijk. Het Duitsche
bericht erkent nu het verlies van ee,n
slagkruiser, een oud linieschip, vier klei
ne kruisers en vijf toi-pedobooten. Niet
erkend wordt het van Engelsche zijde
gemelde verlies van 2 schepen van liet
„Kaiser"-type en van de Derf f linger"1.
Van Fransche zijde is zelfs gisteren
nog niet het verlies van het fort Vaux
toegegeven.
In het. avondcommuniqué heet het al
leen, dat de Franschen gistermorgen om
4 uur (d.i. Woensdagmorgen) het fort nog
steeds „bezetten", maar dat sinds dien.
de verbinding met het fort onmogelijk
Werd tengevolge van het hevige bombar
dement.
Intusschen bereidt een Havas-bericht de
publieke opinie op een erkenning vai<
het échec reeds voor, door uitvoerig te
l>etoogen, dat, ook als 'twaar was, zulk
een verlies niet van verontrustend ka
rakter zou zijn, daar het fort eigenlijk
geen fort meer was, maar een ruïne,
die alleen als waarnemingspost dienst
deed en die aan de Duitschers geen nut
kan opleveren.
Het verlies van liet fort bij Vaux moge
in materieel opzicht geen beteekenis meer
hebben, het nemen ervan toont toch, dat
de Duitsche aanval op Verdun met onver
minderde kracht wordt voortgezet, en dat
de poging om den Gordiaanschen knoop
lus voor lus te ontwarren nog niet is
opgegeven.
We zijn overtuigd, dat de geallieerden
in deze omstandigheden nog niet zoo ge
heel zeker zijn van het behoud van de
aloude vestingstad.
Ook de Engelschen ondervinden, dat
de Duitschers nog niet in een toestand
van uitputting verkeeren.
In aansluiting aan de vorderingen, die
zij op 2 Juni ten Z.-O. van Yperen maak
ten, in het hoogte-terrein, waartoe ook de
historische heuvel 60 behoort, hebben zij,
nu O. van Aperen, den Engelschen- het
gedeelte van het plaatsje Hooge, dat. de
zen nog bezet, hielden, ontnomen en d«
ten \V. en Z. aansluitende loopgraven
veroverd.
De helft van het in een halven cirkel
om Yperen vooruitbuigende Engelsche
front is daardoor verder ingedrukt, waar
door de Duitschers meester zijn van ge
heel de voor de verdediging zeer belang
rijke hoogte-stellingen ten Z. en Z.-O. van
Yperen
Korte Oorlogsberichten.
Li-.loean-Hung heeft gistermorgen
liet presidentschap ad interim van de Chi-
neesche republiek aanvaard. De opge
wondenheid te Peking is bedaard.- -
Generaal Nordthey, bevelhebber van
hot leger dat Oost-Afrika vanuit het, zui
den binnendringt, rapporteert, dat de vij
and terugtrekt en door hem wordt ach
tervolg I. Gevangenen, munitie en voor
raden vielen daarbij in handen der En
gelschen.
Volgens een bericht uit Zwitserland
loopen daar geruchten, -dat Koning Vic
tor Emmanuel in ziekelijkeu toestand per
auto in Rome zou zijn aangekomen.
In Engeland is de prijs van liet
brood verlaagd van 9 tot 81/2 stuiver.
Aan boord van de „Hampshire" be
vonden zich behalve lord Kitchener, nog
de luit.-kolonel Fitzgerald, brigade-gene
raal Ellersham, luitenant Macpherson, mr.
J: Obeirne van het ministerie van bui-
lenlandsche zaken, sir H. Donaldson en
mr. L. Robertson van het ministerie van
munitie.
Het bestuur van de Zweedsche
staatsspoorwegen heeft proeven genomen,
om de locomotieven met turf te stoken.
Het voornemen bestaat liet gebruik van
turf op grootere schaal te gaan toepas
sen en daartoe de uitgestrekte veenen,
die zich in Zweden bevinden, te gaan
ontginnen.
Aan de grens bij Yeldwezelt is een
werkman, die te Maastricht bij een aan
nemer werkzaam was, en aan zijn vrouw
een pakje met levensmiddelen over den
draad -wilde overgooien, door een Duit-
schen schildwacht doodgeschoten.
De houding der Grieksche regee-
ring in verband met den toestand, voort
komende uit de overgave van Grieksch
grondgebied laan Bidgaarsche troepen,
noodzaakte de verbondenen voorzorgs
maatregelen te nemen betreffende den uit
voer van steenkool en de Grieksche
scheepvaart in Engelsche havens, waar
van het doel is te verhinderen, dat voor
raden den vijand bereiken. Het vraagstuk
betreffende beperkeude bepalingen betref
fende Grieksche havens wordt door de
Verbondenen overwogen.
In den nacht van 6 op 7 Juni werd
op de reede van Durazzo een vrachtboot
van de centralen door de Italianen ge
torpedeerd.
Een dek officier en 11 manschappen
van de „Hampshire" zijn nog levend op
een vlot aangespoeld.
Op de N.-W. kust van Jutland spoe
len veel lijken en hoopen wrakhout uit
den zeeslag aan.
- Van de „Invincible" zijn vermoede
lijk 968 officieren en manschappen om
gekomen, van 'de „Defence" 860.
In Engeland is een officier-vlieger bij
een proefvlucht gevallen en gedood.
Woensdag hebben te Londen twee
Belgen, beiden hotelbedienden, zich voor
den politierechter moeten verantwoor
den, omdat zij, volgens een getuige, na in
«en krant den dood van Kitchener te
hebben gelezen, ia een luid gelach uit
barstten. Toen getuige er aanmerking op
maakte, kreeg hij in gebroken Engelsch
te hooren, dat ze zouden lachen als het
hun lustte. De ziaak werd uitgesteld.
Naar aanleiding van de berichten
over een nieuwe beschieting der Belgi
sche kust woi'dt gemeld: Wel wordt er
hevig op hot westelijk front geschoten
uit de richting van Yperen en de Yzer,
maar er is mets hekend van een bom
bardement op de Belgische kust.
Uit PetrogradOp 6 Juni ontwik
kelden onze troepen hun offensief in do
richting van Rowno en Kowel en zaten
den verslagen vijand dicht op dei hielen.
Zij veroverden, na oen gevecht de streek
wan de stad Luzk en bezetten de stad
zelve. Onze troepen maakten zich niejtl
alleen van de linie der rivieren Lkwa
en Styr meester, maar zetten, na deze
rivieren te zijn overgetrokken, hun offen
sief voort. In Galicië kwamen onze 'troe
pen tot. zeer nabij de linie van de Strypa-
rivier. Buiten 't totaal van 40.000 gevan
genen en den gisteren gemolden buit, na
men wij tijdens de gevechten van gis
teren opnieuw 58 officieren en ongeveer
1,1.000 soldaten gevangen.
De Toorts'.
Binnenkort zal in Holland verschijnen
onder redactie van Prof. Dr. H. D.
•I. Bodenstein, Dr. René de Clercq en
Mr. Wi. J. L. van "Es, een Groot-Neder-
landsch Weekblad„Do Toorts", staat-
en letterkundig weekblad voor Holland,
Vlaanderen .en Zuid-Afrika.
Voor elke „oompie' een
kapitein.
Naar de „Avp." verneemt, wordt over
wogen een aantal le luitenants hoven
de formatie te bevorderen tot kapitein,
zoodat zooveel mogelijk alle compag
nieën door een kapitein worden gecom
mandeerd.
W e t h ou d e r Rotte 1 d a m.
In de vacature v. d. Hoeven is benoemd
tot wethouder mr. S. J. L. van Aalten.
A a r d a p p e l 11 0 od.
Naar het „Hbl." verneemt zijn begin
dezer week 100.000 kilo aardappelen,
zoogenaamde „Dunbars", te Rotterdam
in beslag genomen. Deze zijn reeds onder
weg naar Amsterdam. Gisteren werden
in Friesland niet minder dan 70 wag
gons onteigend. Ook deze aardappelen,
merk „Red Star", zullen per snelste
gelegenheid naar de hoofdstad worden
verzonden.
Apotheken.
Zondag a.s. zal te Goes geopend zijn
de apotheek van dhr. G. v. d. Hoek;
Maandag die van dhr. J. B. v. Kalmthout.
Te Middelburg, Zondag die van
dhr. J. W. v. d. Garde; Maandag dïe
van dhr. M. .1. van Pienbroek.
Middelburg. Hedenmorgen is een man,
die in de Abdij een toeval kreeg, dooi
de politie per brancard naar huis ge
bracht.
De heer A. Luiten, agent van politie
tweede klasse alhier, is benoemd in gelijke
betrekking te Dieren, met ingang van 1
Juli
Goes Maandag 12 en Dinsdag 13 Juni
a. s. zal hier ter stede een hoefjesdag'
worden gehouden door het Comité af-
deeling „Goes" van het Ned. Hoefijzer-
verbond, ten bate van de stichting van
een nieuw Herstellingsoord voor tubercu
lose kinderen van alle gezindten.
Wij bevelen dezen verkoop ten zeerste
aan en hopen, dat de jongedames, die
er zich bereidwillig voor beschikbaar stel
den, succes van hun werk mogen heb
ben en daardoor een flink bedrag aan
het hoofdbestuur zal kunnen -worden af
gedragen.
Het Muziekkorps van de militaire
wielrijders gaf gisteravond een goedge
slaagd concert op de Groote Markt.
Het korps, .dat vele bekwame krachten
blijkt te tellen, bracht goede muziek
ten gehoore, welke door een talrijk pu
bliek werd genoten.
Gisterenmorgen wilde de werkman
J. J. Brusket, naar wc in de „M. C."
lezen, een machine van de gasfabriek
schoonmaken. Hij kwam daarbij met de
hand tegen een z.g. waaier, met het
gevolg, "dat het voorste lid van zijn
wijsvinger werd afgesneden.
Gisteravond vierde de Gymnastiek
club „O. K. K.", onderafd. der Chr.
Jongelings Ver. te Goes haar 10-jarig be
staan. De voorzitter, de heer W. de Beste,
sprak een kort woord ter inleiding, waarna
de vergadering werd geopend. De staaf-,
brug- en rekoefeningen vielen zeer in den
smaak, .eveneens de -samenspraken en
voordrachten. Ds. Homburg en de heer
De Vriend spraken een woord van dank
voor de welgeslaagde oefeningen en wek
ten de vrienden op altijd eendrachtiglijk
te werken. Daarna dankte de voorzitter
He leden der C. J. V. en eenige oud-
leden voor hun tegenwoordigheid. Ds.
Homburg sloot de vergadering met dank
zegging.
-De leening der gemeente Goes ad
f 12000 is geplaatst bij De Kanter Ilor-
dijk's Bank.
Vlisslngeit. De dagnuiilboot Duitschland.
van de Maatschappij Zeeland de oudste
boot der 'Maatschappij, een raderboot van
4682 M3, heeft de noodige voorzienin
gen ondergaan om na den oorlog weder
in den geregelden dienst te worden
gebracht. De naam van de boot. zal,
gelijk we reeds eerder meldden, in „Zee
land" worden veranderd.
Kruiningen. Donderdag had de vrijz.
kiesvereeniging alhier een openbare ver
gadering waarin voor de kiezers optraden
de candidaat Welleman en ds. Sterue-
link. Burgemeester Dominicus fungeerde
als voorzitter, dewijl de Kiesvereeniging
op 't oogenblik zonder bestuur de. actie
heeft te voeren. Ds. Siemelink nam in
zijn rede eenige argumenten van do a.-r.
onder handen, betoogde dat de Revolutie
waartegen dezen opkomen Evolutie is,
en dat dit geldt o.a. van 't optreden van
„Jezus" togen de O. T. menscheh en
van Prins Willem I en anderen tegen
de tirannie der vorsten. Hij noemde de
a.-r. partij conservatief en beschouwde
de modernen als de mannen van den
vooruitgang. Hij bestreed het Clericalisnie,
het Imperialisme en het Mammonislme,
en beschouwde de Staats pensioneering
van de ethische zijde.
De -heer Welleman kwam op tegen do
antithese die van Rechts steeds wordt
geponeerd, en verdedigde vervolgens be
lasting naar draagkracht, algemeen kies
recht ook voor vrouwen, en staatspen
sioen.
Voor 't debat gaven zich op de hee-
ren A. S. J. Dekker uit Goes en ds.
Bramer uit Heinkenszand. Aan elk hun
ner werd een kwartier toegestaan. Eerst
genoemde ontwikkelde velerlei bezwaren
tegen 't aangevoerde, en verdedigde de ar
gumenten van 't Rechtsche program.
Ds. Bramer prees de rede van ds. Sie
melink om den sclioonen vorm, doch
moest haar 0111 den inhoud qualificeeren
als een arme, gelijk 't modernisme is.' zoo-
dat hij de gemeente van ds. Siemelink!
beklaagt die door zulk een arm evangelie
moet worden gesticht. Spr. toonde uit
clo rede van ds. Siemelink aan dat krach
tens 'deze arme beginselen ds. S. niét de-
vrijzinnige maar de socialistische candi
daten behoort aan te bevelen. Daarna
trok hij een parallel tusschen de schoone
wetten van Talma, die invaliditeits-, ziek
teverzekering, radenwet en weezenrente
bracht en de mogelijkheid opende voor
de stichting van volkssanatoria en
de stumperige ouderdomswet waarypqr
do vrijzinnigen zich nu zoo warm loo
pen. Ten slotte verdedigde debater de
antithese. Al wat voor den Christus buigt,
naar Gods Woord wil leven en rekening
houden met Gods wil en wet, moet rechts
stemmen. Dat is niet conservatief, maar
vooruitstrevend. Juist de liberalen die. zich
aan de leus van Adam in 't Paradijs hou
den, n.l. zich niet te onderwerpen aan.
God, toonen daarmede echt conservatief
'te zijn, terwijl de Ilechtschen die over
eenkomstig den wil en de leer van hun
Heere op ieder levensterrein wenschen
op te treden, daarmede toonen den rech
ten vooruitgang te betrachten.
Cortgene. Oi.steravond trad in „de Stads-
wijnkeMer" namens de (rechtsche partij-
'en, Ide heer A. V. Haeringen, van 's-Gra-
venhage, als spreker op. Voor een aan
dachtig luisterend publiek besprak hij' de
beteekenis dér a.s. Statenverkiezingen. Hij
toonde aan, ,dat het in het belang der
sociale wetgeving, Ider ontwikkeling van
ons volksonderwijs, der landsverdediging,
gewenscht en noodzakelijk is, een recht
sche Eerste Kamer te houden. Hij wekte
daarom op; te stemmen op de rechtsche
candidaten. Van de geboden gelegenheid
tot debat werd geen gebruik gemaakt.
De vergadering geleid door den heer G.
Chr. Dun uit Goes, werd door deze met
gebed geopend en met dankzegging ge
sloten.
Souburg. Donderdagavond had een al
gemeen© vergadering plaats der Coö
peratieve Boerenleenbank in de zaal van
den heer Mabilot. Aanwezig 24 leden.
Dhr. Wiolemakev opent de vergadering
en zegt, dat de reden, waarom 'deze
vergadering is' belegd,, is te vinden in
de benoeming vair den kassier, dhr.
Freliei' tot hoofd te Oostkapelle. ooi-
de boerenleenbank is dit te bejammeren.
De notulen worden gelezen en na een
opmerking goedgekeurd. Aan de ord - is
nu de benoeming van een kassier.
Een vraag, ivaaro-ni geen oproepim» is
gedaan, werd door den voorz. beantwoord.
Tot kassier werd gekozen dhr. J.
de Hamer.
Deze- nam de benoeming aan. Hierna
dankt de voorz. den 'heer Frelier namens
de vereeniging voor alles wat hij in
het belang van de Boerenleenbank heeft
gedaan. Het bewijs van vertrouwen, dat
hij heelt genoten, is gebleken ten volle
verdiend te zijn. Van de adviezen, door
den heer Frelier gegeven, heeft het
bestuur dankbaar gebruik gemaakt.
Dr. Pl-ugge spreekt daarna als voor
zitter van den Raad van Toezicht ook
zijn dank uit en beaamt ten volle, wat
door den vooratter is gezegd. De heer
Frelier dankte Bestuur en Raad van
Toezicht voor de gesproken woorden.
Tot lid van den Raad van Toezicht
wordt nu gekozen dhr. Goedegebmir. rus
tend hoofd te Souburg. Hierna sluit de
voorz. de vergadering.
