30e Jaargang No. 304 Maandag 39 Mei 1910 De Groote Oorlog. FEUILLETON. Van de Spiegel. ÊB ÊB^B^^ Br^Ê jr B jgF B^Bj MbSSB BB BB BB BrW BBBB de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO JkSËB&BÊ^ m^W^SÊP' te Goes. ^^B Hoofdbureau te Goes: M&lj jUfjf jéSp&Bk "^it) jtfÊÊ^Ê^i JÊÊÈI JÉ? jéÊÈ' Bureau B^^ ^B B^BB^^^ B B B B B fiRMA F. DHuij - BL^mELj ÊLjf/ MJBf. MjJBJB Oosterbaan Le Cointra - Goes. Beknopt overzicht van den toestand. Ons Overzicht wenscht lieden minder de Duitsche en Oostenrijksche vorde ringen in Frankrijk en Italië, dan wel de uitingen van staatslieden en andere bevoegde geleerden in het oog te vatten. Het is opmerkelijk dat er in den laatsteii tijd zooveel gesproken en ge schreven wordt, dat naar veranderde ge zindheid en vredes verlangens heen wijst Zoo haalt mien in de dagbladpers het oordeel aan van den .1 apanschen pro fessor Tatebe Tong© over 'Engeland en.' het verschil tusschen Japanse he en En gelsche belangen, ook ten opzichte van het koloniaal bezit. Uit lïergelijke uitspraken blijkt, dal Japan niet zoo heel veel om een En- gelsch-Russisch© overwinning op Duitsch- land geeft. Het heeft de Ouitsch© ne derzetting op Tsingtau veroverd, en een schep geld aan Rusland verdiend door de levering van kanonnen, doch nu laat het verder zijn gezond verstaand spreken. Engeland en Nederland, zoo redeneert Japan, hebben in Azië mooie bezittingen, en Engeland zal wel nooit ilulden dat wij daaraan komen. Er is derhalve voor ons geen reden om in dezen oorlog Engeland al te hard te helpen. Zoo «redeneert ook bovenge noemde professor, en hij toont tegelijk aan. (djat Engeland geen andere staats opvatting kent dan die welke de be langen der enkelen beoogt, terwijl Ja pans staatkundige opvoeding gericht is op de belangen voor den Staat; op welk groote verschil mettertijd botsingen tusschen Japan en hel Britsche rijk zul len moeten volgen. Naast het oordeel van den professor uit een der oorlogvoerende mogendheden, wordt ook dat van een staatsman uit een der neutrale mogendheden genoem I als hoogst belangrijk; te weten dat van ilson, den president der V'eroenigde Staten. In Oostenrijk wordt hij 0111 Zijn jongste woord dat van vredesbemiddeling getuigde, hoogelijk geprezen. Hij in de eerste plaats als buitenstaander schijnt gerechtigd tot de opmerking dat het suc ces der Centralen tot de nutteloosheid van verder verzet der Entente moet doen besluiten; als is het ook, dat het Engelse be blad „Daily Mail" nog altijd schettert„De winnende werkelijkheden zijn aan onze zijde, de bondgenooteu zullen doorzetten en vereenigd blijven tot al wat Duitse her is onder hen in stort." Van dat instorten is dan ook nog geen. sprake. De jongste telegrammen toch gewagen weer van overwinningen door de Duitschers ten Noorden van het Ka naal van La Bassee, in Argonae en, in het bosch van Thia amant lievochten. (lok de Oosten rijkers streden Zaterdag in Italië weer niet ongelukkig. De natuurlijke menagerie. Zoo werd onlangs, naar we aan Engel- .sche bladen ontleenden, het gebied van Afrika genoemd, waar de troepen onder bevel van bmuts de D'uitschers bestrijden. En deze niet alleen. De wilde dieren waarop de titel doelt, maken het den achtervolgers geducht lastig, vooral leeu wen en giraffen. Door vertegenwoordi- In de mooie weekrubriek in Het V a- de rlian d „Oranje en de Patriotten" ver haalt de geleerde schrijver een en ander «uitrent, het aandeel dat Sir Harris, Britsch gezant in Den Haag, heeft gehad in het totstandkomen eemer anti patriot tische partij in de jaren die in „ons land aan den val van het Stadhouderlijk Huis voorafgingen. Wie in deze totstandikpi- ming mede een groote rod heeft gespeeld was Laurens Pieter van de Spiegel, gebor ren Middelburger, van 1759 tod. 1780 secre taris van Goes, daarna secretaris (giif- fier) der Staten van Zeeland, en van 1785 tot 1787 raadpensionaris van dit gewest. In laatstgenoemd jaar werd liij raadpensionaris van Holland, welk ambt hij vervulde met wijsheid en gematigdheid. Onder anderen trachtte hij de herstelde, maar toch hevig geschokte staatsregeling w?er op pen vasten grondslag te bren gen, een desbetreffend ontwerp werd aan genomen, en erlangde spoedig nog meer kracht door 't sluiten van een verdedi gend (defensief) verbond tusschen Prui sen, Engeland en ons land tegen, Frank rijk. Zijn energie won aan kracht naai> mate de staatkundige en «economische toestand van ons land ellendiger werd. l a 1795 hebben de F ranse hen hem in (le Gevangenpoort te 's Gra.venh&g© g«. gers van de eerste soort, werd de Afri kaan sche aanvoerder bestookt, terwijl hij in zijn auto reed. De giraffen hebben motei- te veroorzaakt door dat ze telegraaflij nen naar beneden rukten en zoodoende verbindingen verbraken. Dit komt door dat de telegraafpalen in die streek in het voorjaar meest in blad schieten en de dieren met de lange halzien leven van boomblaren, voornamelijk van de aca cia. Aan hetzelfde euvel, maar in heel wat erger graad maken zich wilde oli fanten schuldig. Die warren de telegraaf draden in hun woede daarbij stevig door een. Met olifanten schijnt Smuts' krijgsi macht evenwel nog geen of weinig onaan gename ervaring te hebben opgedaan. België als vechtterrein. Hel, is eigenaardig hoe dikwijls België het terrein is geweest voor groote sla gen. België is het slagveld van de Enro- peesche mogendheden, zou men inlet een tikje overdrijving kunnen zeggen, schrijft de ,,N. Gron. Crt." Het. land is zeer geschikt voor sla gen. Uit de geschiedenis zijn tal van groote slagen bekend', die daar hebben plaats gehad en het getal wordt nog grooter. als men bedenkt, dat de oude Zuidelijke Nederlanden zich heel wat zui delijker uitstrekten dan het tegenwoordigje België. Zooals men weet is een groot deel bij Frankrijk gevoegd, tal van plaat sen en plaatsjes zijn door de Reunieka- mers van Lodewijk XIV ingepalmd. Al heel vroeg hooren wij van slagen in het noorden van het tegenwoordige Picaidi3 (Noord-Frankrijk). Daar spreekt bijv. het oude Lodewijkslied jvan. Meer bekend is de latere slag bij! Kort- rijk (in West-Vlaanderen). Den 11 Juli 1302 had ;die slag plaats, de vermaarde gouden sporenslag, waarin vele Fransche ridders sneuvelden, zoodat de Vlamingen ongeveer 700 gouden riddersporen buit maakten. Dan komt later de 80-jarige oorlog, waarbij tie Zuidelijke Nederlanden op nieuw als strijdterrein dienst doen. Wij noemen bijv. de gevechten om en bij Ostende in 1583, waar krachtig weer stand werd geboden aan de Spanjaarden,, de nieuwe belegering van Ostende vanj 1601 tot 1604, de gevechten daar bij de belegering in den Spaansclien successier oorlog en de verovering door de Fran- scben in den Oostenrijksehen successie oorlog. Antwerpen is op dezelfde wijze bedreigd en geteisterd. Dan de ;sl.ag bij Nieuwpoort in West- Vlaanderen, 2 Juli 1600, door pains Mau- rits gewonnen op zijn tocht ter verovering' van Duinkerken. Later volgt de woelige tijd van Lode wijk XIV. In den oorlog van 1672 zoowel als in den 9-jarigen oorlog van 1688,, worden de Zuidelijke Nederlanden wieer de kampplaats. Willem III, onze stadhouder, streed bij Benei' tegen Coudé (1674), bij Montcas sel (1677) en St. Denis (j.678) tegen Lu- xemlxnu'g, telkens met weinig succes, maar met groote tact terugtrekkend. Dan volgt in 1690 een slag bij Fleurus aan de Sambre, waarbij jde Franschen onder Lu xembourg de overwinning behaalden op de verbonden mogendheden onder den prins van Waldeck. Hier was reeds eer der in 1622 een slag geleverd toen her tog Chr. van Bronswijk en de graaf van vangen gezet en na een kort verblijf al daar naar Woerden gebracht en daar drie jaren lang gevangen gehouden. r 'Omtrent het laandeel nu dat hij en Bir Harris hadden in de stichting der anti patriottische partij vernemen wij uit bovengenoemd artikel een en ander dat V-tkort neerkomt op het volgende; Stadhouder Willem V kon niet aan bel hoofd van die partij staan. Hij was met doortastend 'genoeg,' en daarbij zeer achterdochtig. Zijn vrouw, Prinses Wilhel- nuna schreef hieromtrent aan haar oom den koning van Pruisen: „De onover komelijke argwaan dien de hertog1) in hem gewekt heeft, is de grootste hinder paal om zijn vertrouwen te winnen" Engeland was sinds den vierden En gelse hen oorlog (1780—1784) geheel van ons land vervreemd, vandaar dat de Prins angstvallig zijn Engelsche sympathieën, zocht te verbergen. In dien nood ver scheen Harris op het tooneel, die groe ten invloed wist te oefenen op de gebeur tenissen ,aan 1787 voorafgaande, na veel vergeefsche pogingen het vertrouwen der Prinses wist te winnen, en in 't geheim ui verschillende Holiandsche steden be trekkingen aanknoopte met stedelijke re- l) ,Van Bronswijk Wolfenbuttel, voogd en opvoeder van Prins Willem V, na den dood van diens moederMaria Louisa van Hessen, Jtasset, genten. Va« Lifters bracht Harris met Van d» Mansfeld zich met zwa^e verliezen door de Spanjaarden sloegen. In 1692 verloor Willem III een slag bij Steenkerken en in 1693* een bij Landen en Neerwinden. In den Spaanschen successieoorlog (17011713) moesten alweer de Zuide lijke Nederlanden onder veldslagen lijden; slag bij Ramillies (1706), bij Oudenaarden (1708) en Malplaquet. (1709), alle in het nadeel van Lodewijk XIV. In den Oosten rijksehen successieoorlog (1740 tot 1748) gaat het evenzooslag bij Fontenay (1745) en bij Raucous (1746), doortrekken van troepen om Sluis te belegeren. Dun volgt de revolutietijd en krijgen we: 1793 «slag bij Neerwinden, waarïni Oostenrijkers en Pruisen zegevieren op Franschen: 1794 slag bij' lleurus tusschen Franschen en Oostenrijkers, waardoor de Nederlanden aan de Franschen werden prijsgegeven. Eindelijk moeten nog genoemd in den strijd met «^Napoleon de slagen bij Oua- trebras (1815) en Waterloo (1815), waar Napoleons macht voor goed gebroken wend, en in den strijd van België tegen Nederland: 1830 bombardement van Ant werpen, slagen hij Hasselt en Leuven (1831.) Men ziet. het, de oude Zuidelijke Ne derlanden, hel latere België, zijn van ouds vechtterrein. Kritiek van Churchill. Winston Churchill,' die na zijn uittre den uit het Engelsche Kabinet, zijn va derland gedm-ende eenige maand|m aan het front heeft gediend, is terug in En geland en beeft van zijn bevinding een treurig hoekje opengedaan. In een der jongste zittingen van liet Lagerhuis heeft, hij, .t ijdens de debatten otver het nieuwe oorlogscrdiet eenige mid delen aan de hand gedaan om het leger te verbeteren. Hij stelde voor elk batal jon op 1200 man te brengen en de 250.000 rfflain, die thans alsoppasJ sers voor de officieren dienst doen, door ouderen te vervangen. De Fransche spot ternij, dat steeds de eene- helft van liet Engelsche leger bezig is thee te zetten voor de andere helft, schijnt dan tooh wel eenigen grond te hebben. Churchill gaf aan zijn ontstemming uiting over de werkeloosheid van de le gers, die in Egypte en Saloniki zijn ge- stationneeud. Een ander contingent be vindt ,zich in Afrika. Wat zouden de Duitschers wel doen, zoo vroeg Churchill, indien zij de inboorlingen uit Afrika te hunner beschikking hadden? Wat hindert Inidië thans 10 a 12 nieuwe divisies te fonneeren, die in den zomer van 1917 zoo noodig zullen zijn? De staats man verzuimde echter er bij te zeggen dat Engeland met die heidensche hulp troepen niets kan doen, zoolang het aan geschoolde officieren ontbreekt, en aan officieren, die zich in voor de Indiërs met hun honderden dialecten verstaan bare taal weten uit te drukken. Churchill oefende voorts nog critiek uit op het feit, dat te weinig Engelscheil op de fronten strijden. Asquit.li heeft mee gedeeld, dat het Britsche Rijk vijf milli- oen man onder de wapenen heeft. Zijin deze vijf millioen man alleen met den vijand in voeling1? Oostenr.-Hong. Stafbericht. Het tot de vestinggroep van Arsiero in Italië behoorende pantserwerk Casaj Spiegel in aanraking, en deze laatste leid de Harris in aan het Hof. De vrienden in Zeeland wisten den stadhouder te bewegen ook eens een be zoek aan Zeeland te brengen, gelijk hij dit gedaan liad 'aan Friesland en Breda. Dien I8en Juni 1786 voldeed de Prins aan dit verzoek en weiden hij en zijn gezin te Middelburg, evenals later in ove rige deelen onzer provincie, met groot© geestdrift ontvangen. Het was bij die ge legenheid dat Van de Spiegel de Prin ses voor Rarris' denkbeeld, de stichting eener antipatriottische partij, wist 'te win nen. Deze partij zou zijn saamgesteld uit de zes overige provinciën tegen Holland, met 'tdoel de vriendschappelijke betrek kingen mc(t Engeland te herstellen en op vasten voet tc regelen. Van de Spie gel behoefde haar niet eens aan te spo ren met 't oog ook op de toekomst harer kinderen, welke toekomst bedreigd werd door de niet duidelijke bepaling in. de akte van het Erfstadhouderschap. Zij zelve bleek dat alles zeer goed te weten. „Toen hij haar eenmaal zoo ver had, openbaarde hij haar dat 'er een Engelsche memorie voor de Staten-Generaal ge reed lag waarin Engeland de verwach ting uitsprak dat geen vreemde (Fran sche) inmenging de republiek verhinde ren zou haar eigen zaken te regelen, en dat, ware dit. wel het geval, de ko ning zijn steun niet onthouden) zou aan da door allerlei betrekkingen nauw aan Engeland verbonden bevolking". Ratti, onmiddellijk ten Zuidwesten van Bacarola, is in onze handen. Luitenanfl Albin Meaker, Van het sappeursbafaljon no. 14 drong met zijn mannen, in weer wil van het heftige wederzijdsche vuur, het overk binnen, nam de vaandelijkq sappeurs, die de versterking wilden op- blazen, geY'angen en maakte drie onge schonden ZYvare pantserhouYvitsers en twee lichte kanonnen buit. Ten Noorden yran Asiago vermeester den onze troepen den Monte Moschice opi den grensrug ten Zuiden van het Sugana- dal en drongen tot op de Cima Maora vooruit. Het aantal der op het aanvals- terrein buitgemaakte kanonnen steeg tot, 284. Op den Monte Sief en in het Km- gebied werden Vijandelijke aanvallen af geslagen. De wonderen van de draadlooze telegraaf. In de „Daily Chronicle" geeft Harold Begbie een boeiende beschrijving van het wede, dat de draadlooze telegraaf in den huidigen oorlog verricht. Hij zegt. o.a. „Dag en nacht luisteren mannen over de geheele wereld naar die ethergolvin- gen. De zon vindt hen aan hun taak en de maan ziet hen ook nog bezig te luisteren naar de geluiden van den geliüdloozen ether. Wat een schouwspel1 voor de engelen, die luisteraars op aarde, die uit de stilte de onuitgespro ken woorden van verwegzijnde mannen afwachten 1 Van de wolken uit klinkt een stem naar een der luisteraars„De Duitschers verzamelen zich tezij voeren ka nonnen aan vanf' „Kijk dan naar de wolken. Er ia niets te zien. Maar de wolken drijven yy'eg. Een zilveren stipje teekent zich tegen het blauw van de lucht af. In dat zilveren stipje zit een jongen met een draadlooze teleloon bij den mond en spreekt er in. Een dertig kilometer verder herkent een luisteraar op zee zijn stem. Op een schip, dat duizenden mijlen van Engeland weg is, hoort een ander luisteraar een geluid. Hij luistert, zet het om in de taal der menschen en stuurt de boodschap naar den kapitein. Onmiddellijk worden de machines op volle kracht gezet, de koers van bet schip wordt veranderd en een paar uur later stort het een regen van projec tielen op de „Einden". In de loopgraven zenden draadlooze toestellen berichten naai' de batterijen ver achter het front. De Engelsche re geering Yvil met de Russische spreken en het woord vliegt weg gedragen door de trilling van de „draadlooze."1 De admiraliteit moet dringend berich ten zenden aan de vloot en over de daken van Londen vindt liet zijn, weg daarheen. Soms heeft ook de Duilsehe regeering iets te zeggen. Iemand vangt hel op en het vindt zijn weg naar Londen. In geheimschrift. MaarEnfin, die bood.sehapen worden niet in de prulle- mand geworpen-," Batocki. Dien naam moet men goed onthouden, Yvant de man die hem draagt is bestemd een groote rol te spelen in den oorlog. Hij zal het Duitsche volk „regeeren" in betrekking tot de keuze en het rantsoen Mét goedkeuring van den Prins en de Prinses bracht Harris den öen Juli dez© memorie ter sprake bij die Stateni-Gene* raai met 't gevolg, dat Holland, dank zij allerlei eindeloos gekuip en gescha- cher zich tegen en de zes overige pro vincies zich er voor verklaarden. Toch was ook in Hollands staten nog een sterke minderheid er voor gebleken. Van de Spiegel en 'Harris hadden gezegevierd. Zeeland eerst, daarna de overige provin cies maakten krachtig front tegen Hol land, en de kracht der patriotten, zij 't ook slechts voor korten tijd, was gebroken. Een .tiental jaren hield de partij stand; doch in 1795 moest zij 't opgeven. Hieraan zij onzerzijds het volgende om trent Van de Spiegels verderen levensloop toegevoegd. Toen in dat jaar de Franschen in ons land kwamen, Yverd hij gevangen gezet, ge lijk wij reeds hierboven mededeelden; zijn papieren werden aan een streng on derzoek onderworpen; doch geen zijner vijanden kon tegen den eerlijken staats man ook maar het geringste vinden om hem van iets te beschuldigen. Di 1798 werd hij uit zijn kerker te Woerden ont slagen; doch in 1799 dreigde opnieuw gevaar. Te IJselstein waar hij zich met terwoon gevestigd had, bereikte hem het bericht djat, indien de voorgenomen in val der Russen en Engelse hen in Noord- Holland, waarvan het gerucht ging, wer kelijk plaats vond, men heimelijk beslo ten. had, hein opnieuw gevangen, t» tsek- VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.#? Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 et, B-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden, Familieberichten van 110 regels fl.v iedere regel meer 10 ct. van zijn voeding. Hij zal paal en perfei stellen aan het geknoei van geweten- loozie geklverdieners, en gedurende deu overigen duur van den oorlog de hoeveel heden voor een iegelijk zoodanig regelen dat geen bepaalde honger meer boert ge leden te yvorden. De Keizer heeft hem daartoe benoemd. Adolf Tortilowitz von Batocki-Friebe, majoraatsheer op het landgoed Bledau, is de „levensmiddelen-dictator" ofteYvel ópper-regelaar van de volksvoeding gewor den. Hij heeft zijn sporen verdiend in. Oost- Pruisen, dat in 1914 door de Russen! bezet en uitgemergeld, den hongerdood nabij scheen, toen de Duitse hers het her overden en de Keizer hem de zorg voor Ret herstel van. het geteisterde gebiedt opdroeg, een taak, Yvaarvan hij zich op uitnemende wijze kweet Hij heeft nu e&n macht gekregen in, den lande, zooals geen vóór hem ooit bezeten heeft. Hij krijgt het recht vrijelijk te beschikken over alles Yvat er aan voe dingsmiddelen voor uiensch en dier in het Duitsche rijk voorhanden is, en mei geYvekl kan het lichaam,'aan welks hoofd hij geplaatst werd, bezit nemen van deze voorraden.. Alle bestuurs,-autoriteiten in rijk en bondsstaten moeten aan zijn be velen in zlake de volksvoeding gehoor schenken. Wei kan de bondsraad veror deningen maken, doch zijn deze bepalin gen onvoldoende of verkeerd, dan heefi het „Kriegsernalirungsamt", waarvan hij voorzitter is, het recht ze aan te vullen, te veranderen, op te beffen. Aan Ratocki is inmiddels als militaire niedeYverlcer toegevoegd de generaal Grif fier, die volgens de Duitsche pers een beslissende rol in het. college spelen zial; hem zal de opdracht te beurt vallen een nauwe samenwerking piet de militaire autoriteiten y in de gezamenlijke levens,- middelenorganisatie mogelijk, te maken. Hij staat, sedert het begin van den oor log, aan het hoofd van den spoorweg,- dienst te velde, en is liet hart van de troepenbeweging van Oost naar West, en van Noord naar Zuid. Koite Oorlogsberichten. B, e 1 g i s c h e vluchtelingen i ïi E ngelan d. Het aantal Belgische vluchtelingen, thans inog in Engeland ver toevend, is ongeveer honderdduizend!, vroinven en kinderen inbegrepen. Er zijn in Engeland nog slechts 2000 ongehouw den of weduYVnaren van onder de 35 jaren van Belgische nationaliteit, van wia natuurlijk velen ongeschikt zijn voor denl krijgsdienst of werkzaam in de munitie-i industrie. Dit cijfer toont met hoeveely ijlver aan den opiroep tot dienstnemingj door de Belgische regeering tot de jon geren gericht, is ,yoldaaii. De Vereenigde Staten verdienen groü aan den oorlog. Sedert 't begin van den oorlog heeft ide uitvoer den invoer mei 773.200.000 pond sterling overtroffen. Arm kind! Volgens een doods aankondiging in een Engelsch blad is eeir kapitein Van18 jaar gesneuveld. Hij Yvas buitengewoon snel tot dien rang opgeklommen. In 1914 tweede luitenant weid hij1 in Mei 1915 tot eersten luite nant, in 1916 tot kapitein bevorderd. Slecht teeken. Aangezien in ze^ kere deelen van Ierland nog ontevrfeden- ten. Van de Spiegel besloot hierop dii gevaar niet af te wachten. Op herhaald verzoek >van den Erfprins van Oranje lateren Koning Willem I) begaf hij zich niaar Lingen, Yvaar ook dezte vorst" was, teneinde hem met raad en daad bij te staan. Hij stelde er een ontiverp op voer een constitutie, in den trant van de Unie Van Utrecht, met vermijding van dezer fouten en gebreken. Ook na de mislukking van den inval der Russen en Engelschen in ons land bleef hij te Lingen, waar zijn vrouw en dochters zich Yveldra, bij hem voegden,; en hem bij zijn wankele gezondheid hij toch had herhaaldelijk aanvallen van beroerten tot grooten steun waren. Groote droefheid en diepgaande smart over het lot van 'zijn geliefde vaderland, en .van zijn beminden vorst en diiensi huis sloopten echter zijn kracht. Reeds in Mei 1800, toen hem een nieuive aan val van beroerte voor goed nederlegde, daalde de groote vaderlander ten grave. Hij bereikte slechts dien leeftijd van 63 jaren, en liet den naam na van een groot geleerde. Tal van nagelaten geschrif ten van zijne hand op geschied- en staat kundig gebied vereeuwigen daarenboven zijn naam. Zeeland, met_ name Middel burg ,en Goes mogen trotsch zijn op zijn nagedachtenis. Een der Goesche staten draagt zijn naam. f' I y/ mm

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1