Xo. 211
Woensdag 7 Juni 1916
30e Jaargang
D© Groot© Oorlog.
Uit de Provincie.
Kerknieuws.
Provinciale Staten.
Uitgave van
de Slaaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
tANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
fXRMA F. P. DHUIJ L- BURG.,
Drukkers:
Uosterbaan Le Cointre Goes.
Vool' de stemming op V rij dag 16 Juni
a.s. beveelt De Zeeuw met aandrang
aan al do candidates der Rechtsche Kies;-
vereenigingen. te weten
Middelburg:
J. H. BLUM (aftr.)
IV. MELIS (aftr.)
Mr. .1. A. 'DE VEER (aftr.)
V I i s s i n g e n
G. VAN DE PUTTE (aftr.)
H. J. E. GEB LACH VAN SINT
JOOSLAND (aftr.)
Goes:
S. DUVEKOT Cz. (aflr.)
W. VAN OEVEREN (aflr.)
'C. P. VOGELAAU (aftr.)
Iz. W1LLEMSEN.
T h o I e n
A. HOLLESXELLE (aftr.)
J. H. TICHELMAN (aftr.)
Z i e r i k z e e
S. MAGE-.
D. MULDER.
A. TIMMERMAN Cz.
De stembus is open van 8 tol 5 uur.
De Liberalen, en het Staatspensioen.
Maa nu zijn dó liberalen toch wel
met leernix vervuld voor den arme,
-zegt gij.
Er zijn, 'tis waai', liberalen die dit
met prijzenswaardiger) ernst toornen. Maar
geldt dit van hei. gros?
Wij willen niet oordeelen. Maar wan
neer z ij ons tegen voeren, dat zij toch
den armen zeventigjarigen een staats
pensioen van twee gulden 's weeks gun
nen, dan antwoorden wij: o, zeker,
maar dat pensioen hebben wij met u
hun in 1913 reeds bezorgd: en boven
dien dat opkomen voor "den arme1 zegt
weinig, want het daarvoor benoodigda
geld haalt gij uit de Staatskas; heit
komt niel uit uw eigen zak, maar uil:
dien, althans o o k uit dien van een
ander.
Bovendien, de liberalen die nu zoo
ijveren voor Staatspensioen, hebben dit
tot voor eenige jaren geleden, niet ge
daan. Integendeel, toen waren zij er
tegen.
Nog in 1905 verklaarde de Liberale
Unie zich tegen dat Staatspensioen. Zij
tocli schreef letterlijk:
,.><aatspenxioneering gaat uil van
een beginsel van verzorging van' allen
op Staatskosten, behoorende tot een
orde van denkbeelden, waarbij da
productie-middelen geheel worden ge
bracht in handen van den Staat."
Toen had zij derhalve een principiëel
bezwaar, en stelde zij zich tegen het
drijven in die richting van de Sociaal
democraten.
Nog sterker, diezelfde Liberale [Jnio
schreef in datzelfde jaar, blijkens haar
bekende vij-f-cents-propagandaboekje uit
die dagen
Beschouwt men Staatspensioen lós
van dit (socialistisch) beginsel, dan is
zij slechts een andere vorm van
armenzorg."
En nu is gotisch de vrijzinnigheid
voor dat Staatspensioen, niet alleen,
doch verzekert u ook dat dergelijk
„pensioneoren" geen armenzorg is.
Een. ommekeer, welke doet vermoeden,
dat hij onder drang der sociaal-demo
craten is tot stand gekomen.
Een vermoeden dat zekerheid voor
ons werd sinds het Kamerlid Ter Laan
in ©en kiezersvergadering te Rotterdam,
op _b Mei jl. in 'tdebat met een
anu-revspreker vertellen kwam, 'dat de
i" uV" de ^innigheid bij den
kraag had genomen en haar brengen
zou waar zij haar hebben wou: aan'de
b taatsjMBinsi ongering
De leiding derhalve bij de sociaal
democratie. Deze aan 't hoofd der link-
sche beweging. De vrijzinnig-democratie
dravend, de liberale unie wandelend, het
oud Liberalisme kruipend achter haar
aan. Maar toch, gelijk nóg In 1905.
door diezelfde liberalen gevreesd werd,
op het Staatssocialisme aan.
Doch wa.t hindert dat?
Als Rechts er maar aan gaat!
Gedraaid.
In 1905 kantte zich de Liberal© Unie
tegen het Staatspensioen.
Toen was m:r. Goeman Borgesius, ver
gissen wij ons niet, voorzitter.
Reeds in 1913 bevatte het Conoan-
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. ƒ1.W
Losse nummers0.06
Prijs der Advertentiën
15 regels 0.50, iedere regel meer 10 ct,
3-maal plaatsing wordt 2-maaI berekend,
Bij abonnement voordeelige voorwaarden,
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
tralieprograyi. 'der vrijzinnigen als voor
naamste punt: Staatspensioneering.
Een der leiders was toen inr. Goe
man Borgesius.
Aan dezen staatsman werd wij
ontleenen dit aan de Middelburg
se h e 0 u r a nt gevraagd door de
Vrijz. Kiesver. te Nw. Dordrecht:
Indien er een vrijzinnige regeering aan
hel bewind komt, hoe stelt D.Ed. zich
dan voor de verzorging van ouden van
dagen
Het antwoord, opgenomen in het Vrijz.
Weekbl. ..Ihenlhina". luidde o.a.
„Zooals u bekend zal zijn. ben ik
een voorstander van Staatspensionne ning,
dat wil zeggen, van uitkeeringen aan
ouden van dagen uit 's Rijks schatkist
zonder premiebetaling. Welnu, ditzelfde
beginsel is ook in hel conoentratiepro-
gra.ni opgenomen."
Een ommezwaai, blijkens 't gebeurde
in 1913 door heel Links in 't Kiezers
corps mee gemaakt.
Doch ..waarmee nog niet is goedge
praat dal de 1 11 v a 1 id i ti t s w e t
(„wet-Talma") aan die zijde werd weer
staan, en daarmee aan de arme Inva
liden onder onze werklieden -het ,,hun
toekomende" word! onthouden.
Beknopt overzicht van den toestand.
Neg' een enkel woord naar aanlei
ding van dé vijksdagrede van von Beth-
mann Heilweg, «lie alle hoop op een spoe-
digen vrede weer weggenomen' heeft.
Temeer is er reden om pessimistisch
gestemd te zijn, waar gebleken is, dat
de redevoering bij' het Duitsch© volk ster
ken weerklank en geestdriftige instem
ming vond.
Welk een diepen indruk dia verklarin
gen van v. Bethmann Hollweg in den
Rijksdag: maakte, blijkt uit de besprekin
gen in de" pers. De meeste bladen uiten
hun onvoorwaardelijke voldoening: over de
nadrukkelijke afrekening!, welke de Rijks
kanselier met zijn heimelijke en openlij
ke tegenstanders en btetichters heeft ge
houden. De pers drukt met eenstemmig
heid haar tevredenheid lerovcr uit, dat
de kanselier met zulk e'en -overtuigende:
kracht aangetoond heeft, dat hei den Kei
zer en hem in de beslisstende Juli-da-
gen als dev heiligste aller plichten voor
kwam, geen middel tot het behoud van
den vrede onbeproefd tie laten. De Rijks
kanselier heeft getoond, dat dc bloedige
schuld, dezen oorlog „te zijn begonnen,
op Rusland valt. Met blijde waardeering
leggen de bladen op' de woorden, welke
de Rijkskanselier gewijd heeft aan de
heldhaftige houding van het Duitsche volk,
de overwinningen der Duitsche ©n ver
bonden legers, met name teehter aan de
zegepraal ter zee aan dé Jutlanclsche kust.
Alles goéd en welmaar von Bethmann
heeft, -ook erkend, dat het internationa
le gepraat over den vrede vooralsnog
nutteloos is.
Feitelijk heeft hij aan de gedachtenwis-
seling een slot gemaakt.
Het vredes'debat kan nu. door de geal
lieerden worden voortgezlel, maar de kans
op eenig tastbaar resultaat is gering.
Of |de kaart van Europa moet er nog
anders uitzien, of de strijd moet gehteel
'op het doode punt gekomen zijn, wil men
van vredesgepraot heil kunnen Verwach
ten.
Wé richten dus het oog op de oor-
logstooneelen, en zien holé 'de Russen met
succes hun afleidinigs-offensief hebban, in
gezet, dat de Duitschers,op het Ooste
lijk front een afl&iidings-offensief voorbe
reiden, om de Oostenrijkers weer te
helpen; (dat do strijd om Verdun nog in
vollen gang is, de Fransche linies hier
en «Jaar teruggenomen moesten worden
na de Duitsche aanvallen, die als hamer
slagen op' den vijand neerkwamen; 'en dat
de Oostenrijkers op- het Zniderfront niéu
we voordeden op' de Italianen hebban
behaald, al vermochten ze niet hun vleu
gels vooruit te brengen.
Albion moge rouwen over liet verlies
van de „Hampshire", lord Kitchener en
zijn staf.
De admiraliteit deelde gistermiddag
mede, dat de „Hampshire" op1 we£ naar
Rusland, met lord Kitchener ©n zijin staf
aan boord, Maandagavond teti O. van de
Orkney-eilanden (N. van Schotland) op
een mijn is geloopen of getorpedeerd'.
Het schip zonk in korten tijd. Er stond
een hoogo zee en hoewel er onmiddel-
lijk booten ter hulp zijn gezonden, was
er weinig hoop, dat er nog iemand te
redden zou "Zijn.
Kitchener was op weg naar Rusland op
uitnoodiging van den tsaar en zou, op
verzoek der EngeJsche regleering, van deze
gelegenheid gebruik maken om belang
rijke militaire en financieel© vraagstuk
ken te bespreken. Hij had alleen, zijn
persoonlijken staf bij zich; een ambte
naar van het ministerie van buitenland-
sc-he zaken en twee vertegenwoordigers
van het ministerie van munitie..
De tragische dood can Kitchener wekte
groote sensatie in kringen der City, of
schoon hel bericht geen bepaalden invloed
had ''óp de effectenbeurs.
Lord Ho rati© Herbert Kitchener van
Khartoem, burggraaf, werd qp '24 Juni
1850 op Crotta House (graafschap Kerry
in Ierland) geboren, bezocht de militaire
academie te Woolwich en trad in Ja
nuari 1S71 als ingenieur officier in het
leger.
Sedert 1874 was hij meestal werkzaam
in Syrië en op Cyprus, totdat hij in 1882
in. Egyptiscben dienst trad. In 1884 werd
hij bevorderd lot majoor. 'Hij nam deel
aan de expeditie tot ontzet van Khartoem
en werd in 18S6 benoemd tot gouver
neur van het grondgebied aan de lloodc
Zee en tot commandant van Suakin.
In 1888 werd hjj bevorderd tot overste.
Hij voerde in de gevechten tegen de aan
hangers van den Mahdi een brigade aan
en werd in 1892 benoemd tot opper
bevelhebber van het Egyptische léger met
den rang van luitenant-generaal.
In deze hoedanigheid leidde hij de in
1896 begonnen expeditie tegen de aan
hangers van den Mahdi, bracht hun in
1898 een beslissende nederlaag toe, ver
overde Khartoem en vernietigde het over
schot. der troepen van kalief Abdullahi.
Inmiddels was hij reeds in 1898 als
lord Kitchener van Khartoem lid gewor
den van het Hoogerhuis. In 1899 werd
hij benoemd tot gouverneur-generaal van
den Soedan.
In December van hetzelfde jaar volgde
zijn benoeming tot chef van den gene-
-ralen staf van "het Ëngelsche leger in
Zuid-Afrika, Toen lord Roberts in. De
cember 1900 teruggeroepen, werd, werd
Kitchener in zijn plaats opperbevelheb
ber over liet leger in Zuid-Afrika,.
Na den vrede van Pretoria werd Kit
chener tot generaal benoemd en verkreeg
hij den titel van burggraaf.
In November 1902 werd hij benoemd
tot opperbevelhebber der troepen in Indië.
Bij het uitbreken van den wereldoor
log nam hij het ambt van minister van
oorlog op zich en als zoodanig heeft
hij, door het op de been brengen der
nieuwe Ëngelsche legers, zich groole ver
diensten jegens zijn vaderland verwor
ven.
De opmerking is gemaakt, dat Kitche
ner „de" man van de concentratie-kampen
in Zuid-Afrika was, dat hij het vermoor
den. van menig onschuldig slachtoffer op
zijn gewetenhad en dus nu loon naai
werken zou gekregen hebben.
We zouden dergelijke taal niet gaarne
voor onze rekening nemen en a.chten het
hoogst berispelijk, dat op dergelijke é-ijze
gesproken wordt over zaken, die alleen
den Heere der Ilceren, Die ons aller
lot in handen heeft, bekend zijn.
We moeten echter tot recht begrip van
de geschiedenis opmerken, dat Lord Kit
chener niet alleen aansprakelijk gesteld
mag worden voor wat in "Afrika geschied
is, immers we denken hierbij ook aan
den invloed van Keizer Wilhelm, die
liet moge 1111 vreemd schijnen in dien
tijd als adviseur zeer gewaardeerd werd
in Ëngelsche regeeringskringen.
Doch laat ons die oude onverkwikke
lijke geschiedenis voor 'toogenblik ver
geten.
Tenslotte moeten we nog een en an
der schrijven over w,at op het Oostelijk
oorlogsterrein is voorgevallen.
In de streek van Diwinsk, ten Zui
den van Smorgon en ten Zuiden va.ni
Krewo schijnen de Duitschers het initia
tief nog in handen te hebben.
Doch op het front van de Pripet tot
de Roemeensche- grens gingen de Russi
sche troepen voort het op 5 Juni behaalde
succes te ontwikkelen
Tot nu toe bedraagt het aantal gevan
genen 480 officieren en meer da,n 25000
soldaten.
Bovendien veroverden de Russen 27
kanonnen en meer dan '50 machinege
weren.
Althans volgens de lezing, 'die men
in Petrograd ons belieft te geven.
Weenon schrijft echter niet erg gerust
stellend over het verloop van den krijg'.
„Op een frontlengte van 300 kilometer
woedt sinds 24 uren aan het Russische
front een hevige slag, aldus het 0.-H.
communiqué.
In tallooze menschengolven zenden de
Russen hun infanterie in het vuur va.n
ons geschut.
Birussilow, die het offensief schijnt te
leiden, volgt de tactiek der Russische
aanvallen op de Karpathen en poogt dooi'
massa-aanvallen door onze linies te bre
ken".
Algemeen© uitdrukkingen, als deze, dat
de verliezen der Russen „zeer groot"
zijn, beteekenen niet voelja, wijzen er
eer op. dat de vijand met succes ope
reert.
Intusschen zullen we nog het verdere
verloop van den strijd hebben af te wach
ten, pm de, beteekenis van de successen
te kunnen beoordeefen.
Korte Oorlogsberichten.
De commandeerende generaal van
het 7e Pruisische legercorps heeft het
verkoopen en verspreiden van mode
platen en tijdschriften uiit de vijandelijk©
landen verboden.
In Pruisen zal het gebruik van rij
wielen voor vermaak en ontspanning ge
bezigd worden verboden.
- De Reohtbank te DusseMorf heeft
tie arbeidster M. Kalinowsky uit Beu-
rath,welke twee ontvluchte Fransche
krijgsgevangenen van burgerkléading voor
zag, veroordeeld lot 9 maanden gevan
genisstraf.
Er is een nieuwe oproep' tot die Ën
gelsche meisjes gericht om op hel plat
teland te werken. Er zijin 250.000 man
nen uit den boerenstand naar het front
getogen en nog slechts 50.000 vrouwen
hebben hun plaats tijdelijk ingenomen.
Veel boeren hebben hun melkvee al
moeten slachten uit gebrek aan melk
sters. Hier en daar worden ïneisjes-fiets-
brigaides gevormd onder leiding van er
varen land arbeidsters die van bepaald©
centra uit hulp op boerderijen gaan vèr-
leenen.
De zeilschepen „Redlenlore" (228
ton) en „Valsesia" (248 ton), bestemd
van Licata naar Marseille met zwavel,
zijn op 20 Mei door een viiandelijken
onderzeeër tot zinken gebracht.
Naar gemeld wordt, bracht deze on
derzeeër nog een and'er zeilschip gela
den met zwaVel, van Porto •Empcdocle
naar Zuid-Frankrijk, tol zinken.
Men meldt uit Piraeus, dat de
Grieksche regeering zich voorstelt den
staat van beleg in Griekenland1 af te kon
digen en Venizelos en zijn voornaamste
politieke vrienden te dolen arresteéren.-
Jioeantsjikai, president van «le
Chineasche republiek is overladen.
Hij stierf aan uraeimie (urinc-vergii-
t'iging).
- JO© verliezen op de Engelsch©
schepen, die in den slag bij Jutland
11 i t in den grond werden geboord,
zi> als volgt161 man gedood, 137
gewond, terwijl vijf man Vermist wor
den.
De vleeschbaart heeft te Berlijn haar
intrede gedaan. Men krijgt 330 gram per
week per hoofd, d.i. 110 gram per niet-
vleeschloozen dag.
Bij Turijn heeft een botsing plaats
gehad tusschen een vliegtuig en het be
stuurbare'luchtschip M 3. Het schip sloeg
in brand en werd totaal vernield. Tal
rijke soldaten werden gewond.
In Duitschland zijn er sinds 'het
begin van den oorlog 19 vrije, school
dagen geweest, wegens behaalde over
winningen.
'D' e K O' n i n g i n
heeft een bijdrage doen toekomen aan
het comité, dat de volksuitgave van Jan
Ligt'hart's geschriften voorbereidt.
Brood zander gist.
D© uitvoer van gist stijgt met den dag,
en mitsdien ook de prijs, aldus schrijft
men aan de „Msb."
Er blijft thans zoo'n klein kwantum
in Nederland, dat wij het ergste moeten
vreezen en binnenkort voor het geval
komen te staan, dat. do bakkers geen
gist meer kunnen krijgen om brood te
bakken.
Er worden op het ©ogenblik door het
buitenland zulke enorme prijzen voor den
gist betaald, dat de grossiers bijna alles
uitvoeren en slechts een klein gedeelte,
en dan nog tegen 'hooge prijzen, ter be
schikking van den kleinhandelaren stel
len. i
Het ware te wenschen, dat spoedig deze
groote uitvoer werd verboden, althans,
dat 'ér ,paal en perk aan gesteld werd,
'daar het den ondergang van de klein
handelaren bewerkt.
Aardappel© n.
Bij circulaire van 31 Mei is aan de
exporteurs van aardappelen medegedeeld,
dal na 3 Juni. geen consenten tot uit
voer van consumptie-aardappelen meer
worden uitgegeven.
Middelburg, Bij Kon. besluit is benoemd,
met ingang van t Juli, lot griffier bij den
Rjaad van Beroep (O.), tc Haarlem, mr.
M. van Toulon v. d. Koog, thans grif
fier bij den Raad van Beroep (O.), te
'Middelburg.
Goes. Tijdens het korte maar hevig©
On weder, dat gistermiddag te ongeveer
4 uur boven onze .gemeente losbarstte,
is de bliksem ingeslagen in het winkel
huis van do wed. v. A. aan den Oost-
Singel. Vermoedelijk is de bliksem van.
de daklijst naar de goot gegaan, door
den buitenmuur naar binnen geslagen en.
langs een gaspijp weer afgeleid. In den
muur is een klein gat. zichtbaar; een'
plank van het plafond' is gespleten, zoo-
flat een stuk 'terecht kwam in de kamer,
bewoond door den heer A. Het behang
was zeer gehavend, terwijl de kamer be
zaaid was met houtsplinters, stukken
kalk en snippers va.n het behang. Op
enkele pLaalsen bleek het hout geschroeid!.
D© bliksem veroorzaakte geen brand
en aangezien zich niemand in de ka
mer bevond, is het ongeval ook zonder
persoonlijke ongelukken afgeloopen.
Het korte onweder, er is maar één
hevige slag gehoord, ging gepaard met
plasregens, die aan een wolkbreuk de
den denken, terwijl er ook nog hagel
is gevallen
Van winkelierszijde deelt men ons
mede, dat de marklnoteering voor de
boter niet 70 ct., maar 72 ct. per pondl
was.
Op dén dag der Statenverkiezingen,,
16 Juni e.k., zal het Telegraafkantoor
te .dezer stede des avonds tot half elf
uur, zoo 'noodig nog langer, geopend zijn.
Morgen, Donderdag, des avonds 8
uur, concert van het muziekkorps "der
militaire wielrijders, in de tent op de
Groote Markt.
Vlissingen. Morgen zal, blijkens de „N.
V. Ct.", in het Concertgebouw een ver
gadering worden gehouden, uitgaande van
de Rechtsehe kies ver eenigingén. Als spre
ker zal hierbij optreden de heer Cl. van
der Voort van Zijp, lid der Tweede Ka
mer, met het onderwerp „Sociale Wet
geving".
Met de mailboot kwamen gisteren
aan een 40-tal zendelingten uil. Duitsc'h-
Zuiid-West-Afrika, die met dc Congoda.
van daar waren vertrokken, maar die in
Engeland nog een week of drie werden
opgehouden, terwijl hun vrouwen en kin
deren direct door gingen naar Rotterdam!
en vandaar naar Duitschland terug. Er
worden nog ongeveer 200 van deze lie
den verwacht. D© boot was te zeven,
uur aangekomen en de reizigers gingen
dus met den trein van 7.46 verdei'.
Gisterenavond, met den laatsten
trein, kwamen een 15-tal Engelséh© ge-
interneerde burgers uit Duitschland mé
de, op weg naar hun vaderland.
Deze lieden stondeir Verbaasd de vol
ledige bijzonderheden oVer den zeeslag
te hooren, voor zoover zjjl bekend zijn,
daar deze zeer afwijken van de Duitsche
lezing. D'at de Duitschers ook zulk een
groot, aantal schepen verloren en dat. dé
vloot in «lte havens moest vluchten, was
Voor hen geheel nieuw. Toch was hun
meening, dat de overwinningsberichten ook
in Duitschland door velen veel te mooi
werden gevonden en vrij sceptisch ont
vangen werden. Een der mannen kwam
uit een hospitaal en had daar een ex tra-
maal ter eere van de overwinning,: mede
gemaakt. In het kampi leven Ide ongeveer
3700 gevangenen bijna uitsluitend van den
inhoud van de 1300 tot 1400 pakjes, die
dagelijks uit Zwitserland en Engeland
worden ontvangen, want het voedsel dat
de Duitschers verstrekken is bijna niet
te eten.
Het bericht, dat Lord Kitchener ver
dronken zou zijn, maakte opt allen een
diepen indruk.
Alhier is gisterenavond een 13-ja-
rige jongen, zoon van ©en weduwé, bijl
den Oranjemolen al spelend© in het wa
ter geraakt en verdronken. Gisterenavond,
was het lijk nog niet gevonden.
Meliskerke. Bij Kon. besluit is toestem
ming verleend aan J. Jaoo-bsen Lzn., secre
taris dezer gemeente om tot 1 Mei 191.7
te Grijpskerke te wonen.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen naar Made -ü-rimmeleii,
door W. ten Boom, cand. te lJmuiden;
naaf Beek, door C. Hengeveld. oud.
O.-l. pred. te Driebergen; naar Hark-
