187
Dinsdag 9 Mei 1916
30e Jaargang
0.
De zwakke stee.
FEUILLETON.
De Groote Ooi-log.
f 1.&9
9.05
De zeven dagen van
Robert Hardy.
Uitgave van
de Naam] Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VOR5TSTRAAT 2!9.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointr© - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
Prijs der Advertentiën:
15 regels f 0.50, iedere regel meer 10ct„
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekeadL
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Toen het. ministerië-Cprt v. d. Linden
een poosje aan het bewind was, bleek
Financiën zijn zwakke stee. Bertling
was een goeie ma.n, maar voor minister
van' financiën scheen hij niet te deugen.
Daarom knapte minister Treub zijn meeste
zaakjes op. Weldra verdween hij dan
ook van hot tooneel, en, blijkens de
mooie betrekking hom geworden, stellig
wel voor goed.
Jammer voor een doel, dat do man
die hem opvolgde, Treub zelf, ©enige-
maanden later door het vrijzinnig-socia
listisch verbond denk aan do. mo
tie-Schaper! naar huis gezonden werd.
Nu echter, na Bert lings heengaan,
schijnt Bosboom, minister van oorlog,
de man over wiens onbruikbaarheid,
thans 'door de linksche partijen, zijn
geestverwanten dus!, geklaagd wordt.
Nu is) O o r 1 o g de zwakke stee.
Be heer G-erretson, de schrijver van
de „Hollandsche Kroniek" in de „Di-et-
sche Stemmen" van Mei, doet hierom
trent ©enige sterk sprekende onthullingen.
Reeds in een vorige Kroniek had hij,
naar aanleiding van de rede van den
heer Colijn in «de Eerste Kamer er op
gewezen, -dat de R-egéering in al haar
leden het jpi haar gestelde vertrouwen
behoorde waard to blijven; maar dat dit
vertrouwen, althans- in een dier leden,
op all-evbedenke-lijkste, naar hij vreesde
zelfs onherstelbare- wijze geschokt was.
Hij bedoelde, zonder h-ent echter te
noemen, den minister van oorlog. Zijn
bewering werd in de liberale „Groene
Amsterdammer" aldus aangedikt:
Toen -d-c eerste mobilisatie-dagen,
voorbij waren, werd zoo langzamerhand
gevraagdwat nu Zij die belang
stelden in, -rle 'ontwikkeling onzer weer
macht, dié haar voor 't geval dat wij
in den oorlog zouden betrokken wor
den zoo sterk mogelijk wenschben,
maar die van minister Bosboom een
daadwerkelijk antwoord wenschten op
de vraag„hoe kQ.men wij uit het
moeras" zagen zich al direct teleur
gesteld. 'Reeds heel spo-edig nam de
bureaucratie het bewind mee in han
den, order op order verscheen, fle
compagnies-commandanten moesten hUn
bureau-p-ers-oneel gew-eldig uitbreiden,
de geest van -eten troep werd ©r niet
béter op, en al spoedig was h-et een
ieder duidelijk, dat ministerBosboom
niet de rechte man op de rechte
plaats- was.
Na gewezen te hebben op het adres
van eenige Nederlanders óm meer sol
daten, en de daarop gevolgde indiening
der landstormwet, die niet gaf, waar
om! gevraagd was1, en bij welker verdedi
ging de- minister niet sterk in zijn
schoenen stond, gaat hij voort:
„Uit het volk ging een 'dringende
vraag naar demobilisatie. Na een par
lementair steekspel kregen we toen
het comité-generaal, waaruit de minis
ter zegevierend te voorschijn kwant.
Was- dan in 't. geheim debat gebleken
dat de zaken wel in orde waren?
„Zeker niet, maar een machtige
reden, heeft toen het parlement be-
Naar het Engelse h van
'Charles M. S h -e 1 d o n
18)
door v. d. M.
Ondanks de strenge koulde stónd-en bij
Scoville's huis velen in de sn-oeuw- te
Wachten. Harcly had zijn aiTeslede be
steld om daarmede naar het kerkhof te
gaan. De -eenvoudige lijkdienst in het sterf
huis maakte op Hardy een diep-en in
druk. De omstanders keken verbaasd op,
toen zij hem met zijn vrouw zagen na
deren. Mevrouw Hardy had het. daar
kwaad, mee, maar Hardy zelf waj. zóó
vervul-d .van wat hijd in zifti leven, kul
gedaan en nagelaten, dat h-et gedrag; van
anderen hem ganschelijk niet interes
seerde.
Os. Jones sprak een gebed uit; daarna
las hij een kort stuk uit het Evangelie
van Johannes en voegde daaraan eenige
eenvoudige woorden toe, bijzonderlijk zich!
richtende! tot de familie van den be
treurden Scoville. De afpae weduwe had
let, dan minister van oorlog naar huis
te sturen. Dat men er over ge
dacht heeft volgt wel hieruit, dat
voor den aanvang van 't comité-gene
raal aan den. premier particulier ge
vraagd is hoe hij over minister Bos
boom dacht; waarop deze antwoord
de dat h ij volkomen inzag,
dat de minister va n oorlog
niet d e m a n w a s, d i e n m -e n
op 't oogenblik n o o d i g ha d.
Toen kwam voor de vrijzinnige li-e-e-
ren de vraag: maar wie dan? en
rees voor hun oogen hel politieke
schrikbeeld van Colijn. Colijn, die
-dooreen groot de-el van l e
ger en volk als de e e n i. g e
kracht die- 'tzou kunnen red
den beschouwd werd.
„De heeren Marchant, c.s. wilden
daar echter niet aan. Het partij-
li e lang ,w oog b ij h e n z w a a r-
der, dan het landsbelang en
Colijn, minister van oorlog,
-dat ging n i -e t.
„De he er en vr ij z i n n i g-en w a-
|en volkomen op de hoogt o
van wat er in het leger niet
-deugde, bij tientallen klaagden hoo-
gere en lagere officieren aan hen
hun nood. D-e- vrijzinnig-democraten
kregen aldus- -een zeer goed overzicht
over wat' er mankeerde, maar in
plaats- van -die fouten aan te toonen,
begon -de heer Marchant in het co
mité-generaal over de opstelling van
het veldleger, iets dat geheel huiten
zijn bevoegdheid ligt. D.at was- ech
ter ook h-et doel. -Kritiek oefend©
toen wel, m aar d c miniate r
m o- c li t niet vallen; van daar dat
men 'ook van vrijzinnig-democratische
zijde, alles in 't werk gesteld 'heeft om
da open plaats van Thomson, de eenige
jongere militaire specialiteit van be-
teekenis, niet aan t-e vullen, en zoo
kwam e e n o n b e. t e e k -o n e n d e f i-
guur als Kost. e- r in de Kamer.
„Dit wist immers ieder Kamerlid
een kritiek van deskundige zij-de zou
den minister in een, oogwenk 'doen
vallen
Maar geen deskundige ïcri-
t i e k, geen val van m i n i s t e r
Bosboom, maar wel een van minis
ter Treub, een der sterkste figuren
uit het Kabinet. Waarom, omdat
de politiek, onidat d-e stem
bus het e i s c h t e.
„De Kamerleden wisten allang dal
de- zaken niet. deugen, eft dat bet
grootste gedeelte van het officierenkorps
zucht: toch vooral geen oorlog, want
nu 'na. bijna 'twee 'jaar mobi
lisatie is het nog niet i n
orde.";
D-e heer Gerretsoii, 'dit overnemende
merkt terecht op: wanneer dit alles waar
is, er dan oen ontzettende "b e-
schuldiging zoo tegen de Regeering
als tegen de linksche Kamermeerderheid
gericht wo-rdt; zoo iets- van .bewust
1 and.v err aa-d.
En hij .schrijft dan ook:
Inderdaad is dez-o beschuldiging zoo
zwaar dat wij zouden geschroomd 'heb
ben haar over te hemen, 'ware het ons'
niet uit volstrekt zekere bron
bekend, dat inderdaad tijdens, de .behan
deling der vorige oorlogsbegrooting een
der leiders der Rechterzijde, door een
dooi zijn lidmaatschap der 1-egercommis-
Sie ook 'in militaire zaken gezaghebbend
men in een kamer boven gébracht, waar
zfl. -door haar zuster liefderijk verzorg
werd. Nauwelijks had de predikant uitge
sproken, toen men hoven een kreet hoor
de. gevolgd door driftige bewegingen. Even
daarna was er in de nauwe gang een
haastig geloop, en dan stortte vrouw Sco
ville -de kamer binnen, waar het lijk van
haar man lag. Plotseling was zij ontwaakt
uit de verdo-oving, wagrin gij sedert den
dood van haar man had eeieapn, en had
een heldere voorstelling gehad, van wat
snen thans in haar huis ideed. Haar zuster
en de buurvrouw, die'bijl haar waakten,
haid zijl weten te ontsnappen, en nu| wierp
zijl zich, wil-d van smart, op de kist, uit
brekende in zoo wilde en hartversctoeu-
ï-ende jammerkreten, dat alle aanwezigen
in starre- verschrikking zwegen.
Mevrouw Hardy was .de eerste, die zich
naar -de arme vrouw begaf. Waar leerde
de Vrouw van den -eens zoo- hoogmoefligén
man die wondere sympathie, door welk©
dé jammerende vrouw werlcfy aangetrokken,
en zij erin slaagde, haar tot kalmte te
brengen? Zeker is, dat het lijden jn haar
eigen gezin Ideze hoogbeschaafde dame
geleerd had, dat ook deze arme lijderes
behoorde tot hetzelfde Goddelijke huis
houden als zij. En door kalme overreding
kreeg zij eindelijk de arm® ziel naat) de
lid der Linkerzijde benaderd is met de
vraag: of ni-e-n geen middel wist, om
den Minister van Oorlog uit
don weg to ruimen?
-Do genoemde leider der Rechterzijde
heef? hierop, terecht, geantwoor I. dat
dit een zaak was die zoolang liet minis
terie par tij mi nis ter fee bleef, voor
de- verantwoordelijkheid der linkerzijde
kwam. Een initiatief van de rechter
zijde in dat opzicht, zou zonder twijfel
als een niet uit nationale oogmerken
voortvloeiende partijdaad, als -een ver
breking van don „Godsvrede!' worden
aangemerkt.
De heer Gerretson dringt ten slotte,
na. deze openbaarmaking van heigeen,
omsluierd, in andere bladen gestaan heeft,
op eon nader onderzoek aan en op
handelen in 't nationaal belang.
Gelijk men weet beeft De Stan
daar d ook reeds herhaaldelijk bedekte-
lijk aangedrongen op meer doortasten ter
verbetering van de geoefendheid en den
goeden geest-
Maar de linkerzijde zal don minis
ter niet aanvallen. D-e lieer Schap-er
heeft in zijn toeslagrc-cl-e van Zondag jl.
niet onduidelijk laten doorschemeren, dat
althans dei S. A. P. de regeering
sparen moet; en de vrijzinnigen dit be
grijpt dadelijk wie 't bovenstaande gele
zen heeft, zijn 'ter mieo eens; terwijl
R-echts. er wel voor zal oppassen den
s'chijn op zich te laden als zon zij 't
op het kabinet gemunt hebben.
Het is anders wel kras, als hét ten
minste waar is: een premi-er, die er
kent dat oen minister in 't landsbelang
dient losgelaten, en hem toch handhaaft;
een leider van links die dezen minister
weg'wil hebben doch 'i,niet aandurft,
ten nu bij de rechterzijde op advies uit
gaat ccu vrijzinnige pers die over de-ze
dingen zwijgt, terwijl 't zoo goed als zeker
is, dat, stond een man van rechts aan
't. roer, onbarmhartige- critiek diens' deel
zou zijn.
Evenwel, er kan verlegenheid onder
Schuilen. D-e feiten zijn daar o-m te be
wijzen, -dat de vrijzinnigheid over h-et
geheel zich steeds tegen noodzakelijke
uitgaven, voor leger en vloot gekant heeft,
en d-e- voorstellen van Colijn, waarvan
men nu de vruchten geniet, ofschoon,
nog lang niet alles bereikt is, daartoe
toch was- Colijn. te kort in de regeering
geweest door het gros der liberalen
en door d-e vrijzinnig democraten Zijn
tegengestaan en afgestemd. Hetgeen zij
niet zouden gedaan hebben, wanneer
de vrijzinnige pers, „Van dag tot dag"
uitgezonderd, van oudS tot dien oogen-
blik, een ander standpunt had ingeno
men, en wel datgene, waaruit men een
zoo volmaakt mogelijke landsverdediging
bedoelde en verlangde.
Afval en val.
Weer een teekenend berichtje uil Parijs:
Bij de Fransche Kamer is eten
wetsontwerp ingediend, om premiën
toe te kennen voor d-e geboorte van
!k i n d ere n. Voor twee kind-óren zal
als het ontwerp wet wordt 1000
andere kamer, waar zij, ademsnakkend nu
'de weinige kracht was opgebiuikt, niet
anders steunde dan:
0 Go-d! O God! Help mij! Help.
mij! Houd mij niet langer in deze wereld!
Wie zal beschrijven, wat er in deze
vreeselijfce ©ogenblikken, in Hardy om
ging? Vo-or een oogenblik scheen het hem,
alsof hij 't niet kon uithouden. Hij ging zit
ten, met de handen- zijn gelaat bedekkend.
Dan zich met moeite bedtvingend, bleef
hiji rustig wachten, totdat zijn Wouw de
weduwe naar een aangrenzende kamér)
had gebracht. Toen ademde hij wat op;
maar terstond liep hij naar buiten, en
bleef daar in angstig zwijgen wachten,
tot men Scoville's stoffelijk hulsel uit
droeg en in de lijkkoets zette. Toen ging
hij weer naar binnen, sprak even met
zijne vroiuw, en zei tot ds. Jones, dat
hij vier of vijf person-en in de slede
ko-n hebben, om mee naar 't kerkhof
te gaan. MeVrouw Hardy zou hij de nog
steeds snikkende weduwe achterblijven,
tot men van 't kerkhof terug kwam. En
aan ds. Jones stelde Hardy eenige bank
biljetten ter hand, ter voorioopige on
dersteuning van Sco-ville's gezin.
De .tocht in den felkouden sneeiiwmid-
dag was voor Hardy een zwaar stuk.
Pas toen hrji aan de groeve de woor-
frs. worden pit.gekeerd, voor h!et derde
1000, voor het vierde 2000 en voor
elk volgend 1000 frs. Vaders, die vier
kinderen tot hun 16c jaar hebben op
gevoed, zullen 2000 frs. krijgen.
De premies zullen betaald worden
uit oen fonds, gevormd door ©en be-
lasliifSr van kindcrlüozen en gezinn'en
met "slcfchfs een kind.
„Omgekeerde wereld".
Eerst wordt met verregaande Godver
zaking beperking van het aantal kin-de
ren gepropageerd.
Dan, als het 1-egercommando mannen
vraagt, mannen en nog eens mannen,
dan dringt het tot de Fransche regee-
gecring door, dat men gedwaald heeft,
en dan moet geld goed maken, wat de
bedorven zeden jarenlang verwaarloosd
.hebben
Of ze nu zal inzien, dat het land ook
in mo-reelen zin den ondergang nabij is?
En dat afval van den ho-ogen God land
en volk tot dien val brachten?
We ho-p-en het, en wie bidden, dat de
velerlei beproevingen van dén wereld-
krijg alle volkeren nader tot God mo
gen brengen.
Beknopt overzicht van den toestand.
De D-uitscbers hebben Gang-en tijd laten
rad-en naar hun bedoelingen o-mtrent
Verdun, doch uit een van de jongste
staib-erichten valt nu toch wel op te
maken, dat ze met het nieuwe offensief,
dat zij vooral op den W.-oever van de
Maas1 bogonn-en zijn, verder-s trekkende
bedoelingen hebben dan die, waardoor
zij 'hij -de gevechten van d-e laatste wé
ken geleid werden.
Ongetwijfeld zijn z-e een w-elvoorberei-
-den aanval begonnen, die hen in -het
bezit zal stelten van hoogte 304, eens
door de "Fransehen een der groote steun
punten genoemd van hun hoofdstelling
ten W. van de Maas.
En lezen we goed, dan wa,sde aan
val tot dusver in het voordeel van de
Duitse hors.
Het schijnt inderdaad in de bedoeling
d-er -eentralen te liggen op het Vordun-
fro-nt een zoodanig strategisch succes te
bewerkstelligen, -dat Frankrijk's- leger een
onh-e-rstelbanen knak krijgt.
De bekende Duitsch-e majoor Movaht,
acht h-et oogenblik gekomen, om de
Entente onder het oog te brengen, dat
zij den militairen toestand glad verkeerd
inziet.
ü-e centralen, zoo beweert hij en de
feiten bevestigen op dit punt zijn woord;
de centralen zijn nog altijd bij den aan
val. Wij dwongen Frankrijk zijn voorbe
reid offensief geh-eêl prijs ie geven, be
letten het den voorgenomen opmarsch
tusschen Me-tz en Straatsburg, dwongen
het zijn front te verkleinen en all-a
krachten op Verdun samen te trekken.
Wij bereikten daarmee, dat men Enge
land',S leger moest uitdij-en over een
langer front -en het van zijn mogelijke
offensieve kracht beroöven. Aangekondigd
was, dat hot Engelsche leger titans tot
groote daden zou overgaan, doch het
volhardt nog steeds bij zijn kleinwerk.
Van de Engelsche invasieplannen tegen
de Hollandsche kust.(??? Red.) verluidt
niets meer.
Moraht lacht dan een beetje om de
bewering, dat de lange strijd voor Ver
dun Duitschland uitputte en herinnert
'den hoorde: „Doe ons ontwaken uit den
zo-ndeslaap. om op te staan in rechtvaar
digheid," werd hét hem iets beter
te moede; een glimp van hodp was in
zijta. ziel. En odder den indruk van Gód's
Wonderheerlijke genade, die den dood had
overwonnen om Ides zondaars redding,
ging hij- terug1 met meer vfede in de zitel,
dan hij ooit had mogelijk geacht. Het werd
al flonker, toen hiji met zijn vrouw huis
waarts keerde; met zekere blijdschap
dacht hiji aan den nu komenden avond,
temidden -der zijnen door te brengen.
-Terugziende op dezen véelbewogenj dag,
gevoelde Hardy zich echter nóg onvoldaan.
Toch haid hij eerlijk getracht, zijn plicht
te doen in het. licht der eeuwigheid. Wat
kon hij meer doen?
En nog altijd had Hardy bange zorg
over George-. Hij had zijn vrouw van hlet
onderhoud verteld; ook zij! votelde zich
niet gerust. Toén zij thuis gekomen wa
ren, zetten zijl hlet gesprek Voort. Alio
was boven hij George, ten de andere kin
deren Waren nog niiet terug. Het was
al donker, maar bij het schemlerig haard
vuur zaten de bezorgd® ouders nog tot
zes uur te praten.- Juist hacli Hardy Wat
gezegd over Clara len gevraagdWordt het
niet tijfl, dat zij thuis moeten zijn?
toen de telefoon ging in het ontvangta-
aanPort Arthur. Wij mogen niet
vergeten, dat Port Arthur 210 dagen
aan de zeer energieke aanvallen der
Japanners weerstand bood. Stap voor
stap en onder de vreeselijkste gevechten
moesten de Japanners naderbij' komen.
H-et bloed der Gelen vloeide m-et stroo-
men. Tusschen 19 on 24 Aug. hieven
14.000 dooden op het sformveld en de
offers tegen het Oostfront bleken totaal'
vruchteloos gebracht.
Wij schatten, gaat Moraht voort, de
taaiheid der Russen in de verdediging
waarlijk niet laag, maar wij kennen, on
voorwaardelijk aan de Fransche tegen-
-standsorganisatie den hoogeren prijs toe.
Daardoor wordt duidelijk, dat het Duit
sche legerbestuur, altijd op het sparen
van tevens bedacht, niet in een omme
zien den gewichtigsten pijler van het
Oostfront verbrijzelen lean.
Wij brengen 'den vijand alle hem loc-
komende' hulde doch nemen toch voor
ons den grooteren roem, ïn beslag, hem
tot dusver stapsgewijs terug te hebben,
gedrongen, met het doel neerwerping
van Frankrijk's- grootste- leger.
Dit welomschreven doel schijnt du»
nog niet uit het oog verloren te zijn.
Ja, we wezen er al opop het Wes1-
terfront zullen nog groote dingen ge
beuren.
Omtrent de Duitsche antwoordnota
aan Amerika wordt het diepste geheim
bewaard, zoo wordt gemeld. Maar on
danks alle geheimzinnigheid valt wel te
z-egge-n, -dat het schrijven als een gun
stige factor beschouwd moet worden tot
hot behoud van -den vrede tusSchén Ame
rika en "Duitschland.
□e Duitsche wals bij Verdun.
Het Duitsche grool-hoofflkwhrtier meldt:
D-e in de laatste dagen op den linker
oever van de Maas voornamelijk doet!
de dappere Pommeren onder groote moei
lijkheden, doch met matige Verliezen, ge
voerde operaties hadden succes.
Ondanks den hardnekkigen tegenstand
en wlo-adende tegenaanvallen van den vij
and1 wierd het geheele loopgravensfialsel
p-p de Noordelijke helling van hoogte 304
genomen en onze linie tot op de hoogte
zelf vooruitgeschoven. De vijand, leed bui
tengewoon zware en bloedige verliezen;,
zoodat aan niet-gekwetste gevangenen
slechts 40 officieren en 1280 man in on
ze handen vielen. Ook bij ter afleiding
ondernomen aanvallen tegen onze stellin
gen o-p de Westelijke helling van dein
Mort Homme wtertl hij met zwart vérlie
zen overal, afgeslagen.
Op den Oo-stelijken oever ontwikkelder*
zich aan beide zijden van de hoeve Thi-
aumont verbitterde gevechten, waarhij de
vijand ten Oosten van de hoeve tegen
onze troepen o.a. negers in het veld
bracht. Hun aanVal mislukte met een
Verlies van 300 gevangenen.
Bijl de gemelde gevechten is de aan
wezigheid van versche Fransche floepen
vastgesteld.
De Vrsdesgeruchten.
Een Engolsch blad bespreekt de vredes
pogingen, iclie in de Duitsche nota Ver
vat zijn.
Het blad wteigert te gelo-oven, dat het
Amerikaanscbe volk zoo zal' worden mis
leid, dat 't lilet gewenschte initiatief zal1
nernlen, doch behalve de Duitsch-Ament
kanen zijn er in Amtetrika talrijke idea
listische- pacifisten. Het blad waarschuwt
dezen, dat zij zich zoowel moeite al'sl
teleurstelling zullen besparen, door eenSl
en vooral té begrijpen, dat de ve'rbon-
mertje bij de Vestibule, dat in verbin
ding sto-nd met de fabriek. Toten hij', na
gesproken t© hébben, in de huiskamer
terugkwam, velgden velte- verschrikte uit
roepen. MeVrouw Hardy kon ziten, dat
haar' man bleek was. Zijn overjas lag]
nog over de canapé; hiji nam haar ter!-
stond op-, trok haar aan en zei
Marie, er is elen ongeluk gebéurd)
met {de zesuur-tPein, tusschen Baidwin en
hier. Bum belde mie op, of ik terstond
kwam. Wees niet bleangst. We zullen het
beste hopen.
Mevrouw Hardy vloog overeind.
Maar man, Willem en Bettie en Cla
ra zouden juist met dien trein thuis
komen
Marie, laat ons het beste ervan
hopen. Hardy's stem beefde, hoewel hij!
kalm en geruststellend trachtte! te spreken.
Wat telefoneerde Burns? Toe, zeg
het mij toch, Robert! Ik wil het mlet je
dragen
Hij telefonéefde, dat de trein was
géderailleterd en dat er; een twaalf per
sonen gedood waren ten evenveel gewond,
Ik moet er dadelijk op uit. O God, spaar
onze lieve kindleren!
(Wordt vérvolgd.)
