No. 138
Zaterdag 11 Maart 1916
30e JaargangX
EERSTE BLAD.
De Qr©@te Oorlog,
Binnenland.
Uitgave van
de Naarnl. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 210.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. BHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre - Goos.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. 1,50
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
>i nummer pesiast u't tweebiadsn
Ergerlijke profanie.
Een „vrijzinnig" blad in onze omge
ving of laten we 't liever 'bij name
noemenhet is de „Goeschc Go u-
rant" is gewoon z'n rubriek „Ge
mengd" met „moppen" te sluiten.
Bedoeld als humoristische sluitst.eent.jes
dus.
Bat het blad echten humor niet van flau
witeiten weet te onderscheiden, willen
wij de redactie niet te zwaar aanrekenen.
Dat is niet ieder gegeven.
Maar dat het echten humor en zelfs on
schuldige flauwiteiten niet van de grofste
profanie weet te onderkennen, mag niet
verzwegen worden.
Het jongste nummer geeft er een hoogst-
crnstig: staaltje van.
We zullen de Godslasterlijke woorden
hier niet van a tot z herhalendoch
volstaan met een paar woorden, die het
karakter van de „aardigheid" voldoende
in het licht stellen.
Op het gezegde van den geneesheer, dat
de 90-jarige stervende financier Rotschild
nog, wel 10 jaar zal leven, laat men
dezen antwoorden, dat. God niet zal
wachten tot hij a pari (100 pet. in het
effectenvak) is, „als hij (hem) tegen 90
kan krijgen".
Fe het niet schandelijk, dat men derge
lijke profaneerende taal door de druk
pers durft vermenigvuldigen?
Zelfs vele liberale lezers zullen 't nu
toch bedenkelijk achten, dat zij zich zulke
lectuur tegen betaling aan huis lieten
bezongen.
Beknopt overzicht van dan tosatanri
Droeve statistiek.
Hel. aan al oorlogsverklaringen ,ia weer
met één gestegen -en bedraagt lui
ach. We £ijn den tel kwijlt.
Het aantal oorlogvoerende staten be
draagt au twaalf.
Aan de zijde van 'Duitschland en Oos
tenrijk strijden nu Turkije en Bulgarije,
aan de andere zijde Rusland, Engeland,
Frankrijk, Servië, Montenegro, Japan,
België en Portugal.
We hebben er gisteren reeds- op ge
wezen, dat deze nieuwe oorlogsverklaring
reed® lang -gedreigd heeft.
Portugal's zonderlinge houding was den
menschen bekend.
Gelukkig, dat Jfederland andere opvat
tingen huldigt over het begrip „neu
traal". Anders ware ons land ook reeds
in den 'Jcrdgfg betrokken.
Zonder oorlogsverklaring heeft Portu
gal1 verschillende dingen gedaan, die met
een neutra'© houding kwa'ifk samengaan.
Het gaf 'b. v. aan Engels-che troepen ver
gunning over Portugeesoh gebied in
Afrika te trekken.
Het weigerde toestemming om Duitsche
schepen van kolen te voorzien rnaaar
liet En.gel c.he por'ogsschepen langer dan
met de neutraliteitsbegrippen overeen
kwam in £ijin havens toe.
Het stond j\la*teira af als steunpunt
voor de Enge-lsobe vloot.
Het leverde gesehut en oorlogsmate
riaal aan de Entente.
Het nam aan den strijd in Afrika deel
en het trad, telkens wanneer de gelegen
heid zich maar voordeed, vijtandig tegen
Drétschland op.
De Duitsche regeering protesteerde tel
kens, -doch -'t hielp niets.
Engelands dwang was te sterk.
Zoodat het ten laatste mis liep, toen
Portugal de Duitsche schepen in beslag
nam.
Een Verdere deelneming van het Por-
tugeesche leger aan de krijgsverrichtin
gen in Europa is mogelijk, doch het is
niet zeker, dat 't zoover komt.
Zeker, de entente zal er veel voor over
hebben, om de reserves steeds meer en
meer uit te breiden en ook, omdat het
overbrengen van Porlugeesche korpsen
naar een har-en in het Zuiden van Frank
rijk, Voor de entente een operatie van
betrekkelijk slechts weinig beteekenis
zijn moet.
Doch "hiertegenover staat, dat de al-
lijd ©ven onzekere binnenlandscbe toe
stand van Portugal de leiders der repu
bliek wel tot voorzichtigheid zal' aan
manen en hen er toe zal brengen, om
de militaire hulp aan de entente zoo
Jaag mogelijk te houden.
Zoo zal deze nieuwe oorlogsverklaring
vvaj voornameljjik van moreele beteeke
nis bleven.
Want Portugal is noch als aeamogend-
hakf, noch als landmacht een belang-
ÉajCftor.
We ontleenen de volgende gegevens
aan een 'bericht, uit Duitsche bron.
Het Portugeesche leger bestaat in vre
destijd uit 25.000 a 30.000 man der Ver
schillende korpsen. Daarbij komen nog
5.000 man marine-troepen; 5.000 ma»
der republikein-che garde, die gendarmen-
dienst verrichten -en 3.000 man doua
nen. De republifceinsche gard© is 'n goed
opgeleide en uitgeruste troep, die échter
buiten het land niet kan worden ge
bruikt.
Het staande leger van Portugal is even
min slagvaardig als de marine. Het halve
militie-systeem r an Portugal staat in den
uitersten nood toe, 100.000 man op de
been te brengen. Eerst in do laatste jaren
is men begonnen, in Portugal zelf am
munitie te vervaardigen, do-ch alleen Voor
de geweien. Gesehut-ammunitie (Schnei
der-(Janet 7.5 centimeter), wordt nog
steeds uit het buitenland betrokken. In
de lente van *1915 verklaarde de minis
ter Van oorlog in het parlement, dat
't hem aan ailes ontbrak, om het leger
strijdvaardig te maken. Hij -had ge-en
uniformen en laarzen voor de infante
rie, geen paarden voor de cavalerie en
artillerie en geen ammunitie. De trein
is een wapen, waarmede men zich tot
nu toe niet bemoeid beeft.
Als soldat-en echter moeten de Por-
tuge-ezen niet worden onderschat. D© na
tuurlijke militaire eigenschappen van het
volk, dat -eeuwen lang op militair gebi-ed
de wereld beheers-chte, vindt men thans
nog bij den Portugeesóhen soldaat terug.
De soldaat heeft wieinig behoeften, is taai
en Vo-lhardend en over 't algemeen een
goed schutter. Tucht is echter tets, dat
de Portugeesche soldaat nauwelijks bij
naam kent. Ook in. het gevecht kent hij
geen vüur-discipiine en verspilt, zijn am
munitie.
Sedert 1912 bestaat een vloot-program.
Dit om'vatte den aanbouw van een es
kader Van drie linieschepen van 21.000
tons; drie kruisers Van 4000 tons, drie
groot© torpedojagers; etn 9 kleinere. Ver
der Voor de kus tbescbermingzes groote
en zes 'kleine torpedojagers; zes onder
zeebooten; drie hulpstohepen en vier sche-
pen Voor den kolonialen dienst. Ook het
oprichten Van een -eiglen werf was in
het program opgenomen.
Aan dit „groote program" werd een
„klein" ontleend, bestaande uit twee
kruisers, zes torpedojagers, 3 onder
zeeërs en -een hulpschip, dat bjj een
groep Van Engelsche firma, s zou wor
den uitgewerkt."
Rest nu -de Vraag; wat van dit vloot-
gl'am afgewerkt is.
i
De strjjd bij Verdun schijnt weer ge
komen in een stadium, waarin de moord
dadige gevechten zoo heen- en weergol-
V-en, waarin eb -en vloed van den slag
zoozeer afwisselen, dat de berichten der
beide partijen met den besten wil ter
wereld niet met -elkander in overeenstem
ming te brengen zijn.
Vaux hebben de Duitschers Weer los
moeten laten.
Dit feit staat trots alle tegenspraken
nu wel vast.
In het DuitsC-he communiqué toch heet
het;
„Tegen ons nieuWe front ten Westen
en ten Zuiden van het dorp en bij het
fort Vaux hebben de Franschen krach
tige tegenaanvallen ondernomen.
In den loop daarvan gelukte het
den vijiand in depantservesting
wederom vasten voet te krijgen.
Overigens Werden de aanvallen met
zWare verliezen .afgeslagen."
Parijs beweert intusschen dat het dorp
en bet fort Vaux nooit genomen zijn.
Hoe dit zij, dit is duidelijk, dat in
d-e wankelende positie van Verdun wel
een ige verbetering is gekomen.
Of die verbetering zal aanhouden is
een andere vraag.
D© Duitschers zullen 't nu nooit op
geven. j
D© Engelstehen verloren den torpedo
jager „Coquette" en de torpedoboot „No.
11".
Op d-e Oostkust van Engeland zijn ze
op mijnen geloopen en gezonken. Een
leelijke schadepost dus.
Ernstiger nog is, dat 4 officieren en
41 man verdronken zijn.
De strijd bij Verdun.
Een Fransch officier, die aan de ge
vechten in het bosch van Caures deelnam,
onder bevel van kolonel Driant, geeft
het volgende relaas van dit gevecht.
De Duitschers begonnen in den morgen
van 20 februari den slag voor te bereiden
door een vloed van mitrailleuse-vuur, dat
onze meest versterkte schuilplaatsen ver
woestte. v
Onze manschappen evenwel weken niet,
maar versterkten onze posities onder een
orkaan van ijzer. Tusschen 2 en 6 nor
was.de uitwerking van het. bombardement
zoodanig, dat. er geen enkele schuilplaats
meer onbeschadigd was.
Terwjjl de vijandelijke artillerie aan het
geschut een verdere draagwijdte gaf,
trachtten de Duitschers, die gekleed wa
ren in jassen, die gelijk waren aan do
onzen, en banden om' den aim droegen,
naar Haumont op te rukken. Zij geraak
ten, in weerwil van onzen tegenstand,
in de loopgraven der eerste- linie, waar
ihet gevecht met handgranaten den ge-
heelen nacht voortduurde.
In den nacht, van 22 Februari werd
het bombardement jtej'va.t, dat onze loop
graven gelijk maakte, d-e onderaardscho
verbindingswegen verwoestte en uitge
strekte gedeelten van lret bosch weg
maaide. Onze pnversc.nroivken jagers za
gen den middag groole vijandelijke troe-
penafdeelingen in de richting van het
bosch van Haumont rnarch-eeren. Deze
zwenkten af naar het bosch van Caures,
waar zij trachtten de verbindingsloopgra
ven te doorbreken. De aanval werd ster
ker. Een luitenant snelde toe om den
aanval af te weren, en viel doodelijk
gewond neer, terwijl hij riep: „Vooruit,.'"
Een andere officier, die toesnelde, viel,
den keel m-et een kogel doorboord. Maar
Wij waren, wat getalsterkte betreft, in de
minderheid, daar wij slechts twee batal
jons tegen een versche brigade sterk wa
ren. Wij boden uit alle macht weerstand.
Om half vier werd de toestand bijzonder
kritiek. De Duitschers hadden een kanon
aangevoerd, dat onze positie onder flank-
vuur nam. De omsingeling werd nauwer.
Ik werd toen bij kolonel Driant ge
roepen, die don weerstand sedert het be
gin van den aanval leidde. Ik zag hem,
steunend op zijn geweer, met twee kapi
teins bij zich. De ernst, van zijn energiek
gelaat trof mij. Hij verklaarde: „Nog en
kele minuten en wij moeten sterven of
wel', wij- zullen gevangenen zijn. Laten
wij tenminste, voegt e hij er aan toe,
trachten eenige van leze dappere man
schappen te redd-en".
Na een indrakwekk-enden krijgsraad,
waarin een kapitein de meening van al
len uitte, zeggende „Het is bard te moe
ten aftrekken; en wij zouden liever den
dood verkiezen", werd besloten, alles wat
zich in de schuilplaatsen bevond en in
-de handen van den vijand vallen kon,
de archieven en plannen te verwoesten,
'en het bevel tot den terugtocht aan de
compagnieën te geven.
De operatie begon, op! de flank be
schermd door een afdeeüng jagers. Het
begin der kolonne geraakte uit het bosch
en werd aangevallen door "het kruisvuur
der vijandelijke machinegeweren. Doch de
terugtocht had plaats en gedeelten der
secties, die deze zone- hadden kunnen
overschrijden, verzamelden zich te Beau
mont, de eerste linie van de tweed© stel-
ling.
Driant wilde met de laatsten vertrek
ken, ten einde de manoeuvre ten uit
voer gebracht, te zien. Hij liet de- jagers
eerst vertrekken, roepende: „Tot weer
ziens en goede kans". Hij wachtte nog,
tot de laatsten zijner manschappen het
bosch konden ontruimen. Sedert dien
werd hij niet meer teruggezien.
Alvorens de "linie te verlaten, schoot
de machinegeweer-sectie haar 15.000 pa
tronen af en vond een middel om haar
stukken te redden, toen de vijand naderde.
De officier meent, dat bij de gevech
ten in het Gaures-bosch meer dan 2000
Duitschers gesneuveld zijn.
Welk ean zelfopoffering.
In een dorp in het Zuiden van België
waren eenige huisvaders gevangengeno
men en ter dood veroordeeld. De pastoor
van het dorp verkreeg van den Duitschen
officier, dat hun plaats mocht worden
ingenomen door een even groot aantal
ongehuwde jongelingen. De pastoor riep
inderhaast zijn patronaat bijeen, en Vroeg
aan zijn jongens, wie zich wilde opoffe
ren. Allen boden zich aan zonder 'n en
kele uitzondering, allen wilden zij een
Christelijken dood sterven, om aan de
kinderen van het dorp hun vader, aan
de huisgezinnen hun kostwinner te doen
behouden.
Er waren intusschen sl'ecihts vijftien
slachtoffers noodig, en er moest geloot
worden tusschen de ïeden der bereid
vaardige phalanx.- Daarna begaven zich
degenen, wien het lbt trof ,naar de plaats
der executie, alwaar zij tegen den muuT
waren gesteld. Onmeedoogend beval de
officier vuiur. Vijf der jongens, die de
eerste groep voirmden, vielen. De tus-
schenkomst van een hoogleren officier be
lette de verdere slachting
Aldus is bet verteld door Kardinaal
Mercier tijdens zijn bezoek aan Rome.
Korte Oorlogsberichten.
Gedood© n i et-s trijde rs. Vol
gens een mededeel'ing van minister-presi
dent Asquith zijn door bombardement aan
Rritsche non-combattanten omgekomten 49
mannen, 39 vrouwen en 39 kind-eren, bij
luchtaanvallen resp. 127,92 en 57, ter
wijl' 2750 op tot zinken gebrachte sche
pen verdronken zijn.
HetstortenVan eigen bloed.
Uiterst droef is de statistiek van fle
slachtoffers, welke in de door de Duit
schers! bezette deelen van België en
Frankrijk, do-o.r soldaten en oorlogstuig
van het. eigen volk of den bondgenoot,
werden gedood.
In Februari 1916 b.v. werden gedood:
8 mannen, 17 vrouwen, 15 kinderen, to
taal' 40; gewond 20 mannen, 36 vrouwen,
21 kinderen, totaal' 77, te zam-en dus
117 personen (in Januari 1916 133 per
sonen.)
Daar in den tijd van September 1915
tot December 1915 in het geheel 793
inwoners gedood of gewond werden, blijkt
dus, dat in zes maanden tijds aan het
vuur van Belgen, Franschen en Eugel-
schen 1043 Belgische en Fransche inwo
ners ten offer vielen.
Burgemeester Regnaud van Verdun
is verdwenen. Hij was tijdens het bom
bardement met 800 burgers in de gale
rijen van den citadel gevlucht.
- Oostenrijk en Portugal.
Naar het „FremdenbMt" veirneemt heeft
Portugal de Oostenrijk-Hongaaïsche sche
pen, welke zich in Portugeesche havens
bevinden tot nu toe nog niet in beslag
genomen.
D-e H a n d e I s o- o r 1 o g. Lloyds
meldt: Het Fransche viermast barkschip
„Vilfe du Havre" (2806 ton) in ballast
is gezonken. Twee leden der bemanning
zijn verdronken.
Een vliegeraanval op een
Russisch eskader. Uit Berlijn: Gis
termorgen werd bij' Kaliakra, ten Noord-*-
Oosten van Varna in <le Zwarte Zee een
Russisch eskader, bestaande uit een slag
schip, vjjtf torpeuo vernielers en meerdere
vrachtschepen door Duitscihe walervlieg-
machines aangevallen en met bommen
beworpen. Er werden treffers op de tor
pedo vernielers waargenomen.
Niettegenstaande de herige beschieting
door de Ru sen keerden alle vïiagmachi-
nesi ongedeerd 'terug.
Het Duitsche communiqué
Van het hoofdkwartier meldt: Op den
Westelijken -oever van den Maas werden
bij de zuivering van het Raven bosch en
van vijandelijke loopgraven bjj Béthin-
court 6 officieren en 681 man gevangen
genomen en 11 kanonnen binnengebracht.
Het Ablain-bosch -en de bergrug ten
Westen van Douaumont zijn in een hard-
nekkigen strijd aan den vijand ontno
men.
In Wbevre hebben wij onze linie door
stukken bosscben ten Zuid-Oosten van
Damloup vooruit:;© ©hoven.
Onze vecht lie er i h bbe-n 2 Enge'sche
vliegtuigen neer e choten, een een ekker
bij Wytscbae'©, ten Zuiden van Ypcren
en een tweedekker ten Noord Oosten van
La Bassée. De inzit.enden van de eerste
machine waren dood.
In de maand Februari was de aan-
v al-activiteit van onze vl'e-es-ka- 'ers, het
aantal van hun verre ve kcnningzvluch en
en de nachtelijke eskad-ertoebten achter
het vijandelijke front aanmerkelijk groo-
ter dan -ooit te voren.
De volgende mededee'ingen bewijzen
niet alleen onze overmacht in de lucht,
maar zij weerzeggen tegelijk ook de ge
liefkoosde bewering van den vijand,
dat onze verliezen in de lucht slechts
daarom zoo gering zijn, wijl onze vlieg
tuigen zich niet over de vijandelijke li
nie waagden.
De Duit ©he vlie er-verliezen bedragen;
bij luchtgevechten nihil, vermist 6, to
taal 6.
De Franschen en Engelschen verloren
bij luchtgevechten 13 machines, 5 toe
stellen werden van den grond naar be
neden gesöboten en 2 daalden onvrijwil
lig binnen -onze linie, totaal 20.
Hierbij zij- opgemerkt, dat alleen die
machines tellen, welke in onze handen
zijn 'gevallen en de overigens niet tal
rijke toestellen, welke brandend achter
de vijandelijke linies naar beneden stort
ten.
Onze mails.
Het stoomschip „Frisia", nit Amster
dam naar Zuid-Amerika vertrokken, heeft
de aan boord zijnde post te Falmouth
moeten ontschepen.
Uitvoer aardappelen.
De Minister van Landbouw brengt ter
olgemeene kennis, dat de uitvoer van
aardappelen, uitsluitend zal kunnen plaats
hebben over de grenskantorenDelfzijl,
Haxiingen, Amsterdam, Rotterdam, Niew-
weschans, Ter Apel, Coevorden, Oldea-
zaal, Enschedé, Winterswijk, Zevemaar,
Lobith, Groesbeek, Gennep, Verüo, Roer
mond, Simpelveld, Eisden, Weert, Val-
kenswaard, Baarle-Nassau, Rosendaal,
Hulst, Sas van Gent, Hansweerd.
Tee k en des tijds.
In het Alg. Ned. Studentenweekblad
„Minerva" vinden we het volgende in
gezonden stukje onderteekend door „Eeni
ge Amsterdamsche Studenten":
„Geachte Hoofdredaktie.
Wij wilden u een eenvoudige vraag stel
len.
Weet u, wat studentikoziteit is?
'Welnu, we zullen 't u zeggen
Voor dlat een fuif begint al dronken
te zijn!
Met bier den grond schoon te spoe
len en je vrienden te begieten.
Den tijd door te brengen verder met
'tdebiteeren van 't grootst mogelijke aan
tal vloeken en schunnigheden.
Aan 'teind van de fuif ergens in een
(hoek te liggen ronken te midden van
je eigen uitbraaksel".
En 'n dergelijk schrijven neemt de „Mi
ne rva"-redactie op zonder er een woord
op te laten volgen.
Is 't niet diep-treurig, dat een groof
deel van do toekomstige meesters in de
rechten, doktoren en litteratoren een der
gelijk liederlijk leven leidt.
Helaas, een toeken des tijds
Een nieuw Eereteeken.
H. M. de Koningin heeft aan hen,
die bij gelegenheid van den jongsten wa
tersnood door ijver, moed beleid en zelf
opoffering het meest hebben uitgemunt,
een blijk van Hare goedkeuring1 en te
vredenheid willende verlee-nen het vol
gende bepaald:
Artikel 1. Ter erkenning van uitsteken
de daden bij den jongsten watersnood
verricht, wordt een ©ereteeken ingesteld.
Artikel1 2. Dit eereteeken bestaat:
le. in een medaille in zilver of in brons,
houdende aan de voorzijde het borst
beeld van wijlen Onzen beminden Vader,
met het opschrift: Willem III, Koning
der Ned.G. H. V. L. en aan de keer
zijde, met het omschriftWatersnood 1916,
een oranje-en-lauwertak, van onder met
elkaar door een lint verbonden, omvat
tende een perkament, waarboven de Ko
ninklijke kroon en voorzien van het op
schrift: de Koningjn aan.
2e. in een barret in zilver of brons,
voorstellende een eiketak omslingerd door,
een lint, waarop de woordenWatersnood
van 1916, zijn gegraveerd.
Artikel 3. De medaille wordt door
Ons verleend aan hen, die zich bij den
jongsten watersnood bijzonder hebben on
derscheiden, om aan ©en oranjelint op
de linkerborst te worden gedragen.
Artikel 4. De barret wordt door Ons
toegekend aan hen, die reeds vroegeir
met de medailles ingesteld bij de Konink
lijke besluiten van 31 Maart 1855, no.
71, 24 Maart 1861, no. 66, en van 5 April'
1876, no. 18, of met de barret ingesteld
bij de twee l'aatstvermelde besluiten, zijn
begiftigd en zich opnieuw bij' den jongsten,
watersnood loffelijk hebben onderschei
den;
zij zal' gedragen worden op- idle linker
borst door middel van een oranjelint bo
ven de vroeger bij Koninklijk besluit ver
leende medaille en nevens de- vroeger
bij Koninklijk besluit toegekende barret.
Artikel 5. De barxet en het lint mogen
niet zonder de medaille worden gedragen.
De C aca-o- en Chocolade-
industrie.
Uit verschillende berichten is reeds ge
bleken, dat onze cacao- en chocoLadein-
dustrie op het oogenblik in een zorg
volle positie verkeert. Reeds hebben en
kele fabrieken geheel of gedeeltelijk stop
gezet en men verwacht in de komende
weken, dat door gebrek aan grondstof
fen, zeer velé, zoo niet alle fabrieken
zullen moeten sluiten.
Rij onderzoek bleek aan de Msb. het
volgende de oorzaak van deze moeilijk
heden te zijn
Duizenden zakken cacaoboonen uit neu
trale en ook uit Engelsche havens op
N. O. T. contracten in Nederland aange
komen, en door de fabrikanten betaald,
worden door de N. 0. T. niet aan d©
eigenaars uiigelteverd, tenzij deze eene
nieuwe overeenkomst willen teekenen,
waarbij zij verklaren, dat alle -op 11
Februari in hun bezit zijnde, of na dien
datum afgeleverd© N. O. T. vrije cacao
boonen en producten daarvan ondier N.
O. T. in verband komen. De fabrikaji-
ten die N. O. T. vrije producten ver
kocht hebben voor dien fatalen termjjh,
mogen na 11 Februari deze reeds afge
sloten koopen niet uitvoeren, tenzjj zij
zich aan boeten willen blootstellen, wel
ke tot tienmaal de waarde van het pro-
