Zaterdag ï7 Mei 11116
30e Jaargang
De Groote Oorlog.
FEUILLETON.
De zeven dagen van
Robert Hardy.
LJ.|;:.Ï i
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Mostorbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. posttM*
Losse nummersi.Oê
Prijs der Advertentiën
15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend
Bij abonnement voordeelige voorwaarden
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Onze Geneeskundige dienst te velde.
Hetgeen dooi' bet Kamerlid Scheurer
in de zitting der Tweede Kamer op 19
dezer is bijgebracht, geworden, om aan
te toornen, dat. het met de ziekenver
pleging in óns leger treurig geschapen
staat, is te belangrijk om in de Han
delingen begraven te worden. Wij gaan
er dus een en ander van overnemen.
Allereerst herinnerde de Sneaker af
gevaardigde aan het droevig geval van
den milicien jhr. Bosch van Oud-Ameüs-
weerd, welk geval hij persoonlijk had
nagegaan, die einde November van bet
vorig jaar in zijn garnizoensplaats Amers
foort ziek werd en 29 en 30 'November
en l Dcc. op het zieken-rapport was
geweest.
Hij werd toen naar de kazerne ge
stuurd. Patiënt hoestte, voelde zich
koortsig en ziek. Op 1 December moest
patiënt corvee-dienst doen, wasschen en
schoonmaken van groenten. Op 2 De
cember heeft patiënt den gewonen
dienst gedaan, compagnieschool en
détail-oefeningen en is toen uitgeval
len. Op 3 December stond hij op
het ziekenraport en is toen door een
geneesheer onderzocht. Op 4 December
is hij naar bet hospitaal vervoerd,
waar geconstateerd werd -dubbelzijdige
longontsteking met een empyeem, in.
a.w. etter in de pleuraholte. In ver
band daarmede wensch ik 'even aan
te halen, dat de zieke gedurende de
dagen dat hij in de kazerne beeft
gelegen, lag op oen slroozak, op den
vloer van een vertrek, waar gegeten,
gedronken, gerookt, geslapen, gezongen,
gewerkt en gepoetst werd, waar hot
alleen rustig was, wanneer buiten oe
feningen werden gehouden. Onder die
condities' lag 'die patiënt daar van
29 November tot 4 December. Daar
over zijn in de couranten artikelen
verschenen, waarin stond, dat de
Minister had geantwoord, dat den ge
neeskundigen dienst geen verwijt kon.
treffen.
De heer Schermer ging dit geval ge
neeskundig na en kwam, in strijd met
de ministerieel® uitspraak, tut de con
clusie, dat hier oen groot verzuim ,\vas
gepleegd door dén militairen dienst,
zooals hij in bizonderbeden aantoonde.
(lelijk men weet, is de patiënt over
lieden.
Een ander geval betrof een jong-
rnensch met ©en bloedspuwing.
Hieromtrent verhaalde dr. Scheuren
Ui
Het geldt den geneeskundigen dienst
te Harderwijk. Donderdag 16 Maart
191.6 is een der leerlingen van den
vaandrigscursus wegens koorts in liet
hospitaal opgenomen. Zondag daarop
bleek, dat die persoon lijdende was
aan nekkramp. Dien avond kwam hot
jimerendeel van de daar gehuisvest©
leerlingen op de besmette kamer: liet
waren de kaniers 13 en 14 van lo
giesgebouw C. en op kamer 14 ver
toefde de nekkrainplijdier. Die leer
lingen 'kwanten met verlof terug en
hun werd toen da keus gegeven om
öf op de> besmette kanier te gaan óf
op eigen gelegenheid elders te gaan
overnachten öf wel binnen te gaan,
maai- onder luededeeling, dat zij dan
achter slot werden gezet, met andere
woorden geïsoleerd. Bijna, allen deden
het eerste en zochten eigen logies,
84)
Naar het Engelsch van
Charles M. Sheldon
door v. d. M.
Met een, van aandoening hovende stom
besloot de trouwe, prediker
'Mannen en vrouwen van Barton, gij
hebt thans weer het woord van God hoo-
ren verkondigen vanaf dezen kansel. Jon-
gemenschën, zult gij wachten tot gij oud
zijl. geworden in zonde en ongerechtig
heid, in plaats van u te bekeeren ten
leven'? Hoe weet gij, dat gij oud zult
wórden? 0 gij allen, hoort Jezus' bood
schap Hij alleen is de redder van zonda
ren. Het is niet noodig, dat er van u
ongered heengaan .van hier. Gelooft in,
den Heere Jezus Christus, en gij zult
behouden worden. Gaat naar uw buis
en bidt, vuriglijk. En als de Almachtige
u nog dezen avond oproept van uw aard-
sche post, om voor Hem te verschijnen,
wat zult gij te vreezen hebben? Niets,
(rij hebt uw verwachting van Hem alleen,
l.w zonden tzijn u vergeven. Gij kunt voor
verkiezenidé zich niet zonder nood
zaak bloot te stellen aan zulk een
gevaarlijke ziekte. Toen echter den
volgenden morgen allen op de appèl
plaats' aanwezig waren, werd besloten,
dat töch de besmette kamers betrokken
moesten worden. Zij moesten er in.
Dinsdagmorgen 21 Maart werd van
ieder oen weinig speeksel genomen -
z.g. voedingsbodem en voor on
derzoek naar het centraal laboratorium
te Utrecht gezonden. Woensdagavond
uiterlijk Donderdagmorgen zou de
uitslag bekend zijn volgens den kapi
teindokter. Zoolang zouden dus; de on
geveer 40 betrokken personen daar
ip de besmette kamers geïsoleerd
blijven. Maar het resultaat kwam dien
Donderdag niet. Het kwam eerst Zon
dagmorgen 26 Maart. .Van 21 tot 26
Maart zijn dus die hoeren in die kamer
geweest, wachtende op den ui'slag van
het lahoratorium-onderzoek in Utrecht.
Zondag 26 Maart werd officieel me
degedeeld, dat twiee der leerlingen ba
cillendragers waren. Zij werden dan
ook direct met strenge isoleering naar
het hospitaal gezonden, nadat zij dus
van Donderdag 16 Maart af te midden
hunner makkers hadden verkeerd. Toen
is er nog ©en bezoek geweest van den
chef van den geneeskundigen dienst.
Een nieuw onderzoek heeft plaats ge
had.
De spreker voegde hieraan to®, dat
het bed, waarop de zieke gebraakt had,
zijn uitrusting en verdere eigendommen
eerst nadat zij gedurende vijftien dagen
met afgrijzen zooveel mogelijk waren ont
weken, op verzoek van de leerlingen uit
die kamer zijn weggehaald. Gedurende
al dien tijd van hun verblijf in insolee-
ring werden de kamers noch ontsmet,
noch behoorlijk gereinigd.
De spreker noemde nog twee voorval
len
12 Maart ik zal de plaats nu maar
niet noemen openbaarden zich Jjij
een patiënt, die hoogstwaarschijnlijk ge
loden had aan typhus, verschijnselen
van doorbraak van de ingewanden en
daardoor buikvliesomtsteking. Nu weten
wij, dat zulke gevallen bijna hopejbos
zijn, maar dat eenige therapie isdi
recte operatie. Het was een plaats waar
ook een hospitaal was, maar voor zulke
gevallen bestond geen gelegenheid voor
behandeling hoewel dit .een plaats
is voor ruim 2009 soldaten. zoodat
de geneesheer dan ook geen raad wist
en naar Hilversum telefoneerde of te
legrafeerde en een auto zocht te krij;-
gen. Geen auto was te krijgen. De par
tiënt kon niet vervoerd worden. Einde
lijk werd een brancard gehaald waarop
de patiënt werd overgebracht naar Hil
versum. Nog dienzelfden avond over
leed hij.
Ik heb nog een geval van een ander
patiënt, dat zich ook weer in Amers
foort heeft afgespeeld. Amersfoort is
een eigenaardige plaats. Ik 'zal het ge
heel© geval niet ophalen, ik wil al
leen zeggen, dat die patiënt, omdat
'men geen goed onderzoek naar zijn
kwaal heeft ingesteld waarover hij
Waagde, tot tweemaal ito® is gestraft
eerst met arrest en toen met 14 da
lgen provoost. Toen deze patiënt bij
fff1mitenant 'terugkwam met een
briefje„Gezond", terwijl hij leed aan
een beginnende hernia of breulc, wat
Zijn Rechterstoel .verschijnen zonder ver
se In ikking, met een rustige en verheugde
ziel. Want gij weet, dat het, ja uw Rech
ter, maar ook uw. Verlosser is, die tot
u zeggen izalKom, gij gezegende mijns
Vaders, en verwerf het Koninkrijk, dat
voor u bereid is vanaf de grondlegging
der wereld.
Waarlijk, God is liefde!
Niet minder ontroerend dan de preek,
was het gebed van ds. Jones. En dat
temeer daar nog altoos de gebeurtenissen
van de lafgelooperi week beslag legden
op de inwoners van Bartonde vrees
lijke spoorwegramp, de toespraak van Har
dy in hot Gemeentehuis, de geruchten
over zijn opzienbare verandering, dat al-
es en .nog meer had hen toebereid voor
een preek als deze. In ge6n jaren had men
in deze kerk zoo vurig en oprecht ge
ileden, ais nu ds. J.ones voorging.
oor Hardy was de dienst van onuit
sprekelijke beteekems. .En Loen men uit
eenging, hep .hij terstond naar den predi
kant, iom ,hem dank te zeggen voor het
gesprokene en hem als nooit te vo1-
ren te bemoedigen. Maar de tijd was
ivoorts Jcort hij spoedde zich naar huis,
om .toch .de laatste uren saam te zijn
•met -zijn gelieven.
Toen de avond viel, en allen verga-
natuurlijk zeer pijnlijk 'is bij het op
marscli gaan en bij elke spanning van
ide buikspieren, zeide hijluitenant, ik
hen door den dokter niet onderzocht.
Dan terug, zei de luitenant. De jon.-
gen kwam bij den officier van gearnd-
ibeid en deze was zoo beleedigd dat
de jongen had gezegd dat hij niet on
derzocht. was, dat aan dén soldaat daar
voor 14 dagen provoost is gegeven.
De heer BeumerNu mag 'hij geen.
dienst meer doen. op het bureau, om
dat hij geklaagd hoeft.
Die heer Scheurer: Juist, hot verhaal
is te lang om liet volledig te doen.
Ik ken dit geval speciaal, omdat ik'
persoonlijk dien jongen voor den krijgs
raad heb verdedigd, gelukkig zijn de
straffen n.l. zijn arrest én zijn pro
voost, te Arnhem en Utrecht ge
royeerd. W el een bewijs, dat dit toch
geen optreden is van den geneeskundi
gen dienst.
W. '0.*: 1
Do heer Scheurer zeide van dit alles
niet den chef van den geneeskundigen
dienst eqn verwijt te maken, wiens pres
taties hij zeer op prijs stelt, doch drong
op strengere controle op de enkele kwade
elementen aan.
De heeren Van Hamel ©n Ter Laan,
hebben hunnerzijds nog eenige bekende
gevallen, van verzuim aan de reeds ge
noemde toegevoegd, staaltjes van verre
gaande onzindelijkheid en achteloosheid.
Hierover, jn een volgend nommer.
Tweede Kamer.
Schrale troostwoorden.
Minister en Generaal varen
in één schuitje. De ge
neeskundige dienst. Geen
verantwoordelijkheidsbesef.
Minister Bosboom kwam niet bepaald
piet verblijdend nieuws in de Tweed®
Kamer. Immers, we hebben 't gehoord,
aan gedeeltelijke demobilisatie kan nog
niet gedacht worden en, wat de intrek
king van de verloven betreft, de strate
gische reden, waarom het spoorwegper
soneel beschikbaar moet blijven, bestaat
ook thans nog.
'tWas ook een schrale troost voor de
officieren en onderofficieren te verne
men, dat him toelagen verminderd zijn
wegens de hooge kosten van de mobi
lisatie.
Om deze reden moest de minister ook
de vergoeding aan de gezinnen der on
derofficieren verminderen en zich ontliou-
fden van het geven van toelagen aan|
ambtenaren, die extra-dienst deden. Dit
w'as ook aan andere departementen het
geval, ook bij de post en telegrafie. Toe
kennen van die vergoedingen zou een
steeds grooter wordende olievlek zijn.
Aangenaam deed alleen aan de ver
klaring van den minister, dat hij de da,-
<den van den opperbevelhebber met zijn
verantwoordelijkheid dekt. .Wanneer dat
niet meer mogelijk zou wezen, zou een
'va,n beiden moeten (heengaan.
Doch de getroffen maatregelen, ook in
zake de bestraffing van de gedurende'
de Paaschdagen gedrosten, keurde de mi
nister tien volle goed.
Op „het punt van den militairen ge
neeskundigen dienst is de lieer Bosboom
Jiang van stof geweest.
rlerd waren -als in de tegenwoordigheid
Gods, kwam ook James vragen, of hij
zich in .den kring mocht voegen. Hij wist
niet alles, wat Hardy reeds had door
gemaakt, maar van de kinderen had hij
igenoeg vernomen, om zeer te verlangen,
(hans bij de Rardy's te zijn. Hij vond
hen bijeen in de bovenka,mei', waar Clara's
bed bij het haardvuur was geschoven*
Wel, Jcom gerust binnen en voeg
je in den kring, James; jij bent onzer
een'. Zoo .verwelkomde Hardy den jon
genman 'hartelijk. James trok een stoel
-'men ze^e het gesprek voort. Des
middags was de dokter hij Clara geweest,
jen had op Hardy's verzoek nog twee
collega s ter consulteering meegebracht.
Het bleet ook voor deze hoeren een vol
komen duister geval en geen hunner wist
er iets -aan te doen. Zoo was na een
langdurig en .nauwkeurig consult hun be
vinding geweest, en daarna waren ze ver
trokken.
Tóen het donker werd, stond Alie, op
om het licht te gaan opsteken, maar
haar' vader zei,
Laten we zoo bij T haardvuur blij
ven zitten.
Zoo bleef men in schemerdonker dicht
bijeenzitten, en at en toe werd een ang
stige blik .geworpen op den beminden man
en vader, die er onwrikbaar'zeker van
Maar bij 's Ministers uitvoerige be
schouwingen bleek de overtuiging niet,
dat een. „grondige" verbetering, een vei?
andering in de grondslagen van den dienst
inoodig is. Slechts de mogelijkheid van,
fundamenteele gebreken werd heimelijk
erkend, doordat de Minister zegde het
plan te hebben een staatscommissie te be
noemen in den geest als de motie van
den heer Van der Voort van Zijp vroeg.
Minder netjes is het te noemen, dat
de heer Bosboom alle verantwoordelijk
heid voor den huidigen toestand afwees
hij had bij zijn komst alles zoo gevon
den en geen tijd gehad om te reorga-
niseerenen daarmede minister Co-
lijn ©en smet aanwreef. Co-lijn, den man,
die zoo ontzaglijk veel goeds gedaan
heeft voor onze legerorganisatie.
Ziet, dat is een houding, die onzen
Bosboom zeker niet eert.
Na de ministerieel© toezegging ko-n de
heer van der Voort van Zijp zijn motie
gerust intrekken. Die van den heer Ter
Laan is met algemeen© stemmen aan
genomen.
Beknopt overzicht van den toestand.
Het is te verwachten, dal Lloyd Georg-e,
die aangewezen is om de leiding in de
ïersche kwestie op zich te nemen, zijn
nieuwe taak met dezelfde energieke door
tastendheid zal aanpakken, die hem bij
zijn vroeger optreden steeds gekenmerkt
heeft.
Ierland beeft nu aanleiding gekregen
tot hoopvolle verwachtingen, te meer waar
Lloyd George zich altijd een krachtig
voorstander van Homerule getoond heeft.
L. G. in Ierland is de juiste mail op
de juiste plaats.
Doch niet alleen voor Ierland is hij
een voorstander van zelfbestuur, ook aan
Wales en Schotland wil hij, consequent
tot het uiterste als hij is, zelfbestuur
zien toegewezen, 't Is dan ook niet zon
der beteekenis, dat aan zulk een Home-
rul e-ijver,aar door de Engelsch© regeeiing
nu de .regeling va,n de ïersche kwestie
is opgedragen.
Nog steeds blijven de Oostenrijkers in
staat op verschillende punten van het
Italiaansche front hun offensief dooi' te
zetten.
En kleine successen blijven gewoonlijk
niet uit.
'Toch is de snelle opmarscli gestuit,
De Italianen hebben weer vastgetrapt,
zooals men in Zuid-Afrika zou zeggen.
Op het Verdunfront gaat de strijd nog
op en neer, in eb en vloed.
Hij maakt schier geen indruk meer en
toch eischt hij dagelijks liet bloed van
tallooze jongemannen.
Uitzicht op vrede is er intusschen nog
niet.
Wat men beschouwde als te zijn de
inleidende vre des besprek i n gén is vaptge-
loopen, gelijk de krijgsverrichtingen aan
alle fronten.
Grey's woorden hebben weer veel
kwaads gewrocht.
Do tijd voor vredesonderhandelingen is
blijkbaar nog niet gekomen.
Nu moet bet zwaard beslissen, roe
pen allen, maar ziet men dan niet, dat
het zwaard hardnekkig blijft weigeren
De 'berichten uit Washington over Wil
son's optreden stemden ons reeds blijde,
doch vermoedelijk zal hij eerst op den
voorgrond treden als beide partijen zich
scheen te jZijn, dat God hem te midder
nacht, zou wegnemen.
Wie zal de woorden noemen, die er
gesproken werden'? ,Die veronderstellingen,
die geuit werden? De bange .vragen, en
de 'bittere tranen, door zijn gade ge
schreid? De woorden van vermaan, door
den vader gesproken tot zijn kinderen;
oui toch op te groeien naar het vol
maakte voorbeeld van Jezus? De woor
den van teederheid en liefde, van be
moediging en geloof, gewisseld tusschen
man en vrouw en kinderen? Deze din
gen kannen niet beschreven worden; wij
kunnen ze ons alleen verbeelden.
Zoo ging de avond voorbij. Het was
nn even na elf uurliet gesprek was
verflauwd, men zweeg bijna algemeen,
en allen zaten neer in angstige en ont
roerende stille, toen Clara eensklaps weer
begon te spreken. Voor allen verstaanbaar
sprak zij nu
Vader, moeder, waar ben ik ge
weest? Ik heb zulk een langen droom
gehad. Waar zijl. gij? Waar ben ik?
Mjevrouw Hardy stond op, en terwijl
zij in tranen uitbarstte, knielde ze neer
bij het bed der geliefde dochter en bracht
haar op de hoogte van de omgeving en den
tijd. Het bleek aldra, dat het meisje thans
voor goed uit de bewusteloosheid was ge
raakt. en dat met volkomen beschikking
in ©enigszins gelijken geest over de voor
waarden zullen hebben uitgelaten.
En zoover is 't helaas nog niet geko
men.
Als een moeder ender haar kinderen.
De '(Belgische) Legerbode" vertelt op
de volgende wijze van een bezoek, dal.
koningin Elizabeth der Belgen aan de
loopgraven gebracht heeft
De 4 Mei laatstleden was een heug
lijke dag voor allen die in den sector
Xvan wachl. waren.
De telefoon seint dat. Hare Majesteit,
vermoedelijk een bezoek zal brengen en
de tijding verspreidt zich als een vuurtje.
Er komt. dan ook wat meer beweging
en ilru.k in liet gewone gedoe onzer
jongens, nu zij de Koningin gaan zien,
waarover zjj vaak mei zooveel lof heb
ben hooien spreken.
In de loopgraven en liovekens. wordt
een laatste hand gelegd en alles opge
schikt; hier en daar nog wat opgekuischt
en opgeharkt. Ongeveer te lö ure, 'komt
de Koningin in een dwarsloopgraaf tus
schen de 'CCTste en tweede linie .aan,
vergezeld van den luitenant generaal
bevelhebber der divisie, dezes stal: en.
den luitenant-kolonel du Rov de Blicquy.
Enkele ©ogenblikken daarna, bereikt
de koninklijke bezoekster de eerste linie,
waar de -majoor der wacht Haar wel
kom wenschl en Haar zijn officieren
voorstelt.
Na zich enkele inlichtingen te heb
ben doen geven over de stelling, b«-
zoekt Hare- Majesteit de verbandplaat»,
en laat inzonderheid met belangstelling
zich op de hoogte stellen van de eerste
zorgen, die aan gekwetste en verstikte
soldaten worden toegediendbukkend
dringt zij beurtelings tot in de dek
kingen voor mitrailleurs- én in die van
de soldaten qn van de- officieren. Statig
■en eenvoudig stapt zij vooruit, en stelt
in allen en in alles belangHet is een
moeder, die 'hare kinderen bezoekt en
deze komt opbeuren -en aanmoedigen.
Op haren doortocht stellen onze jon
gens zich op rij en begroeten haar eer
biedig. Hun gelaat straalt van genoegen:
zij zouden meer luidruchtig hun vader
landsliefde, hun trouw aan liet vorsten
huis willen betuigen, en de bewonderens
waardige Vorstin willen toejuichen, maar
ile nabijheid des vijands weerhoudt lien.
Voor allen heeft Zij eenen glimlach,,
een lieftallig woord.
Is dat 'het portret van uwe familie
vraagt Zij aan een soldaat; die een
medaljon draagt.
,,'tls mijn vrouw en mijn kind", ant
woordt deze ontroerd, „ginds: verre ach
tergebleven en sinds lal van maanden
heb ik van hen geen nieuws meer ont
vangen."
„Ge zidt er weldra hebben, vriend."
Terwijl Re Koningin verder stapt, ont
ploffen projectielen dicht bij en ter-
wij] all-e-n om Tuin welbeminde Konin
gin beangst zijn, neemt zij kalm en
onverstoord haar fotograaftoestel en
neemt een kiekje van de ontzaggelijke
rookpluimen, dje dg .spetterende mar
mieten in de lucht verspreiden.
Het is juist 17 ure 30, wanneer de
Koningin, na "haar bezoek te hebben af
gedaan, den sector verlaat.
In de avondschemering fluisteren de
aan do deur van hun dekking gezeten
soldaten over hetzelfde onderwerp en
wanneer de nacht te ingevallen droonien
zij van hun Koningin, hun België.
over haar zintuigen. Geleidelijk herinnerde
zij zich de gebeurlijkheden der laats té
dagen, het spoorwegongeluk en ook de
droom van haar vader. Zij glimlachte,
innig-gelukkig .allen toe, en voor een
oogenblik waren zij ook allen het na
deren van het middernachtelijk uur en
zijn vreeselijke beteekenis vergeten, be
halve Hardy zelf.
Hij 'knielde naast zijn vrouw bij het
bed neer en dankte God, dat dit ge
liefde kind was gespaard en hersteld.
Plotseling sprong hij op en sprak 'luid,
rustig en duidelijk
Hoort gij niet iemand roepen?
Zijn gelaat was bleek, maar vredig.
Hij boog zich neer en kuste Glara, om
helsde zijn jongens, trok zijn vrouw naar
zich toe en legde zffn hand op Bettie's
hoofd.
Dia,n, als in antwoord op een bevel,
knielde hij weer neer, thans bij zijn stoel,
en terwijl zijn lippen het laatste gebed,
prevelden, sloeg de klok onder ademlooze,
huiveringwekkende stilte, twaalf uur.
Zoo eindigden de zeven dagen van Hor
hert Hardy.
E 1 N DE.
