iirpmÉg.
schaap,
leten Weil
illi
ge Koe,
ndknechf
TWEEDE BLAD.
FEUILLETON.
De Groote Oorlog.
7
ilfde Vaars enn
Vee,
Vaarzen,
Lndknecht
luishoudster
enstbode.
Huishoudster
Iterschelde.
De zeven dagen van
Robert Hardy.
ff ff
UUR;
N
red. S. NOTEBOOK,
OOP
3relaat, Westkapelie.
OOP
iKER, Kleinenhoek,
OOP
|.N, Station Zoute-
gevraagd
te weiden.
|HOUD, Nieuwstraat,
Middelburg.
OOP
|te Biggekerke,
Krommenhoek©.
met Mei
rde Smidsknecht
[etter R Firma F. P.
[g
Mei
lEKKER, Seisweg
stond
a. KOSTER, Ritthem,
leeftijd, liefst ia eea
loon geen vereischte.
den Boekh. S. VAN
ilijnsplaat.
gd eon Dienstbode
L7 jaar, en
kersleerling,
DERTSE, Bakker te
CU ELVEN, 5 Konings
koekt tegen nader over
turn
[hulp van een tweede
le zorg voor zijn huis
je nemen. Brieven aan
Igave van getuigen.
let Mei
HUIJSMAN, Grijps-
VEERDIENST WOLl-
IK—KORTGENE.
Itregeling.
pn mèt 30 Sept. 1916.
[oorm. 6.30, 7.30, 8.30,
■dag 12, nam. 1, 2,
I 8, 9 uur.
«dijk voorin. 6.50, 8,
|30, nam. 12.30, 1.30,
4.30, 5.30, 6.45, 7.30,
de in de dienstregeling
Irdt n i e t per motorboot
COOMBOOTDIENST OP
et nadere aankondiging,
asche tijd
ig naar Zierikze© vin.
naar Katscheveer ra.
er naar Zierikzee nm.
naar Middelburg nm.
Ispondentie van den te
wan Rosendaal aamgeko-
Idem op den van Goes
Itosendaal vertrekkenden
san den te Goes 11.33
aangekomen trein.
fan Goes 5.29 n.m. naar
Ikkenden trein.
VAN
ZATERDAG 22 APRIL 1916, no. 174.
Het nieuwe artikel.
Het nieuwe 'artikel 192 der Grondwet
is vrucht van een vergelijk tusschen de
verschillende staatkundige partijen, die al
de jaren dat. de schoolstrijd ten onzent
woedde met ernst en somwijlen met groote
felheid tegenover elkaar gestaan hadden.
De man die het eerst het woord der
verzoening gesproken heeft is de minister
Miackay geweest. Sterker nogzijn woord
is een daad geweest; want hij wjjzigde
de Lager Onderwijswet, en wel in deZen
zin dat in beginsel de gelijkgerechtigdheid
der vrije school met de openbare werd
vastgesteld. Twee en dertig liberale Ka
merleden hielpen hem daarbij.
Toch was dit slechts een begin geweest.
Nog meer dan een kwarteeuw zou er
over 'heen gaan eer in de Grondwet het
gelijk recht voor de vrije school en de
overheidsschool Zou worden vastgelegd
Voor de poging hiertoe door staats
lieden van zoo uiteenloopende richting
aangewend, zijn wij ten hoogste dank
baar. Vooral geldt deze dank den vrijzin
nigen onder hen. Immers ziij hadden te
breken met een machtige traditie, en den
onwil, te trots eeren van geestverwanten
die niet 'zoo gemakkelijk" het dogma van
„de openbare school is de school'' zul
len loslaten.
Dank zij hun kloeke medewerking is
dan nu toch verkregen de financieele ge
lijkstelling op Zeer aannemelijke vooi-
waarden, ten gevolge waarvan de finan
cieele positie der Ghr. onderwijzers ver
beterd wordt, en de voorstandei's van
Chr. onderwijs met minder bezorgdheid
tot schoolstichting kunnen overgaan. Ook
is het een prachtige verbetering da.t niet
mag geraakt worden aan de geestesrich
ting onzer scholen.
Toch zijn wij en dit mag veilig
geconstateerd, dewijl het hier een ver
gelijk geldt - niet voldaan.
Komt toch deze wijziging tot stand,
dan heeft de Overheid wel haar voorkeur
voor do openbare school losgelatenmaar
de openbare school blijft toch nog dg
meest bevoorrechte. De zoon der dienst
maagd Zal voortaan wel erven met de
zoon dei- vrije, maar hij zal er ook har
der voor 10061611 werken. De tegenstel
ling tusschen de minder „vrije" vrije
school én de volkomen „vrije" overheids
school blijft bestaan. De openbare school
voorop; daar naast de bijzondere, zij liet
ook als gelijkgerechtigde.
„De vrije school regel" uit het con
cept-Heemskerk, is voorloopig van de
baan.
Nog eens, wij aanvaarden dit nieuwe
artikel met groote dankbaarheid. Wij had
den niet gedacht het ooit, en allerminst
zbo spoedig na onze smadelijke neder
laag van 1913, .verwerkelijkt te zien.
Maar onze taak is met deze aanvaar
ding niet afgeloopen. ,Wel is zij een andere
geworden.
De politieke strijd heeft uit, de prin
cipieel® wedstrijd staat, nu ingeluid to
worden. De edele, rustige wedstrijd der
meeningen en der paedagogische begin
selen.
De Chr. pers ga nu tot Se natie, be-
werke de geesten, en make propaganda
roor wat naar hare overtuiging het beste
is: dé vrije school moet regel worden;
de overheidsschool kome slechts daar tot.
stand Waar zich de behoeft.e er aan
openbaart.
Die strijd kan gevoerd op paedagogi
sche gronden. Voor dit denkbeeld: de
vrije school regel, kan iedereen gewon
nen worden, ook Zelfs de felste tegenstan
der van Christelijk, de meest, besliste strij
der voor Neutraal onderwijs.
Gelijk reeds gezien is.
Overigens zal de gedachte aan ruil bij
de Grondwetsherziening wij voor ar
tikel 80 en zij voor het onderwijsartikel -
weJ niet meer bij een onzer boven drijven.
De strijd tegen het algemeen stemrecht,
Naar bet Engelsch van
C h a r 1 e s M. Sheldon
door v. d. M.
5).
Het gaat verkeerd! Ik had die oudste
jongensklas aan Hardy willen opdragen,
want hij alleen zou de kwajongens nog
kunnen beheerschen. En nu is Bob Wil
son al gearresteerd wegens een kleine
diefstal. Wat leen slag voor zijn arme
moeder! Ach, waarom kunnen mannen
als Hardy toch geen belang stellen in
onze ZondagsschoolMet zijn kennis zoul
hij die jongens zoo leerzaam kutnnen be
zig houden, ien hij' zou de besten in zijn
laboratorium kunnen noodigen, om er be
grip van scheikunde en delfstoffenkunJdo
te krijgen. 0, ik kan het maar niet be
grijpen, dat- menschen met zoo groote be
kwaamheid en welstand, hun macht niet
realiséeren ten nutte van hun naaste!
De Zondagsschoolleeraar schujide zorg
vol het hoofd, en Hardy, die beheerscht
werd door leen vreemde macht, welke
hem dwong te luisteren en te zien, waar
heen zijn oor en oog werden gewend,
aa,g opeens de gieterij, waar Scoville
vreeselijk gewond neerlag, wachtende op
en die voor het nieuwe onderwijsarti
kel, kunnen samengaan. En wel met we-
derzijdsche waardeering van ieders stand
punt.
Het openbaar onderwijs voorop.
De klacht van Christelijk-Historische
zijde (jhr. mr. J. W. H. Rutgers van
iRozenburg in De Nederlander) en
van a.-r. zijde vernomen inzake den voor
rang aan 't openbaar onderwijs in het
nieuwe artikel 192 boven het bijzondere,
wordt beaamd door het Kamerlid Rood-
huijzen in Het Vaderland, een der
commissieleden die deze oplossing hielp
vinden.
Trouwens de juistheid dier klacht i s
niet tegen te spreken.
II et V a d e r 1 a n d schrijft
maar het openhaar onderwijs houdt, in
dien zin den voorrang dat het voor
ieder verkrijgbaar gesteld
moet worden die er om vraagt, ter
wijl het bijzonder onderwijs niet alleen
door een bepaald getal leerlin
gen als minumum aannemelijk moet. ma
ken dat zijn op te richten scholen in
een bepaalde behoefte voorzien, maar
daarvoor zelfs geldelijke cau
tie zal moeten worden gesteld.
De. schrijver acht juist daarom het
nieuwe aStikel een verbetering want,
zegt hij:
„In do praktijk heeft het bestaande
artikel er toe geleid dat waar het aan
tal kinderen waarvoor openbaar onderwijs
verlangd werd te gering was om er een
school voor op te richten, deze kinde
ren ook van dat onderwijs verstoken blij
ven. Dat, zal nu uit zijn; de 0 ver-
li e i d z a 1, ook al is liet aantal kin
deren dat openbaar onderwijs verlapgt
nog zoo gering, dit moeten ver
strekken, hetzij in de gemeente zelve,
hetzij in combinatie met een naburige,
gemeente waar wel een openbare
school is".
Wij vestigen op dezp uitspraak de aan
dacht, niet omdat wij in deze regeling
een onoverkomelijk bezwaar zien, maar
opdat, men ons niet verdenke van 't. heb
ben van een partijdagen kijk. De openbare
school voorop, beteekent o, zoo weinig,
nu alnieer blijkt dat zij in 'thart van do
meerderheid van ons volk niet meer loeft.
Terecht schrijft dan ook Het Vader
land: „Als 'de openbare school niet
meer zou leven in de harten van ons
volk, kan geen Grondwetsartikel die in
het leven houden".
En wat de geldelijke waarborg voor
bijzondere schoolstichting aangaat och,
een waarborgfonds, om daaruit do school
besturen aan hun waarborgsom te helpen,
zal wel bijeengebracht worden. De liefde
is vindingrijk. Én nu er ook meer behoefte
Zal komen aan bijzondere mode r n e
scholen, of aan bijzondere scholen van
misschien, nog erger* aan het. Christen
dom vijandige richting, is het stellen van
een waarborg voor de oprichting van der
gelijke scholen nog Zoo kwaad niet.
ff
Gedraaid, waarom -
De liberale heeren die tot voor korte
jaren inzake het onwenschelijke en oneer
lijke van Staats,.pensioen" even eender
dachten als wij, hebben zich, voorzoover zij
zich in de Tweede Kafoer op het onzer
zijds tot hen gerichte verwijt van zon
der een eenig aanneembaar motief ge
draaid te zijn, niet afdoend verantwoord.
Trouwens dat kon ook niet.
Wie eerst principieel (v. Gijn) en op
financieele gronden (De Meester) of uit
afkeer voor het politiek gekonkel da,t
achter de plotselinge meeningsverande-
ring der „politieke slim metingen" stak
(de vrijzinnig democraten) zich tegen de
staats,,pensioneering", eigenlijk staatsbe-
deeling en staatsarmenzorg, heeft verzet,
kan moeilijk goed praten dat. hij tot de
verdedigers van het Engelsehe stelsel van
Staatspensioneering is overgeloopen.
Daarom mogen wij aan deze heeren
het. zijn immers staatslieden, en staats
lieden zijn toch menschen van zeer vaste
formatie, van hoogst achtenswaardige so
liditeit! -blijven vragen: waarom zijt
gij, veranderd
Krijgen wij hierop geen afdoend ant
woord, clan moeten wij natuurlijk, niet
irr urmnrw-TTTitt-i1ii"-"-^-T—wr _iji rrnmrir-iiBiniiiiiiMw wiijm
de amputatie van zijn beide voeten! Sco-
ville's vrouw lag op 'oen armoedig bed,
en Hardy's keukenmeid knielde bij haar
ne'er, trachtend in haar Zweedschen tong
val de lijderes troost te bieden. Scoville
was nog bewusteloos; zijn lijden was niet
aan te zien. Wel had men onmiddellijk
om den spoo r w1 eg-dok ter gestuurd, maar
die was nog niet gekomen. Een drie
tal makkers waren met hun vrouwen ge
komen, om te helpen waar Zij konden.
Ook de heer Burns was erbij. Fluisterend
vroeg leen der mannen hem:
Hebt u al om m ijd heer Hardy ge
beld?
Jawel, maar hij; was naar de kerk.
Maar ik heb de boodschap achtergelaten,
dat hier 'een vreeselijk ongeluk is gebeurd.
Naar de kerk! Zelfs de duivel gaat
soms naar de kerk! Maar zou Hardy spoe
dig hier komen, denkt u?
Ik wéét. het niet, zei Buirns kortaf.
Wéét ui nog wel dat hij' (de spre
ker wees op Scoville) mijnheer Hardy's
leven heeft gered
Zeker wel. Ik stond er vlak bij'.
Wat moet er van de kinderen wor
den, als Scoville sterft?
- Ik wéét het niet.
Juist trad de dokter binnen en on
middellijk werden aanstalten gemaakt voor
de afzetting der voeten. Het laatste wat
Hardy hooide was een gil van Scoville's
vrouw, toen deze, pogende op te staan,
een zenuwtoeval kreeg terwijl de twee
van deze bcpaaicLé personen, maar van
de vrijzinnige partijen in haar geheel,
veronderstellen dat zij gedraaid zijn on
der socialistisch™ druk.
De pers, verschenen in 1913, tusschen
stemming en herstemming voor de Tweede
Kamer, zou, indien wij er verder het
zwijgen toe doen, waard zijn in deze
zaak tegen deze beschuldigden als eerst-
geroepen getuige op te treden.
3.* ff
ff
Een treffende bekentenis.
In een veldpostbrief van het slagveld
aan de Aisne ten N. van Reims, schrijft
een soldaat, dat hij, in een door de
bewoners verlaten, zwaar door den oor
log geteisterd Fransch dorp, in een
schoolgebouw kwam. In een der school
lokalen stond op een der schoolborden
geschreven: C'est le result,at. de not re
école sans Dieu!
Dit, is het gevolg vau de godsdienst-
looze school. Het waren de smartelijk©
afscheidswoorden van een Fransch on
derwijzer, vóór hij vluchtte.
De 'Jongelingsbode, die melding
maakt van deze^ inderdaad zeer tref
fende bekentenis, voegt er de volgende
vraag aan toe
Zou dit nameloos lijden van dezen
vroeselijken wereldoorlog misschien die
nen moeten, om het. meerondeel des'
Franse-hen volks langzamerhand tot deze
belijdenis; te brengen en dit volk (loan
erkennen, dat de opzettelijke verbanning
van het Evangelie der genade Gods uit
de scholen en uit het Volksleven inder
daad één der dieperliggende oorzaken
dezer ellende is?
Beknopt overzicht van den toestsrd.
De aankomst van de Russische éli
te-soldaten te Marseille heeft z'n in
vloed op do slagvelden doen gelden.
Althans, we mogen de plaatselijke
Fransch© successen van de laatste 'da
gen, wel voor ©on. deel toeschrijven aan
de verhoogde geestdrift der geallieerden,
die straks immers him. gedunde rijen
door de trouwe hondgenooten uit Oost-
Eiiropa^ien aangevuld
Het feit van dé ontscheping heeft zoo
wel bij bet volk als bij de militaire
autoriteiten en de jongens in de loop
graven groote blijdschap gewekt.
Dat de ontvangst, allerhartelijkst was,
behoeft dus nauwelijks betoog.
De ontscheping had in volmaakte
orde plaats. Daarna trokken de Russen
door de stad en begaven zich naar het
kamp Mirabeau nabij Marseille, dat uit
stekend is ingericht, om hen te ontvan
gen. Zij werden, geestdriftig toegejuicht
door een. enorme menigte, die bloemén
wierp.
In het kamp 'Mirabeau ontving de ge-
neraal-bevelhebber van liet vijftiende di
strict, omringd door Fransch©, Engel
sehe, Servische en Belgisch© autoritei
ten den generaal en de Russische of
ficieren', wien hij een lunch aanbood.
De generaal heette cle Russen welkom,
wier tegenwoordigheid, zoo zeide hij,
naast onze getrouwe Engelsehe en Bel
gische bondgenooten indien mogelijk, cle
banden van het verbond nog nauwer
zou toehalen, door dit verbond intiemer
en klaarblijkelijke!' te maken. Overal, op'
het Wesitfront zoowel als aa.n de Rus
sische grenzen, wordt de strijd voortge
zet met dezelfde hardnekkige energie,
met dezelfde onwankelbare overtuiging
in do .eindoverwinning. De generaal ein
digde met to drinken op de souveroinen
en staatshoofden der verbonden staten.
Vervolgens werd de bekende dagorder
van Joffre nog eens gelezen.
Des avonds werd den Russen een
diner aangeboden, waarbij aan het des
sert rodevoeringen werden gehouden ter
eere der verdedigers van Verdun en der
overwinnaars van Erz'eroem en Trebi-
zonde.
De élite-troepen, die vandaag Zouden
vertrekken, zullen echter weldra, erva
ren, dat 'top het Westerfront lang niet
enkel spel is, maar dat hier veel van
hen .geëischt wordt, terwijl tegenover do
jongst,en zich schreiend aan haar vast
klemden.. Ook hoorde hij nog, hoe Seo-
ville, tot het bewustzijn en daarmee tot
besef van zijn toestand geraakt, uitkreet:
O GodWat is deze wereld een
heH
Het, volgende tafereel, dat Hardy zien
moest, was een ontzettende ontgoocheling
voor zijn vaderhart: Zijn oudste zoon zat,
met. een groep kameraden, in 'de speel
bank! Hier was het dus, dat George zijn,
en Betty's geld erbij, doorbracht!
Met ontzetting geslagen, staarde Har
dy het. vreeselijk tafereel aanzijn zoon
een speler: Was het niet zijn levensleus
ook voor zijn kinderen: vrij van ondeug
den! O, Hardy was geen slecht mensch;
hij haatte het spel en den drank ten de on
zedelijkheid met- een volkomen haat. Hij
was een achtenswaardig man! En nu dit!
Maar de droom zette zich onverbiddelijk
Voort. Hij was gedwongen te luisteren
en te zien. Het lokaal, waar de spelers
zaten, was vol rook; bier en wijn was
in overvloed op tafel.
Sjonge George, zei een der fatterig
gekleed© heertjes, terwijl hij een siga
ret, die uitvinding van den duivel
opstak, kérel zeg, wat zou je ouwe heer
opkijken, als-ie je hier zag zitten, wat?
Ja, dat denk ik ook, zei George
koel, terwijl hij de kaarten schudde en een
teug dronk.
Zeg George, hervatte het jonge-
mensch, die zuster van jou, Betty, dat
Duitschers slechts weinig roem te beha
len valt.
We geloovên zeker, dat de Russische
versterking geen ander gevolg zal heb
ben, dan dat de oude positie-oorlog we
der intreedt, m.a.w. dus, dat (le zteer
langzaam voortrollende Duitsche wals met
moeite tot stilstand gebracht wordt, en
de loopgravenoorlog weer op d© oud©
eentonige wijz© wordt voortgezet.
Intusschen kunnen de Franschen op
een paar succesjes roemen, zij het ook
dat het. sleahts voordeelen van plaatse
lijk belang geldt.
Ze behaalden positief succes door hot
bezetten van gedeelten van Duitsche loop
graven en een versterkte redoute ten N.-
W. van de beek van Vaux. Dit voordeel
wordt, toegegeven cloor het Duitsche com
muniqué, dat het verlies erkent van een
„vooruitspringenden hoek" van loopgra
ven in het Caillette-bosch.
Een nieuw succes werd door do Fran
schen Westelijk van de Maas verworven.
De stellingen op de helling van den Mort
Ilommc, die den lOden cloor de Duitschers
genomen werden, konden door de Fran
schen heroverd worden.
Op een ander punt van het front wa
ren de Duitschers gelukkigen.
Het Engelsehe communiqué meldt n.1
dat de vijand op een nacht na een he
vig bombardement de Engelsehe linie, van
Yperen op vier punten aanviel.
De Duitsche infanterie drong in de li
nies, doch werd verdreven, behalve op
een plaats, waar.rle vijand twee kratons
veroverde en aan den weg YporenLange-
marek, waar hij een loopgraaf behipld.
Men verlieze echter niet uit liet oog,
clat ook dit een succes is geweest van
Zeer ondergeschikt belang.
Een dag in de loopgraven.
In de „Spectator" beschrijft een En-
gelsch officier, die in vroeger dagen
kunstenaar was, in den vorm Van een
journaal oen dag levens in de loopgra
ven aan het westelijk front. Wij halen
hieruit eenige gedeelten aan
5.15 v.m. Ik ben in een loopgraaf
met j.wee man om signalen te geven.
Het is niet in de eerste linie, maar
een klein eindje er achter en natuur
lijk in het gezicht van den vijand. Er
zijn twee schuilplaatsen, een voor de
waarnemers en een voor mij. Zij zijn
ongeveer 4]/2 voet hoog en volkomen
donker; alleen een deur en liet kijk
gat laten licht door. Hier zijn wij nu
sedert gisterenavond. Het is nog niet
geheel licht. Mijn voeten zijn koud of
schoon elk met twee sokken, oen put
tee, een 'waterlaars en vijf zandzakken
bedekt De rest van mijn lichaam
heb tik echter met mijn jas en twee
dekens kruinen warm houden. Ik heb
een beetje geslapen, zooals men dat
in den trein wel doet.
5.40 v.m.' De waarnemer aan de
telefoon heeft, me juist opgescheld mot
een vroolijk „half zes, mijnheer". Ik
antwoord dat het in orfle is en vraag
of al de lijnen goed werken. In orde!
5.50 v.m'. Wikkel de „mufflers"
van mijn hoofd' af, sla do dekens weg
en schop de zandbakken op zij. Dan
ga ik zijdelings van mijn bod af en
stap in het water.
In de loopgraven staat het een voet,
maar in de schuilplaatsen slechts ©en
handbreed hoog. Het front is absoluut
rustig. De vijand schijnt geen beweging
te hebben gemaakt. Van tijd .tot tijd sla
ik lien met de verrekijker gade, maar
zie niets' nieuws. Het is een prachtige
ochtend en buitengewoon helder. Achter
mij steekt een stukgeschoten, huis som
ber tegen de rose luclit af. Verder be
staat het landschap voornamelijk uit
zandzakken en lange horizontale mod-
derlijnien.
6.45 v.m. Ik heb vier s'needjes
spek gevonden en bak die in mijn pan
netje boven een klein rond busje met
vaste spiritus of zooiets. Spek is best
goedje; je kunt het zoo makkelijk klaar
maken en iedere keer als je het om
keert, knappert het lekkerder. Heb er
wat brood bij gedaan, dat nu ook bakt,
maar veel saaier. Ik neem wat sterk©
thee uit 'een Thermos-flescb en een
sandwich niet marmelade. Nu een si
garet. Voel ine nogal lekker.
wordt een pracht-meid, zeg! Kun je mij
niet. eens introduce©ren,?
Nee, zei George kortaf, dat doe ik
niet. Hij had (den ganschen avond ver
loren en was nu nijdig.
O jawel, wij zijin te slecht hè?
George gaf een beleedigend antwoord
terug, waarna het jongmensch hem een
slag gaf. Onmiddellijk sprong George
overeind en was een gevecht begonnen.
Hardy kon. het niet langer aanzien. Hij
voelde zich als bewusteloos wegzinken
en toen hij' weer bijkwam, was de droom
gevorderd tot zijin eigen woning. Hij zag,
dat het avond was; hij en al z'n kinderen
waren uitgegaan, en alleen z'n vrouw zat
eenzaam thuis, starend in het haardvuur,
zooals zij dat gedaan had voordat, hij' in
slaap viel. Zij zat te peinzen, en haar
gedachten, idie Hardy alle beluisteren
kon, waren hem als brandende in zijn
hart. Hij hoorde dit
Mijn man! Hoe lang is het al ge
leden, dat hij nog zorgzaam voor mij
was. 'dat hij mij kuste, aleer hij naar
z'n arbeid ging. Hoe edel en goed was
hjj in de heerlijke dagen te Vermant,
toen wij saam streden voor ons'bestaan,
en zijn gansche hart gericht was op het
welzijn van ons huiselijk leven. Maar de
jaren hebben hem veranderd! 0, ik be
twijfel, of hij nog wel gevoelt, hoe ik haak
naar zijn liefde. Wat, waarde heeft voor
mij al onze welstand, nu ik de giimlach
en de liefde moet derven! O RobertI
8.3U v.m. Zij zijn begonnen. Vier
„wwwwZzz-bang"-granaten zijn juist ta
melijk precies boven een verbindings-
loopgranf aan onze rechterhand gespron
gen. Nu as het weer stil. Ik schel de
batterij op (die ongeveer ©en mijl ach
ter ons is) en spreek met den officier,
die de stukken bedient. Wij informeo-
ren wederzijds naar gezondheidstoestand
en inundatietoestand. Wc maken het al
lebei goed en het is droog.
8.50 v.m. Twéé van onze batterijen
t lak achter ons, zijn plotseling begonnen
te vuren. Het klinkt veel dichter hij dan
ze eigenlijk zijn en maken ©en irritee-
rond lawaai. Na ongeveer tien minuten
houden ze op en nu hoor ik niets
anders dan nu en dan een geweerschot
van liet front.
9.15 v.m,. De Duitschers zijn be
gonnen over onze hoofden heen naar
rechts te vuren. Een der schoten „zat"
in een gedeeltelijk vernielde boerderij,
een uitbarsting van baksteenen en dak
pannen in het gebouwtje is nog een
lieetje meer beschadigd. Sommige pro
jectielen ontploffen niet eens.
11.50 v.m. De regen is een oogen-
blik opgehouden, maar het water is een
centimeter of vijf gestegen. Erg guur.
12.10 v.m. Zij beschieten ons met
„crumps" (met hoog-ontploffingsmiddelen
gevulde granaten van 15 c.M. an groo-
tor kaliber). Telkens één, met regelma
lige tusschenpoozen. Zij; Vallen meestal
vóór het front of rechts-af en de scher
ven vliegen in het rond. Ik hol naai'
de schuilplaats van de waarnemers en
sluit de deur. Die geeft, weliswaar geen
bescherming, maai' dat lijkt toch zoo. Zij
zien er een beetje betrokken uit, zoo
dat ik met. hen blijf praten en laat een
van hen naar de batterij telephoneeren
om te wagen hoe laat. het officieel is,
waarmede verscheidene minuien gemoeid
zijn. De man is in het burgerleven krui
denier, zoodat ik met hein over kaarsen
enz. praten ga.
12.20 v.m. Het is afgeloopen. Zij
hebben ons niet geraakt, ofschoon er om
ons heen eenige groote gaten in' den gfond
zijn geslagen. Ga weer naar mijn eigen
schuilplaats terug en rook.
12.50 ri.m. Ik heb pas ontdekt, dat
cle spiritus op is, maar heli een kaars
gevonden. Heb die in zessen gesnedön,
en smelt die stukken in het deksel van
een pannetje, zoodat er een klein meer
tje van was is ontstaan. Boe er stuk
jes zakkengonje in én steek die aaii. Het
brandt prachtig en ik kan er water op
koken.
-2.15 n.m. Ze beschieten een loop
graaf links van ons met groote hardnek
kigheid en de batterijen achter ons be
antwoorden het vuur. Het is een echte
„strafe" en ik schel mijn batterij op en
Vraag of ze méé willen doen. Ongeveer
oen minuut later komt het bericht, dat
do kanonnen klaar zijn en gericht op
een bosch, waarin vijandelijke loopgraven
liggen, die waarschijnlijk vol met Diurif-
schers zijn. 'Eerst geef ik ze een salvo
11. E.'s (met krachtige ontploffingsstoffen
gevulde granaten) om ze op le schrikken
en dan shrapnel en shrapiiel om ze te
overvallen hij het Wegloopen, en dan weer
en weer shrapnellsDe kanonnen!
werken schitterend. Het geheele bosch
wordt verlicht door He oranje-kleurige ont-
ploffingsvlammen en de zwarte boomen
steken als houtskoolstaven tegen dn rook
af.
3.20 n.m. Zij beginnen weder met.
de „crumps", maar niet zoo dichtbij' als
straks. Tusschen twee schoten in hooren
wiji een kreet en geroep van mannen.
Ik zie niemand in de buurt
?jJi>0 n.m. Bevel gekregen om een
teleïoondraaxl dichtbij ons te inspected
ren, als alles rustig is. Ik ga er mei
een van bekle waarnemers op uit en
vind de lijn in oude. Ontmoet een offi
cier Van de infanterie, die erg opgewon
den is. Een van de crumps is op een
schuilplaats gevallen waar acht man i/i
waren. Het schot was natuurlijk raak.
Een hoop puin en houtsplinters. De waar
nemer wijst naar een arm, en ik probeer
tegelijkertijd te zien en niet te zien.
Dat moet die kreet geweest zijn, die wiji
gehooid hebben.
6.15 n.m. Wij worden afgelost.
Robert! Keer terug, Ik ben zoo eenzaam!
Als God al onzen rijkdom ons afnam
en ons maatschappelijk bestaan deed on
dergaan, ik zou tevreden zijn, als ik de
liefde van mijn man kon terugwinnen
Groot en goedertieren God, help mij! fk
voel mij wankelen. Dit leven kan ik niet
dragen; het doodt mij! Het rooft uit mijn
leven wat lieflijk is en goed. O Va
der van alle barmhartigheid! Laat mij
om Jezus' wil niet onderliggen in dezen
kamp. O Robert! Robert! Ik heb je nog
zoo lief!
-Mevrouw Hardy was op haar knieën
gevallen en begroef haar gelaat in do
kussens der sofa; haar gansche lichaam
schokte van hartstochtelijk snikken.
Plotseling veranderde weer het visioen
en Hardy, die juist zijn armen had uil-
gestrekt om zijn vrouw te omhelzen, als
in de dagen van ouds, voelde zich door
een onweerstaanbare macht van de aardq.
opgeheven, zweefde in ijlende vlucht voor
bij stenen en planeten tot daar, waar
het verblindend licht der eeuwigheid hem
tegenstraalde. En terwijl hij huiverend op
keek, <?ag hij in vurige letters geschre
ven het woordje N u. Tegelijkertijd voel
de Hardy, dat zjjn ziel bezweek voor
het ontzaglijk majestueus geluid, dat als
een stormende oceaan in zijn ooren
klonk.
(Wordt vervolgd.)
