No. 166 Donderdag 13 April 1616 30e Jaargang liernMe. f Top f in ruil jen Koe, paarden. Kar en Tuig. dknecht beider De Bevrediging. Staten-Geueraal Uit de Pers. De Groote Oorlog. EKDRUKKERIJ MIDDELBURG. derhouden Winkelhuis, ishok met Loogt ippenhokje met 3 Loop, IE N Isknecht Mleid eid DRESKAARTEN UEFPAPIER IVELOPPEN ABELS ïOGRAMMA'S 3KENINGEN ÏGLEMENTEN KSTBOEKJES KZ. ENZ. ischrijving ette, 2 Breacks, e eene met Zomer- r, Amerikaanscho jen en Vïgelani rdag a.s. Kuipers- op 14 April a. s. delburg, waarin dubbele »k voor andere be- br. NOORDHOEK, OP !z., Oostkapelie. wielskar, »eg, ulkachel. Serooskerke (W.) kalf, en een flflen- DHART, Souburg. agd: T, N i s s e. )0P in Merriepaard„ t éénjarig Merrie koe, rekening 19 ilf, Hollandsch ras, Grijpskerke (Hoogelande). >0P rie hangende pitten agd Rood Koper Lood f 0,40, alles ESTEGER, Korte >urg. nstandigheden KOSTEN, Wol- >0P en bij de rekening, >SE te Zoutelande Mei VAN jEIJZEREM, Mei [ONSE Jz.t Koude- bij B. POPPE, Grijpskerke. tAFFOele vraagt met Mei S PAGTER, Lamme- rke. Mei eid gevraagd, bij kerke. Uitgave van de NsuubL Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIR IS!A F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers: Oosferbaan Le Coïntre Goes. P! a- Het tegenwoordige Grond wetsartikel: V onderwijs is een voorwerp van de a&Mtóiideoidje zorg der Regeexing. Het géven van onderwijs is vrij, be- bojOfSens hlet toezicht der Overheid en howomditen, voor wat het lager en mid dellaar onderwijs 'betreft, behoudens het «njterzoek naar de bekwaamheid en de /erfelijkheid van den onderwijzer; het een ■en ondier door de wet te regelen. Hs Koning doet van den staat der luttge, middelbare en lagere scholen jaar lijks een uitvoerig verslag aan de Staten- GéöëïS&l geven. k Het artikel zooaïs de com- jpidBÈe van 1919 bet bad ge- r**«cltt: j VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. Losse nummers firn „0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 1—10 regels ƒ1. iédere regel meer 10 ct. De Commissie ingesteld bij Koninklijk Bestaat van 31 Dec. 1913, bekend onder den naam Revredigingscommissie bestond uit eSnkel loden der Tweede Kamer, te weden 8 van links: Troelstra en K. ter Laan. (s.d.); Bos en Ketelaar (v. d.) Tie Moester -en Roodhuizen, (u. 1.)Tv- dornHS# 'en De Beaufort (vrij lib.); en 6 v» rechts: v. (Wijnbergen en Nolens |r. k.)Do Savornin Ivihman en V. V-een (c.,h.): v. d. Voprt van Zijp en v. d. Moten (a, r.). Diefce commissie is tol. eenstemmigheid gekomen, met uitzondering van mr. T'y- cteèian, inzake de voorstellen tot grond wetsherziening -op artikel 192de school, en .in zake een concept nieuw artikel 192, de wetsontwerpen tot uitvoering daarvan en het eindrapport. Dertien van de 14, ook mr. Troelstra, hebban dit eindrapport geteek-end. Zoo heeft de commissie een zeer maeulijke taak afgewerkt gekregen. Zij toch stond voor de vraag: hoe ka.n onder de tegenwoordige omstandigheden! bij de bestaande uiteengaande opvattin gen een einde woiden gemaakt aan den staatkundigen (let wel staatkundi- ■gen) schoolstrijd Ut concept-artikel is natuurlijk een- compromis, en bevredigt derhalve in elk zijner onderdeelen weinigen of nie mand. Dit wordt ook in het rappo/t rastgésfold. Doch het geheel getuigt van niet to versmaden verbeteringen. Nu is er onder- het ministerie-Heems kerk «ook 'een commissie voor Grond- weSSfheiziening werkzaam geweest. Zij was ingesteld bij koninklijk besluit van 24 Maait 1910. Deze commissie had een v riiw'af. oniYangrijker taak. Aan die commissie toch was opge dragen de vraag te onderzoeken, welke wijzigingen in de (heele) Grondwet bo booien te worden aangebracht, en de voorstellen te- doen welke zij noodig zou achten. De haar verstrekte opdracht was sein onbeperkte; terwijl de cóan- nasëië die thans optrad, slechts had te zorgen voor een bevredigende onderwijs- re-giehng. Do Commissie- van. 1910, welke 15 Mea 1912 met haar rapporten klaar kwam, bestond uit elf leden van Rechts, te weten: minister Heemskerk, Van de Velde, vf Citterd,, v. Lynden en dr. Kufper (a.r.); De- Savornin Lobman, v. -Idsdnga (c.h.); v. Nispen, Nolens, l,oeë en Reekers' (r.k.); en Ipden van LinïÖ: Roëll m Tydteman (vrij liib.), v. Doom en Cort. v. d. Linden (u. 1.):; Dvuckcr, v. d. Feltz- en Oppenheim, (v. d.) en Troelstra (s. d.) Dözse commissie kom niet tot eenstem migheid komen op artikel 192. Dlartitea leden, te weten de elf leden va» rechts met de heer en Roëll en Troelstra dienden een concept-artikel 192 in; terwijl de overige zes: de libe rate hoeren Cort van der Linden, Oppenheim, Dracker, v. d. Feltz, Tvde- maffi en Van Doorn, die zich met dat voorgestelde concept niet konden ver- eenagen, een an.der concept artikel 192 vobpjteldsén. Tfot goed begrip van zaken drukken wij daarom hieronder het artikel 192 af: a nit de bestaande Grondwet; b gelijk 't dooi- de overwegend Redhtscho Commissie van 1912 voorgesteld werd; c geSigk het in 1912 door Cort v. d. [.inden c«sl werd aanbevolen ;d gelijk het nn- 'dooi' de- commissie van 1916 commissie Ros in concept wordt voorge- Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der Regeering. Het geven van onderwijs is vrij, be houdens het toezicht der Overheid en bovendien voor wat het lager en mid delbaar onderwijs betreft, behoudens het onderzoek naar ide bekwaamheid en de zedelijkheid van den onderwijzerhet een en ander door de wet te regelen. Voor zoover zich leene behoefte aan ander algemeen lager onderwijs opnbaart dan waarin door de ingezetenen wordt voorzien, wordt dit onderwijs van Over heidswege verstrekt. De inrichting van Hit Van Overheidswege gegeven onder- vijs, wordt onder leerbiediging van de godsdienstige gevoelens van tde ouders der schoolgaande kinderen, door de wet geregeld. Het ovlerige onderwijs van Overheids wege gegeven, wordt eveneens bij' de wet geregeld. jji de kostten voor het algemeen iagei* onderwijs, oipl scholein door ingezeteneul vrijwillig opgericht, iwjbrjdt, ondier, voor waarden ien volgens regels door de wet te stellen, door de openbare kassen voor zien. op gelijken voet als zulks geschiedt ten aanzien van dit on-derwjjs op scho len. van die Overheid uitgaande. Dte Koning dotet van den staat van het geheele onderwijs jaarlijks .een uitvoerig verslag aan ïte Staten-Generaal toe komen". L c. Het artikel gelijk de libe rale commissieleden Cort v. d. Linden, c. s. het in 1912 z, ouden verlangd hebben: i' 'I 1. „Het onderwijs is een voorwerp, van de aanhoudlende zorg der Regeering. 2. Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht der Overheid, en bovendien, voor wat het lager en mid delbaar onderwijs beDeft, behoudens het onderzoek naar dé bekwaamheid en de zedelijkheid van den onderwijzer; het een en ander idooi- de wet te regelen. 3. Het openhaar onderwijs wordt ge regeld bij de wet. 4. Het optembaar lager onderwijs wordt zoodanig ingericht, dat nergens voor de ingezetenen de gelegenheid ontbreke oml hun kinderen in het genot te stellen van onderwijs, waarbij hun godsdienstige over tuigingen worden geëerbiedigd. 5. De wet stelt de voorwaarden rast, waarop ten behoeve van bijzondere scho len geldelijke bijdragen ujt 's Rijks kas kunnen 'woidten gegeven. 6. De Koning doet jaarlijks van den staat van het onderwijs aan de Staten- Generaal verslag geven". d. Het concept-artikel van He tegenwoordige bevredigings- commissie: 1. Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der Regeering 2. Het geven van onderwijs is vrij, be houdens- hiet toezicht der Overheid, en bovendien, voor zoover |het algemeen vormend zoowel lager als middelbaar on- wijs betreft, behoudens het onderzoek naar de bekwaamheid- en de zedelijkheid van den -onderwijzer; het een en ander door de wiet te regelen. °Pieïlbaar onderwijs wordt, met eerbiediging van ieders godsdienstige be grippen, dooi* de wet geregeld. 4. Overal in bet Rijk wordt van Over- headswiege de gelegenheid gegeven tot het ontvangen van voldofemd openbaai- alget meen vormend lager onderwijs 5. I>e leischen van deugdelijkheid, aan het geheel of ten deele uit de openbare kas te bekostigen onderwijs te stellen wonden bij de wet geregeld, met inacht neming, voor zoover het bijzonder onder wijs betreft, van de vrijheid van richting 6. Het bijzonder algemeen vormend la ger onderwijs, dat aan de bij de wet "te stellen voorwaarden voldoet, wordt naar denzelfden maatstaf als het openbaar on derwijs uit jdb openbare kas bekostigd. De wet stelt de voorwaarden vast, waar op voor het bijzonder algemeen vormend middelbaar ten voorbereidend hooger on derwijs bijdragten uit de openfbjare kas! worden verleend. 7. De Koning dotet jaarlijks van den staat van het onderwijs aan de Staten- Gemeraal verslag geven. Onverdachte waarschuwingen. In tegenstelling met al het, wee van den oorlog, is liet schandelijk lichtzin nig karakter der Schouwburgopvoeringen, die een comsciëntiekneet moesten doenj uitgaan van de gezamenlijke predikan ten te Stuttgart. De naaste aanleiding tot dit protest vindt d© „Gereformeerd© Kerk" in de opvoering van een stuk „Mona Lisa Dit deed de maat over- tüopen. Daarvoor had aten een Zondag uitgekozen, 'den 26en September; en het goddelijk antwoord op deze uittar- tende lichtzinnigheid bleef niet uit. 'Op dienzelfden dag verbreidde zich het be richt van den geweldigen slag in Cham pagne, waarin de Franse ben door de eerste Duitsche linie beenbra.ken. Hoei het den schouwburgbezoekers toen to moede was De. opera-recensent van de „Siiddaut- sche Zeitung", prof. dr. Nagel, schrijft dienaangaande„Honderdduizenden Puit- sche mannen liggen ginds op de slag velden van Frankrijk W België dood te 'bloeden, ontelbare jonge Duitsche levens gingen in Rusland's steppen ellendig ten onder, en door de Duitsche toorwel- wereld do<et toegejuicht door do critiek- looze menigte, „Mona. Lisa" de. ronde, een werk. dat, hoe boog men Schil ling's muziek ook moge stellen, zijn toppunt bereikte in een dubbelen, moord en in -een scène vol perverse, wellustige wreedheid." Een getuigenis alzoo van een ktfilt, waai' men steker niet zooi zóu spreken, wanheer pr geen dringende aan leiding daarjboê jjesthhd'.- i Men beeft in hei Voorgevallene te Stuttgart met geen alleenstaand geval te doen; ook uit Freiburg in Baden en andere streken k-omen dergelijke klach ten. Ingrijpen van Overheidswege lijkt hier wel zeer noodig. Een man van invloed in Duitsehland, de Director H. Stührmann, die door reizen en door middel van de Ghr. Na tionale Volkspartij de natiën oproept tot bekeering als het eénige middel, waar door alleen .een zedelijk bankroet kan worden voorkomen, getuigt ook zoo luide mogelijk tegen bedoeld kwaad. Na me- dedeeling van de statistieken der recht banken voor de jeugd, herinnering aan paardenwedrennen enz., schrijft hij al dus: „En Zullen wij als Christenen zwij gen? Waarlijk, als wij zwijgen, dan moe ten d-e honderdduizenden lichamen on.- zer verslagen broeders en zonen daar buiten opstaan en tegen ons- getuigen. Ook him' en nu geldt recht Luther'si Woord: „De tijd' van zwijgen is voorbij!" De heilige oorlog moet beginnen. D® strijd tegen de volkszonden in eiken vorm. i Het ontbreekt aan, den rechten ernst. De heilige God heeft nog niet diep genoeg geploegd. De ploegschaar moet nog dieper en verder getrokken worden. Wij zijn nog niet rijp voor vrede Wij bidden om een eervollen vrede, maar vergeten dat God dezen oorlog niet eer doet ophouden vóór Zijn heilige bedoe lingen ook mot ons volk1 verstaan wor den Men zoekt altjjd de schuld bij andereu. Zoo was het en zoo zal het blijven. Maar in het rijk Godsgeldt een ^nd-ere orde. Daar geldt het: wie anderen aanklaagt, moet eerst anders worden. "Wij -eerst moeten anders worden. Eerst de hand in eigen boe zem gestoken. Dan de hand op' do volksconsciëntie. Niet een zacht strijken, maar Jcnjchtige slagen! De tijd, Waarin wij leven, is hard als ijzer en vast als staal. De heilig© Go-d breekt millioenettii mienschenl-evens 'en familiegeluk en men- schenharten. Hij zal en moet zoolang slaan tot Hij het geweten des volks zóó heeft getroffen,dat het zich voor Hem in berouw en aanbidding buigt. Laat ons die slagen niet ontwijken. Wie God "liefheeft kastijdt Hij. Uit versla gen steenen bouwt Hij Zijn tem,pel. Uit gebroken harten vormt Hij een nieuw volk, en dan, ja dan zal het anders worden." Ziehier een en ander uit het schrijven van dr. Stührmann. Heeft het ook .ons volk niets, te zeg gen? Dat we- er winst mee doen! Tweede Kamer. Duijs en zijn straattoon. De linksche verkiezings manoeuvre. Vergaderen bij nacht en ontij. Relle tjes. Wat rechts wel aan durft! De heer Goeman Borgesius is weer gezond en mocht gisteren reeds het ge noegen smaken de vergadering van het Lagerhuis te leiden. Of hij partij zial Dekken van de gunsti ge beoordeelingen omtrent de leiding van den heer Schaper in de uren, dat hij -Goeman Borgesius ongesteld was? We hopen het. Zijn houding tegenover den heer Duijs, die met Zijn 'Lange en verwarde rede klaarblijkelijk obstructie bedoelt, was wel iswaar niet indrukwekkend, maar toonde toch goeden wil, om liet debat over de „Ouderdomsrentewet" in goede banen te leiden. Duijs was buitengewoon lastig. En on der zijn aanvoering probeerden een aantal linksche leden telkens weer relletjes te maken, zooals He kwajongens op de straat dit plegen te doen. Links ,kan zich al heel goed vinden in de politieke agitatie in het Lager huis. 'tGing tot heden nog veel te serieus. Duijs c.s. moesten wat leven en bewe ging aan het spel geven, 'n Beetje kleur. Het leven buiten de Kamer is bij de internationale troebelen, waarin ons land dreigt meegesleurd te worden, immers ernstig genoeg! Het politieke spel moet vermaak ge ven en kan niet lang genoeg gereikt wor den, dachten. Duijs en de zijnen. Hel schijnt wel alsof zij niet alleen hun eigen Paaschreces willen opofferen aan hun politieke verkiezings-manoeuvre tyaiit dit is het maar ook het reces, de welverdiende paai' vrije weken der minderheid. Bij de regeling der' werkzaamheden is zelfs reeds beslag gelégd op den Don derdagavond en den Vrijdagavond. De voorzitter hoopte zoo het algemeen debat deze week nog ten einde te bren gen. Althans hij zeide het, doch hij gelooft het zelf niet. Alsof de replieken aanéén dag of iets langer genoeg zouden hebben. Terecht heeft Rutgers gezegd, dat we gens de onzekerheid der regeeringsplan- nen de .replieken eerst het zwaartepunt konden brengen. Nolens noemde de hoofdpunten waarop die onziekerheid bestaat. Daartoe behooren o.a. het verband van het staatspensioen met de andere sociale verzorging (met de bestaande wetten- Talma. of de nog niet ingetrokken ont- werpen-Treub)ook het verhand met de pensioenbelasting is onzeker; in het al gemeen de geheele financieel© zijde van het vraagstuk. Bij een wet, waar het zwaartepunt niet op de replieken behoefde te vallen, na melijk bij de Invaliditeitswet, hebben de replieken .toch nog buitengewoon lang geduurd. Dat bracht de heer Duymaer van Twist kalm in het midden. Hij noemde het aantal kolommen dat toen velen van links hebben noodig ge had ,in repliek. Aantallen als b.v. 48, 30, 26, 17, 22, 24 waaronder de heer Borgesius, (dte au zoo- licht denkt over de repliek oOfc nog wel een goed figuur maakt met 12 kolommen. Trots alle goede redenen dreef de lin kerzijde haar wil door. Aan meer urgente voorstellen weid geen oogenblik gedacht. Rutgers yeido nog, dat er toch 'tijd moet wezen om de idee van Limburg te bestudeeren. Minister Lely en Limburg moeten n.l. een bemiddelingsvoorstel klaar gemaakt hebben. Daarin ligt besloten een aannemen van het staatspensioen tegelijk met behoud van de rest van Talma's verzekering. Deze laatste zal bovendien echter nog aan eenige wijziging moeten gelooven. En de heer Limburg schijnt daarbij minder grim mig het mes te willen zetten in Talma's werk dan de heer Tydeman. „De Maasbo de" merkt raak op: Een combinatie-voor stel aldus, maar zulk een. waarbij links on t v a n g t en zijnerzijds belooft, doch niet geeft volgens het stelsel van ge- lijk-over-steken. We zullen er wel meer van hooren. Of ,we tenslotte nog iets van de rede van Duijs opnemen? Men ,houde ons ten goede, dat we dit te veel eer voor hem zouden achten. Daar om, zand erover. Want zijn holle praatjes, op echten straat-toon geuit kunnen onze Lezers zeker niet interesseeren. Nog 'n enkel woord over het helder© betoog van onzen vriend Duymaer. Deze toonde aan, dat de Staatspen- sionneering het karakter van armenzorg heeft. Spr. citeerde tal van uitspraken van liberalen en vrij z-democraten, toen ze nog tegen Staatspensioen waren o.a. den heer Lely. Een van zijn ernstigste bedenkingen is, dat de yrijzinnigon met deze wet de wet-Talma afmaken. Wat helpt de wet Treiub voor al degenen, die onder de 70 jaar invalide worden? Met citaten uit de verktezingsredevoe- ringen van links! toonde hij aan, dat wel degelijk de verkiez i n g s-caxnp ag n© te Apeldoorn links is gevoerd onder de leus Staatspensioen. Spreker concludeer de daaruit, dat ook 'de verkiezingen in 1913 niet gewonnen zijn door het Staatspensioen, maar door de vrees voor inkomende rechten. Wat het verwijt van den heer Duijs betreft, dat de kerkdijken veel beteven, gaf Duymaer een staaltje van reef beloven door my Sanne® (een der leidende sociaal-itemio- craten.) Toen men Troelstra naar die belofte vroeg, maakte deze er zich af, dat mr. Sannesi een royale bui had gehad. Een tweegulden-pensiocn is dat. de volkswil) De wet-Talma zegt niet tot den 60-jari gen arbeider: Kom over 10 jaar maai eens terug vriendje. De rechterzijde durft gerust een verkiezingscampagne op dei pensioen-kwestie zonder meer aan. 'tWas goed, dat. dit weer eens dte delijk gezegd werd. Caveant Consoles De Maasbode -dringt er ook ai op aan bij de bebouwing van onze lande rijen rekening te hotuden met eventueel broodgebrek. Het blad schrijft: „De onrustbarende officieel© bericb ten dér Regeering over de terughou ding dei' ladingen voor ons land be stemde Chili-saipeter in Engelsch© har vens 'en over de bezwaren, die onze 'scheepvaart (Ondervindt, bij Hélt aan voer van tarwe en mais, doen een erna tige vraag rijzen. Zou het niet de diure plicht onzer regeering zijn, om, al is 'het sfeizoen voor bezaaiing ©enigszins gevorderd, alsnog wettelijke maatrege len te treffen, waardoor dé grootst mo gelijke zekerheid wordt Verkregen, dat de bebouwing van onzen bodem er op gericht wordt, de productie van lerens- middelen voor mensch en dier zoo hoog mogelijk op te voeren. Men wachte niet tot het te laat is. wijl de gevolgen alsdan niet te over zien zouden zijn". Men zal zich herinneren, dat „Da Zeteuw" en „De Standaard" reeds eer der in dlozen geest geschreven hebben Het Bevredigingsrapport. Noe' maai* Oen enkel blad geeft ©e*nig| commentaar op ;hiet ^gisteren verscheném rapport v;m jde Onderwijscommissie. De (R.-K.) Rés.-bode schrijft „alvast te mogen zeggen, dat de wil om tot overeenstemming te konten, die bjj commissie voorzat, in ménige uiting naar voren kwam én dat zij ook op vel schillende punten geslaagd' is. Ten slotte, na hetgeen er zoo nu ea dan verluidde, zal het voor menigee* een meevaller zijn, dat ook voor mid delbaar 'en voorbereidend hoogetr onder wijls in de Grondwet subsidie wordt vastgelegd, al is het te begrijpen, dat de hoegrootheid van dit subsidie aan d« wet wordt overgelaten. Men viergete intusschen niet, dat ook het openhaal- onderwijs Van de -nieuw® regeling zal profiteerenMen klaagt thans; ter linkterzijde b.V. vaak, dat op som mige plaats-ten igeen openbaar o-nderwijb gegeven wordt (of openbare scholen te vroeg worden opgeheven. Aan die klacht wordt nu tegemoet gekomen". Al verder. De Nieuwe Prov. Gron. Courant schrijft onder 'dezen titel: Er zit ook in het revolutionaire ge waad -eten noodlottige consequentie, die vooral op hen, die uit christelijken kring afkomstig zijn, haar kracht doet gevoe len. Dat men we aan Enka. Eerst viel ze het socialisme bij, zonder te besef fen, dat Idit een plant, van revolutionai ren bodem is. Spoedig kon ze het in den éigen kring niet meer uithouden. Ze. werd Christen-socialiste. Even later was zij sociaal-democraat. Thans bevindt ze zich in den inleest revolutionairen hoek van de sociaal-democratie. En Zondag Dad ze reeds met Domela Nieuwmhuis in één vergadering op, sprekende over dienstweigering. Domela Nileuwenhuis en zijh mannen werkten tegenwoordig voor de revolutie. Liever revolutie (dan oorlog, zeggen zijl. En zjj overwegen een algemeene staking op 1 Mei. Er zijn helaas onder deze anarchistische wargeesten predikante» van de Nled .Hefv*. Kerk. Dat Enka zich nu niet ontziet om niet een Domela Nieuwenhuis pp te Deden, is jttel Irnet teekenmd? 't Anarchisme is het laatste station voor zulk een ver- doolde geest. Beknopt overzicht van den toestand. Met verontwaardiging heeft men na tuurlijk kennis genomen van het nieuwe geval van neutralitedtschennis. Men weet, dat een nieuw stuk Griefcsch grondgebied voor de entente-troepten, fe opgeëischt. Op KephaUiuia worden troepen ont

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1