IbÉ.
i\o. 164
Dinsdag li April 1616
30e Jaargang
pachten
SPRINK
SPRINK
EN,
"P
tr en Tuig,
ipjespeen,
sknecht
leerling,
leid
leid
Tegen het Landsbelang.
Feuilleton.
leid
De Groote Oorlog,
iar:
(22 G. 77 R.)
chrijving
trhouden
Inkelhuis,
I KOSTEN, Wol-
tening 1 Mei
li-koe,
OVERWINNING.
te Grijp6kerke, en
(I G. 213 R.)
imenhoeke naar
vóér 14 April
ore van Notaris
l-
te, 2 Breacks,
tene met Zomer-
Amerikaansche
en Vigelant.
g en Donderdag
ilburg.
14 April a. s.
Iburg,
bij de rekening,
te Zoutelande.
eaarin dubbele
voor andere be-
I. NOORDHOEK,
fp
hangende pitten
d Rood Koper
tod f 0,40, alles
STEGER, Korte
pg
tandighoden
1 Cz., St. Laurens,
ïieuw- en Sint
t e k e r k e.
richt direct
:JER, Mr. Bakker,
praagd
Waarde.
3SE, Brouwerij,
FFOkle vraagt
aet Mei
'AGTER, Laname-
Uitgave van
de Naand. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Qosterbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
ƒ1.04
„0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct,
3-niaal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Hel zijn de Regentenfamilies der 17©
eeuw geweest, de geestelijke voorvaderen
onzer- hedendaagsche liberalen, die ons
land aan den rand van zijn ondergang
gebracht hebben. Zij zijn het geweest die
Oranje steeds hebben gedwarsboomd in
al zijn. plannen, welke op het 'landsbe
lang gericht waren. Zij hebben Oranje
klein gehouden, onmogelijk gemaakt, er
uit gewerkt waai- het kon, en hem alle
mogelijke verdrietelijkheden aangedaan.
D© beide stadhoud-erlooze tijdperken zijn
door dit geestelijk voorgeslacht der vrij
zinnigheid ingeluid geworden.
Rn weet gij in welk opzicht de liber
tijnen van toen en de vrijzinnigen van.
thans nog meer overeenkomen?
In hun aikeer van het militairisme.
Ika» militairisme dan verklaard naar
hun opvatting. Want hetgeen de Oranjes
wikten, was niet het militairisme, maar-
de zorg voor ©en goede landsverdediging.
Oio lands verdediging hebben de Regen
ten bovengenoemd gedurende tientallen.'
v>an jaren verwaarloosd. Niet wegens geld
gebrek, door den nood gedrongen, want
het gold vloeide met breed© stroomen
hier binnen; maar opzettelijk.
Zoo treurig was het met de defensie
mzer kusten en grenzen gesteld dat, én
in 1672 èn in 1747 dus tot tweema
len toe het land open lag voor de
aanvallen van den buiteniandscbien vij-
and, err de vijand o-p onze erve., brand
schattend en moordend, rondtrok, terwijl
er geen leger was om hem den voet dwars
te zetten.
toen riep bet volk' om Oranje, zdjn
natuurlijken beschermer. Voor een oogen-
blik werd dan dezen averechtscben volks
vrienden de mond gesnoerd. Doch de
landsverdediging kwam, in 1672 zoo min
als in 1747, tot haar recht. Erger nog
men steunde op de vrijheidlievende Fran
sen© broeders. Die zouden Nederland red
den uit de klauwen van den tiran. En
zij kwamen, de broedersDe „tiran",
Oranje geheeten, werd uit het land ge
bannen, de vrijheidsboom werd geplant,
de „bevrijder" gehuldigd. En dit alles
onder de schuldige; leugenachtige leuze
van „Vrede, vrede, en geen' gevaar".
Na, bangen strijd werd evenwel, in 1814
het liberalisme nogmaals teruggedrongen.
De liefde voor Oranje bleek wederom de
zenuw welke reageerde, zoodra de druk
die haar neder hield, was weggenomen.
Oranje keerde, en nu voor goed, terug
aan het hoofd van 's lands zaken. Doch
de liberale satisfaits, de voldane bur
gers, wisten al spoedig zich van Oranje
meester te maken, zijn gezag te knotten,
en_ onder de leus van „leve de Koning"
het koninklijk gezag tot een minimum
te beperken. Niet bij den Vorst, bij het
Volk, bij de Liberale partij zou liet ge-
zag berusten. De regentenfamilies had
den afgedaan, de voldane burgerij, het
denkend deel der natie trad in hare plaats.
Zij maakte zich meester van alle ingrij
pende vraagstukken. De schoolquaestie
wist zij in haar geest op te lossen, de
kerk aan haar macht te onderwerpen,
de volksvertegenwoordiging, dank rij de
districtenschiaar, handig door haar gehan
teerd, naai- haar believen om te zetten,
en in de Grdndwet vast te leggen, dat
66)
(Slot.)
id gevraagd, bij
rke.
Toen Allan weer gezeten was, stond
Dr. Shephard, de nieuwe President-cu
rator van 't College op, en beloofde in
eenige welgekozen bewoordingen de har
telijke medewerking van de instelling
van Christus' Koninkrijk, door de ge
meente betracht.
„Onze zending is groot en glorieus!"
riep hij uit. „Hier is het onderpand'
van onzen zegen," en hij toonde een
der berinneringsfcaarten, welke aan allla
aanwezigen waren ter hand gesteld. Op
daze kaarten stond een afbeelding van
(ie -Wjellingtonsche kerk, en er onder
onder anderen de vrijheid van onderwijs
voortaan een hersenschim zou zijn.
Vooral ging deze liberale partij in te
gen 's lands onvervreemdbaar recht op
krachtige verdediging van deszelfs gren
zen. Zoo min mogelijk mocht aan le
ger en vloot worden ten koste gelegd.
Zoo werden Leger en vloot, de vloot ook
ter bewaring van onze koloniën, schrome
lijk verwaarloosd. Jaren aaneen was „de
openbare school" het schibboleth. Wie
op verbetering van 's lands defensie aan
drong werd voor een verkwister van
's lands geldmiddelen uitgekreten-.
Tot de oorlog van 1870 uitbrak, en
andermtaal bleek hoe de liberale zuinig
heid de wijsheid had bedrogen.
Slechts eenmaal sprak een liberaal oor
logsminister, de generaal Staal, een wjjs
woord in het belang eener betere lands
verdediging. Het bleef echter bij een
w oord. Immers al spoedig bleek hem
door deze leep© anti-clericalen aan het
verstand gebracht dat „bezuiniging op oor
log" de leus was en blijven Zou. Pin de
dappere generaal Staal (want hem be
doelen wij) schikte zich er naar.
Het concentratie-program luidde nu een
maal bezuiniging op oorlog. En de macht
zou en moest blijven berusten bij de vrij-
ziuilige concentratie. En zoo werd de treu
rige toestand bestendigd. De viermaanders
waren van deze peuter- en pingelpoli
tiek de wrange vrucht.
Totdat Colijn aan 't roer kwam, en on
der zijn kortstondig bestuur en beleid
nog iets van het teloor gegane gered!
werd.
Van de vrijzinnige veeljarige rust-en-
vrede-politiek is in Augustus 1914 de treu
rige vrucht aanschouwd. Gelijk in 1672
was er ook toen een algemeene verbaste
ring.
Gelukkig schaarde zich ten slotte het
gansche volk om de regeering. Doch de
kosten voor mobilisatie, de uitgaven voor
leger en vloot liepen hoog. En onze zo
nen en va&ers, getraind als nimmer te
voren, moesten in betooning van verdrie
dubbelde kracht de schade inhalen voor
het verzuim van tientallen jaren, waarbij
onze vaders wol gespannen hadden, doch
waarbij zij zeiven daarentegen het loodje
leiden.
Een varhaal uit het kerkelijk leven van
Noord-AmeriKa.
door v. d. M.
Nadruk verboden.
A. R. Gemeente Program.
De- anti-revolutionaire kiesvereaniging
„Nederland en Oranje" te Middelburg
deed .uitnemend werk met een Gemeente-
Program op te maken.
Een gemeente als Middelburg, de hoofd
stad eener provincie, dit heeft men
terecht ingezien - behoort een gemeen
te-program te hebben, waaraan de raads
leden houvast hebben, en waardoor wij
te bennen geven, dat we ook in de
gemeentelijke raadszaal met de hooge
beginselen van Onze partij wenschen re
kening te honden.
Nog veel te veel beeracht de meening
vooral ten platteland© dat op die
plaats een beginselprogram een overbo
dige- weelde is.
Waar de vroede vaderen echter meer
t© doen hebben dan een kohier voor den
H. 0. op te maken, slooten te doen rei
nigen en lantaarnpalen te <Joen plaatsen,
is een gemeente-p roeraan geenszins een;
onnut ding.
^Middelburgse he Kiesvereeniging
heett dit beseft en het resultaat van
haar ijverig© pogingen, is een volledig
progiami, waarin de voornaamste kwes-
stond een toepasselijk woord gedrukt
De receptie werd beëindigd met het
gezamenlijk zingen van een lied; hoogst
voldaan keerden de honderden huiswaarts
de band tusschen leeraar en gemeente
was' ongemeen versterkt. Op den weg
naai' huis zei Rutledgo tot Stanford;
„En nu 'begint mijn werk nog maar
pas. Al dat ruwe werk was noodig ter
voorbereiding en wat ik tot nu toe ge
daan heb was het werk van een voor
trekker. Ik heb alleen ruim baan ge
maakt, zoodat nu het werkelijk leven
der gemeente kan beginnen. Wij hebben
voor 't eerst een gelegenheid om voort
te gaan als navolgers van Christus, om
deze gansche gemeente op te eischen
voor God en ons aandeel te hebben in
de uitbreiding van Zijn Koninkrijk.
Zoo spoedig hij kon, ging Allan voor
enkele wéken naar Des Moines. Nellly
zelf, verwelkomde beift in Grayson's
woningzij snelde hem op het bordes
tegemoet.
„Ben je nu alweer zoo gauw üit Wel
lington weggeloopen? Jy tet ook niet
ties, waarmede de raadscolleges te re
kenen hebben, genoemd worden.
Het .spreekt vanzelf, dat ook de Raad
met de Soevereiniteit Gods en met die
van de Koningin te rekenen heeft; van
daar eischen we gebed en eerbetoon.
De raad wake verder voor de handha
ving- der autonomie der gemeente, be
vorder© de Zondagsrust, ver heffe de open
bare eerbaarheid, en ijver© voor afschaf
fing dér kei-miS; zorge althans dat deze
des Zondags gesloten zij. Verder werk©
de Raad mede tot bestrijding van de
drankzonde en hij neme bij het beheer
der gemeentelijke liefdadigheidsgestichten,
in acht, dat de verpleegden worden ver
zorgd met eerbiediging van ieders gods
dienstige belijdenis. De raad zorge, dat
de samenstelling- van alle bestuurscom
missies en commissies van toezicht, die
door of op voordracht van den gemeen
teraad worden benoemd, strikt onpar
tijdig zij, en houde wel rekening met
de verschillende richtingen onder de
burgerij en met de verschillende sociale
groepen.
De Raad zorge verder voor goed open
baar onderwijs, voor zoover het parti
culier initiatief noch het rijk daarin
voorziet, en bevordere alle takken van
onderwijs. Op dit terrein is er veel te
doen voor den Raad en handhaving van
onze beginselen kan niet anders dan
het onderwjjs ten zegen zijn. Ook op
het terrein Tan het huiselijk- en gezins
leven krijgt de Raad zaken te beslissen.
De Raad drage zorg die bedrijven, welke
het karakter van monopolie hebben, zoo
veel mogelijk zelf te exploiteeren, doch
onthoud© zich van de exploitatie van
schouwburgen en andere instellingen van
vermaakde rechtspositie der ambtenaren
worde nauwkeurig geregeld.
Voorts bedenke men wat de gemeente
als werkgeefster voor haar gemeente-
naren moet zijn; de Raad bestrijd© de
werkloosheidzie toe op de uren van
winkelsluiting; zorg© voceen economisch
en hygiënisch goed in elkaar gezet plan
voor uitbreiding der gemeente, en voor
woningbouw, indien het particulier ini
tiatief tekort schiet. Industrie en nijver
heid worden gesteund, particulier initia
tief worde geprikkeld.
Ziedaar een serie gemeen te-belangen,
die wel degelijk de beginselen raken.
Moge meer en meer het streven tot
openbaring komen, om ook op de ge
meentelijke erve onze anti-revolutionaire
beginselen in toepassing te brengen.
Beknopt overzicht van den toestand.
De Duitschers vorderen dag aan dag.
Nadat wij ons vorig overzicht geschre
ven hadden, kwam het bericht van
Fransche zijde, dat Bethincourt op het
Verdun-front ontruimd is geworden.
't Gebeurde in den nacht van Zater
dag op Zondag.
Een groote verrassing kan het nauwe
lijks genoemd worden. Immers reeds her
haaldelijk is geweven op de kritieke po
sitie, die de Franschen in dat vooruit
geschoven punt innamen, een, omstan
digheid, welke in de Frahsche berich
ten zelf werd erkend.
De Franschen zijn ten Zuiden van
Bé thin court teruggetrokken en zouden
ook het kruispunt van de wegen Béthin-
ceurtEsnes en BethincourtChattan-
court hebben opgegeven, 't Fransche
avond-communiqué meldt tenminste, dat
het front ten Zuiden van dit kruispunt
loopt. Dit zou voor de Franschen een
vrij belangrijken tegenslag beteekenew,
daar hierdoor het vereenigen en verdee-
heel nauwkeurig op je kudde!"
Glimlachend antwoordde Allan:
„Ik ben als de man die twee hoeren
tracht te «Menen, maar spoedig hoop ik
in staat te zijn om te zeggen: „En nu,
mijn hart, neem rust en wees niet meer
verdeeld."!
Binnen vertelde Allan haar van de
heerlijke receptie en toonde hij haar
het horloge. En hij beschreef haai- de
nieuwe pastorie, die inderdaad een der
schoonste gebouwen van Wellington be
loofde te worden.
>Jk ben er zeker van, beste dat dé
geheel© inrichting je volkomen zal vol
doen.''
antwoordde schuchter:
"Ik ben bang, dat ik nauwelijks de
waardigheid van een dominé's-vrouw zal
kunnen ophouden.'"
Geestdriftig hernam Allan
„Jij bent waard de vrouw van een
koning te zijn. En bovendien; ik geloof,
dat het leven van een predikant van
een hoogere orde is dan dat eens ko-
«ings. Juist- omdat ik waardig bevonden
len dier troepen en de munitie-voorzie
ning op dal. punt ernstig bemoeilijkt
worden zou.
Van de overige oorlogsteiTeinen niets
bijzonders.
De Jdeine vorderingen, die de Engel-
schen voor enkele dagen meldden op
het Irak-front, waar zij den afstand lot
het nauwomsloten Koet-el-Amara met
enkele kilometers verminderd hebben,
worden door de Turken toegegeven.
Doch op z'n Turkseh. Als ware de
zege toch aan den kanl der Turksche
strijders.
Uit Amerika, komen weer politieke
stormweer-berichten, doelende op ver
wikkelingen met Duitschland naar aan
leiding van het torpedeeren van de
„Sussex".
Wilson zou verklaard hebben, dat er
niet meer te rekenen valt, dat de Duit
schers hun belofte houden.
Men verwacht een verklaring van
Duitsehland. En als deze niet het tegen
overgestelde bevat van de actie, door den
Rijksdag aanbevolen, dan zou de nieuwe
phase van den toestand intreden.
Doch wie hecht nog waarde aan 'die
Amerikaansche alarmkreten.
't Is tot dusver nog altijd geweest
„veel geschreeuw en weinig wol."
Een bezoek aan Verdun.
Een Fransch journalist ven-telt in zijn
blad van zijn bezoek aan Verdun:
Terwijl do slag om ons heen woelde
en het kanon aan alte kanten onafge
broken donderde, ben ik Verdun binnen
gekomen. Tragische reis
Soms duurde de pauze in de beschie
ting dagen lang. Het is onmogelijk eenig
peil daarop te trekken. De chauffeurs rij
den zoo hard mogelijk in do gevaarlijk©
zonen. Ik kwam er gelukkig goed af.
De auto zette ons af aan den ingang van
de onderaaidscbe stad, welke bestaat, uit
uitgestrekte gajerijjen en( gangen, uitge
graven onder de oude vesting van Vau-
ban. Ik dacht vochtige en lage- kelders
te zullen vinden maar trof heel wat
anders aan: stelt u tallooz© Métrosta
tions voor, uitstekend ©Jectrisch verlicht
en waarin eén geheel garnizoen onder
dak zou kunnen vinden. Men heeft ons
zooveel vterteld over de Dujtscbe orga
nisatie, dat wij paf staan bij de ontdek
king van een volmaakte Fransche mili
taire inrichting. Niets ontbreekt.
Daar zit ik -aan tafel, onder het hooge
helder verlichte,gewelf, aan de zijde van
den generaal. Het. electrische licht doet
het witte tafellaken schitteren; de ge
sprekken zijn zjonder luchthartigheid en
ongekunsteld.
Na afloop stelt de generaal, als een
volmaakt gastheer, een tochtje door de
stad voor. Hij zet ©en helm op en doet
eten mantel om, zooals de soldaten dra
gen en wij bestijgen de auto's.
De heftige beschieting van Verdun is
sinds ruim een week gestaakt, rqpar nu
en dan zendt de vijand nog een groet
in den vorm van een projectiel. Elk
©ogenblik kan er leen neervallen.
In de straten van Verdun komen we
soldaten tegen en gendarmen, die hier
gekomen zijn. om de branden te bhis-
schen.
Geheele straten, en dat wel de voor
naamste vormen nog slechts puinhopen
waaruit nu en dan nog een rookkolom!
opkronkelt. Telefoon- en telegraafdraden^
die gebroken en ineengerold zijn, ver
sperren hier en -daar de straten. Open
gescheurde huizen laten vaak geheel in
tact gebleven kamers zien.
Terwijl wij stilstaan voor een half in
gestort heerenhuis, klinkt in een naburige
straat het geluid van ©en doffe slag,
alsof een groote massa neerploft een
groet van de Bochies.
ben een dienaar van Christus te zijn.
heb ik de hand van Grayson's dochter
durven vragen."
Dien namiddag bezochten zij het
Staatsgebouw, dat majestueus aan Des
Moines-rivier zich verheft. Toen zij de
vele trappen bestegen, die naar den Imo
gen bergtop leidden, vertelde Allan haar
van zijn jongste bezoek aan Washington;
en hoe ontroerd hij wasi geweest bij
den aanblik der stad vanuit het Kapi
tooi. En nu stonden zij tezamen op het
Kapitool van den Staat Iowa, en over
zagen het aangrijpend schoone panorama
aan hun voeten. Naar alle zijden „strekte
zich het bloeiende Des Moines uit. Als
een stalen band doorsneed de breede
rivier, door menige brug overbouwd, de
stad, waarna zij als een matzilveren lint
zich verloor in de groenende landouwen.
Ver, heel ver, breidden zich de akkers
eb weiden uit, onmetelijke bewijzen yan
de vruchtbaarheid ran Iowa's bodem.
Langen tijd stonden de twee, aim ia
arm, zwijgend. Dan sprak Allan:
„Welt een reiTukkeüjle rvfd va» »-
Dat is een 21 c.M., zegt de chauf
feur minachtend te Verdun maakt
men zich nog alleen warm voor projec
tielen van minstens 38 c.M.!
Generaal X. heeft zoo op het eerste
oog iets van een bedaard vadertje. Sinds
ruim een maand gaat hij dagelijks, on
der fcle projectielen, dwars door de stad'j
hij neemt dadelijk na elke ontploffing de
aangerichte scliad© op. (Meermalen heM
ben de schildwachten hem voor een of
andere joelu aangezien en hem met; jij
en jou toegesproken. Dat deert hem niets.
Op het stadhuis zoo vertelde hij mij
is één ambtenaar gebleven, een kreupe
le chef de bureau, wien niemand heeft
kunnen doen vertrekken. Hij beheert op
zijn eentje de geheele ontruimde stad.
Als hij mij iets melden wil over water-
of gasquaesties of over de straten, schrijft
hij: „De burgemeester van de stad Ver
dun heeft de eer den commandeerenden
generaal van de, vesting mee te dceLen",
en hij' teek ent: „Voor den burgemees
ter.
Hij is een dapper burger, die in de
geschiedenis zal voortleven. Ik antwoord)
hem lop dezJelMe wijze, als in volle*
vrede. Gisteren heeft hij kalm een hu
welijksaankondiging -aan het. stadhuis
aangeplakt.
Toen wij terugkeerden en op 50(1 SS.
achter langs eien zware Fransche batterij
kwamen, gaf dezie plotseling een laag al
heel in de verte zagen wij de ontplof
fingen der projectielen, onmiddellijk ge
volgd door een geluid, dat de grond deed
sidderen.
Naar die stem luistert, met kloppend!
hart, heel die wereld
Korte Öorlogsbariehten.
Kenschetstend voor de zorgvuldig©
militaire maatregelen is het. bericht, dat
het oplaten van vliegers in de parken,
die onder controle staan' van den Lon-
denschen graafsc haps raadvoortaan veto
boden is, tenzij bijzondere vergunning is
verleend door de militaire overheid.
Het Engelschle s.s. Zafra (2315 ton)
is gezonken.
Men meldt, dat Morgan voor 375
millioen dollars op de nieuwe Canadee-
sche oorlogsleleaing heeft, ingeschreven.
Een. Nederlandsche staatsleeuing beteekeut
niets voor g.oo'n geldwolf!
In geheel Duitschland zal 15 April
een tips s c hen tijd sche telling plaats heb-i
ben van de aanwtezige paarden, rundvee,
varkens, geiten, gevogelte en konijnen-»
Onjuiste opgaven wondien gestraft met een
boete van ten hoogste 10000 mark of
6 maanden gevangenisstraf.
In Pruisen zullen oude rubber, en
rabberafval in beslag genomen worden.';
Generaal Aymierich is tot commissa
ris-generaal van hét bezette Kameroen»
benoemd.
De regeering in Raden heeft, met het
oog op de ,scliaarschte in eieren, hei
beschilderen van Paascheieren verboden.
De Kölnische hoopt, dat men het ver-
Jxkl in het heele Duitsche rijk zal toe
passen.
De Servische kroonprins is uit Lon
den wedterom in' Parijis tertuggekeeTd
Sinds 16 Februari zijn in Birming
ham 1700 personen gestraft, omdat zij
's avonds te veel lichten aanstaken. Daar
dit optreden de heele gemeente in ge
vaar brengt, wordt op zwaardere straffen
tegen het euvel aangedrongen.
De Oostenrijksche. regeering is ook
voornemens op 1 Mei de klok een uiur
vooruit te zetten.
Te Dusseldorp is ©en koopman, die
een mengsel water en plantenslijm ais
gelijkheden, lieve, breidt zich voor onsi
uit! In dit welvarende land is God bes
zig de schoonste samenleving te stich
ten die ooit op de aaide werd aan
schouwd. Ik ben trotsch op Iowa. Ik
ben trotsch op ons Midden-Westen
En Nelly, hem overgelukkig aanziende
zei:
„Dat alles werkt mede, om jouw droom
waar te maken, dat dit land nog eens!
zou worden naai' den geest van Chris
tus."
„Met jou aan mijn zijde, lieve, wijd
ik mijn leven opnieuw aan den opbouw
van Gods Koninkrijk op aarde, in dit
heerlijke Iowa."
Gelukkig in hun wederkeerige liefde,
daalden zij afbeiden doortrilde heb
zelf da heilige willenmedearbeiders Godsl
te zijn bij de komst van .Zijn Koninkrijk.
En de overwinning va» Allen Rutledg©
was daarmede in beginsel voltooid; gelijk
zij in zijn leven reeds- was aangevangen.
