No. 183 Donderdag 4 Mei 1010 30e Jaargang FEUILLETON. 4 De Grwt© Oorlog» De zevera dagen vai Robert Hardy. Uitgave van de Naaml. Yenn. LUCYOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg': FIRMA F. P. DKUSJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre boes. Ve Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.A» Losse nummers9.03 Prijs der Advertentiën 15 regels /"0.50, iedere regel meer 19 ct 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels fl.— r iedere regel meer 10 ct. Stemplicht. De regeering heeft in het. ontwerp G rond wetsherziening in een gewijzigd kiesrecbtartikel de clausule ingelaseht dat bij de wet stemplicht kan worden opge legd. Met stemplicht wordt natuurlijk stern- dwang bedoeld. Gelijk leerplicht is leerdwang, ver zekeringsplicht verzeberingsdwang, mili tieplicht en andere plichten aan welbë men zich niet kan onttrekken zonder ernstige straffen op te loopen onder de dwangmaatregelen kunnen gerangschikt worden. Dat. de overheid.dwingend optreden mag en moet, waar de zedelijke plicht tekort schiet, staat ook vodr ons buiten allen twijfel vast. Tot nog toe behoorde de kiezersplicht tol de zedelijke verplichtin gen waartoe men niet door den sterken •arm, door mechanischen drang vermacht of behoefde gedwongen te worden. 'In tel van districten komen bij de ver kiezingen ongeveer alle kiezers op, en in ongeveer alle zoowelen als maar mo gelijk schijnt. .Waartoe zal men dan nu dezen dwang invoeren? Bovendien in den regel zijn deze thuis blijvers de politieke non-va,lenrs, aan wel ke' men nu een overwegenden invloed op het stemmencijfer zou gaan toekennen. 'Wij kunnen niet gelooven dat zulks in .het landsbelang zou zijn. Wie geen belang stelt in den gang van de lands re geeri ng, den bloei- zijner partij en de propaganda der beginselen die men veronderstelt in hem te leven, moét lie ver maar van de stembus wegblijven. In geen enkele partij is behoefte aam. stemvee,. Bovendien, wat bereikt men er mee'? Slechts dit dat men zoodanig „stem vee" wel aan d© slembus krijgt, maar niet. dat zij stemmen. Daartoe kan nie mand hen dwingen. Zij stemmen blanco ot verknoeien hun stem ka art. 'tïs waar, velerlei onkosten van ver voer en. waarschuwing en aparte bewer king, op de grens zoo niet van om- dan toch van opfcooperij, zouden bij de In voering van stemplicht worden bespaard. Doch een partij die zichzelf respecteert, Stel wel liever d© meerderé kosten vau| „bewerking" willen dragen, dan op zoi vreemde wijze haar menschen naar del stembus gedreven te zien. 'tïs trouwens een groote onbillijkheid, althans wanneet geen ruime uitzonderingen voor uitstedi gen en dergelijken worden toegelaten. Alleszins correct. 'In 1913 is de rechtmatige klacht de Rechtsche pers geweest, dat de, linkscb partijen in de Kamer aan het Rechtscht, kabinet menig struikelblok in den we gelegd 'hebben, dat hun houding niet a: .tijd correct was jegens het Rechtscht' kabinet. Men herinnere zich maar onder ai; deren 'da.t een der meest invloedrijke p litiefce vossen ter linkerzijde, een dot den 'heer Lohman ingediend stel amend, menten op 't ontwerp-Talma, waaraa voor links een politiek fortuintje schei vast 't.e zitten, haastig overnam, niet oil dat hij 'ter mee eens was, maar oindO hij meende er een politiek slaatje vol links uit te kunnen slaan. Hiertegenover mag vastgesteld dat sing 1913 de 'houding der Rechtsche pi lijen jegens het Linkscbe kabinet dat ij .nu de eer hebben te bezitten, altijd ste<^ Correct is geweest. Hetzelfde geldt ook van de rechtsche pers. Alleen in de eedsquaestie heeft deze, voor een deel althans, uit beginsel naar zij meende, tegen een desbetreffend ont werp der tegenwoordige regeering verzet gepleegd. Rechts heeft gedurende het „bestand" aan het kabinet geen stroospier in den weg gelegd, integendeel liet in meerdere gevallen 't«gep?er links, steun ge boden. Tot tweemalen toe ondervond dit mi nister Pleyte, toen zij hem in bescherming ri.an; tegen de motie-Fock; ook minister Trejb werd door rechts in bescherming gen men tegen d© motie-Schaper. Minis ter testhuma en minister Bosboom, her- bat de-lijk door links bestookt, werden ckx' rechts verdedigd, of altjhans niet tegpgestaan. Jet breken van 't bestand, onder-den clrlig van links, is door rechts gewraakt, nit uit eigenbelang, maar in 't landsbe lang hetwelk pteviging van het linkscbq kifinet in deze buitengewone omstandig- jbfen vorderde. )it zijn altegaai' feiten, welke 'niet te vjerspiéken zijn. pie ze weerspreekt, geeft daardoor blijk ret zoo eerlijk te zijn als met name) heer Elout, liberaal redacteur van Het San d e 1 s b 1 ad die in Onz'e Eeuw igeviaagd volmondig erkent „Zij (de 'houding der rechtsche pers) is volkomen in overeenstemming geble ven met die van de rechterzijde in de Tweede Kamer, die, onder 't besef van den eisch der omstandigheden tijdelijk heel en gansch regeeringspartij is ge-' worden. Enkele politiek© cloiuceurs de consolidatie van den vlootpredi- jkant, het herstel van subsidie in het mijndistrict, het bevestigen der positie van het bijzónder onderwijs in Inclië heeft zij niet versmaad. Maar over 't geheel genomen kan haar houding niet anders dan volkom e n c orrect en loyaal worden genoemd. Zij heeft het de Regeering zoo gemakkelijk mogelijk gemaakt en haar bij elke "be langrijke beslissing -waartoe de mede werking van de Kamer vereischt werd, gaaf en gvd 'gesteund. Van de linkerzijde is niet geheel het zelfde te getuigen. Goeddeels heeft ook zij 't besef getoond van den abnormalen eisch der omstandigheden. Maar zóó lang als de rechterzijde heeft zij het in baar geheel niet uit kunnen houden". UI i I I 1 1 1 Wat de liberale schrijver hier van de linkerzijde zegl, de juistheid hiervan zul len wij mettertijd met de feiten aantoo- i4) Naar het Engelsch van Charles M. Sheldon door v. d. M. irw! .a6- V2"jal'ige Betti,e snikte haaiin- eidnet tut. George vergat vooften «ogenblik zijn hoofdpijnf Kom Bettie, maak het nu nl te eig. lioe, laat ik je maar 's 'n leus 0 -"v jo uuicuLi s n Jais w IL eS V-'e,er g0'ecL Heusch, i heb wa ver- xzouscn, het zoo erg met gemeend. Het keepdwvan me, dat tegen jou te zggen. ik een dozijn hoeden koopen efdan mag jiji oip alle twaalf zitten. Tel ga oog met weg, ik voel me zoo ellfilig! Bettie s toorn was alweer verf venen zij ging dadelijk weer naar hem m en ze i Hè, laat mij' je wat geven, mn di© akelige hoofdpijn weg te maken En ik i °2k wat lekkei'eten brengen; Moe- i er heeft apn Nora jjezegd, wat ró.or ie te bewaren. 't niet. moe? HmsI; was haar moeder binnengekomen. Zeemwscfoe Stemmers. LXXIV. ,,'tls 'mobilisatie, niet waar!" Ziedaar het stopwoord, dat den laat- sten tijd opgeld doet. Heeft men een tegenvaller gehad, men troost zich met <dc gedachte, dat 't •d© schuld der mobilisatie was. Heeft men gebrek aan werkkrachten, de mobilisatie heeft 't bezorgd. Komen de treinen te laat - - de mo bilisatie. Worden- levensmiddelen, zeep, petro leum èn lapjes duur - de mobilisatie heeft 't al weer gedaan. Alle ongemakken en onregelmatigheden, .Mevrouw Hardjjy beantwoordde dè vraag bevestigend 'en liep toen op het bed toe. Mot een ohtroterendie zucht ging zij zitten en legde haar hand op George's hoofd. George bewoog zich ouruistig. Hij zag-, hoe z'n. moeder leed om zijnentwil, maar hiji zei niets, om spijt te betuigen over zijin wangedrag. Dan vroeg zij Bettie, wil jij George's ontbijt even halen En zoodra Betty was heengegaan, wend de de diepbedroefde moeder zich tot haar zoon George, houdt je van me? George had wat anders verwacht. Hij keek z'n moedér. aan en zag haar tra nen. Al wat er nog goed in hem was, werd levendig in hemhij' greep! haar hand, bracht Idie aan zijn lippen, kuste haar hartstochtelijk en zei dan: Moeder, ik ben dat niet waardig. Als u wistHij scheen tot schuldbe lijdenis te willen komen. Angstig wachtte zijn moeder, en dan sprak zij 'Zoiul je mijl niet alles! zeggen, jongen? Neen, ik kan het niet. George beefde, toen bij dit gezegd had). Even daarna kwam Bettie binnen met geroosterd brood, eieren en. koffie. Me vrouw Hardy liet Bettie met haar broer alleen, en verliet 'ijlings de kamer. Geor- die de oorlog ons brengt, 'tzij recht streeks of indirect, plegen we onder de zegeningen van de 'mobilisatie" te rang schikken. .Met cleh Zomertijd is 'tniet veel an ders' gegaan. Toch is men over 't algemeen niet zoo aurksch, of men wil nog de voor deden van de nieuwe tijdnegeling er kennen. Er zijn er echter ook. die er niets' van moeten hebben. Ook onze provincie telt wel zulke onverzettelijke naturen, die 't. beneden zich achten, om op bevel hun wekkers en ander© uurwerken te verzet ten. Misschien hebben de onveranderlijk© wetten der natuur, omdat ze vap. den vroegen ochtend tot den laten avond in het open veld arbeiden, zoodanigen, invloed op hun leven gehad, dat zij zich met 's menschen tijdregeling niet kunnen inlaten, en zich blijven regelen naar die Schepping Gods. Dat is ook een standpunt; zoo al niet het mijne. Uw briefschrijver vindt hel wel heer lijk, dat zijn zwakke vleoscb door den wetgever- geholpen wordt, opdat hij wat meer de weldadigheid van de schoon© ochtenduren ondereinde. Toch wcnsch ik, niét te ontkennen, dat van boecenkant gegronde bezwaren zijn ingebracht. Sijmen de 'Boer slaat met zijn brief in de „Gelderlander" wis en zeker den spijker op den kop. Wij Sijmens, zegt hij, zijn 'met velen. Sijmen de melkboer, Sijnien de kaasboer, Sijmen; die gecontracteerd heeft met een boterfabiiek'. Welnu, al die (Sijmens 'zijn tegen die wet, zooals ,u duidelijk zal' worden. Vooreerst Sijmen de. melkboer. Als: de geheel© burgerij jn. de stad en op het "groote dorp een uur vroe ger uit de voeren is, moet Sijmen de melkboer zijn klanten ook een uur vroe ger hebben bezocht. Dat Sou nu voor dien Sijmen zoo .erg niet zijn, als de man niets anders" te doen had dan 's niorg-ens ivoor die huizen de melk 'toe te meten, maar hij moet ook ©eist zelf zijn melk gaan "halen bij den boer op bet land of, als ze hem thuis gebracht wordt, moet hij die melk in ontvangst nemen, reinigen, nameten, kortom melk- boerachtig „behandelen". In. de vroegste vroegte is de man daarmee al bezig en. na wordt het voor hem nog oen :uur vroeger dan de vroegste vroegte. Als 'gevolg daarvan moet dé boer op bet land, die hem gecontracteerd heeft, ook ©en uur vroeger opstaan omi de melk bij zijn beestjes te halen. Dei 'koei en loopen dan natuurlijk in de weide, en die weide ligt dikwijls ver, zeer ver van huis. Tegenwoordig moet de meid ial om drie uur of halfvier op pad, komt nu de .zomertijdrekening dan moet ,zij dat een uur vroeger, nota 'bene tWèe uur of halt drie als het bij regenachtig weer ook in den zomer pikdonker is. Zulk een toestand, clat jhet boeren meisje in den nacht uit moet om te melken is' niet te dulden. Sijmen, die ,bij een boterfabriek' 'is aangesloten, wordt ook de idupe van het geval. En Sijmen de kaasboer, dito. Sijmen de Boer gaat dan tenslotte uitleggen, dat een koe niet altijd gedis poneerd is om gemolken te worden. ik weet dat zoo. (piet, maar Sijmen ge zag er diep beschaamd uit; hij at weinig en vroeg Bettie, het blad weer weg te nemen, Zij keelt teleurgesteld j George zei: Ik kan er niets aan doen, ik heb geen trek. Bovendien, ik heb al deze zorgen niet verdiend. Zeg es, Bettie, is vader nog altijd onder jd-ftn indruk van zijn (droom-, of wat het dan was? Ja zeker, antwoordde Bettie ernstig', en hij is nu veel aardiger tegen ons 's morgens lafst hij moeder en ons allen goédendag, en hij is doórloopend vrien delijk. Maar ik geloof 'toch niet, 'dat hij recht .op zijn gemak is. Willem zei gis teren vader is niet c o. m p os me n t u s, maar hij wou ine niet zeggen, dat hij be doelde, dat vader niet goed bijl z'n ver stand was. Bettie kon nog al eens gewichtig doen, en zoo zei ze dat vreemde woord wel twee/keer. George lachte even, maar het was een pijnlijk lachen.' Dan ging hij: weer achterover liggen en schelen na te denken. Na, een poosje zei hij', niet ver moedende, jda,t Bettie er nog was Het zal mij: verwonderen, of hij mij n.o-g geld» zal geven, nul hij! zoo. vreemd is. Wie? vroeg Bettie. Vader? Wat? Jij hier nog? 't Was beter dat je dat eetgerei benedien had gebracht. maakt de stelling nog al aannemelijk, vind ik. Een koe, zegt hij, is het best gedispo neerd om gemolken te ..worden, alszij rustig heeft herkauwd en ''daarna goed gerust. Is die rust (in den nacht door een of andere oorzaak .onderbroken of gestoord, bijv. door onweer of natheid en koude, dan ziet dat onmiddellijk de boer in zijn melkemmer. "Komt nu de boer veel te vroeg ju den morgen om te melken, dan is 'de koe nog niet uitgerust, de uier is uog niet vol; het melken is yoor de ('koe ontijdig. Kon nu de boer (gijn bonte bles of blaar maar aan 't verstand brengen, dat de Tweede Kamer d-S ,klok verzet heeft en dat zij dus. voortaan een uurtje vroeger moest beginnen met herkauwen en rusten, maar het beest heeft daar van geen benul, liet ©et eerst zijn gras zoolang het licht is ten blijft de donkerte als zijn rustuur beschouwen. Mij dunkt, behoudens eon weinig'j© overdrijving, klopt deze redeneering nogal. Maar wat zal men er aan doen? Voor de ministers is 't natuurlijk niet erg/ om 'n uur vroeger uit de veeren te zijn. Die hooge heeren zijn gewoon lijk niet voor dag en dauw present. Verheeld u,, dat onze premier om 5 uur des ochtends door den Haag- wandelde. Men zou allicht 'denken aan een buitengewonen ministerraad en zich zeer ongerust maken. ihtusschen klagen de Sijmens over hun verkorte nachtrust. Troosten zij zich maar met de gedachte, dat de „mobilisatie" de (schuldig©' is. A's- dood is B's brood. De 'zin van het oude spreekwoord is ook hier van toepassing. Want .de stadsmenschen juichen, als zij aan de bezuiniging denken. Een ingenieur heeft id uitgerekend welke voordieelen de besparing van het kunstlicht zal opleveren. In Nederland zijn in het geheel in gebruik 600.000 gasmeters, muntmeters zoowel als gewone. Op een muntmeter branden .gemiddeld 2 lichten, op ©an andere 3, dat geeft een gemiddelde van 21/a licht per verbruiker. Een licht ver brandt per- uur 120 Liter, per 21/2 licht is 'dat 300 Liter. In de 1-53 zomerdagen wordt dus per verbruiker bespaard 153 maal 300 is 45.800 Liters of 'f5.9 M3 gas d.i. voor 600.000 verbruikers; 600.000 (maal 45.9 is 27.540.000 M3., dat., rekenend op ©en prijs van pl.m. 7Yg cent per Af3, een waarde vertegen woordigt van f2.065.000. En nu voege men 'daarbij doch 'tis' genoeg, omi te doen zien, dat 't wetje nog zoo dom (niet is. Ik 'log me er gaarne bij neer en ik vertrouw, dat de Zeeuwsche landbouwers straks unaniem meegaan. 't Is ook 'nkwestie van gewoonte! KEES VAN DER MEER. Beknopt overzicht van dan toestand. Engeland is dan tocli beslQten den al- gemeenen en 'onmiddellijken dienstplicht in te voeren. Het heeft de les der nieuwe historie 'eindelijk verstaan. Asquilh heeft in het Parlement een bevredigend antwoord moeten geven op de felle kritiek, vooral in de laatste dagen naar aanleiding van den val van Koet- George sprak „op hoogen toon", zoo als Clara dat altijd noemde, en Bettie vertrok zonder te antwoorden, hoogst ver ontwaardigd over diien uitval. En intus- schen spon George voort aan zijn zondige gedachten, hoe het hem nog gelukkén zou, van zijn vader meer geld los te krijgen om te spelen. I11 (de kamer ernaast was mevrouw Har dy neergeknield, en smeiekfe uit de diep te van haar zwaargewonde ziel: O God, dit is meer d!an ik kan dragen. Hem zoo ver van U en ons te zien opgroeien! Barmhartig God, ontferm U onzer! Breng hem terug opi den goeden weg! Hoe trotscli was ik op hem! Hoe was hij! de vreugde van mijn ziel! En nu, en nu dit vreeselijke0-, hemélsche Vader, als Gij een werkelijk mede-lijdend G-,oid zijl, hoor mij: aanHeeft de drankdui vel (dan nog geen verwoesting genoteg aan gericht? En nog gaat hij voort en is ons huis binnengekomen! 0 Heer, ik ben onverschilliggeweest voor dé smart kreten van andere moeders, maar nn kornti 'het aan mijt Almachtige God, spaar mij:, spaar mij! Mijn hart klopt voor mijn jongen. Lievér zag ik hem 'dood, dan zoo als gisteravond'. 0, spaar hem, red hein! Om Jezus' wil. Amen. Zoo bad de moeder - - in wanhoop el-Amara en de gebeurtenissen ran Ier land, wederom op het coalitie-kabinet uit geoefend. Straks zal blijken of de kritiek voor goed verstomd is. Immers gisteren eerst is de nieuwe wfét op den dienstplicht in het Lagerhuis ingediend. De nieuwe wet zial waarschijnlijk alle maatregelen omvatten, die in bet regee- ringsplan van '25 April werden omlijnd. De voornaamste bepalingen zouden dan de volgende zijn De jongelieden van 18 jaar worden aan stonds bij het leger ingelijfd. De getrouw de mannen, die zich nog niet hebben aan gemeld, zullen worden uitgenoodigd, dit alsnog te doen. Indien er echter binnen enkele weken niet een 50.000 gehuwde mannen worden ingeschreven, zal de re geering onmiddellijk de bevoegdheid vra gen om dwang in te voeren, wat ook geschieden zal, indien niet wekelijks een bepaald aantal roeraten aan hot leger zou worden toegevoegd. Uit Asquith's uiteenzettingen blijkt wel, dat hij recht wil doen ervaren, aan de „economisten", die vooral den nadruk leg gen. op cle eigenaardige economische eischen, die nu eenmaal aan Engeland, worden gesteld, tegenover de „niilitairie- ten", die alles willen opofferen aan de militaire eischen. Asquith zoekt hier 'een middenweg. Hij wil het leger uitbreiden, doch zon der dat de levensbronnen van Engeland'* economische macht opdrogen, daar dit ook voor de bondgenooten een ramp zou zijn, waarvan de gevolgen niet kunnen worden overzien. "tZal nu de vraag zijn of Asquith up den duur vrede lean houden met de beide hoofdstroomingen. 't Zal passen en pieten zijn. Bij Verdun worden lederen dag infan- teriegevechten geleverd, doch de veran deringen in de frontlijn zijn van geen beteefcenis. De Franschea vochten nog het voordeeligsf. Hier ©n daar wisten zij een weinig op te schuiven. De Italianen melden een reeks van suc cessen, in het Adamellohgebied behaald. Flun actie oefent overigens zoo goed; als geen invloed uit op den algemeenen toestand. In Armenië en den Kaukasus schijnen de Turken nu zoozeer versterkt, ddt zij) den Russischen opmarsch kunnen tegen houden, zonder echter cle krijgskans iu hun voordeel te kunnen doen keeren. Tot slot iefs uit de oud© doos. Men herinnert in verband met den val van Koet-el-Ama,ra aan het feit, dat Kei zer Trajanus daar indertijd ook meer door cle natuur van het land clan door den vijand een nederlaag leed. Zijn (Keizer Trajanus') expeditie moet met een reeks overwinningen begonnen en vervolgens ontaard zijn in een worste ling niet de natuur. y Geen romanhelden noodig. Generaal Cadorna; de chef van het Ita- liaansche leger, heeft een grooten afkeer van officieren, die hun eigen leven en dat 'hunner manschappen met groote bravoin op, het spel zetten, zonder dat daarmede een werkelijk militair belang wordt ge baat. „Wij hebben ^geen romantische helden noodig", zeide hij. „Toen Peppino Ga ribaldi, die om zijn roekeloozen moed! bekend staat, plaatsing als officier in het Italiaanscbe leger zocht, nadat hij in een vroegere 'periode van den oorlog in Frank rijk als vrijwilliger had gediend, beval d' dies harten, terwijl hij, voor wien zij bad, berekende, hoe hij geld kon be machtigen van zijn vader, om het in spel en drank door te brengen O gij drankzucht en speelzucht, gij zijt twee (duivels, met wie zoo menige jon geman in de kracht van 's levens op gang arm in arm loopt in den vreeselijken voorhal der hel, waar de geraamten van zoovele slachtoffers de monumenten van den ondergang zijn. Nog redetwisten ern stige mannen over de waarde van uw verslindende macht, en nog zijn er, dié geen kwaad zien in een kleine speculatie. De ouders zeggen: U; mijn jongen /.al zoo iets niet doen. Maar hoevelen weten wat hun jongen doet, en hoeveel jon gelingen durven hun vader en moeder, zeggen, waar de plaats hunner vermaken is gelegen, waar zij hun geld doorbrengen? Hardy was terstond naar de Caxtons gegaan. In geen maanden had hij de familie bezocht, en het bezoek was hem Iden van nature zoo trotschen man 1 een zwaar stuik. Maar dé twee dagen an zijd laatste zeven dagen hadden hem ook de kracht tot deze overwinning gegeven, en t(Oen hij aanbelde; steeg' een stil ge bed ;uat zijn ziel opi om wijsheid. (Wordt- vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1