Zaterdag 22 April 1016
30e Jaargang
No. 1.74
EERSTE BLAD.
D@ Groote Oorlog»
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Bericht aan onze Adverteerders.
Uit dé Psrs,
Binnenland.
Uit de Provincie.
Leestafel
Uitgave van
de NaamL Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. PDHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Qostei-baan Le Cointre - Goes.
BERICHT.
Wegens bei Paaschfeest ver
schijnt Maandag geen nummer van
ons blad.
We herinneren er nog eens aan,
dat geen bewijsnummers meer ge
zonden worden voor advertenties
van minder dan 10 regels.
Op aanvrage wordt voor derge
lijke advertenties een bewijsnum
mer gezonden tegen betaling van
5 cent.
Schiermonnikoog.
Voor de vrije Clhr. school op Schier
monnikoog kwam nog In: f 14,131/2 van
de leerlingen en onderwijzend persomelejl
der Chr. school te Kapelle; en f2,50 van
N. N. door bemiddeling der firma Dihuij.
Totaal met het vorige f605,00.
Wij zijn derhalve over de f600 en zeg
gen bij deze al den geefsters en gevers
hartelijk 'dank.
Hervormden en Gereformeerden saam.
in, D e Rotte r d a m m e r lezen we
het volgende stukske, dal -de lezing en
de overdenking waard is
h\ trouwe is! niet te zien om, wat
reden, de antirevolutionaire politiek voor
don Christusbelijder in de Hervormde
Kerk minder sympathiek zon zijn dan
voor dien, die in Gereformeerd kerkver
band leeft.
Tegen de revolutie het Evangelie
is de leus die beiden gelijkelijk moet
bezielen..
Als ruim, baan gemaakt wordt voor
een, school waarin den kinderen eener
gedoopte natie niet wordt verzwegen het
geen tot hunnen 'eeuwigen vrede die
nen kan dan hebben hervormde en
gereformeerde Christenen zoodanige po
litiek 'dankbaar te steunen, omdat zij
beiden gelijkelijk bukken voor het God
delijk venmaan„Leer den jongen de
eersite beginselen naar den eisch zijns
wegs, als hij ook oud geworden zal zijn,
zal hij- daarvan niet afwijken."
Als geëischt wordt de wegneming van
de hinderpalen, welke de doorwerking
van het Evangelie in de heidenwereld
belemmeren, dan moeten hervormde en
gereformeerde 'Christenen accoord gaan
roet dien eisch, omdat zij beiden aan
heffen den lofpsalm
Al de hoid'nen, door Uw handen
Voortgebracht in alle landen,
Zullen tot U komen, Heer,
Bukken voor Uw aanschijn neer.
j i i
Als op het stuk van armenzorg de
antirevolutionaire partij er naar streeft
om in ongerepten luister te bewaren)
dan dienst der barmhartigheid, door
Christus zelf ingesteld, dan 'hebben Her
vormden en Gereformeerden dat po
gen te zegenen, omdat tegenover de
genen die op de barmhartigheid smalen,
hun voor oogen staat het beeld van
den Zoon des mienschen, komend in
Zijn heerlijkheid en aan Zijn rechter
hand vergaderend die hongerigen gevoed
-en de naakten gekleed hebben, en hun
toeroepende: „Komt gij, gezegenden mijns
Vaders I beërft dat Koninkrijk, hetwelk
r» bereid is van voor de grondlegging
dei' wereld".
Als voor de reinheid van' het publieke
'CVS voor heiligheid van het hu-
weüjjk, voor de gaafheid - van het huis-
ge&n, voor de handhaving van schuld
S^T j van zedelijke verantwoorde-
i TL? door de antirevolutionaire partij
de kamp wordt gevoerd dan hebben
- gereformeerden en hervormden gelijke
lijk de taak dien strijd mee te leven,
«adat zij buigen voor Gods gebod en
Ibet weten hoe 'in het houden van Zijn
geboden groot loon ligt.
•Groen van Prinsterer sprak 't puntig
juist uit: „In beginsel is elk Christen
antirevolutionair. Alleen wanneer hij op
politiek terrein zich in den aard en ver
houding der partijen vergist kan de
Christen aan het liberalisme de Jiand
reiken en voor het evangelisch begin-
sai in den (door de Revolutie in het
teven geroepen) antirevolutionairen, vorm,
bedacht zjjn."
1)e2eeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
1.1
,0.05
Prijs der Advertentlên t
15 regels 0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
De inhouding der verloven.
We lezen in „Het Huisgezin":
De toestand voor ons land blijft kri
tiek, zóó kritiek, dat de militaire ver
loven, zelfs voor de Paaschdagen, niet
kunnen worden verleend.
Indien wij het gemobilheerde leger
niet idiag en .nacht op volle strekte' hiel
den, zou - aldus minister C'ort van
der Linden - wantrouwen ontstaan
aan den ernsligen wil om onze neutra
liteit te handhaven.
Uit dit gegeven valt hel niet moei
lijk, den toestand van bet oogenblik te
const ruee ren.
Een der oorlogvoerende partijen ducht,
terecht of ten onrechte, dat de andere
een inval in ons land iu den zin heeft.
De eerste meent, dal alleen indien
ons leger op volle sterkte is, het in
staat kan worden geacht, dien inval af
af te slaan, wellicht ook den inval te
voorkomen.
Houden wij ons leger niet op volle
sterkte, dan. zou de eerste daarin aan
leiding kunnen vinden ons land, of een
deel daarvan, te bezetten, ten einde bij
den veronderstelden inval de tegenpartij
het hoofd te bieden.
Nu de regeering met een zóó ernstige
reden de noodzakelijkheid om de intrek
king der verloven te handhaven moti
veert, heeft men zich daaraan manne
lijk te onderwerpen.
Waar een zoo groot belang op hot
spel staat, mag men persoonlijk© wen-
schen en persoonlijke belangen niet la
ten wegen.
Twee vragen dóen zich intusschen op.
De verklaring van minister Cort van
den Linden is uitgelokt door een be
zoek, den minister door twee Kamer
leden gebracht, die op het opnieuw
verlecnen van verloven kwamen aan
dringen.
Zouden wij zonder dat bezoek ©n
zonder die vraag onkundig zijn geble
ven van de reden, welke de regeering
noopt vooralsnog geen verloven toe te
staan.?
Had de regeering nu ze toch gespro
ken heeft «lat bezoek 'en die vraag
niet dienen 4© voorkomen en uit eigen
beweging de, wij mogen niet zeggen,
geruststellende, maai- in ieder geval be
vredigende verklaring hehooren af te
leggen?
De tweede vraag is, of liet, met het
oog op den kritieken toestand, wel
verantwoord mag beeten, de lichting 1916
nog langer thuis te laten omd© enkele
gevallen van nekkramp in het leger.
De honderdduizenden gemobiliseerden
worden er, als wij het zoo mogen uit
drukken, ook aan gewaagd.
Waarom nu een nieuwe lichting thuis
gelaten en zoo den tijd van aflossing
voor de ouderen vertraagd?
ga—«aawnm
Een vliegeraanval op Sofia.
Uit Sofia: Gistermorgen tegen 8 uur
kwam een vijandelijk vliegtuig vanuit
Zuid-Oostelijke richting en wierp van zeer
groote hoogte twee bommen op een dei-
voorsteden van Sofia. Een daarvan viel
op een schoolgebouw, een andere op een
kleine woning. De aangerichte schade is
onbeduidend. Er zijin geen slacht offers'
Tegelijkertijd wierp een vliegtuig efen
aantal proclamatiën naar beneden, waar
in de val van Erserum aangekondigd
Werd, hetgeen belachelijk is, aangezien
de Bulgaren niet alleen reeds met do in
neming van Erserum maar ook met die
van Trebizonde bekend waren. Het vlieg
tuig verdween over Hen berg Vitoscha.
De ^verschijning van het vijandelijk
vliegtuig boven Sofia wekte een groote
mate van belangstelling op bij' de inwo
ners der stad. De bevolking der voor
steden verdrong zich naar de plaats, waar
de twee bommen waren neergevallen zon
der eenige vrees te gevoelen voor haar
veiligheid. Daarentegen vermaakte zij er
zich over, dat een zoo gevaarlijke po
ging een zoo jammerlijk effect teweeg
bracht.
Een vtieger-aanva' op Saloniki.
Over den vliegeraanval op Saloniki
schrijft een aldaar vertoevend ingenieur
een opgewonden verhaal aan de „Frankf.
Ztg." waarin hij o.a. beweert, dat hij
in het eersite oogenblik van den aanval,
gewekt uit zijn slaap, dacht, dat het
wederom een van de veelvuldige klop
partijen onder de soldaten der verbon
denen betrof.
Spoedig werd hij echter van de
waarheid overtuigd. Een helsch lawaai
van ontploffingen en van een dolle schiet
partij ontstond. Een vreeselijke paniek
maakte zich van de menschen meester,
die zieer verschrikt, velen Jhalf gekleed,
door da straten liepen. In het nach
telijk duister manoeuvreerden do Duit-
scho vliegtuigen boven de stad en lie
ten hun bommen vallen, waarvan ve
len op geen tien meter van het Frah-
sch© hoofdkwartier in de haven vielen,
waar de wachten van soldaten gedood
werden.
Hij beciitiseert vervolgens de verdedi
ging van de oorlogsschepen en het af
weergeschut der verbondenen, dat zeer
slecht was, en de verwarring onder de
bevelhebbers en troepen.
Meer dan 2000 dooden en ge
wonden moeten er gevallen zijn.
Korte Oorlagiberiohten.
Uit De Banne wordt, gemeld, dat
'kolonel Depage, hoofdgenoesheer van het
Oceaan-hospitaal, een duim is moeten af
gezet worden. Hij was namelijk bij een
heelkundige bewerking licht aan de hand
gekwetst, doch de wonde verergerde en
mtaakte eindelijk de afzetting van den
duim noodzakelijk. Dokter Depage wordt
door koningin Elizabeth verzorgd.
Groote opschudding is te .Keulen
verwekt door een nieuw ontdekte ver-
valsching. Het betreft de verv.alsching van
reuzel, die voor goede waar voor 2.60
a 2.80 Mark per pond verkocht is.
In één geval was het gewicht der reu
zel op bijna het dubbele, in een tweede
geval op het 2V2-voudigc, in .een derde
geval zelfs op het vijfvoudige door wa
der en aardappelmeel verhoogd. De wa
ren zijn afkomstig van een buitenlandsche
firma en onder de benaming van
„Speckosia" te Keulen ingevoerd.
Dr. Addison, de secretaris van het
Engelsche ministerie van munitie, heeft
dezer dagen verklaard, dat op het oogen
blik 1.900.000 personen in de Engelsche
munitiefabrieken werkzaam zijn; daaron
der zijn '200.000 vrouwen en meisjes.
De IJslandsche stoomboot ,,Gull-
foss", die een rechtstreeksche verbinding
tusschen Denemarken en de Deensche ha
ven Lerwik op IJsland onderhoudt, is door
de jEiigelschen opgebracht. De Engelscheti
namen niet alleen den brief- en pakk'et-
posl van 'het neutrale schip weg, maar
ook alle ingeschreven koffers van de neu
trale passagiers.
Toen Sir Grey Dinsdag in het Lagers
huis, in antwoord op een vraag van den ID
beraal Outhwaite aangaande de dwang
maatregelen in Griekenland, het antwoord
had gegeven,dat Reuter heeft gemeld, vroeg'
Outhwaite weer: 'heeft Weni'zelos niet in
do Grieksc%e Kamer ontkend, dat hij om
de landing in Saloniki had gevraagd (uit
roepen van protest) en was dat niet in
strijd met ons plan om voor de rechten
van kleine volken te vechten?
Al wat in dit geval is gebeurd, is
bekend, antwoordde Grey.
Een tweede België! riep een lid.
De blokkade van de Soedabaai op
Kreta door Engelsche schepen is sedert
Maandag volkomen.
Nu er in Duitschland zóo'n gebrek
aan zeep is, dat men die ook al alleen
in een bepaalde hoeveelheid op vertoon
van 'zijn broodkaart kan krijgen, bevatten
de Duitsche kranten raadgevingen, hoe
men zeep kan aanlengen met soda-oplos-
singen en hoe men zelfs zijn lijf met
soda kan reinigen.
De Deutsche generaaJ-veldmaarschalik
baron Van der Goltz, is na. een ziekbed
van 10 dagen in het hoofdkwartier van
zijn Turksche leger aan vlektyfus overle-
dén.
Een nieuwe oorlogsuitvin
ding. De Romeinsche correspondent van
de „Daily News" zegt:
Ondanks hunne herhaalde aanvallen te
gen de Italiaansch© posities, die regel
matig met hevige verliezen worden afge
slagen, zijn de Oostenrijkers er niet in
geslaagd een geregeld offensief te onder
nemen.
Dit is jgroö'tendeels te danken aan de
belangrijke verbeteringen, die de Italiaan
sch© militaire luchtdienst heeft onder
gaan en aan de bewonderenswaardige or
ganisatie van den verdedigingsdienst tegeri
luchtaanvallen, i
De Italianen beschikken thans over
een bewonderenswaardige uitvinding,
waardoor bet vuur der afweerkanonnen
bijna «onfeilbaar wordt, zoodat de Oos
tenrijkers hunne vliegmachines bijna niet
meer voor luchtaanvallen of verkennings
vluchten durven gebruiken. In veertien
dagen hebben zij door deze kanonnen
tien machines verloren.
Parachutes Voor avïateurs.
Geleidelijk komen d© oulde strijdmidde-f
len uit vroeger tijden weder in eere. Som
mige doctoren erlangen, dat de soldaten,
behalve dia stalen helmen, ook nog kleine
stukjes pantserplaat ter bescherming van
de keel, de wangen, schouders en de
hartstreek zulten krijgen.
Thans is de parachute weer op het
piujnt in eere hersteld te worden. Er zijn
den laatsten tijd proeven genomen met
de oud'erwetsche parapluie-vormige para
chute en de resultaten waren zeer be
vredigend. Onlangs Werd de kabel van
een ballon-captif bij Verdun door een
vijandelijken vlieger doorgeschoten en de
Fransche waarnemer in die ballon kon
met zijn parachute veilig achter de Fran
sche linies neerkomen.
Al de Fransche obslervatimDallons wor
den nui van parachutes voorzien en ook
de langs het front ope-reeren.de vliegers
zullen er voortaan pen medenemen.
Een interview met D' r. Kityper.
Wolff meldt uit Boedapest d.d. gisteren:
De vroegere minister-president van Ne
derland, dr. A. Kuiyper, die tot het bren
gen van een bezoek aan zijn dochters,
die hier als vrijwillige ziekenverpleegsters
werkzaam zijn, in Boedapest Vertoeft,
legde aan een medewerker van het „Pes-
ther Journal" eenige verklaringen af.
Op d© vraag, of de versterkingen van
Vlissingen tegen een landing van Engel
sche troepen in den ScheMfemond zeker
heid boden, verklaarde de oud-premier 't
volgende: Dat zou ik meenen. Op dit
punt komt geen mogendheid met geweld
er door en ik kan er aan toevoegenOok
de Engelsche vloot niet. Tevens wil ik
er nadruk op leggen, dat onze militaire
„paraatheid" Van dien aard is, 4at ,ze
den zekerslen waarborg biedt voor de
handhaving onzer neutraliteit.
De nieuwe vesting is wel nog niet ge
heel voltooid, maar de Schelde is met
mijnen bezaaid en jdaar kan ik her
haal het geen macht ter wereld door
komen.
Overigens kan ik u dè verzekering ge
ven, dat ook onze „paraatheid" op eco
nomisch gebied groot genoeg is. Wij zul
len het wel uithouden.
De veronderstelling, dat Duitschland tot
versterking van onze voorzorgsmaatrege
len heeft bijgedragen, is dwaas. Dat heb
ben wij Hollanders, alleen tot stand ge
bracht. i
De man, Waaraan Holland alles dankt,
is de minister-president. Ons leger is uit
stekend georganiseerd en bezit een strijd
kracht, die niets te wensohen overlaat.
Op een vraag betreffende de in Ne
derland heerschende stemming tegen de
centrale mogendheden antwoordde dr.
KuyperIk wil deze vraag met !de grootste
openhartigheid beantwoorden. De stem
ming is verdeeld. Er zijn .in ons land
twee partijen: de eene zweert bijl Duitsch
land en zijn verbondenen, de andere bij
Engeland en zijn vrienden.
Beide stroomingen zijin tamelijk sterk.
Wat de „Tuhantia" betreft is, gelijk u
weet, nog steeds niet onomstootbaar 'vast
gesteld, wie aan iden ondergang van het
schip schuld draagt. De gedachtenstrijjcf
oVer deze zaak werd door de Eugelschen
flink uitgebuit. Zij hebben dit ongeval'
opgeblazen om in Nederlanid tegen,
Duitschland stemming te maken.
De inval der Duitsche troepen in Bel
gië droeg- er het meeste bij dia anti-
Diuitsche stemming in Nederland te ver
wekken eii het terrein voor Engeland te
effenen.
Daarentegen vond hetoptreden van
Engeland en zijn verbondenen tegenover
Griekenland (weinig bijtval in Nederland.,
Vooral ook de jongste maatregel der
Engelsche regeering in zake de voorzie
ning van Nederlandse he schepen met ka
len zijn weinig geëigend sympathie te ver
wekken. Wij zijn als neutrale mogendheid
voortdurend idoor Engeland bedreigd en
worden in onze bewegingsvrijheid belem
merd. Dat ondervonden wij op zeer onaan
gename wijze.
Doordat Engeland ons Van kolen be
rooft, kan gemakkelijk een crisis ontstaan
in de scheepvaart.
De vijandelijke stemming tegen Enge
land neemt hanid over hand toe. Onze
scheepvaart wordt door Engeland be
dreigd. Reeds daarom denkt men er in
Nederland niet aan, zich tegen Duitschland
te keeren. Jtk houd dit voor volkomen
uitgesloten.
Verplaatst bij de belastingen de
kommiezen 2e kl. J. Dalmeijer van
Oostburg naar Katwijk a.d. Rijn «en J.
Sluiter van. Biervliet naar 's Heerenberg.
Middelburg. Het personeel der eltec-
trische tram ontvangt volgende week
een extra week loon als duurte-toeslag.
Gister werden de eerste aardbeien,
geteeld in Walcheren, ter veiling ge
bracht.
De politie heeft gearresteerd jW.
G. L. een 17-jarige terzake van diefstal
van 50 K. G. lood uit het huis, waar
hij als voogdijkind verpleegd wordt.
Hij verkocht het. lood voor f 20 bij
verschillende opkoopers. Ter zake ran
heling werd verbaal opgemaakt tegen
J. v. G. die het geld met. L. deelde. E.
v. G. werd op vrije voeten gesteld, ter
wijl L. ter beschikking der justitie werd
gesteld.
De politie heeft, aangehouden en
voor de justitie geleid C. v. T., die
zich schuldig maakte aan bedelarij.
De politie is er in geslaagd den
soldaat op te sporen, die verleden week,
in den nacht van Zaterdag op Zondag
zekeren v. H. heeft beroofd en ernstig
mishandeld. Na opgemaakt procesver
baal is hij aan den garnizoens-commaai -
dant overgeleverd.
Zekere B. die verleden jaar uit
de ouderlijke macht was ontzet, was.
toen met zijn 5 kinderen naar Duitsch
land gevlucht, thans is hij teruggekeerd
en zijn de kinderen onder toezicht van,
de vereeniging „Liefdewerk" gesteld. B.
verklaarde liever zijn kinderen hier af
te staan, dan ze 'in Duitschland te
laten verhongeren.
Goes. We herinneren er aan, dat
Maandag a.s. do openbare Middagver
gadering van de Prov. afd. van den.
Ned. Bond van Jongelings-Vereenigin,-
gen op G. G. te half twee aanvangt,
zulks, naar aanleiding van de foutieve
opgave in de adyertentie van Donder
dag, welke lieden ook in de adverten
tierubriek gerectificeerd wordt.
Eindelijk isl het mogen gelukken
den vrachtwagen van Hommes, welke
bij het Wolphaartsdijksche Veer van de
motorboot te water geraakt was, boven,
Water te brengen. De machines afkomstig
van de firma Massee zijn nog niet alle
gered. Een peemolen en een bascule
heeft men op kunnen, halen. De eer
ste was nog al beschadigd. De rest
van de machines ligt evenwel nog op:
den bodem en is reeds voor een ge
deelte weggezakt, zoodat het steeds
moeilijker wordt ze vast te krijgen.
Men deelde ons mede, dat de berging
dei' machines buiten de firma Massee
om geschiedt. De. schade is dus voor
rekening van hen, voor wie de zen
ding bestemd was, of voor de onder-
ondiernemers van den veerdienst. Mis
schien een belangrijke zaak voor hoe
ren advocaten!
Zierikzee. Benoemd tot buitengewoon
opzichter bij de werken van, den IJs&el
de lieer L. Verbost, alhier.
Stavenisse. Op het Scheld onder deze
gemeente is een luchtballon neergeko
men, die te Ostende moet zijn opge
laten en vermoedelijk «een Duitsche is.
Hij is' plmi. 3 M. hoog en 2 M. breed.
Hij zal ter beschikking der militaire
autoriteiten worden gesteld.
De Spiegel van deze week bevat
een plaat van „De Opstanding" naai' de
schilderij van Hans Thoma in het Groot
hertogelijk Museum te Karlsruhe. Men
leze daarbij vooral het onderschrift. De
repro duceering van een drietal gedach
ten van dezen dichter-schilcter veidient
warme aanbeveling. Ook het „Paasch-
lied", naar ©en toonzetting van Bach
maakt dat no. van De Spiegel be
langrijk. Natuurlijk komit. ook Prinsi Hen
drik jn dit no. voor.
Woord en Beeld van deze week'
bevat een reproductie van de schilderij
„De Emmaüsgangers", en van „Da
Graflegging". Een opstel van Joh. Brete-
voort over „Pasehen" en een verhaal
„De Paaschmlorgen van den Jood". Voorts
velerlei moois ifit Grand Rapids.
Het Homoepathisch Maandblad, red. (dr.
N. A. J. Voorhoeve, uitg. La Rivière
en Voorhoeve, Zwolle, 27 Jaarg. no. 4
bevat in "het Hoofdblad een artikel vatv
•dr. Munting over „Slagadeiwerkalking
Een van dr. A. over „Voorbehoedmidde
len bij mechanische beschadigingen." Dr.
de Leeuw gaat voort met zijn 42 c.M.-
kanonnen te richten op de kwakzalvers.
Dr. Hofman besluit zijn artikelenreeks
over „Geneeskruidtuinen in Nederland".
Apotheker Voorhoeve toont aan de (gui
tigheid van „Wandelen".
Het Carnaval van Florence, door
Marjorie Bowen. Den Haag, D'.
A. Da amen.
Dit is geen boek dat men in eenenl
uitleest. Zelfe het aantal bladzijden kan
niet groot zijn, dat men achter elkander
leest. Men moet dikwijls rusten en re-
peteeren en nadenken, lezen bij tusschfetn-
pooxen, en in de herinnering nog een»
