Wo. 190 Vrijdag 13 Mei l»lö 30e Jaargang Zeelancl's Staten. FEUgLLETO Staten-OeneraaS De Groote Oorlog. De zeven dagen van Robert! Hardy. Uitgave vaa de ïteaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes.. Moofdbureau te Goes: LANGEVORSTSTR&AT219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUSJ - L. BURG. Drukkers: Ossierbaan Le Coinire - Goes. In alle districten in on'zé provincie zijn de candidaten voor de Staten zoo- goed als gesteld. Overal de aftredend-en met uitzondering van de heeren De Brurjne te Ziérikzee ©n .Van Dal sum te Hulst, die niet meer in aanmerking wenschen te komen; en tegenover de aftredenden anderen van tegengestelde kleur of al-, thans ©enigszins andere kleur en rich ting. De sociaal-democraten komen in enkele districten met eigen candidaten. Dat zij ook nog hier of daar met de vrijzinnigen zullen meedoen schijnt vrij zeker. Het manifest van het partijbestuur der S. D. A. P. aan de arbeidersklasse spreekt op dit punt vrij duidelijk. En een vergelijking der stemmencijfers, met name in het district Middelburg in 1913 Juni. en Sep tember uitgebracht,, zegt voldoende dat althans aldaar reeds toen, zij het ook bedektelijk, de sociaal-democraten met de vrijzinnigen zoowel bij Kamer- als li ij Statenverkiezingen zijn samengegaan. Trouwens het manifest van het partij bestuur der S. D. A- P. zégt 't duidelijk „Met ging in 1913 vooral om dezfe vieï punten: Algemeen Kiesrecht; Staatspensioen; afwering der Tariefwet; Niekinvoering dei' IvMiditeitswet-Talma. „Die Régeering, die na de -verkiezin gen van 191.3 is opgetreden, heeft dene c i s ch en o rer genomen. Grondwetsherzieningsvoorslellen. zijn in gediend, die, indien z© tot stand komen, .het Algemeen Kiesrecht brengen voob de mannen, en de mogelijkheid openen voor h-et Algemeen Vro-ui- wen kiesrecht; het Staatspen sioen wordt, zij .het op te bescheiden schiaat, tot stand gebracht, terwijl de Tariefwet van 'de baan is en de I n- v a 1 i d i t e i t s w e t-T a 1 m a v o o r s- h aids niet zal w o- r den i n g e- voe rd. „Of echter deze voornemens Zullen worden verwezenlijkt, of het. Algemeen Kiesrecht en het Staatspensioen zeker tol stand zullen komen, hangt af van de 'a.s. Statenverkiezingen. „Immers, is in de Tweed© Kamer tol doorvoering van dezie- punten een meerderheid, in de Eerste Kamer is dat hel geval niet. De Éérste Kamer be staat in groote meerderheid uit aan hangers van dezelfde partijen, die van 1909 tot 1913 het reactionaire bewind hebben gevoerd, dat in 1913 door de kiesters, en niet het minst dooi de hrbeiders'kiezers, werd weggevaagd. „Tooral in- de provincies Zuid-Hol- laad, Overijsel en Zeeland kan en moei de ommekeer worden bewerkstel ligd. Daa,r vooral dient hard gewerkt te worde n". Het schijnt derhalve pok in onzë pro vincie onzerzijds tegen een aaneengesloten phalanx van vrijzinnigen en sociaal-demo craten te zullen gaan gelijk in 1913, maar nu openlijk. Wij zijn derhalve gewaar schuwd Ofschoon er weinig peil te trekken is op stemmingen van laatstvorige jaren wil- Maar het Engel SC h' van 0 h a r 1 e s M. Sheldon 'De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. Losse nummers firn „9.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct„ 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. len wij nog wel enkele- cijfers noemen, die allicht tot meerdere acti'e prikkelen of den moed -er in houden zullen. Nemen wij het Kiesdistrict Goes Diaar treden af de heeren Duvekot, Ka- fcebeeke, Van Onveren en Vogelaar. Van deze zijn er twee bij een tus- schentijdsche verkiezing gekomende heie ren Duvekot in de vacature D© .Tonge, en Kakebeeke in cle vacature mr. Lu- casse. Deze tusschentijdsche verkiezingen 1-a,- ten wij buiten beschouwing. Op 14 Juni 1910 werden gekozen D-e Jonge met 3811 -en Lucasse m-et 3766 stemmen van de 6995. De candidaten v. Oevëren en Vogelaar kwamen met respec tievelijk 3448 -en 3409 stemmen in her stemming met de aftredend© vrijzinnigen Kakebeeke en Elenbaas, die respectieve lijk 3265 en 3083 stemmen hadden ver kregen, De beide andere vrijzinnige can didaten die uitvielen, de heeren Ho-llmann en Zuidweg bekwamen respectievelijk 2902 en 2620. Dte sociaal-democratische candidaten verkregen: "Koekeba-kker 289, Ossewaarde 271, Salines 201 en P-eerl- kamp 152. Bij cle daarop gevolgde herstemming op 28 Juni werden gekozen v. Oever-en met 4115 en Vogelaar met 4062. D-e, heer Kakebeeke bekwam 3941, de heer Elen baas 3755. Een winst van twee rechtscha candida ten, welke spoedig «venwel gevolgd werd door één verliesde zietel van mr. Lu- cusse ging op den heer Kakeb-eeke over. In 1913 was cle verhouding op 13 Juni aldus Eerste stemming: Uitgebracht 8869 gel dige stemmen. Volstrekte meerderheid 4435. Dekker 4580, Wondergem 4491, Mul der 4447, Noordijke 4345, Elenbaas 4046, Dominicus 4033,Welleman 4028, Brugge- man 3819, Ossewaarde 520, Lindeijer 369. Herkozfen waren Dekker, Wondergem en Mulder, terwijl het aftredend lid Noordijke in herstemming kwam met den beer Elen baas. Bij de herstemming op 27 Juni werd de heer Elenbaas gekozen. Onze slotsom voor GOES is derhalve dat daar van rechts wel alle zieden zul len moeten bijgezét worden. Nemen wij- nu hiet district Vlissingen. Daar is het in de laatste jaren al heel zonderling geloopen. Bij de periodieke ver kiezingen in 1910 bedroeg daar namelijk het aantal kiezers 4955. Er werden uitge bracht 3810 'geldig© stemmen. Hiervan ver kregen onze candidaten G-. v. d. Putte 2280 en H. J. Ei. Gerlach van Sjt. Joos- land 2199 stemmen. 'Zij werden gekozlein. en lieten hunne vrijzinnige tegencanclida,- ten verre achter zich. Immers de heer J. G. v. Niftrilc bekwam 151.3 en mr. J. Adriaans© 1355 stemmen. Dit w-as in 1910. Maar neem nu 1913. Toen traden af onze candidaten P. Merckens en mr. P. Dieleman, terwijl de heer C. Boone candidaat was in de va cature van wijlen K. Hou terman. Dte uitslag der stemming was- aldus: 21) door v. d. M. Hardy schudde z'n hoofd en ze-ido tot Jamesf James, het is een vr-eesèlijke slag voor toy. Ik weet niet, wat ik 'je thanl raden mootAhmr het is. nog mogelijk dat het arm© kincl dit alles- niet te lijden zal hebben. Laat -onsi nog hopen, dat cle dokter gefaald heeft in zijn veronder stellingen. En hij heeft toch ook gezegd, dat het verlies van gehoor en spraak niet heslist volg-e-n zouidan. En gebeurt dat wel, dan kan ik mij niet indenken, dat het armie kind haar volle verstand zal houden na zulk een schok. James-, ik 'geïoof in je oprechte- bedoelingen. En ik wil niet staan tussch-en jou en je liefde voor Clara, -die in e-lk g-eval re delijk is. Ik'had verwacht, dat we juist dezen dag er -eens ernstig' over zouden gepraat hebben. Dit ongeluk echter beeft het voor langen tijd onmogelijk gemaakt, maar ik' vertrouw op- je- als -een eerlijk' rn Oprecht jongmensch. Wij moeten af wachten, wat id-e naaste toekomst bren gen zal. En laat ons intusscbe-n God bidden -om wijsheid, om den weg te gaan, welken Hij voor ons- kiest. Jannes1 had met grooten -eerbied toege luisterd. Dit was niet de Harcly, dien -'hij altoos gekend had; dit was een nieuw mensch in hem. Voor eien oogen- blik was zijn eigen verlangen en vrees verdwen-en voor de bewondering van Hardy's woorden, ©n toen hij heenging, streden allebei gevoelens in zijn over vermoeid -brein. Aan Hardy had hij nog verzocht, hem toch vooral te boodschap pen, jalsClara erger werd, of als luj op ©enigerlei wijze de familie kon hel pen. Hardy ging weer naai' boven, waar zijn ivrouw bij het bed van Clara zat, en zei haar - Man.©, ik moet naai: de fabriek. Je weet, -dat ilc -met W-ellman afsprak, dat luj zooveel mogelijk op het kantoor cle zaken 'z|o-u behartigen, maar -dit ongeluk maakt, het noodzakelijk, dat ilc er zelf weer heenga. Er zijn tal van dingen te regelen, waarop niet langer kan gewacht worden. Hier k-an ik op 'toogenblik toch niets' meer doen, en ik moet doen wat jk' kan voor 'de gewonden. Go-d is, alles wel beschouwd, toch goed .voor ons ge weest, lieve. Al de onzen zijn ges-paard gebleven. 0, toen ik B-ettie's stern tus schen cle puinhoopen hoorde-, scheen Aantal kiezers: 5678. Uitgebracht 5075, volstrekte meerderheid 2538. Hiervan ver kregen dr. Merckens 2292, Boone 2290, mr. Dieleman 2193, de vrijzinnigen v. Niftrik 2232, J. P. Vermaas 1724, J. C. Paap 1708, cle sociaal-democraten J. de Meij 922, G. F. Lindeijer 740, A. C:. v. Hal 585. Dus herstemming tusschen de zes eerstgenoemden. •Bij de herstemming werden uitgebracht 5212 stemm-en, en vielen alle drie onze candidaten uit. Gekozen werden v. Nif trik met 2794, Vermaas met 2639 en P-aap met 2636. Onzie candidaten Merckens- en Boone brachten het slechts tot respec tievelijk 2490 en 2440, en zelfs mr. Die- lehian sl-echts tot 2342 stemmen,, Er waren derhalve in vergelijking met drie jaar vroeger ruim veertienhonderd kiezers meer opgekomen, en van dezé gingen 1200 op de vrijzinnigen over. Nu was dit onder de bijzondere om-' standigbe-id, dat vele kiezers, ook va.n onze richting, kopschuw waren gemaakt door het anti-T'arief-geschal onzer tegen standers. Derhalve wil dit niet zeggeh dat teen even groote meerderheid nu door de vrijzinnigheid zou behaald worden. Maar devrijzinnigheid mag geen mee rderhei d behalen Bij flinke, beleidvolle propaganda be hoeft niet gevreesd te worden dat Vlis singen voor goed „om" gegaan is. TgcIï nog de zwaep. Mr. Troels-tra heeft zijn zweep waarmee hij de vrijzinnigen in. de roode richting plag te -drijven, neergelegd. Thans- schijnt Schaper dat ding te han- teeren. Hij is zich zijn en der socialisten; invloed op dit kabinet -en op de vrij zinnigheid wei bewust. Zondag sprak hij op liet duurte-congres der S. D-. A. P. -een woord hetwelk den -oud-liberalen als door de ziel moet geschrijnd hebben, -niet zoozeer om- hiet woord als:wel om de gedachte- die er achter ligt: -d.-e gedachte „daar zorgien wij sociaal-democraten wel voor." Toen namelijk -oen partijgenoot, de broodvoorziening besprekend, klaagde dat s-ommige arbeiders met f 12 verdienste per week geen broodkaart konden krijg-en, antwoordde de beer Schaper: „Laat men toij cle gevallen noemen en binnen drie dagen is.alles in orde". Het kabinet -en da vrijzinnigheid dansen reeds langen tijd naar het pijpen der socialisten Zij laten zich drijven als kuddedieren, als schapen -rloor -den scheper. Niet te verwonderen dat deze zich be-ro-e-mt op zijn macht. Tweede Kamer. Een luchtig betoog. De boeren en de oorlogs winsten. Niet altijd billijk. Het past .ons nog leen en ander over de vergadering van Woensdag, in welke h-e-t mij toe, alsof God een deel van den izwaren last afwentelde, dien Hij mij' deze week te dragen heeft gegeven. Als- zij was gestorven, ik ware krankzinnig van stoort geworden. Bid veel voor mij, M'arie Na -een kus- ,-en -een omhelzing ver liet Hardy zijn woning; te midden van haar diep© smart gevoelde Mevrouw Harcly de heerlijkheid van de terugkee- rende- liefde bij haar zwaar-beproefdm man. Zij liep haar het venster, -en keek met vochtige oog-en haar man na. En zie, vlak bij -clen hoek, keerde hij zich -oan, -en toen hij z'n vrouw voor het venster zag staan, wuifde hij' met zijn hoed, -en ©en warmie tint overtoog haar ge-laat: zij was- weer m-o-eder èn echtge noot. Aan cl© kantoren was: h-et verbazend druk. Het ongeluk had allerlei bijzonderen spoedarbeid noo-dig gemaakt, -en het scheen haast, -dat -een paniek van op winding heerscht-e onder ambtenaren -en, werklieden. Tegen twaalf uur kwam- Burnsi met s-omber gelaal binnen, o-m Hardy te zeggen, -dat hij goed zou do-en de mannen eens- toe te spreken. Zij hadden gedreigd met staking, als- hun niet werd toegestaan, om. in den namiddag naar de plek -de-a onheils te gaan;. Hardy re-es terstond op -en ging met bezwaard giemoed. naai de werkplaatsen. Dien opzichters liet hij aanzeggen, dat de- mann-en zich de Oorlogswinstbelasting aan de orde was, te zeggen. Bepalen we ons slechts bij de 'luch tige red-e van minister van Ghijn, die ofschoon ietwat oppervlakkig toch alle hoofdkwesties aangeroerd heeft. Wat -de opbrengst betreft, deze is zelfs bij raming nog niet op te geven. ZEx. heeft wel -eens van 50 millioen: 'gesproken, doch nu wist hij 'theelemaal niet -meer; bewijs, dat hij zich d-en gang van zakten nog -niet goed ingedacht had. Een andere ingrijpende vraag was, of -cl© grondslag der belasting zal wezen de vermeerdering van vermogen dan wel de vermeerdering van de inkomsten (de wi nstvermeer dering) De- minister koos den laatsteri grond slag, doch dit belette niet, dat hij de leemte "van dit voorstel voelde. Hij er kende dan ook, dat een aanvulling van. dit stelsel gezocht zou moeten worden, in -dien zin, dat vrijstelling gegund zou worden aan hen, die wel mieer winst gemaakt hebben doch wier vermogen is* afgenomen. D© boeren zullen er aan moeten ge- looven. Immers' cl-e- oorlogswinsten tot 1000 zullen slechts worden vrijgesteld, en men beweert, dat de kleine oorlogswinsten van -even f 1000 meest door de boeren ge maakt zijn. Om- administratieve redenen meende de minister de minimumgrens eerst op f2000 te- moeten stellen, doch de centen lachen hem zóó toe, dat hij nu de be dragen tusschen f1000 en f 2000 nog wil aantasten. Want, -dacht hij, vele kleintjes makten eten gootte! fn de gisteren gehouden zitting hield de so-c.M-em. afgevaardigde van don Tem pel een betoog, waarin hij er op aan drong deze belasting tot hoog-er bedrag op te voeren, omdat door don ooriögs, toestand de verhouding tusschen vraag jen aanbod verbroken is en de concurrentie werd verbannen, zoodat enkelen in staat zijn zich buitensporig te verrijkten ten koste van alle consumenten. De h-ee.r de Wijkerslooth de Weerde- steijn (r.k.) deed -een goed woord voor de boeren, het ingekomen bescheiden adres van -den Boerenbond in den steun van de leden aanbevelende. D-ez-e afgevaardigde berekende, dat cle boeren door de regeeringspoliti-ek, waar bij zij go-edkoope producten moeten le veren aan -de- binnenlands-cbe consumen ten, niet minder dan 16 tya millioen winst hadden gederfd. Hij wilde zich hierop niet beroepen, iclodh wel de boeren, wier bedrijf zeer moeilijk' is t-e- beoordeelen, naar de- ware winst aanslaan. Was1 reeds de minister zoo welwillend geweest -een commissie van deskundigen aan te- kondigen voor de kwestie der afschrijvingen ien reserveeringen, dan. wou, de heer de Wijkerslooth ook -een waarborg voor goed© aanslagen in den landbouw door middel van commissies van advies, bestaande uit landbouwdes kundigen. Uit h-et ministeriëele antwoord is niet veel meer te vertellen, clan dat hij niet zal rekenen met al de invloeden, welke op h-et bedrag der winsit hebben gewerkt. Alle winsten worden dus over één kam g-e-schoren. Ook de heer D-uijmaer (a. r.), midden in de- groote machine-hal ver zamelen moesten. Het werk wercl even stop gezet, en toen richtte Hardy zich tot de- m-enschen. Wat wemscht gij? Barns zegt mij, dat ©r onvoldaanheid onder u heerscht. Spreek vrij uit, -o-pdat wij weten, waar om gij ontevreden zijt. Het ,was; -even heel stil. Toén sprak ér een: - -Wij meene-n, da,t de- Maatschappij ons- -de-zen dag schenken moet. Hoe- zoo? vroeg Hardy vriendelijk. In andere omstandigheden zou hij ge- Ze-gd h-ebben, dat zij konden heengaan, alsl het loon of h-e-t werk hun niet bevi-el. Twee-maal had hij dat ook al ge daan, 'm-aar -d© zaak stond nu zoo ge heel and-e-ïs. Gelijk zichzelf, z-oo- zag hij nu ook -cl© arbeiders in ©en ganscb ander lidhit. Aan den anderen kant, het werk kón nu niet worden stilgelegd. Tusschen deze -overwegingen werd Hardy geslin gerd; voor alles- was hij, bevreesd, on rechtvaardig te "zijn. Rustig wachtte hij het [antwoord af. Maar de- spreker van daareven was niet aanstonds gereed miet -een antwoord. Hardy'S vraag en d© vriendelijke wijze, waarop zij geuit werd, hadden hem ver rast. Toen sprak er een ander: Er waren van onze kameraads .bij ide ramp. Wij' wilden ze gaan zien. Zeer wel. Hoe velen uwer hebben die het voor de rissciieri.jhe-1 rijven opnam-, is dus ©enigermate teleurgesteld. Ja, 't isi m-oeilijk, zelfs pnmogel-ijk! fa-et ieder naar den zin te maken. Toch zou in tel-e gévallen met wat goeden wil de billijkheid beter betracht kunnen worden! Beknopt overzicht van den toestand. Ons overzicht van de oo-rlogsfeiteti kan weder kort zijn. Bij Verdun wordt, nog fel gestreden, doch hoe heftig de kamp daar ook i», de toestand blijft nagenoeg onveranderd. D-e strijd om heuvel 304 kal nog he-ei wat bloed eischen, in wiens voordeel h» ook afloopt. Voo-rloopig weten partijen el kander nog al in evenwicht te houdea. Van 't Oosterfront o-o-k bitter weinig nieuws. D-e Perzische en de Armenische slag velden leveren meer stol tot beschouwd* - gen. Met heel wat meer krijgsgeluk da» ög het Oostelijk oorlogsterrein, onclanksi d« betere bekendheid met het gevechteter rein, die men daar heeft, zétten de Ruswiö* in Perzlië en Armenië den strijd voort. Grootvorst Nicola,as blijft hier lauww ren plukken. Vooral in 'Perzlië. In Armenië hebben d» Russen sedert de bezetting van Trebi- zénde geen belangrijke vorderingen kun nen bevechten. Zelfs hebben zij de voilé vruchten van het bez-etten dier ha venstad door het vermeesteren van den gro-ote» verkeersweg tusschen Trebizénde en Er- zeroem, di-e via Bariburt lo-o-pt, nogi niel kunnen plukken. Terwijl hier dus de partijen elkaar vrij wel in evenwicht houden, melden de II*. sen in Perzië, laan de grens van Mesot pol-amië, een opmerkelijk succes behaald te hebben, en wel door de bezetting van K-asri Schirin. Dé bu.it moet daarbij nog al belangrijk geweest zijn. Ondanks den omweg, dien de Russen op hun marsch naar Bagdad moeten ma ken, zijn zij de „stad-des-heils" tol op 170 kilometer genaderd en zijn zjj reeds bijna, op even grooten afstand er van, als Koct-el-Amara gelegen is. Natuurlijk zal ook -hier wel bewaarheid worden, dat de laatste loodjes het zlwoar- ste wegen. De vredesgeruchten blijven nog aattfaou den. Ze hebben -nieuw voedsel gevonden ïn de uitlatingen van 'de Dmitsche ra- geering in haar -nota aan de Ver. State». Zelfs komt nu uit 'Washington voor d* zooveelste maal e-en bericht omtrent Duit scli© vredesvoorwaarden, die overeenko men met cle voorwaarden, welke de- Diait- sche rijkskanselier in zijn laatste rede- noemde. Men hechte (jveer niet te véél waard© aan dez-e berichten. Evenmin aan dj», welke door de _,,D-aily Telegraph" eiju verspreid, of aan die volgens welk© kei zer Wilhelm de bemiddeling van den. Paus en den -koning van Spanje ter opening van vredesbepalingen zou hebben ingeroe pen, of dat de koningen van Beieren f:n Saksen gedelegeerden naar Rome zou den hebben gezonden om met den Plaus in gelijken geest te spreken. Toch moeten die geruchten ©enige» grondslag' hebben; we gelooven dan ook, verwanten of vrienden onder de gedoo d-en -en gewonden'? Laat die mawi-en naar voren treden. W-eer was 'het even stil. Dan stapteji -er drie op Hardy toe. Deze zleide: Gij kunt gaan, indien gij dit w-eascte. Waaróm 'hebt gij niet vrij gevraagd, toen gij dit wildet? Welke reden hadt gij om- te veronderstellen, dat d-e Maatschap pij u dat weigeren zou? Kom, en. wat hebbe-n |nu de overigen te klagen. De Maatschappij is thans niet in staat, o-m een algemeenon vacantiedag uit te schrij ven, -en dat weet gij. Kout mannen, we-est verstandig. Ik kan de fabrieken niet sluiten, out jelui gelegenheid te ge ven, leen -spoorwegongeluk te gaan zien. Weast redelijk! Wat wenscht gij mieer? Wij wensehen meer loon en Zon dagsrust, sprak nu -een groot© Noor, een echt enakskind. Al meermalen had hij, tot Burns over deze dingen gesproken; hij was een intelligent werkm-an, ei», -daarom had da opzichter meermalen ge duld gehad imiet' zijn herhaaldelijk kla gen. Hardy antwoordde nu, nog altijd minzaam Wat. het loon betreft, dat is: eéa zaak, die we hier moeilijk behan-delm kunn-etn; maar ik wil u alleen wel zég-, gen, dat, voo-rzoover het in mijn vermo gen is1, er des Zondags van u geen werk meer zal worden gevraagd. (Wordt v*ervolja(d.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1