Maandag 17 April 1910
30e Jaargang
l\o. 169
Hef üapport.
De Groote Oorlog.
Binnenland.
ffiWvS"
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1.M
Losse nummersi.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMER60
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:.
Ocsterbaan Le Cointre - Goes.
U'o Onder wijsra ad; zoo heet de
nieuwe instelling door de Commissie uit
gedacht., tot welks taaie o.a. behoort deel
te hebben aan de schattingen, die noo-
dig zullen zijn tot vaststelling dei- waar
borgsom, door 't.schoolbestuur te stor
ten voor niet den bouw of herbouw der
school wordt begonnen.
Die som bedraagt 15 procent va.n de
kosten. De schattingen geschieden door
een commissie van drie schatterseen
door het gemeentebestuur, een door het
schoolbestuur, en een door den Onder
wijsraad aan te wijzen.
Van dat laatstgenoemd college heet het
in do toelichting
In het nieuwe systeem is het n.l. noo-
dig, dat een adviseerend college voor de
zaken van liet lager onderwijs worde in
gesteld. Zoodanig hoogstaand, geheel on
afhankelijk college, de onderwijsraad,
samengesteld uit mannen met liefde voor
en kennis van het onderwijs, zal den
minister hebben voor te lichten omtrent
de maatregelen, noodig ter verbetering
van het lager onderwijs in het algemeen.
Inzonderheid zou echter dit college ook
zijn aan te wijzen om ten aanzien van
allerlei geschilpunten, welke bij de toe
passing van het stelsel der voorziening in
de kosten kunnen rijzen, de regteering of
de colleges van Gedeputeerde Staten, in
wier handen de beslissing wordt gelegd,
van advies te dienen.
Het schooltoezicht wil de commissie
gehéél hervormen, door onder de inspec
teurs slechts één soort schoolopzieners
met kleine districten aan te stellen die,
behoorlijk bezoldigd, zich gehéél aan hun
arbeid 'kunnen wijden.
Volgt nu het leerplan:
De houding, door het schooltoezicht ten
opzichte van de leerplannen der gesubsi
dieerde bijzondere scholen aan te nemen,
heeft immer in den schoolstrijd een be
langrijk moment gevormd. De meenin
gen stonden juist op dit punt altijd scherp
tegenover elkander.
De tusschenweg is echter over en weer
te aanvaarden, volgens welke de wet zelve
duidelijk aangeeft de eischen, aan welkie
het leerplan heeft te voldoen, en de aan
spraak top vergoeding op grond van on
deugdelijkheid van het leerplan slechtjs
dan verbeurd wordt, wanneer de Onder
wijsraad (uitmaakt, dat het ten opzichte
van die wettelijke eischen te kort schiet.
De bewijslast wordt dus omgekeerd.
Het 'schoolbestuur behoeft niet, ter ver
krijging van goedkeuring door het school
toezicht 'de deugdelijkheid van zijn leer
plan aan te toonen, maar het schooltoe
zicht, zich bezwaard' gevoelend, kan van
dear onderwijsraad de uitspraak uitlokken,
dat inderdaad het overgelegde leerplan,
a)s niet aan de wettelijke eischen vol
doende, niet deugdelijk is.
ÜPfi hj 1$J i
De jaarwedden. Deze, zöowel voor
de openbare als bijzondere onderwijzers
zullen, in iedere gemeente gelijk zijn zoo
wel voor de openbare scholen als voor
de door de gemeente bekostigde bijzondere»
scholen. De uitgaven worden door het
li ijk gedragen.
Voortaan worden niet de minimum-
wedden maar de normale wedden ge
regeld. Deze regeling is zoodanig ontwor
pen dat een goede salaris verbetering er
uit kan voortvloeien. Zij bevat een naar
gelang van den levensstandaard voor ver
schillende groepen van gemeenten of dee-
len, van gemeenten uiteenloopende aan-
vangwedde met periodieke opklimming na
2, 4, 6, 8, 10 en 13 dienstjaren; ver-
feo© gingen voor hoofdacte en voor brjacten
aair de school onderwezten. Vrije woning
en tegemoetkoming in huishuur komen
te vervallen, zoomede de toeslagen vol
gens de Toeslagwet van 1913.
£t© kleine s chooltjes. Men weet
dat er onder de openbare scholen vele
fcieito» schooltjes zijn. Maar de kleine
schooltjes die men van deze regeling on-
dé» de bijzondere scholen vreest te zien
opkomen, zjjn er in het rapport slecht
afgekomen. De bepalingen omtrent het
niipïmum-getal leerlingen zijn verscherpt:
Vooreerst door een onderscheid te ma
ken' tusschen gemeenten met nog meer of
jfteifc minder dan 100,000 zielen. Voorts
cfooB het minimum, thans 25, voor die
gemeenten ondersc heidel jjk te brengen, op
IflÖ en op 40, behoudens uitzondering
is? bgrimdera gevallen.
door niet langer het getal kin
deren op 15 Januari in de school aanwe
zig beslissend te doen zijn, maar in de
plaats daarvan in het zesde lid van art
'24 een gemiddelde te stellen van de op
vier verschillende tijdstippen van het jaar
in de school aanwezige kinderen.
Ten aanzien van den leeftijd van toela
ting der leerlingen mag tusschen het
openhaar en bijzonder onderwijs voortaan
verschil niet meer mogelijk zijn. Teneinde
met plaatselijke omstandigheden te kun
nen rekening houden, wordt niet voorge
steld een minimum-leeftijd in de wet- vast
te leggen, maar te bepalen, dat in iedere g&
meente de raad voor alle scholen in de
gemeente den leeftijd van toelating zal
vaststellen.
Deze besluiten zullen dan de goedkeu
ring van Gedeputeerde Staten behoeven,
terwijl aan belanghebbenden een recht
van beroep op de Kroon kan worden ge
waarborgd.
Voor het rijk zal de toepassing van het
nieuwe stelsel eene vermeerdering der
jaarlijksche uitgaven met ruim 16 millioenj
vorderen.
Bovendien zal dooi' de reorganisatie
van het schooltoezicht eenige vermeerde
ring van kosten ontstaan. Welken omvang
deze vermeerdering zal hebben, hangt
af van het getal schooldistricten, welke
gevormd zullen worden.
De opleiding wil de Commissie
radicaal veranderen.
Zij wil het volksonderwijs verheffen,
door do eischen va.n bekwaamheid te
verzwaren en in verband daarmee in
de toekomst alléén de kweekschool-oplei
ding te handhaven en uit te breiden.
Er zal slechts één acte zijn, die vol
ledige bevoegdheid geeit.
En die ééne acte zul zwaarder zijn
dan nu de hoofdacte.
Die ééne acte zal meer moeten om
vatten dan de tegenwoordige acte van
bekwaamheid volgens art. *77 onder b
en waarborg moeten geven, dat de be
zitter daarvan ook voldoende kennisl
heeft verworven», van 'eenige vakken,
waarvoor thans afzonderlijke acten van
bekwaamheid verkrijgbaar zijn. Zij moet
zich tevens uitstrekken over de volgende
vakken
Vooreerst de e e r s t e beginselen
der wiskun de.
Voorts moeten de afzonderlijke acten
van bekwaamheid tot het geven van
lager onderwijs in de moderne t a-
len (vakkan 1, m en n van artikel 2)
voor de toekomst komen te vervallen.
Eenige-i zij het elementaire, kennis van
de Fransche, Hoogduitsche en Engelscihe
talen moet ieder Nederlander, die pp
het bezit, van algemeene ontwikkeling
aanspraak maakt, bezitten.
Eindelijk mag het in den tegenwoor-
digen tijd, een bepaalde eisch genoemd
worden, dat iedere onderwijzer in staat
zij aan hem toevertrouwde jeugd
ook bij de lichamelijke opvoeding voor
te gaan. De gymnastiek, eenvoudige be
wegingsspelen daaronder begrepen, be
hoort pen integreerend deel uit te ma
ken van de kermis, die elke onder
wijzer der lagere school moet bezitten.
Voor onderwijzers en. voor onderwij
zeressen moet 'de acte van bekwaamheid!
even zwaar zijn. Kennis der specifiek'
vrouwelijke vakken worde op het on
derwijzersexamen van onderwijzeressen
niet daarboven verlangd. De bijacten voor
nuttige en voor fraaie handwerken
(vakken k en t) dienen derhalve be
stendigd te blijven en niet in de on
der wijsacte voor onderwijzeressen opge
nomen te worden. Evenzoo de kennis,
zoo voor mannelijke als vrouwelijke
onderwijzers, van het handteekenen, (vak
q), alsmede van land- en tuinbouw
kunde (vakken r en r bis). Al de ove
rige vakken van artikel 2, t.w. die ge
noemd onder a tot en met i en 1 tot en
met p en s, zullen echter deel moeten
uitmaken van het, examen, dat zal leiden
tot de bevoegdheid om als onderwijzer
werkzaam- te zijn-
Terecht zegt de Commissie, dat ver
wezenlijking van deze denkbeelden al
leen dén zal kunnen geschieden, wan
neer de opleiding geheel anders geregeld
wordt.
De opleiding zal, met uitsluiting van
lederen anderen vorm, geschieden aan.
kweekscholen, welker leerplan zoodanig
is ingericht, dat aan. het einde van den.
geheelen leergang de kweekeling theo
retisch en practisch bekwaam is als
onderwijzer in de maatschappij op te
treden.
De leerstof Zal over «enen vijfjarigen
cursus verdeeld moeten worden en wel
m dier voege, dat de eerste drie jaren
in hoofdzaak aan -het verwerven van
de noodige theoretische kennis gewijd
Zijn.
De openbare kweekscholen volgens dit
model zullen rechtstreeks door het
rijk beheerd moeten worden.
Daarnaast komen te staan de bijzon
dere kweekscholen.
De regeering heeft het Grondwetsarti
kel overgenomen, zoodat de besprekingen,
nu kunnen worden ingeleid.
Dat behoeft echter niet te geschieden
alvorens de Commissie hulde en dank
te brengen voor de vele verbeteringen,
zoowel in het concept Grondwetsartikel
als in de concept lager onderwijs- en!
bewaarschoolonderwijswetten voorbereid.
Salarisverbetering, Kweekschooloplei
ding, Examensverbetering. Onderwijsra
den, Scholenbouw, 'tmag alles aanspraak
maken op grooèe waardeering.
Dat wij er met de Vrije School lang
nog niet zijn, al komen wij er finan
cieel nu eindelijk mee op den rechten
weg, blijft evenwel vaststaan. -
Ons ideaalDe vrije school regel, de
overheidsschool aanvulling wij merkten
het reeds op is nog even ver van de
bereiking ials te voren.
Beknopt overzicht van den toestand.
Eindelijk is op jiet Russische en op
Italiaansche front wéér iets Van betee»
kenis voorgevallen.
Met groote openhartigheid erkenden dé
Oostenrijkers ieenigte tegenslagen op» bei
de slagveld-en.
In het Tyroler-gtebied moesten de Oos
tenrijkers n.l. ieen vterdedigingsste 1 ling aan!
den straatweg van Tonale ontruimen, ter
wijl ze in het Adamello-bergland door de
Italiaansche Alpini werden verdreven.
Deze gteheel plaatselijke successen der
Italianen zijn natuurlijk nieV van invloed
op de andere gedeelten van het front.
Trouwens, het Tyroler-front is van den
beginne af het gedeelte van het Italiaan
sche krijgstoone-el geweest, waar de strijd
de minste bes uitaten heeft opgeleverd.
De tegenslag der Oostenrijkers op het
Russische front bepaalt zich hoofdzake
lijk tot de ontruiming van eenige stellin
gen in Galicië.
In het gebied, waar de S try pa in die
Dnjester valt, hebben de Russen een aan
val ondernomen, dia )de Oostenrijkers heeft
genoopt, zich in him hoofdstelling terug
te trekken, terwijl ten N. Or" van Jaslo-
wicz de Russen teveneens een vooruitge
schoven stelling dter Oostenrijkers bin
nengedrongen zijn.
Toch denke men nog niet aan de in
leiding van oen nieuw Russisch offensief.
Na de mislukte poging citer Russen, om
tot een aanvallende beweging over to
giaan pp» het gehteele front, hebben zij»
zich in hun stellingen teruggetrokken, om
te wachten -op het. groote offensief, dat
tot in den tieure cL'oov de geallieerden
wordt aangekondigd.
Ze wachten ter nög op.
De Duitschers maken melding van in
duigen gevallen plannen van die gealli
eerden op bet Westerfrori..
Volgens berichten van oorlogscorre
spondenten zoudjen Fransche vliegers
reeds in Januari strooibiljtetten neerge
worpen hebben, waarin de Lotharingsche
bevolking werd aangemaand jde dorpen
te verlaten, daar een groot Fransch of
fensief op Metz zou worden ondernomen.
Ook blijkt uit beweringen van Fransche
gevangenten, dat er {plannen tot een door
braak bij Metz bestonden en dat 15
April als tijdstip voor het begin van den
aanval was bepaald. Het verloop van den
oorlog, roept men nu in Berlijn op triom-
phanteljjken toon, bracht fedhter een streep
door de rekening der Franschen.
Li stede van den voorgenomen aanval
heeft de noodgedwongen verdediging van
Verdun tegen den Duitschen aanval plaats.
Alen kan^zich licht de ontgoocheling
der Franschen voorstellen, toen de Duit
sche stormaanval in de vlakte- va» Woëv-
re .ondanks „ten koste van ontzaggelijke
offers- enmtet talrjjk materiaal goduren-
de anderhalf jaar aangelegen versterkin
gen, met succtes voorwaarts schreed.
Koning. Alfons betoonde 'zich beeds méér
malen een kranigen kerel, een man van
initiatief, wien het lot der oorlogvoeren
de landen ter harte gaat. Steeds is hij
bedacht öp maatregelen, die het lot van
gevangenen en gewonden kunnen ver
zachten.
Nu heeft hg zich telegrafisch tot de
hoofden van alle oorlogvoerende staten
gewend mét verzoek na te gaan, of het
niet mogeljjk zou zjjn teen overeenkomst
te sluiten, volgens welke militaire ambu
lances en Jaden van het Rooide Kruis
de gewonden, die op het slagveld zijn
blijven liggen, op leen geschikt tijdstip
zouden kunnen weghalen.
A'Ioge dit voorstel, dat alle staten wil
den overwegen, spoedig aangenomen wor
den. Nog lieVer, moge bet vredesbesluit
alle dergelijke regelingen spoedig over
bodig miaken.
Engeland houdt zjjn zwarte lijst trouw
bij en betoont zich ook in den economi-
schen oorlog een ontrouw beschermer(l)
der kleinie onzjjidige naties.
- De Staatscourant bevat wteer een nieuwe
lijst vau 88 firma's in Zudd-Amerika, Ne
derland, Ned.-lndië, Perzië, Portugal en,
Zweden, waarmede het handeldrijven ver
boden is.
Een luchtgevecht.
In de „Deutsche Kurier" is een brief
opgenomen Van een ooggetuige bij een
luchtgevecht van luitenant Boïcke. Daar
in leest men o. m. het volgende:
Oin negen uur ging ik naar mijn kan
toor en zag twee vijandelijke vliegtui
gen, die krachtig beschoten werden. Het
voorste wist weg te komen; het tweede
daarentegen, -een reusachtig rechtvliegtuig,
trachtte tevergeefs door het vuurgordijn)
heen te komen. Steeds weer moest het
-omkeeren en door handige manoeuvres-
trachtte de bestuurder uit d© sirooike-
gels te komen, van» de granaatkartetsen.
Het geheel® garnizoen en ook de bur
gerij stond op straat en keken naai' het
manoeuvreeren. Met een ruk ging de twee
dekker nu ongeveer vjjf honderd meter
naai' beneden, omonder de barstende
granaatkartetsen door te vliegen. Men
Icon nu het Engelse hé t-eeken op de, Vleu
gels- goed onderscheiden.
Plotseling dook aan den horizon in
de richting van uit L. een zwarte punt
op, die in razende snelheid dichterbij
kwam. De Engelschman had nog geen
vermoeden van het naderende gevaar en
vocht onverdroten verder tegen den ha
gel van lood. Nu was echter de Duit-
sche- vlieger aan de beurt en plotseling
verstomde de artillerie. De Engelschman
zette nu alle kracht bij om stijgend te
ontsnappen. Het was te laat. Als een
adelaar op zijn buit zoo wierp de kleine
Duitsche oenclekker zich op den Engelsch
man en pakte hem van ter zijde aan.
De strijd, die zich in de lucht ontspon,
was zenuwschokkend. Op een hoogte
van acht honderd meter gingen -de beide
tegenstanders elkaar met machinegewereas
te lijf. Onophoudelijk ratelden de scho
ten. Do Diuitscher was nu eens boven,
dan onder en "dan weer ter zijde van
den Engelschman, die de meest gewaagde
manoeuvres maakte om zijn kleinen, on
barmhartiger! tegenstander te pakken te
krijgen. De opwinding van de toeschou
wers1 werd buitensporig, toen plotseling
de Engelschman 'tot op twee- honderd
meter naar beneden viel -en met hem
de Duitscher.
Wij allen dachten het volgende oogen-
blik beide machines op de daken der
huizen van II. te hooren stuk slaan. Maar
met groote virtuositeit vingen beide vlie
gers hun machines op en nu begon de
vreeselijke eindstrijd. In de straten was
alle leven verstijfd. Troepen infanterie,
cavalerie, allen stonden onbewegelijk en
staarden opgewonden in de lucht. Heel
laag boven de huizen vochten de in moed
en vermetelheid gelijkwaardige tegenstan
ders. Nu begon de Duitscher langzaam te
stijgen, den Engelschman steeds met zich
mee lokkend. Op een hoogte van vier
honderd meter gaf de Duitscher den beslis-
senden jstoot. Met een vermetel korten
zwaai boog hij zijwaarts af en stuurde
dan met ontzaggelijk geweld op zijn te
genstander toe. Om de op andere wijze on
vermijdelijke doodelijke botsing te ontwij
ken draaide de Engelschman en gaf zoo
den Duitscher zijn ongedekt voorfront
eenige seconden lang bloot. Reeds had
den de projectielen van het machinege
weer het doel gevonden. Terwijl de Duit
scher juist nog onder den Engelschman
door -vloog, zagen wij dezen plotseling
wankelen ien tuimelen om drie minuten
van mijn standplaats, waar twee com
pagnieën infanterie aan het oefenen waren
met een hevigen schonk te landen. Snel
liep -ik er heen en zag nog hoe de Duit
scher tien meter van zijn tegenstanden
af naar beneden kwaxn. Toen-ik bij de
machine kwam, stapte daar een jong of
ficier uit, zonder vliegerkleedij en zon
der valhelm. Hij snelde op de Engel-
sche machine toe, waarin twee Engelsche
officieren zaten en reikte hun ridderlijk
de -hand, die beiden aannamen.
Wij zagen nu, dat de beide Engelschen
gewond waren. De bestuurder had een
schampschot aan het hoofd en de waar
nemer had drie schoten in den linker
schouder en in de borst gekregen en zat
wasbleek op zjjn plaats. Officieren en
manschappen kwamen in groote menigte
aangeloopen. Een majoor deelde, mede,
dat zij zich als gevangenen moested be
schouwen. De Engelschman met de hoofd
wond, een lange sterke man, zei, dat het
geen schande was door een vlieger als
Immelmann naar beneden geschoten te
worden, waarop de Duitsche vlieger glim
lachend opmerkte: „Neen, dezen keer was
het maar Bölcke."
Het plotseling opduiken van Bölcke had
de volgende reden gehad: Hij- stond te
L. op het vliegterrein, toen plotseling
het telefonisch bericht kwam, dat er twee
vijandelijke vliegers waren. Bölcke was
toen zondeT vliegpak en zonder hoofd-,
deksel in het eerste het beste toestel
gesprongen, een kleinen cendekker. Hsji
had met zijn machinegeweer in het ge
vecht meer dan achthonderd schoten ge
lost. Het Engelsche vliegtuig vertoonde
overal treffers; daarentegen was het toe
stel van Bölcke geen enkele maal ge
troffen.
Korte Oorlogsberichten.
In den nacht van 30 April op l
Mei zullen alle treinen in Duitschland éém
uur vroeger vertrekken, zoodat zij op 1
Mei reeds volgens de nieuwe tijdrekening
aankomen, die, tot 30 September in
werking blp. - j i i jjj |§'lj§
De Spaansche musici willen geen:
Duitsche muziek meer uitvoeren, vóór dat
Duitschland voldoening geeft voor deni
dood van den componist Granados, slacht
offer van den duiikbootenoorlog.
Twee oude mannen in Engeland
stierven plotseling, volgens de genees-
heeren, door de snelle verandering in do
temperatuur, dlei lentelucht.
Alleen in de Duitsche urorinoie
Rhijnland zijn sedert tien oorlog 3000
dagbladen en tijdschriften opgeheven.
De te Bastei verschijnende „National
Ztg." verneemt dat het nieuwe-type Zep
pelin minstens honderd bommen kan mee
voeren en een voorraad van twee duizend
liter benzinte heeft zoodat zijn werkings
sfeer Verdubbeld is. Die machinegeweren
'en de kanonnen, die de vliegtuigen moe
ten afweren bevinden 2ich tusschen de
beide schuitjes. De ballonnen zijn klei
ner maar hun aantal is grooter, zoodaï
het luchtschip nog kan blijtven zwleven
zelfs indien Verscheidene der ballonnen'
door vijandelijk vuur vernield zijn.
In de fabrieken te Petrograd wer
ken thans 500.000 vrouwen.
De Noorscho stoomboot Tusnastabb
is gezonken. Alle opvarenden zijn ge
red, eien is gewond'.
De Engelschie stoomboot Fairport
(2433 ton) is gezonken.
In den nacht van -den 14ien op dén
15en vlogen twee vijandelijke vliegmachi
nes op groote hoogte boven Konstanti-
nopel en wilerpen ©enige brandbomirfert
op twee plaatsten in de omgeving der
stad, zonder teenige schade aan te richten.
Door 't vuur d©1' Turksche afweerkanon-
nen verloren de vijandelijke vliegers hun
doel uit 't oog; zij- keerden terug in de
richting vanwaar zij! gekomen waren.
Door de aanhoudende beschietin
gen bevinden zich in Atrecht nog maar
1000 inwoners. Vermoedelijk zulletn de
Engelschen ook deze binnenkort wegvoe
ren.
Het Rarijsche Journal geeft de af
beelding van een aan riemen bevestigden!
werpknots met ijzeren punten. De En
gelschen gebruiken dat wapen tegenwoor
dig in de loopgraven. De Kölnische, die
hoogst verontwaardigd is. over dit „roo-
verswapen" en het in strijd met de „Kul-
tur" vindt, deelt mee, dat de Engelschen
het reeds onder den naam Nob-Kerri In
den Boerenoorlog gebruikten. Het groote
voordeel zou zijn, dat dit wapen geheet
geruischloos den vijand bereiken kan.
Stamboel is een nieuw monument
rijk geworden: een in hout nagemaakte
mortier. Het dient een dergelijk doei al»
de Hindenburg-statue te Berlijn: hulp aan
verarmde soldatengezinnen. Daartoe moe
ten er spijkers ingeslagen en voor elkett
Spijker wat geofferd worden.
Té Toulon zijn 17 leden van cte
bemanning van een Engelsche postboot,
die 3 April in de Middellandsche Zee
werd getorpedeerd, aangekomen. Do eerste
officier van het Engelsche schip, die de
torpedo van groaten afstand zag aanko
men, zeide, dat de duikboot geen ps»-
riscoop vertoonde.
Art. 192 der Grondwet,
De regeering heeft thans bij da Twee.'
de- Kamer ingediend een wetsontwerp
tot het in overweging nemen van em
voorstel van verandering van. artikel 192
lier grondwet {ondmriJsV
