No. 171 Woensdag 19 April 1916 30e Jaargang
De Groofte Oorlog.
fr
FEUILLETON.
De zeven dagen van
Robert Hardy.
Uit de Pers.
Uitgave van
de -TaamL Venn. LüCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORST STRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Coin tra - Goes.
VERSCHIJNT ELKEM WERKDAG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. f 1.9b
Losse nummers0.05
Prijs der Adverfentiën
15 regels /'0.5O, iedere regel meer 10 ct,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Schiermonnikoog.
V :«oï de Christelijke School te dezer
plsmse ontvingen wij nog van H. J.
te Se roos kerke (W.) uit de collecte f 1.-
van R. te Kapelle f 1.
Totaal met inbegrip van de reeds vroe
ger verantwoorde bedragen f587.423.
Hartelijk dank
De Prins verjaart.
Prins Hendrik viert lieden zijn vierde
kroonjaar.
Terwjj] wij dit schrijven is de Konink
lijke familie op het Huis 'ten Bosch
vergaderd, om in allen eenvoud 's'-Prin,-
Sén jaardag te gedenken.
Nu het nacht is in Europa en .de
toekomst van. oris vaderland nog zoo
onzaeScea', moest alle. openbaar feestbe
toon w«l achterwege blijven, doch dit
neemt niet weg, Jat óns volk met op
rechte verheuging dezen bijzonderen gtv
denkdag viert.
Wjfj zijn dan ook ongetwijfeld de
tolk van de gansche natie, waarneer
wij Jen Prins-Gemaal, die thans voor
onst' staat in den vollen wasdom des
levens, toebidden, dat de Heare hem
R03 veie jaren spare en hem blij va
zegenen rnet lust en kracht, om nog
velerlei arbeid te verrichten temidden en
ten behoeve van ons \olk.
tiet geloof der Öranje's beziel.a hem
daarbij en schrage hem. wanneer, ge
lijk deze dagen, bange zorg het hart
gebepl dreigt, te vervullen.
Maar de Heer zal uitkomst
governV'
Df'riëele bededag.
mg wisten het reeds langvan onze
ministers is geen medewerking tie ver
wachten tot het 'uitschrijven van een
openbaren bededag.
We hebben er reeds teerder op gewe
zen. dat de, overheid, regoerende bij d|e
gratie Gods. het recht heeft een uitnoodi-
ging te richten tot ons volk om op een
algemeenen bededag de riooiden des volks
den Heere op te dragen, en den plicht
om-de natie openlijk te wijzen op Hem,
van Wien alle gezag afdaalt.
Wtei wéét, waarvoor de minister bang is.
Hij is bevreesd, dat, wanneer van over
heidswege het initiatief zou worden ge
nomen, hetzij in den vorm van een Ver
zoek, hetzij op andere wijze, om tot een
dergelijke u biddag te komen, dit hij vol e
menschen in den lande, aan
stoot z ou geven.
Hoe ongemotiveerd de afwijzing van dte
indertijd tot hem gerichte verzoeken is,
hebhien we reeds vroeger mogen aantoo-
nen.
Ook, dat het niet gewenscht is, dat
de Kerken een biddag uitschrijven.
Immers dit is niet hetzelfde. Dit geeft
nog niet één biddag' voor het gansche
volk.
Ons dunkt, er is nog evenveel aanlei
ding om een officiëelen biddag uit te
schrijven als een jaar geleden.
Laten wij er bij de overheid op 'blij
ven aandringen.
Het ligt op den weg- der Christelijke
Pers te blijven wijzten op de houding
van de raadgevers onzer Koningin in
Naar het Engelseh van
Charles M. Sheldon
•door v. d. M.
Na een langdurig stilzwijgen zei Me
vrouw Hardy, alsof het haar niet inte
resseerde
Mijnheer Burns is hier geweest, ter
wijl je uit waart.
Zoo? Wat wilde hij?
vertelde, dat vier arbeiders van
middag in de gieterij 'ernstig zijn -te-
kwetst door het springen van een der
retorten. Toen hebben alle mannen het
werk verlaten en zijn naar huis gegaan.
Kon Burns dan geen plaatsvervan
gers aan 'twerk zetten?,Hij weet, waar
hij ze vinden kan.
Daar had hij juist met jou pver
willen spreken. Hij had nadere orders
noodig. De menschen hebben maar ineens
het werk neergelegd en zijn heengegaan.
Ik kan het ze niet kwalijk nemen Robert,
geloof je niet. dat God je zal straffen,
omdat, je de buffetten op Zondag open
houdt?
Onzin, Marie, zei Hardy, onaange
naam getroffen door die vraag. Het
vort moet z'n voortgang hebben. Het is
vvi*((p|Sig noodig. Spoonveglen zijn publie-
dezc, welke houding, ofschoon dit niet.
bedoeld is, „bij vele menschen in den
lande aanstoot geeft".
Laten wij de regeériiig telkens weer
vragen, oi' ze niet het; oogeablik ge
komen acht om, onder aanwijzing harer
zijds van een bepaalden datum, die een
gewone weekdag zou moeten zijn, de na
tie uit te nO'o d i g en dien dag bet
geheele land door af te 7:011 de ren
tot een openbaren bededag; een
dag waarop van regeeringswege alle pu
blic, k e arbeid, behalve wal. niet. stil
kan staan, wordt stilgezet, en de natie,
a. f g e z i e n van wat de kerken op
haar gebied zelfstandig Ter-
richten, uitgenoodigd wordt het
aangezicht van God te zoeken en Hem
de belangen van land en volk in deze
bijzondere omstandigheden in den gebede
voor te dragen.
Liefde verpand aan de openbare school.
Jhr. mr. Rutgers van Rozenburg maakt
in De Nederlander o.a. de volgende
opmerkingen naai- aanleiding van het rap
port der „Revredigingscommissie"
ln de eerste plaatsde se hooi bouw.
Krachtens het ontwerp zullen scholen,
zoowel openbare als bijzondere, gebouwd
worden door en ten koste van de ge
meenten. Tot zoover is alles goed. Thans
komen echter voor de bijzondere scholen
de moeilijkheden. In de eerste plaats
wordt het minimum-aantal leerlingen,
voor overheidssteun vereischt, van 25 ge
bracht op 40, en voor gemeenten boven
100.000 inwoners óp 100.
Bestond hie ivoor gegronde reden? Wij
gelooven van niet.
Blijkens de laatste „Jaarcijfers" van het
Centraal Bureau voor de Statistiek, betrek
king hebben op 1913, bedroeg het aantal
leerlingen per openbare school 143, en
per bijzondere school 140. Het aantal
leerkrachten bedroeg op de openb. scho
len 1 per 33.2 leerlingen en op de bij
zondere scholen t per 33.3 leerlingen'.
Met deze cijfers voor oogen kan men
niet zeggen, dat de vrees voor oprichting
van kleine schooltjes zich bewaarheid
heeft.
Een zeer bezwarende bepaling is ook
de eiseh, dat 15 pet. van de kosten voor
den bouw, inclusief grond en kosten van
inrichting, door het schoolbestuur als
waarborgsom moet gestort worden, alvo
rens met den bouw wordt aangevangen.
Deze kosten zullen op het platteland voor
eene 6-klassige school wel niet veel min
der bedragen dan f 16000, en in steden
wegens het dure bouwterrein veel meer.
Van deze beide ernstige bezwaren
ter verkrijging van bijzonder, onderwijs
hebben de gegadigden voor openbaar
onderwijs zich niets aan tc trekkenZij
behoeven slechts te kikken, en de open
bare schooldeuren openen zich voor hun
kinderen.
Dat het ontwerp nog steeds zjjn liefde
verpandt aan. het openbaar onderwijs,
blijkt ook uit de bepaling, dat wanneer
een schoolbestuur aanvraag doet tot
stichting van een schoolgebouw voor
ke zaken, die kunnen op Zondag niet
stilstaan.
Maar als God nu aan de menschen
verbiedt, op Zondag te werken, zou hij
dan de menschen, die aan 't spoor ver
bonden zijn, daarvan uitzonderen?
Marie, ik ben niet thuis gekomen,
om van de eene preek in de andere té
vallen. En jij doet het nog slechter dan
ÖDs. Jones.
De heer Hardy rees half overeind, en
leunende flip z'n plteboog keek hij zijn
vrouw nijdig aan.
En terwijl hij dat deed, kwam hem
zijn tehuis op de Vermouthoogte in de
herinnering- hij' zag Vpflr qich het rustige
landelijke dorpje, waar Malie en hij waren
opgegroeid. Hij zag het oudle kerkje 'op
den heuvel, aan het eind van een lange,
overschaduwde laan, die door liet geheele
dorp liep, en hij zag zichzelf, zooals hij
van Marie was beginnen te houden, Marie,
die de schoonheid van het dorp Werd ge
noemd! Hij zag, hoe hij, op elen Zondag
met haar uit de kerk komende, haar ge
vraagd had, zijn vrouw te worden. Het
was hem, alsof de heerlijke landlucht door
de kamer streek, toen hij nog eens weer
de woorden hoorde, welke Maric beant
woord had en dien dag tot de bfiidste
van zijn leven gemaakt haididien.
Dan kwam hij weer tot zichzelf, staar
de in het haardvuur, en zag niet, hoe zijn
vrouw stil voor zich heen weende, hoe
tranen op haar gevouwen handen vielen.
Zij stond op en liep naar die piano, die
half in het duister stond; dan ging zf
U. L. O. of M. L. L. 0., ot' dat be
rekend is voor een laag maximum-aan
tal kinderen per klasse, of voor soort
gelijke verbeteringen van ouderwijs, het
gemeentebestuur verplicht is binnen 6
maanden na de aanvrage uit te maken,
of dezelfde verbetering, welke het
schoolbestuur wenscht toegepast te zien.
ook voor het openhaal' onderwijs ter
plaatse zal worden ingevoerd. Toont
het gemeentebestuur Zich ongeneigd, hier
toe over te gaan. dan heeft ieder in
gezetene "het recht, hieromtrent een uit
spraak van Gedeputeerde Staten uit
te lokken. Dit getuigt van een inderdaad
roerende zorg voor het openbaar on
derwijs, welke wij gaarne ook voor het
hijzonder onderwijs zouden zien.
Wat de kosten betreft, wijzen wij er
op, dat de vergooding van. de jaarwedden
door het rijk na afloop van ieder dienst
jaar aan de gemeenten en aan tie school
besturen wordt uitgekeerd, en eveneens
de vergoeding van de överigè exploita
tie-kosten, welke volgent het ontwerp,
door de gemeenten aan de schoolbe
sturen geschiedt, pas na afloop van
het dienstjaar plaats heeft. Wanneer
men in aanmerking neemt, dat. blijkens
den bestaanden toestand die uitkeering
van het Rijk aan de schoolbesturen
ais regel in de maand Juli plaats heeft,
dan. volgt daaruit, dat deze laatsten 1
jaar .en 5 a 6 maanden, aan het Rijk,
en voortaan ook aan de gemeentebestu
ren, crediet geven en dan maar zien
moeten hoe zij gedurende dien tijd aan
geld te komen. Dat dit geen kleinig
heid is, moge een voorbeeld toedichten.
Van 'een bijzondere school te Raam be
droegen de uitgaven in "het laatste boek
jaar, d.us' over 12 maanden, f 9485.90'.
Dit maakt over 1 jaar en 5 maanden
f 13.438.35Behalve het waarborgkapi
taal, bij den bouw te storten, moet zulikj
een school dus beschikken over een
bedrijfskapitaal van '13 a 14 mille!
Het is wel niet noodig erop te wijzien,
dat bovengenoemd bezwaar niet geldt ten
aanzien van de openbare scholen, die(
vrijelijk uit de gemeentekas kunnen putten,
zoodat ook hier de balans van de zuivere
concurrentie" doorslaat ten nadeele van
de bijzondere school.
De voorstanders van openbaar onder
wijs hebben iu de hun niets kostende!
openbare bewaarscholen een- voortreffe
lijk propaganda-midde! voor de openbare
lagere school! Ook hier eene afwijking
van de „zuivere concurrentie" ten na
deele van het bijzionder onderwijs.
Beknopt overzicht van den toestand.
Op 't Westerfront weer 'n „saaie boel".
Van Fransche zijde teekent men den
toestand aldus:
„De Duitsche troepen bij den Mort-Hom-
111e zijn nagenoeg tot werkloosheid genood
zaakt., doordat de regen de wegen en het
omliggend terrein onbegaanbaar heeft ge
maakt. Zij blijven echter een geweldig
artillerie-vuur op de stelling onderhonden,
waartoe op een smal front vier honderdl
kanonnen zijn. saamgebracht, wier be
dieningsmanschappen om de vier uur wor
den afgelost. De Fransche artillerie ant-
ervoor zitten ion speelde zachte en wee
moedige variaties. Mijnheer Hardy was
Weer in de sofa teruggezakt; na een poos
je draaide mevrouw Hardy zich op de
pianokruk om en zei
Robert, zou je nu niet beter doen
met naai' Burns te gaan en te zien, hoe
de gewonidien Inert, maken
Och,, wat kan ik daar nu aan doen?
De dokter zal jten wel onderzoeken, en
daarbij zou ik maar een sta.-imden-wegi
wezen. Zei Burns, dat zei erg gewonid
waren?
Een van hen zal z'n beide oogen
moeten missiën, een ander z'n beide voe
ten. Ik meende dat hij diens naam Sco-
ville noemdle.
Wat? Toch Wouter Scoville niet?
Ja, ik geloof wel dat Burns dien
bedoelde.
Hardy rees overeind, maar liet zich
weer terug vallen.
Och, ik zal morgenochtend aller-"
eerst daar keen gaan. Nu kan ik er toch
niets beginnen.
Maar in zijn herinnering kwam mi der
dagen, dat hifi door de machinehallen liep.
Een zwaar stuk gietsel Was uit een
hijlschbljok losgeschoten en het zou hem
verpletterd hebben, als ideze Scoville, die
daar toen werkte, hern niet met gevaar
van eigen leven had terzijide getrokken.
Deze daaid had Scoville een schouderont-
Wnchting bezorgd, waardoor hij eenigpj
weken werkeloos moest blijven. Hardy had
toen zijn loon verhoogd ien hem een ver
antwoordelijke bietrekking in de gïetka-
woordt met kanonnen van zeer zwaar
kaliber, die er door vliegmachines bij
gestaan, in geslaagd zijn althans een Duit
sche batterij tot zwijgen te brengen. Eerst
wanneer de duisternis is ingevallen, ver
mindert het vuur en wordt met behulp
'van zoeklichten zwak voortgezet om den
volgenden dag met volle kracht hen-at
te worden.
„De zwaarste Duitsche kanonnen zijn
meer achterwaarts opgesteld en vuren
slechts nu en dan op de Fransche stel
lingen".
Het. weder schijnt daar al niet veel
te verschillen met dat in Nederland.»
Dag aan dag valt een miserige regen,
die de wegen in modderbanen herschapen
heeft.
De gedachte aan een vernieuwd en
krachtig offensief is weer verbannen. Al
thans voorloopig.
Of wacht men wellicht, tot de Duit-
schers op Dünaburg losrakken?
Niet onmogelijk.
De militaire medewerkers van de Rus
sische bladen zijn 'tis wel niet mooi,
dat zij 't verklappen can meening, dat
Von Hindenburg een geweldig offensief te
gen Düiiabiii'g in den zin heeft.
Is 'tweer zoover?
Ja, 'tis niet de eerste maal, dat de
Russen een dergelijken aanval op het
Russische Verdun aankondigen, zonder
diat het tot een ontwikkeling van den
aanval komt. Ditmaal echter schijnen ver
schillende bijzonderheden in de officieeLe
legerberichten .der laatste dagen gemeld,
op dt: waarschijnlijkheid van een derge
lijk offensief te wijzen. Zoo maakt het
jongste Russische communiqué weder
melding ran een toenemende actie dei'
Duitsche artillerie bij Dünaburg, terwijl er
ook sprake Is ran .een grootere activi
teit door de Duitsche vliegers ontwik
keld.
•Opmerkelijk genoeg maakt daarentegen,
het Duitsche communiqué juist melding
van een „levendige activiteit" der Russen,
op het bruggenhoofd van Dünaburg.
Willen de Russen, uit. het Verdun-voor-
beeld de les trekkend, trachten door een
tijdig ingrijpen hunnerzijds het gevreesd»
offensief te voorkomen, of tenminste te
bemoeielijken
Tusschën Griekenland en de Entente
botert het weer niet.
Boe zou 'took kunnen!
Het Servische leger, dat op Korfoe en
daarbij gelegen eilanden gelegenheid had
uit te rusten, kan weer naar het front
en nu wilde de Entente voor het vervoer
gebruik maken van de spoorlijnen Pa
tras -AtheneLarissaSaloniki.
De Grieksche regeering wil begrijpelij
kerwijze hiervan niets weten, wijl zij daar
in een volkomen militaire bezetting van
GriekenLand door de Entente ziet.
Engeland en Frankrijk zullen nu trach
ten hun zin door te drijven.
Arm Griekenland, dat door z'n verkeer
de denkbeelden omtrent ware onzijdigheid,
thans in zoo moeilijk parket zit:
Een heldhaftig feit.
Fransche bladen bevatten het relaas
van een heldhaftig feit, bedreven door
een patrouille van 7 Fransche cavaleris
ten in den Ralkan.
Op verkenning uit,zijnde in de buurt
mer gegeven. Hardy was niet onedelmoe
dig en ook wel m'enschlievend, maar ter
wijl hij. daar op de sofa lag en dacht
aan den kouden snieeuwavond buiten en
aan den langen afstand naar de plek des
onheils, kon hij zichzelf o zoo gemak
kelijk vergeven, om den man, die hem
eens het leven gered had en nu levens
gevaarlijk gekwetst lag, -niet te bezoeken.
Hoe onmogelijk het lijke, dat iemand die
zich een Christen noemt, zóó onverschil
lig kan zijn jegens zijn naaste, men. ver-
gete >niet, dat de zelfzucht over alle men-
schelijke neigingen heerscht.
Weer ging Mevrouw Hardy, die zel
den de wenschen van haar echtgenoot
bestreed, aan do piano zitten en prelu
deerde even. En dan keerde zij zich
.weer om en zei onverwacht:
Robert, de meid heeft vanavond
plotseling bericht gehad, dat zij naar
huis moet komen.
Hardy was al wat slaperig geworden,
doch op bet hooren van deze tijding ging
hij weer overeind zitten en riep geër
gerd uiti
Nou jij: bent, wel brengster van
slechte tijdingen vanavond! 't Schijnt, dat
iedereen wat mankeert. De meid wil ze
ker meer geld hebben, niet?
Mevrouw Hardy antwoordde rustig:
Haar zuster is stervende. En je
weet, ik heb het meisje haast nooit naar
huis laten gaan. Zij dient ons niettemin
trouiw en is een bekwame keukenmeid.
Juist toen Burns weg ging, kwam zjj' he
rig schreiende binnen. Ik meen. 'dat ha ar
van Gevgeti, onder leiding van een kwar
tiermeester, zagen zij zich plotseling om
singeld door een troep van 100 vijandelijke
ruiters. Geheel ingesloten bleef him niet
anders over dan te trachten, zoo goed
en kwaad als het ging, zich door dein
i'ing van vijanden heen te slaan. Een.
geweldig gevecht ontspon zich. De kwaï
tiermeester werd gedood, evenals een dei-
soldaten. Twee andere werden gewond.
Aan de drie ongewonde cavaleristen
gelukte het echter door te breken en d*
Fransche linies te bereiken, waarbij zsj
er zelfs in slaagden het lijk van den.
gesneuvelden onderofficier en hun twee
gewonde kameraden mee te nemen. De
vijanden, vermoedende, dat de Franschm
versterkingen gingen halen, sloegen op de
vlucht.
Generaal Sarrail heeft den dapperen
soldaten persoonlijk te Kilindir zijn geluk -
wenschen aangeboden.
Korts Oorlogsberichten.
In de eerste 17 maanden van den!
oorlog heeft het Oostenrijksche leger li»
milliard geweerpatronen en 12 milliaen
granaten, verschoten, d.w.z. 500 maal zoo
veel geweerpatronen en 14 maal zooveel
granaten als de Buitschers in den Franseh-
Dtritschen oorlog Verbruikt hebben.
De Entente moet van plan tij*
alle strategische belangrijke punten i*
Griekenland te bezetten.
Het „Journal" heieft een scherpei
spotprent op de „paperassenwinkel"
Uit. een loopgraaf, waarop heit projec
tielen regent, komt een soldaat, het ge
weer aan den 'riem op den. rug, te Voor
schijn, terwijl hij verder aan eiken ara»
een geweldig pak papieren draagt. Be*
kameraad steekt het hoofd uit het söhfiif -
vrije onderkomen en vraagt:
„Waar ga jij naar toe?"
„Stukken laten leek enen", h&dl het la
koniefce antwoord
Trebizonde is door de Russen, f*
nomen.
De vereenigde militaire pogingen van
de krachtige troepen van het Kaukne»
sche leger en van de Zwarte Zee-vloot,
aldus bericht uit Petrograd, zijn bekroond,
met de verovering van dit versterkte go
meest belangrijke punt van de Anatoliedfei
kust.
Uit Berlijn vrordi een Duitsch suc
ces gemeld; de Duitsche artillerie nam
'de Engelsche stellingen van St. Eloy.
krachtig onder vuur.
Aan weerskanten van het La Basséa-
kanaal en ten Noord-Oosten van Loto»
ontsponnen zich van tijd tot tijd leven
dige gevechten met handgranaten. In de
streek van Neuville en bij Beauvraigcew
hebben wij met succes verscheidene mij
nen doen ontploffen.
In het gevechtsgebied aan bedde zijden
van de Maas speelden zich zeer hevige
artilleriegevechten af. Rechts van de ri
vier veroverden neder-Saksische troepten
bij een stormaanval Fransche stellingen
bij de Steengroeve, 700 M. ten Zuiden van.
het gehucht Haudromont en op den.
hoogteiug ten Noord-Westen van het ge
hucht Thiaumont; 42 officieren, waar
onder 3 stafofficieren, 1646 man aan on
gewonde en 50 man aan gewonde gevange
nen zijn in onze handen gevallen.
zuster is getrouwd niet een spoorweg-
man van hier en kommervolle tijden heeft
doorgemaakt. De groote familie heeft ge
lukkig het ergste' voorkomen. En nu is
dat- kind zoo bitter bedroefd; zij zei dat
ze naar huis moést, en dat haar zuster
hoogstens nog een week kan leven. Wat
had ik met haar te doen! Robert, geloof
je niet, dat we wat voor dat gezin zou
den kunnen idioen? Wij hebben zelf alles,
wat wïji begeeren. Door hen te helpen,
zouden we onszelf nog in niets te kort
doen.
Maar waai' is het einde van al ihat
helpen? Als wij aan ieder behoeftig
mensch, waarmee wij in aanraking komen,
wat geven, worden we zelf bedelaars! Bo
vendien, ik kan het niet missen ook. De
jongens kosten verbazend veel met hun
studie, en onze Maatschappij heeft on
langs de salarissen nog besnoeid. Als de
zuster van onze mteid met een spoor-
vvegman is getrouwd, dan verdient hij
zeer waarschijnlijk goed gel'd en kan haar
best Verschaften, wat zij noodig heeft.
Maar als die man nu voor z'n
leven werd verwond? vroeg Mevrouw Har
dy rustig.
Dan is ei' nog de verzekering en
de ziekenkas die hem kunnen helpen.
Ik zie niet in, dat wij in edk geval, waar
van wij hooren, moeten bijspringen. Er
komt geen eind aan zoo.
(Wordt Vernoegd.)
