No. 154
Donderdag SU Maart IdlG
SOe Jaargang
De Groote Oorlog.
Uitgave van
de NaamL Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTK AAT 219.
Bureau te Middelburg:'
FIRMA F. P. DHUiJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cosntre Goes.
Japasi en onze Oost.
Het is een prachtig denkbeeld van de
vrijzinnige groote pers om de aandacht
te vestigen op het gevaar dat ons kolo
niaal bezit in den Indischen Archipel
bedreigt van de zijde van Japan
Trouwens al sinds jaren heeft De
S t a n d! a a r d op dit gevaar gewezen
doch haar stem werd niet gehoord of
smolt weg in het luchtledige.
•Het is voorts bekend dat de antirevo
lutionaire partij nu reeds een halve eeuw
gewaarschuwd heeft, dat de verdediging
Van onze Oost niet meer aan het goed
geluk of aan de ijverzucht der mogend
heden moest .worden overgelaten; nog
minder behoorde gerekend op den steun
v'an uit het Moederland; maar dat met
name Java zelve zoodanig mocht wor
den verdedigd, dat Java zelf, kwam er
gevaar, tegen den vreemden indringer met
succes zich zou kunnen verdedigen.
Than3 vatte ook de vrijzinnige pers
de koe brj de horens. En de regeering
wil ook dien kant uit. Zij wil aan Indië
een eigen zelfstandig leven .schenken, en
daarmede niet te lang wachten, omdat
Japan de stille vijand is die op haar
loert.
Kort geleden haalden wij uit de vrij
moedige bekentenis van den Japanraeos
Takekosji een en ander aan om te doen
zien, hoe didht bij het Japanseh ge
vaar is.
Kil Verschilt ,de vrijzinnige pers on
derling nog op dit punt of de Neder-
landsche regeering preer vriendschap of
bondgenootschap niet de Japansche zal
zoeken in 'tbelang van zijn koloniaal be-
izït; dan wel zich flink op allerlei gen
l>eu tl ijk beden ,van die zijde zal voorbe
reiden en, zonder evenwel bepaalde vij
andelijkheden te bedoelen, dan loerenden,
huurman in het oog te houden.
Er bestaat een tractaat met Japan,
dat nog door geen der partijen is op
gezegd. Het tractaat van 1856.
De geschiedenis, vooral der laatste ja:
ï'eïi, heeft echter geleerd dat zulk een
tractaat, wanneer het er op aan gaat
komen, niets pieer is dan waardeloos
scheurpapier. Op een dergelijk tractaat,
ook al bedoelt het elkanders bezit weden
zrjds te zullen eerbiedigen, behoeft der
halve niet al te vast te worden gere
kend.
Vooral een tractaat yan nagenoeg een
halve eeuw oud heeft voor de nakomelin-
|gen der opstellers van 't tractaat in den
regel niet veel waarde.
Frankrijk heeft 'tons ook eenmaal be
wezen. In het eind der 18e eeuw onze
bondgenoot, lijfde het vijftien jaar latei-
ons in, en nog ongeveer evenzqoveel ja
ren na. de herstelling onzer onafhankelijk
heid, waartoe bet zelve had meegewerkt,
hielp het ons berooven van de Zuidelijke
Nederlanden.
Natuurlijk zijn allen het eens dat ons
niet passen zou een vijandige houding,
jegens Japan. Ja, zoo het maar immer
kan, dienen de vriendschappelijke betrek
kingen met Japan te worden versterkt.
'Alles in het belang van Nel.-Indië zelve.
Toont Japan toenadering, Nederland be
antwoorde die met ingenomenheid en te
gemoetkoming.
Maar het houde tevens het oog ge
opend voor de geduchte strijdmacht, welke
deze „vriend" op de been kan brengen,
Voor het geval het tusschen hen eens
scheef liep.
Japan is in de laatste jaren, wat zijn
weermacht aangaat, met re;uzenschre-
den vooruit gegaan.
In 1893 had het 400 schepen met 169
duizend ton inhoud, in 1899 753 schepen
met 498 duizend ton; in 1915 2134 sche
pen met 1 miljoen en 600 duizend ton.
Wat wij tegen deze geduchte macht
hebben over te stellen, is o zoo gering:
15 kruisers en torpedojagers, en 9 tor
pedo's en 7 duikbooten.
Daarom mag het zoo toegejuicht dat
nu ook de vrijzinnigen, ofschoon niet alle,
op betere voorbehoedmiddelen aandrin-
gen.
De tijd dringt, zoo riep de Nieuwe
Rotterd. Courant nog dezer dagen
uit; de onweerswolken pakken samen en
Indië ligt nagenoeg weerloos, zoodat de
Straat Soenda, door Japansche schrijvers
„fle toegangspoort tot de Indische zeeën"
genoemd, in dezen tijd van schennis van
het volkenrecht aan de genade van
ied.cre .mogendheid is overgeleverd.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
f IJK
- 0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend
Bij abonnement voordeelige voorwaarden
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
Wij zijn het daarom eens met de N.
R o 11. C r t.
In Japan moet het onvermogen o,m dit
te beletten 'inderdaad als een voortdu
rende bedreiging worden beschouwd en
er dient met 'de mogelijkheid te wor
den rekening gehouden, dat het, om zich
daaraan te onttrekken, zelf dien beslis-
senden stap zou wagen, en daar, zoo-,
als Takekosji het voorstelt' een vl-oot-
basis vestigen.
'I Is waar, zoo lang de oorlog duurt
zal zijn bijzondere verhouding tot de ge
allieerden het vermoedelijk weerhouden,
dien stap te doen; hij de groote verande
ringen, welke bij het sluiten van den
vrede in de territoriale indeeling van den
aardbol zullen worden gebracht, teneinde
aan de wereld een nieuw en blijvend
evenwicht te verzekeren, zou Straat Soen
da -echter, indien mocht bevonden wor
den, dat zij zich in onverdedigbaren staat
in handen van een zwakke mocht bevin
den, zeer wel eens aan een sterke kunnen
worden toebedeeld.
Het is daarom van het meest drin
gend 'belang, dat Ned.-Indië, wanneer de
vrede 'wordt gesloten, met recht voor de
vergadering der volken zou kunnen ver
klaren, dat het in staat is, zich zelf en
Straat Soenda te verdedigen.
Eerst Vanneer Nederl.-Indië flink door
Nederland gewapend en beschermd zal
zijn, zal de vrees voor verlies van deze
schoone kolonie kunnen zwijgen.
Wat, men in Indië noodig heeft, is in
deze regelen juist geteetendl
Schiermonnikoog.
Voor de Chr. school te Schiermonnik
oog ontvangen door bemiddeling van den
heer H. J. Versluis f3, gevonden in het
kerkezakje in de Geref. kerk te Seroos-
kerke (W.)f2.50 van J. M. te Oost-
kapelle; f2.50 van J. I. te Wissenkerke;
van jongeheer C. v. L. Mz. te 's Graven
polder fl; D. te Kloetinge fl.
Totaal met 't vorige f515.275.
Hartelijk dank
Ssknopt overzicht van dsn toestand.
De laatste telegraafkabel, die ons met
Albion verbond, i? gebroken.
En 'tzie-t er niet naar uit, dat fle
telegrafische -gemeenschap spoelig zal
kunnen worden hersteld.
Waaraan het onderbreken der verbin
ding te wij en is, of 'teen gewilde, dan
wel 'n ongewilde verbreking is, valt
blijkbaar nog niet met zekerheid te Zëg-
gen.
Al b'irjft het ge/big onveranderd, toch
is' die vraag niet zonder belang.
Immers «en opzettelijke Verbreking
Van het verkeer van Engelsche zijde zou
enkele gevolgtrekkingen omtrent de voor
bereiding van belangrijke dingen, welke
Voorbereiding men in het grootste ge
heim wil doen geschieden, rechtvaar
digen.
Een Van Engelsiche zijde ongewilde ver
breking zou dergelijke ge volgt rekkingen
natuurlijk buitensluiten.
Voor ons Nederland, is wel het meest
bedenkelijke, dat wij in het gemeenschap
oefenen met onze koloniën gedupeerd
worden.
Voor Indië g ian de te'egr immen thans
over Duitschland, Denemarken (of Zwe
den), Rusland, Iviachta (Siberië) en
Singapore.
Do kosten bedragen niet minder dan
f 3.28 per woord (uitgestelde telegram
men fl.64), terwjjl het gewone tarief
voor Indi'ë f 2 was.
Deze telegrammen worden ook nn op
risi-co van den afzender aangenomen.
Een groot bezwaar is, dat Rusland geen
terugbetaling toelaat van door de cen
suur aangehouden telegrammen. Verder
is het natuurlijk zeer bezwaar'ijk, dat
op de telegrammen lang-i d -zen weg een
dubbele of driedubbele oen uur wordt ge
oefend.
Intusschen wordt het al net gemak
kelijker te vertellen, wat er in de wereld
omgaat. Wij missen hu bijna al'© En
ten!© berichten, dis tengevolge van den
militairen toestand ons via Londen be
reiken,
Voor Verdun blijft 'tnog immer kalm.
De critici hebben de daak der strij
ders te velde over genomen en geven hun
bespiegelingen ten beste.
Alle neutrale èritioi mennen, -dat er
enkel sprake kan zijn van rust voor een
nieuwen storm.
Langzaam s'echte en onder gestadige
Voorbereiding door do zware artillerie
werkt het Duits'che lege:-, schrijft het
„Burner Tagbl.", zich naar Verdun toe.
Nu en -dan een kleins grond winst, maar
deze kleine winsten voegen z'c'i samen
en perken de stellingen meer en meer in.
Niettemin ontmoet men in de 'Fran
se h© bladen steeds meer de bewering,
dat de aanval op Verdun een mislukking
is.
Wanneer het Duit-cue legerbestuur
voorzichtig met zijn infanterie omgaat,
dan do-et het slechts, wat ook
ge
neraal Joffre cloet.
Wie het oprecht met de Franschen
meent, moet hun steeds zeggen, dat al
leen een ©rrdklassig offensief hunnerzijds
Verdun redden kan en bij1 dit offensief
zouden zij zonder aarzelen hun infan
terie moeten inzetten en in nog in heel
and-eren omvang dan de Duit-jchers.
Men verwondert zich, aldus een Ita-
liaansch blad, dat er reeds oen maand
lang zonder 'beslissing om Verdun ge
streden wordt, men vergeet echter,dat
zoo'n sterke vesting ook .met de gewel
digste middelen niet in een tot twee
maanden genomen wordt. Men rede
neert over artilleriewerk en reusachtige
verliezen en vergeet -de ge.ohiedenis van
■de belegering van Port Arthur. Men
spreekt van 'een aanval op Verdlun en
ziet 'niet, dat de Duitsehers het op de
insluiting van Ver lun aaneggen o:n een
gr ooien bres in 'hel Fransche front te
'maken. De Fransche en andere militaire
critici verwonderen zich, dat Verdun
niet in een maand gevallen is. Zijl heb
ben gelijk, als ze aim de verrassingen
bij de Belgische vestingen denk n maar
een nuchtere beschouwing doet zien,
(lat -de D-uit Jchers methodisch' met een
groote -dapperheid en oorlog-ervaring de
belegering van 'Verdun inleiden. Inder
daad is' ook de verdediging schitterend
georganiseerd. Wanneer' het haar gelukt,
d© volkomen insluiting te beletten, kan
zij zich op zeer groote voordeel-en be
roemen.
Als onpartijdig© critici moeien wij toe
geven, dat het de Duitsehers zijn, die
aanvallen en dat zijl 'den ring steeds
meer om Verdun sluiten. Of het hun
gelukt is "hoch in een week, noch in
een maand te zeggen.
Volgens de Engelsch-e Pers moet men
het optreien der Russen nog enkel als
een demonstratie-offensief en geenszins
als een echt offensief beschouwen.
Het zou tusschen Oostzee en Rnjes-
ter enkel gaan om een geweldige ver
kenning, ter vaststelling van 's vijinds
krachten en ter uitvisschingvan zijn
plannen.
„De Sussex"
Uit d© telegrammen, die de „Times"
Maandag omtrent de torpedeering van de
„Sussex" bevatte, blijkt dat kapitein Mouf-
fet, die gezagvoerder was van de mailboot,
eenige zijner officieren en een aantal pas
sagiers verklaren, dat zij het eerst de nade
rende torpedo zagen toen deze op' een af
stand van een honderdtal meters van het
schip af was. Er was geen tijd meer
om aan de torpedo te ontkomen, al werd
nog een poging hiertoe ge-C aan. Door de
ontploffing werden onmiddellijk verschil
lende machinisten en stokers in de ma
chinekamer en eenige van de in de boven
gelegen kajuit zich bevindende passa
giers gedood. Eén der passagiers, de
Australische koopman, Mc Harg, vertelde:
Het pchip verliet Folkestone Vrijdag te
1 uur 25 's middags met bestemming naar
Dieppe, met goed weer en kalme z'ee.
Er waren een aantal Amerikanen aan
boord en eenige Belgen, Spanjaarden e.a.
Te drie uur ongeveer stond de heer Mc
Harg bij den salon, toen in het voorschip
een ontploffing plaats had, waardoor hij
werd omvergeworpen. Er was een wilde
jacht naar de booten. Terwijl hij wachtte
om de menigte te laten voorbijgaan, sloeg
achter hem een deur open en hij zag
een reddingsgordel, dien hij omdeed. Toen
de heer Mc Harg het dek bereikte was
een der booten al neergelaten. Velen
sprongen in die boot of kwamen er naast
in zee terecht. Juist toen hij zelf plan
had ook naar beneden te springen, werd
hij neergeslagen door een geweldigen
stomp op den schouder door een opge
wonden passagier hem toegebracht. Dat
was zijn geluk, want toen hij weer op
de been was, zag hij dat de boot was
gekanteld omdat er te velen in waren
gesprongen.
De zée was bedekt met wrakbout van
het voorschip, dat geheel en al was weg
geslagen, tot de waterdichte schotten van
den salon toe. Deze schotten echter ble
ven hoewel ingedrukt, intact en zoo werd
het schip gered. Na de eerste tien mi
nuten was er geen paniek. Er was over
vloed van reddingsgordels. De heer Mc
Harg kreeg plaats in een andere boot,
maai' toen men na eenigen tijd rondroeien
bemerkte dat do „Sussex" drijvende bleef
met de officieren en de meerderheid der
bemanning aan boord, keerde de boot
naar het schip terug, gelijk nog drie an
dere booten deden. De passagiers had
den zeer veel v;an de koude te lijden.
Daar de voormast was weggeslagen,
kon eerst het draadlooss© toestel niet wor
den gebruikt. Maai' spoedig werd hierin
voorzien en konden noodsignalen worden
verspreid. Ongelukkigerwijze werd de po
sitie van het schip onjuist opgegeven,
zoodat eerst tegen 11 uur de treiler „Ma
rie Thérèse", die sedert half vijf het schip
zocht, de „Sussex" naderde. Weldra kwa
men nu ook een Britsche torpedoboot-
jager en andere vaartuigen en de passa
giers werden van de „Sussex" gehaald.
Da aanval op de kust van Sls&swijk.
Het volgende communiqué der Engel-
sche Admiraliteit omtrent den aanval op
de kust van Sleeswijk, komt voor in de
Engelscbe bladen.
Al de schepen, die gebruikt werden bij
de operaties op -de Duitsche kust, zijn
nu naar hun havens teruggekeerd, uit
gezonderd: Zr. Ms. „Medusa", welk schip-,
zooals gevreesd werd, gezonken is, na
dat de geheel© bemanning bij zeer slecht
wteer door Zr. jVIs. „Lassoc" (Mt.-com
mandant V. S. Osut'fer) van boord is ge
haald, zonder een enkel verlies van men-
schenlevens een prachtig staaltje van zee
manschap.
Onze torpedo-jagers, Wérden, terwijl1 zij
m-et de vijandelijke patrouille-schepen in
actie waren, zelf door vijandelijke lucht
schep-en aangevallen, maar lieden hoege
naamd geen schade.
De volgende gevangenen wenden van
de vijandelijke patrouille-trawlers, van
welke onlangs gemeld was, dat zij door
onze schcp-en tot zinken waren gebracht,
gered, en wel' vier van den trawler „Ot-
tor Ruidolf"; zestien van den trawler
„Braunschweig'
Op Zaterdagnacht 25 Maart, ontmoet
ten onze lichte kruisers, een divisie van
Dludtsche torpedo-jagers; een van deze tor
pedo-jagers werd geramd en tot zinken
gebracht, door Zr. Ms. „Cl'eopatra". Nie
mand van !de bemanning werd gered.
Korte Oorlogsberichten.
- Een oommissie van Duitsche geleer
den vertoeft op het oogenbl'ik in het ge
vangenkamp te Mersebuirg om de karak
teristieke talen, sprookjes en gezangep
van de krijgsgevangenen, mot name van
hen die uit afgelegen streken van Rus
land komen, fonografisch op te nemen.
In Denemarken is een Vereeniging
van Consequente Anti-militaristen opge
richt. Haar ijveren heeft ten gevolge gehad,
dat tien dienstplichtigen hebben verklaard
niet op te zullen komen.
Gelijk men weet is de invoer van
papier en de grondstoffen van papier
in Engeland beperkt, tot nog toe met
een derde. Daardoor is er schaarschte aan
papier. De kranten verschijnen, gelijk
men weet, al eenigen tijd met minder bla
den. De staatscommissie in dezen heeft
nog andere bezuinigingen aanbevolen.
Voor de kranten b.v. dat ze niet langer
bladen in groote hoeveelheden naar de
verschillende agentschappen sturen en de
onverkochte exemplaren terugnemen.
Daarmee gaat veel papier verloren. Men
abonneere zich (hetgeen in Engeland, veel
minder gebeurt dan ten onzent). Verder
wordt geraden zuinig om te gaan met
briefpapier, met het gebruik van pakpa
pier enz. Inderdaad, zegt een blad, zou
er veel papier bespaard kunnen, worden,
als men bij inkoopen in winkels niet al
lerlei voorwerpen, die best oningepakt
taeegenomen kunnen worden, nog in een
óf meer stukken papier pakt. Ook re-
geeringsbureau's mogen wat zuiniger met
papier zijn!
Graaf Zeppelin is in het Duitsche
hoofdkwartier aangekomen.
In verschillende Duitsche grensplaat
sen worden de mannen van 45 tot 50
jaar opgeroepen, om dienst te doen alk
grenswacht, daar de tegenwoordig© grens
wacht naar het front moet gaan.
De Spaansche minister-president Ro-
manones heeft nog eens den nadruk ge-
ltegd op het vaste voornemen van Span
je om in den oorlóg onzijdig te blij-ven.
De eerste kivietseieren zijln te Ber
lijn voor 3 mark pel' stuk in het klein
verkocht.
Het Engelsche s. s. Eagle Point (3307
ton) is gezonken. De bemanning is gered.
De bemanning van het Deensch'e
s. s. Harriet (1372 ton) is te Harwich aan
gekomen. Het schip was op een mijn
geloopen en gezonken.
Duitsch communiqué: Ten Zuiden
van St. Eloi werd den Engelschen in een
gevecht met handgranaten een der door
hen bezette kraters weer ontnomen.
Op den linkeroever van de Maas be
stormden onze troepen, met geringe eigen
verliezen de Fransche stellingen, verschei
dene linies diep, ten Noorden van Malan-
court over een breedte van 2000 meters
en drongen ook door in het Noord-Weste
lijk gedeelte van het dorp. De vijand liet
12 officieren en 486 man aan niet-gewoade
gevangenen, alsmede een kanon en vier
machinegeweren in onz,e handen. Hierdoor
is met zekerheid het te velde brengen
van nog twee divisies op dit gevechts
terrein vastgesteld.
Amerika vraagt Duitschland of een
Duitsche onderzeeboot de Sussex en de
Englishman torpedeerde.
Het conflict tusschen de Vereenigde
Staten en Duitschland bereikt zijn hoogte
punt. De pers eischt op "krachtige wijze
verontschuldigingen van de zijde van
Duitschland, of een breuk met de mo
gendheid, die haar gegeven woord aan
de Vereenigde Staten schond.
De Britsche admiraliteit maakt he
kend, dat 5 vliegers niet zijn teruggekeerd
.van den tocht naar Sleeswijk-Holstein
-Van de post op de Sussex is onge
veer de helft verloren gegaan. Er wa
ren stukken voor Nederlandsch-Indië bij.
In Rusland in de minister yan oor
log, generaal Poliwanof ontheven van zijn
functie en vervangen door generaal Sjoe-
wajef.
De stad Keulen heeft een eigenaar-
Üigen maatregel ingevoerd ter verzorging
van de bevolking. Door de stad rijdt nl.
een verplaatsbare keuken rond, een „Gu-
laschkanone" zooals het volk zegt. Deze
bestaat uit een wagen, waarop een groote
ketel boven een brandend vuur. De ke
tel' bevat 300 maaltijden van 1 M. De
gerechten worden toebereid in een eigen
keuken uit den stedelijken voorraad, 's
Middags en 's avonds worden de porties,
waarin zich een groote hoeveelheid ge
malen vleesch bevindt, tegen den prijs
van 20 pfenning aan iedereen afgeleverd.
De toeloop is dan ook zoo groot, dat'
het stadsbestuur het aantal wagens bin
nenkort zal' uitbreiden. Vooral kinderen
maken er een druk gebruik van.
Te Aken begint groot gebrek aan
koffie te komen. In de winkels is zoo
goed jals geen koffie meer te krijgen,
zoodat binnenkort ook koffie slechts in
kleine hoeveelheden verkocht Iran worden.
Voor de politierechtbank te Stratford
moest een winkelier terechtstaan omdat
hij 'Ije veel licht had gebrand. Hij ver
scheen echter niet, maar zond een blan
co chèque. De inspecteur van poltie ver
klaarde, dat de man al eerder was be
boet. Wefriu, zei de magistraat, vul dan
nu de chèque in voor 5 pond sterling.
Een dame, die in een trein van
Oldenburg naai- Bremen als haar meening
uitsprak, dat de positie van Duitschland
op- 't oogenbl'ik niet erg gunstig scheen,
werd op aanklacht van haar mede-pas
sagiers bij! aankomst te Bremen gearre
steerd, verdacht van spionnage. Hoewel'
uit het onderzoek de onschuld der dame
duidelijk bleek, werd ze tocht wegens ha,ar
„onvaderlhndsche" mededeelingen veroor
deeld tot het betalen van een boete van.
50 mark.
Tot nu toe zijn reeds 18 leden der
familie Von Wedel in den oorlog gevallen
van wie drie hoofdofficieren, negen of
ficieren, een vaandrig en een onderoffi
cier.
Het gebrek aan olie doet zich in
Duitschland nijpend gevoelen. Een Ham-
burgsche firma heeft nu eon vervangings
middel' voor slaolie in den handel gebracht,
dat bij onderzoek door het medisch labo
ratorium te Berlijn, gebleken is te bestaan
uit 99.48 p-ct. water. De waarde van het
goed is ongeveer nul, de voedingswaarde
nog iets minder.
Uit een brief van een correspon
dent van het Hbl. te Antwerpen: en
geloof niets van de schrikwekkende ver
halen die men u mogelijk heeft opgedischt
omtrent den toestand in onze kalme, al
te kalme stad.
Er is primo geen hongersnoodal
thans niet in den letterlijken zin van het
(woord, dit is te zeggen, we vallen nog
niet van honger dood, al is het zeker
waar, dat we amper juist genoeg hebben
om in 't leven te blijven.
Wat de veroordeelingen in de gevan
genis betreft, Jaat ik daar liefst over
zwijgen. Ik heb het eens gewaagd vast
te stellen dat het aantal executies en
straffen verminderde, en pas had ik u dit
geschreven, of de lange en korte lijsten,
(die (mijn Briisselsche collega en ik u
sindsdien hebben medegedeeld, kwamen
bewijzen dat het maar best is daarom
trent geen conclusies te willen trekken.
Alleen misschien deze: dat er nl. vooral
in 't Walenland, no" steeds menschen
