So. 168 Zaterdag 15 April 1616 30e Jaargang De toelichting. Staten-Oensraai Uit de Pers. Oit nummer bestaat uit twee bladen Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Colntre - Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. 1.85 Losse nummers8 .05 Prijs der Adverientiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. D» 4e alinea van het concept luidt anders dan het overeenkomstige Grond weteartikel. In dit laatste toch staat dat overal van overheidswege voldoend la ger onderwijs wordt gegeven. In het concept staat echter dat overal van over heidswege de gelegenheid woixlt gegeven tot het ontvangen van voldoend openbaar .algemeen vormend lager onderwijs. Tegen dien term „algemeen vormend" hebben wij geen bezwaar. Zij is- zeer terecht gekozen ter onderscheiding vatqj het vakonderwijs. Hoe zich de commissie deze alge- meene openstelling denkt, verklaart zij in de Toelichting aldus: „De redactie is ruimer gesteld dan in het overeenkomstige lid van het be staand© Grondwetsartikel. Zij biedt den waarborg, dat niemand verstoken blijft vaar de gelegenheid om voor de kinde ren, aan zijn zorg toevertrouwd, het on derwijs te erlangen, dat allen in do maatschappij noodig hebben en waarbij ieders" godsdienstige begrippen worden geëerbiedigd. In 'dê eerste plaats zal de gelegenheid kunnen bestaan in het van Overheidswege te geven onderwijs. Ver mits1 er "echter - ook thans ge meenten ^fjn, waar een openbare school niet bestaat, behoort er voor te worden gewaakt, dat de enkele kinderen, welke daar openbaar onderwijs zouden willen genieten, de gelegenheid daarvoor ont vangen. Dit kan o.a. geschieden door samenwerking van gemeenten of het ver- leenen van vergoedingen ten behoeve van het bezoek eener elders gelegen school.'' Alinea 5 stelt het toezicht vast, ter wijl tegelijk wordt vastgelegd dat aan de vrijheid van richting van het 'bijzon der onderwijs niet mag geraakt worden. W,j hopen dat deze formuleering vol doende zal zijn om te voorkomen, dat van een bijzondere school goedkeuring van haar leerplan, met de mogelijkheid bijvoorbeeld van schrapping van het leervak Bijbeische Geschiedenis of Bij belles, zou kunnen gevorderd worden. De 6e alinea regelt de financiële ge lijkstelling-. Bijzonder onderwijs naar denzelfden maatstaf «als het openbaar onderwijs uit de openbare kas bekostigd, de voorwaarden vast te stellen door de wet; inderdaad een moedgevende con cessie; een reebtserkenning ligt er in; en tegelijk een „peccavi" van de vrij zinnigheid, die zooveel jaren geweigerd heeft op dit punt recht te doen. Uit de toelichting drukken wij af van de commissie deze woorden: „De bepaling is; thans opgenomen, dat -het bijzonder algemeen vormend lager onderwijs, dat aan bij de wet te stel len voorwaarden voldoet, naar denzelf- deïi maatstaf als de openbare overeen komstige scholen uit de openbare kas wordt bekostigd. Ook voor het bijzonder algemeen vormend middelbaar en het voorbereidend hooger onderwijs is 'thans de verleening van bijdragen uit de open bare kas voorgeschreven. De 'financieel© regeling kan voor dit onderwijs, dat niet overal en voor allen noodig is, niet dezelfde zijn als' voor het lager onder wijs, weshalve de wetgever- hier meer vrijheid van beweging behoort te heb ben," De Commissie' heeft meer gedaan dan een redactie van artikel 192 te ontwer pen. Haar opdracht luidde „wettelijk© voorschriften te ontwerpen ton aanzien vail' de voorziening in de kosten van, het bijzonder onderwijs, waardoor de deugdelijkheid en de krachtige vooruit gang van het onderwijs der jeugd wordt reraekerd, onder behoud van de opvoed- kUndige zelfstandigheid van het bijzon der pndffifwijs." verband nu met deze opdracht heeft zjj onder meer ook een omver- fcing van de Lager-Onderwijs-Wet en af- aötfjlarigke wetsontwerpen ter regeling rah de opleiding tot onderwijzer en ter edgBÜng van het bewaarsehoplonderwijs, overgelegd. Ho wetsontwerpen tot wijziging en aoRraling van de Schoolwet, zp rer gezeld van een uitvoerige toelichting, waaraan we een en ander ontleenen. Vooreerst zekere algomeene beschouw ingen Het stelsel, dal in de voorstellen der Staatscommissie voor het onderwijs is uitgewerkt, berust op vergoeding van de kosten voor bet bijzonder algemeen vor mend lager onderwijs uit de openbare kassen naar denzelfden maatstaf als het overeenkomstig openbaar onderwijs. Ten aanzien van het aan lager onderwijs" voorafgaand bewaarschoolondenvijs en de opleiding van onderwijzers voor het lager onderwijs is eenzelfde 'stelsel aan genomen en in afzonderlijk© wetsont werpen uitgewerkt. Het bijzonder ouderwijs-, dat voor deze geldelijke voorziening in aanmerking zal komen, moet aan even hooge eischen van deugdelijkheid voldoen als aan het open baar onderwijs worden gesteld. Alleen dan is liet verdedigbaar, dal uit de openbare kassen op dezelfde wijze wordt geput en aan het bijzonder onderwijs de-gelegenheid wordt geschonken lot bree der ontwikkeling, omdat dit deel van het onderwijs dan, zelfs voor een groot deel, bet peil der volksontwikkeling mede bepaalt. Bij het formuleeren van deze eischen moet de grondslag van het bijzonder onderwijs, 'het behoud van de vrijheid van richting, de opvoedkun dige zelfstandigheid, onaangetast blijven, evenals de eischen, voor deugdelijkheid; van het openbaar onderwijs gesteld, met de eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen niet in strijd mogen komen. De uitgaven, welke voor iedereschool, te maken zijn, kunnen in drie groote rubrieken worden verdeeld, nl. lo. de bouw en inrichtingskosten2o. de jaar wedden voor bet onderwijzend perso neel en 3o. de overige exploitatiekos ten, waaronder dan de kosten van dage- lijksch onderhoud der gebouwen, de loer en hulpmiddelen enz. worden samenge vat, in het kort dus de jaarlijksche uit gaven met uitzondering van die voor het personeel. De zorg voor het stichten van de schoolgebouwen, zoowel voor openbare als bijzondere scholen, wordt gelegd op de schouders der gemeenten en de kos ten daarvan komen voor hare rekening. De regelen, bij algemeenen maatregel" van bestuur omtrent den bouw en de in richting vair schoolgebouwen te stellen!, zullen voortaan gelijkelijk moeten gelden voor de openbare en de van overheids wege bekostigde bijzondere scholen. Met inachtneming van die regelen bouwt of verbouwt de gemeente niet alleen de gebouwen ,voor de openbare scholen, maar ook die voor de bijzon dere, welker besturen een daartoe strek kende aanvrage indienen. Er dient echter, zegt de commissie, voor gezorgd te worden dat oen aan vrage niet lichvaardig wordt gedaani, 't zij voor een te kleine, 't zij voor ©ene niet levens-vatbare school. "Vooreerst moet het bestuur door hand- teekeningen van ouders of op andere wijze, nader te regelen, aantoonem dat er werkelijk .een bepaald minimum van kinderen is, waarvoor een dusdanige school wordt verlangd. En in de tweede plaats wordt van het schoolbestuur de storting van een waarborgsom in de gemeentekas ver langd. Die som wordt met een enkele uitzondering, „waarbij zij op hooger be drag wordt gesteld, bepaald op 15 pet. van de kosten, waarop de bouw of verbouw van de school wordt geraamd, en- moet gestort worden, voordat niet den bouw of verbauw wordt aange vangen. Onder deze 'kosten vallen aile uitgaven, benoodigd voor dp verkrijging van den grond (of zoo de grond reeds eigendom der gemeente is, do geschatte waarde daarvan), voor den bouw en voor de eerste inrichting mot inbegrip van de aanschaffing van de schoolmeu- belen. De schattingen, zoowel van de hier bedoelde waarde als pok in ande re gevallen, die hieronder ter sprake komen, geschieden door een commissie van drie schatters, van wie ©en door het gemeentebestuur, een door het; school bestuur en een door den onderwijsraad wordt aangewezen. De waarborgsom, door het schoolbe stuur te storten, blijft eigendom der scboolvereenigingen en de gemeente keert daarover dan ook jaarlijks tot een be paald percentage rente uit. Krimpt later het getal leerlingen in tot beneden 2/s van het getal, waarvoor de school ge bouwd is, dan vervalt een in de wet aangeduid gedeelte der waarborgsom aan de gemeente. Daalt het cijfer tot beneden tie helft of beneden 25 leerlingen, dan komt de waarborgsom geheel aan de gemeente en moet de bijzondere school het gebouw ontruimen. Heeft echter een zoodanige daling gedurende itwintig ja ren na de opening van de school niet plaats gehad, dan mag men aannemen dat de praktijk de noodzakelijkheid en levensvatbaarheid der school genoegzaam) heeft aangetoond, en wordt de waar borgsom geheel of gedeeltelijk aan het schoolbestuur terugbetaald. Wanneer het schoolbestuur 'aan de gestelde eischen heeft, voldaan, gaat de gemeente over tot het opmaken van het bouwplan. Dit geschiedt in overleg met liet schoolbestuur en onder goedkeuring van het schooltoezicht. Met onderling goedvinden en onder voorbehoud van gelijke goedkeuring kan ook ©en reeds bestaand gemeente-gebouw aan het school bestuur ten gebruike worden gegeven. Ten aanzien van moeilijkheden die hier bij kunnen rijzen staat voor belangheb benden beroep op Ged. Staten open, die alvorens te beslissen liet advies van den onderwijsraad moeten inwinnen. Is het gebouw gereed dan wordt dit voor zoolang de school daarin geves tigd blijft, ten gebruike aan bet school bestuur afgestaan. De gemeente blijft dus eigenares en beeft' het grove onderhoud voor hare rekening. De sclioolverceni- ging krijgt de rechten, voortvloeiende uit de overeenkomst van bruikleening1, en heeft te zorgen voor de kleine re paration. Wie dit alles nauwkeurig leest, zal zich verblijden ©ver velerlei verbetering gen. Er komt nog meer. Men bedenke echter't is nog maar 'een advies van de Commissie. Tweede immer. Een rumoerige dag. Lohman's protesten. Klachten baten niet. Het karakter van de Avondvergadering. Over de replieken zullen we 'tkort maken. Vermelden we slechts, dat do chr. hist, afgevaardigde Snoeck Hen- keanans .no-g eens kort en krachtig heeft .uiteengezet, waarom hij tegen het ont werp blijft, niet alleen omdat hij er principieel tegen is', maar ook omdat hij er op practische gronden .voor ons volk geen heil van verwacht. Nu, ook deze pracïische gronden heb ben we reeds meer dan ©ens voor onze lezers mogen ontwikkelen. Bij de regeling van werkzaamheden is weer eens gebleken, dat het lands belang wel degelijk geschaad wordt door terugkeer der politiek, welke zelfs voor een toenemen der gevaren niet wijkt. De 'voorzitter deelde mede, dat het Eindverslag oorlogswinstbelasting gereed is en dat het zijn voornemen is de Ka mer Woensdag 26 April bijeen to roe pen, en tevens in die week twee avond zittingen te houden (Woensdag en Vrij dag) ter behandeling van o.a. de duurte- toeslagwetten, de extra,-kommiezenwet, 'molestrisico-wet, buitengewoon crediet, de oorlogswinstbelasting, de Indische loo ming, wijziging L. 0. wet, enz. In de eerste plaats gaan de twee eerstgenoem de ontwerpen voor. Aan de orde was toen het voorstel om avondzittingen te houden in d© week van 26 April. De heer Lohman (c. h.) kon zich "met dit voorstel niet vereenigen. Er is geen oogenblik gelegenheid om de wetten, waarmee, de Kamer overstelpt wordt te béstudeeren, betoogd© hij. Er is al zooveel tijd verloren gegaan dooi de moeilijkheden tusschen het, Kabinet, nu'. Treub en de .linkerzijde. Terwijl we bezig zijn met de Oud.-verzekering, wor den ons belangrijke voorstellten gedaan), die wel toekomstmuziek zijn, maar de bedoeling hebben de rechterzijde goed te stemmen. Spr. kwam tegen de lange vergade ringen, ook met herinnering aan, het debat van 1912 in verzet. „Wij worden als schooljongens bedreigd met, lange zittingen. Het schijnt dat wij als. Kamerleden alleen af te lossen heb ben hetgeen wij aan de kiezers" heb ben beloofd." Aldus luidde de rechtmatigs klacht. Doch wat baat "het klagen? D© heeren van links komen, alleen om te spreken en gaan dan weg, maar onze mannen kunnen dat niet doen. Moet aan spoed 's lands belang worden opgeofferd De door de voorzitter genoemde ontwer pen zijn til belangrijk genoog, ien er ware duts reden die aan de orde te stellen in de week na Paschen, maar de voorzitter doet daf niet; fijrj ziet s& op de agenda voor de avondvergaderingen. Indien nu de Ouderd.-rente urgent was, zou men zeggen: Het kan niet antlers. Maar dat is het geval alleen, omdat de heeren order hebben dit ontwerp te be zigen als munitie voor de Statenverkie zingen. We gelooven niet, dat de 'Eer ste Kamer zich er door zal laten leiden, gelijk zij evenmin deed inzake de H. 0. wet. Maar de kiezers schijnen er anders over to. 'dienken. Do heer Lohman begreep ook, dat klachten niet helpen zullen. Links drijft z'n zin toch door. De geachte Goescbe afgevaardigde be dankte er echter voor om als partij-in strument te worden gebruikt en beloofde niet meer in de Kamer te verschijnen, tenzij hij zelf iets te zeggen heeft, en ook niet op de lijst te teekenon, omdat hij niet op twee plaatsen tegelijk kan. zijn. Het is inderdaad geen manier om als er uren lang vergaderd is, te zeggen dat het onbehoorlijk is als men .laat in den avond naar huis wil gaan. Nogmaals, protesteeren helpt niets. Het voorstel van den voorzitter werd met 50 tegen '25 stemmen aangenomen, Links tegen rechts. Bichon links. En toen werd het débat weer opge nomen. De Geer (c. h.) bepleitte weer ver plichte verzekering Aalberse (r. k.) had nog een appeltje te schillen met D-uijs betreffende liet ci taat van Jaurès; de Muralt (u. 1.) zeide geen socialist te zijn, al heeft hij aan geraden het geld te halen waar het zit; Teenstra (v. d.) dwaalde, toen hij meen de, dat de verschillen tusschen rechts en links niet zoo groot zijn als ze schij nen. Tenslotte een staaltje van het karaktcr van de Avondvergadering. Commentaar overbodig. Als de heer Duymaer van Twist (a. r.) zijn rede begint, is er rumoer. Hij" zegt: als fo niet bedaart, dan schei ik er uit. Geroep: Ga je gang maai-! De heer DuymaerDan doe ik het voor stel om de debatten te verdagen tot Woensdag 26 April. De heer Otto (u. 1.)Dat was al klaar voor u begon! De heer Duymaer: Afijn voorstel wordt ondersteund door de heeren v. d. Voort van ZSjfpl, Beumer, Rutgers, v. d. Velde en Van Vliet. De voorzitter: Ik wil die heeren vóör dat het voorstel in behandeling komt, wel eens eerst zien. Ik lieb hier ©an voorstel van- één lid. .Wordt het onder steund? De heeren v. d. Voort van Zijp- en nog twee leden van rechts kwamen daarop de zaal binnen en gaven te kennen het voorstel-Duymaer van Twist te onder-' steunen. De voorzitterHet voorstel wordt -niet voldoende ondersteund en maakt dus geen punt van behandeling uit. De heer Dymaer verzoekt dan de hee ren van links, die wat te praten heb ben, naar de koffiekamer te gaan. De voorzitter ondersteunt dit verzoek instantelijk. En laten de heeren met zwa re stemmen Vooral wat zachter spreken. De heer Duymaer Vervolgt zijn repliek. Hij komt op tegen de deprimeeren.de wijt ze, waarop dê heer Duys tegen de rech terzijde optrad. De Voorzitter: Mag ik u opmerken, dat we niet over den heer Duys discussi eeren, maar over de Ouderdomsrente- wet. I De heer Duymaer zegt, in de houding van den beer Duys aanleiding te vinden, voor te lezen, wat Het Volk over dien afgevaardigd© zegt. De heer Duymaer beklaagt zich, dat het doel alleen is de wetten-Talma te begraven en het staatspensioen door te drijven. In verschillende vrijzinnige bladen wordt in de Kameroverzichten met zeker leedvermaak geconstateerd, dat de heer Duymaer van Twist zich door den slim- toen voorzitter heeft laten overtroeven (de socialisten gebruiken in den regel daarvoor een leelijker woord!); namelijk door er in te berusten, dat zijn voorstel 'om de beraadslagingen uit te stellen, niet voldoende door aanwezigen ondersteund werd. Dr. Beumer heeft er op grond van art. 57 van het reglement van orde dan ook op gewezen, dat de voorzitter het vooi-stel had moeten in stemming brengen. De voorzitter, de heer Schaper, maakte er zich nu met een Jantje van Leiden van af, doch was eerlijk genoeg toe te 'geven, dat dr. Beumer gelijk kon hebben. Intusschen waren, door dit truc-je van den voorzitter, de algemeen© beraadsla gingen, zij 't. ook ontijdig, gesloten. Tof. 36 April dan. Onbillijk. We zijn 't met de Rotterdammer sco rend eens, als,G het blad schrijft: Nog steeds gaat men voort ook i* de groote bladen, om hetzij openlijk, hetzf bedekt, Duitschland aansprakelijk te stel len voor het verloren gaan van de „Tubao- tia", en daaraan dan allerlei onvrien delijkheden te verbinden op een toon, alsof men sprak over een bewezen zaak. Hierin is iets, wat het rechtsgevoel kwetst. Do Duitsche Regeering heeft, nadat haai- het feit was bekend geworden, on middellijk laten verklaren aan onze Re geering, ©p grond van ambtelijke inlich tingen, dat geen Duitsche duikboot de schuldige was. Terwijl in vroegere ge vallen steeds erkentenis en verontschul diging volgde, komt thans deze verkla ring. Wat reden is er nu, om aan de oprechtheid van deze verklaring te twij felen? Toen daarna stukken metaal weiden gevonden, die aan een torpedo van een Duitsche duikboot Ideden denken, werd, direct Ivan Duitsche zijde gemeld, dat men er grooten prijs op zou stellen, zelf die stukken te onderzoeken. Met ande re ivoorden, men veronderstelde de mo gelijkheid, dat de ambtelijke rapporten on juist waren geweest, en Was dan blijk baar bereid, op zijin verklaring terug Ie komen. Voegt men daarbij nu, dat de strijd onder de D"uitsche politieke ten militaire machthebbers over het karakter van de® duikbootenoorlog is beslist ten gunste der eersten, dat is alzoo tot een actie met ontzien van de neutralen, dan komt het ons in strijd met het recht voor, zooals men thans, ook van overigens gematigde zijde, ©ver deze zaak spreekt. Zeker, aan het volkenrecht, zooals dat Vóór den oorlog bestond, is van Duitsche zijde op velerlei te kort gedaan. Maar - op dat punt, staan alle oorlog voerende partijen precies gelijk. Het rapport der Bevreriigingscommissie. „Het Centrum" (r. k.) verwacht, dat het rapport der bevredigingsconunissie een. nieuwe aera zal openen in onze onder - wijs-geschiedenis. Komt wettelijk tol stand, hetgeen dooi de Commissie is ontworpen en wordt voorgesteld, dan zal van den school strijd in zijn ouden vorm geen sprake meer kunnen zijn en een toestand wor den verkregen, welke een eerlijke mede dinging tusschen de openbare en bi zon etere school mogelijk maakt. Dit moet wij zeiden het reeds vroeger aan het onderwijs-zelf ten goede komen. Het openbaar onderwijs zal niet ver dwijnen, maar het bizonder onderwijs zal, gelijk niet anders dan behoorlek is, beter aan zijn recht en tot zijn recht kunnen komen door de financieele ge lijkstelling. Wij begrijpen niet, dat men daartegen van Rechts ernstige, laat staan princi- pieele bezwaren zou kunnen aanvoeren^ De arbeid der Commissi© is een rijp stuk werk, getuigend van het oprécht verlangen, om tot overeenstemming' te geraken. Het blad verwacht, dat de heer Ty- deman in zijn afwijkend oordeel buiten de commissie nog wel bijval zal" vin den. Zonderling zou het echter wezen, in dien die bijval zij 'tdan op andere gronden ook kwam van den kant dergenen, die in principe Ijjnrecht tegen over mr. Tydeman staan. Het verslag der Staatscommissie opent een beter verschiet, en dit niet slecht* ten aanzien van het onderwijs maar ook op ander gebied, wijl het uit dea politieken strijd een verbitterend element verwijdert en dien strijd dus brengen kan op hooger plan. Uit „De Gelderlander" (f, k.) Is, wat het lager onderwijs betreft waaronder ook het bewaarschoolonder wijs wordt gerekend, de indruk van de grondwetsformule zeer bevredigend kleiner puntjes in de pratische uitwer king, zooals wij die in de Memorie vim Toelichting vinden, zijn natuurlijk gemak kelijk voor wijziging vatbaar ook waf het middelbaar en voorbereidend hooger onderwijs betreft, willen wig geenszin» van èen teleurstelling spreken. De ver leening van bijdragen uit de openbare kas ook aan dat - onderwijs wordt Regeering thans bindend voorgeschreveö- Uit de Memorie van Toelichting zou mei» zelfs durven opmaken dat ook hi?* iets 'bereikt, is, wat gelijkstelling sterit benadert. Zonder ons ja alte finesses te ttegv reu, waarvan rcren tvowwej© na fcfe®

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1