m. 188 Woensdag 83 Februari 1916 80e Jaargang
De Groote Oorlog.
Waters need.
OVERWINNING.
Uitgave van
da ïfeariü. Yenn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes;
LAM GE VORSTSTRAA7 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oastefbaan Le Cointre - Goes.
'DeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERXDAO.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
1JJ0
CK05
Prijs der Advertenliën
15 regels ƒ0.00, iedere regel meer 10 et
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend..
Brj abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Gertie blijven 'we ons beschikbaar stel
ten tot het in ontvangst nemen en door
zenden van gitten ton behoeve van de
noodlijdenden tengevolge van den water
vloed.
ürooto er kleine giften worden door
ons verantwoord e-n tor bestemder plaatse
gestort.
Indien iemand nog iets te missen heeft
dat. hij! niet langer uitstelle.
De nood diingl, te meer nu een tweede
watervloed ons land kwam teisteren.
Wij'ontvingen nog:
Van de Jongedochtersvereeniging der
HeiV. Kerk te Wemel dingo f2.50; op
brengst collecte j turf vergadering Chr.
Zangjver. J&escéndo" te 'G apin ge f 6.55
i'. V te Kamperland f2.50:
Totaal met inbegrip van de roede vroe
ger verantwoorde bedragen f 1674.35.
•ScPiiermoamkeog.
Voor de vrije school op dit eiland ont
vingen wij met hartelijken dank: fl van
N. N. te Kapellef2 van J. de J. Wz.
to Goes; N. N. te B. fl; gevonden in
'tkerkzakje in de 'Geref. Kerk te Baar
land f 10gevonden in onze bus van
A. N. £1; gezusters W1. te Wemeldinge
f2,50; vrouw A. W. te W. f2,50; 'J.
S. te Driewegen £2,50; van eene weduwo
to 'M. uit dankbaarheid f 1
Totaal £302,861/».
Wij hadden gehoopt f 100 te kunnen
afdragen, en zie wij zijn reeds over de
f300. En dat in een tijd dat de Wa-
tersnood izooveel steun vraagt, en ook
de Chr. scholen te Ransdorp, Oostzaan
en Landsmeer, drie Evangelisatie-statiomj
iu het moderne Waterland, die door don
watersnood grootendeels vernield zijn, da
delijke ihulp noodig hebben.
W.ij zoggen den milden geefsters en gb-
vers, ook namens de broederen op Schier
monnikoog hartelijk dank, en bevelen de
Chr. school aldaar aan in. do liefde van
allen die in liet Chr. onderwijs mede
■een dam zien tegen het modernisme, in al
zijn consekwenties.
Oggel.
De heer D. J. Oggel, oud-lid der Sta
ten van Zeeland, oud-burgemeester van
Axel, is gisteren op 69-jarigen leeftijd in
de stichting' redmist, nabij Bergen op
Zooin, overleden.
Zoo is dan weer een der veteranen
uit, den strijd voor het recht in onze
provincie heengegaan.
De heer Oggel heeft den strijd voor
ba antirevolutionaire beginselen, in sa-
menstemining met onze partij in den ïan
de, gedurende een halve eeuw mee ge
maakt. Als lid van den Raad en wet
houder, sinds 1890 als burgemeester zij
ner vaderstad heeft hij de belangen zijner
gemeente behartigd; en gedurende- een
vijftiental jaren, eerst als lid voor Hulst,
daarna voor Goes, in die Staten van Zee
land de belangen der provincie voorge
staan.
Hij heeft menige goede stichting, de
kerk, de school, de politieke actie lief
gehad en met zijn geld gesteund.
Dit mag door ons met dank aan den
Heere voor wiatons in Oggel geschon
ken ^erd, herdacht worden.
Zijn laatste levensjaren werden door
ernstig zenuwlijden verduisterd. Doch de
genade Gods, zoo rijk als vrij, mocht
zijn deel zijn, zoodat zijn kinderen hem
met zonder hopo hebben na te staren.
Dit troost.
Feuilleton.
verhaal uit het kerkelijk leven van
Noord-Amerika,
door v. d. M.
Nadruk verboden.
2°)
ln het Ingezonden stuk werd terzake
van zijn z.g. dronkenschap opgemerkt-
„Ik wil' even zeggen, dat mijn vader
voor mijn geboorte geheelonthouder was,
en ik zelf nooit in. mijn leven (eien droppel
drank geproefd heb."
Aan het slot van den brief was nog
toegevoegd
Den veten vrienden van 't Wellington,
College zij' nog medegedeeld, dat de speel -
club sedert mijn bezoek opgehouden heeft
te bestaan."
Den volgenden morgen verzond Rutled-
ge zijn stuk en de Redactie nam deze
sensatio-copie volgaarne op.
De verschijning van Ds. RuÖedge's „In
gezonden stuk," had, niet het minst tot
Mner voorzorg.
Wie nu gezorgd heeft dat de kiezers
lijst voor wat zijn eigen partijgenooten
aangaat oompleet is, die kan met oen
gerust gemoed dc tweede periode in den
voorbereidenden arbeid tegemoet gaan.
Welke die tweede periode is?
Zij is die, waarin onze Kiesvereni
gingen te "zorgen hebben, dat iedereen
gaat zien of hij op de kiezerslijst staat.
Dit geschiedt tujsschen 23 Maart en
21 April, terwijl van 23 Maart tot 15
April bij 't gemeentebestuur op ongesze-
geld papier kaïn gevraagd worden om, zoo
er iemand op vergeten mocht zijn, diens
naam er op te plaatsen.
Hot gemeentebestuur beslist dan tus-
schen 23 April en 15 Mei.
Een ieder zij derhalve op zijn hodde.
Men denke aan het rijmpje
Wie zonder voorzorgen door 't leven
[wil gaan
Komt zeker voor zórgen en moeiten te
[staan.
Een goê man, mèar geen goê voorzitter.
In ons Persoverzicht haalden wij het
oordeel van den Kamer-overzichtschrijver
uit Do Nederlander aan over het
door mr. Goeman Borgesius partijdig voe
ren van den voorzittershamer in de ver
gaderingen de.r Tweede Kamer.
Reeds gisteren werd dit oordeel be
vestigd door niemand minder dan dien
voorzitter zeiven; in ons Kameroverzicht
vindt men er meerdere bijzonderheden
over; en hieronder geven wij een aan
haling uit het Kameroverzicht in het li
berale Handelsblad van heden, waar
in het incident van gisteren tusschen den
heer Lohman en den voorzitter wordt
beschreven, en wel geheel in 't voordeel
van den Goosolien afgevaardigde. Wij on
derstrepen enkele woorden, die niet in
'tvoordeel van den voorzitter klinken.
j.
„De afgevaardigde van Goes vond,
toen hij een nog al lang beloog hield
over de quaestie der Doopsgezinden,
weinig- aandacht in de Kamer. Het ru
moer maakte hem ten slotte boos en
met stemverheffing verzocht hij, dat
„de heeren van de overzijde" {maar
ook de rechterzijde was niet rustig)
naar de koffiekamer zouden gaan.
Waarop hij den Voorzitter vroeg, hem
het spreken mogelijk te maken. De heer
Borgesius begaf zich toen in een heen-
en-weer discussie met den heer Loh
man, waarbij hij volkomen de po-
sitievergatdiehij in deze ver-
gade ring innam. Met oen nij
dig gezieht'en op een luiden
kijftoon, geaccompagneerd
door mechanisch hamergotik,
schreeuwde hij den heer Loh
man toe wat deze in particulier ge
sprek en 'in „zijn krant" zbu hebben
gezegd, te zijner verdediging de mee
ning uitend, „dat hij dit ook wel eens
mocht zeggen". Het was precies het
tegendeel van de gedraging
die men van een.voorzitter;
zoo al niet van elk Kamerlid',
mag verwachten. Do heer Loh
man antwoordde telkens kalm en be
leefd.
po aanleiding tot dit presidiale rel
letje had de heer Lohman in zooverre
zelf gegeven als hij inderdaad wel zeer
uitvoerig sprak. Aooral in het stadium
van het debat. Maar dat rechtvaardig
de allerminst den, om het zacht te
zeggen, niet f ijngostemde n uit
val van den Voorzitter. Trou-
zijn eigen verbazing, eten geweldige uit
werking. Het duurde geen dag, of bet
artikel was' overgeseind naar alte plaat
sen in Iowa, en den volgenden dag had
den alle ochtendbladen van het Midden-
Westen het stuk overgenomen. Met de
grootste vrijmoedigheid had men ter. titels
boven gezet, die zeer misleidend waren.
B.v. „Een predikant noemt 't Wellington
College een speelhol." „Ds. Allan Rut-
ledge doet eten aanval op 't Wellington
College." „Groote sensatie te Wellington!
Het college eten speelhol genoemd." En-
zoovooris.
IL-iddcn de Evmigelisatie-sammfcoimjsten
Allans naam wat meer bekend gemaakt
m den omtrek, met zijn „Ingezonden stuk"
Pf.ry,?e bti' zich een naam over 't gansche
Midden-Westen. En uit Mie hoteken van
tland werden hem do blaldlen toegezon
den, waarin men zijn stuk had overge
nomen.
Rutlege begreep al spoedig maar
w -TT de vonk van zijn drift
het kruithuis der publieke opinie was
genaderd, en de schok maakte hem ver-
"ward. Eén ding hieH hij vast in het
oog: Hjj had de volle waarheid gezlegjj,
en wat er ook gebeurde, hij zou nu den
wens. de heer [Lobman, die een veteraan
is in de Kamer, die bij de behande
ling van dit ontwerp voorzitter was
van de Commissie' van Rapporteurs en
wiens gansche houding gedurende deze
behandeling onberispelijk is geweest en
getuigd heeft van afwezigheid van elke
politieke, bedoeling, bad ook daarom
waarlijk wel een -Weinig meer defe
rentie verdiend.
Het is jam me j dat de hoer
Borgesius zich zoo gauw drif
tig maakt en dat hij zich daar
bij dan aietvau z ij n me es t a a n-
trekkelijken kant doet zien".
Wij verwachten steilte dat de heer Bor
gesius i'.n een volgende vergadering zijn
excuses zal aanbieden. Dat is geen schan
de; integendeel het eert den man; maar
een bewijs te meer xa weer geleverd,
dat een goed man nog geen goed voor
zitter Is, en niet alle temperamenten voor
deze gevaarlijke betrekking in aanmerking
behooren te komen.
D» Bijbel.
Wat Groen v. Prinsterer van den Bijbel
zei?
Lees het hier.
De Bijtel is het boek der boeken, ook
en overal in de anti-revolutionaire boe
kerij.
De nieuwe wijsheid, ook waai- zij de
Openbaring niet onbewimpeld verwerpt,
meent dat hooger uitspraak in den kring-
van het staatsrecht niet te pas komt.
Wij daarentegen (zonder daarin; gelijk
sommigen gedaan hebben, eene encyclo
paedic te zoeken) beweren dat de Hei
lige Schrift de grondslagen van. recht
en zedelijkheid, vair gezag en vrijheid, ook
voor Natiën on Regeeringen aanwijst.
Die Bijbel is de onbedriegelijke toets
steen. Onvoorwaardelijke onderwerping
aan Gods Woord was steods do waar
borg van plichtmatige gehoorzaamheid en
van plichtmatig verzot
Met de uitspraken der Openbaring kim
geen leer van trotsche zelfvolmaking of
van schromelijke losbandigheid bestaan.
Er is geschreven: Ziedaar de bijl,
die eiken wortel van revolutionair misge
was afsnijdt.
Statasi-Oesieraal
Tweede Kamer.
Weer herrie. Absoluut
gemis aan leiding bij Borge
sius. liet eedsvraagstuk
eindelijk opgelost. - De
poort wijdgeopend. - Weer
jakkeren.
Een ornstig woord van protest onzer
zijds tegen de leiding' van den hear Bor
gesius als voorzitter van de Tweede Ka
mer, mag niet achterwege blijtven. Als
men goed nadenkt, zal men zich herin
neren, dat reeds' langen tijd geleden be
denkingen geopperd werden tegen zijn. lei
ding, die toen reeds verre van onpartijdig
mocht geheeten worden.
En nadat we gisteren een proteststem
uit „De Nederlander" hebben Overgeno
men, kunnen We Vandaag een nieuw staal
tjo geven van onparlementair gedoe van
dezen president.
Nu was de heer Lohman het slacht
offer, 't Begon al, zoodra hij: het woord
verkreeg. „Door bet rumoer is de spreker
herhaaldelijk niet te volgen," .zeggen do
verslaggevers. Het bleek, dat enkele libe
rale heeren aan 't babbelen waren. De
loop van zaken als een man van eer en
ridderdeugd: tegengaan. Zijn jongman mé-
lijk e kracht stuwde hem voort en hij trilde
van strijdlust, om den kamp voor waar
heid en reinheid aan te gaan.
Aan het College gevoelde men terdege
de gevolgen. Verontruste ouders kwamen
informeeren of schrevein, of hun zoon
«ok bij de spelters behoorde, en contri
buanten zegden hun steun op, omdat zij
niet langer een „speelhol" wilden hand
haven. En nog anderen namen. hun. zoons
terstond van het Collego af. Waar het
Wellington-College altoos do glorié dor
stad was geweest, laat het zich denken,
hoe al' spoedig de woedpi zich keerde
tot den aanstichter van al de ellende;
en aan het hoofd dezer in dollen over
moed tegen Allan gevoerde actie stond
ouderling Markley. Was! er schooner ge
legenheid, zijn vijand het vuur nu aan
de schenen te leggen
Vergezeld van Abo Daniëls, ging Mar
kley nu ook een bezoek brengen bij Rut-
ledge. Zeer gewichtig zette het achtbare
tweetal zich op Allan's studeerkamer in
de zwaar-lteeren fauteuils, en de jonge
predikant wachtte in volle kalmte af, wat
?-'i f® zoggen zouden hebbein. Na onrustig
heer Lohman, langen tijd zich beheerscht
hebbende, kon echter op deze wijze niej
doorgaan, en zette wat kracht bij aan de
zwakke pogingen van den heer Borgesius
om de rust te herstellen door den heeren
van links met nadruk te verzoeken hun
sociëteitspraatjes elders te houden,
Dat was te voel voor den president.
Wilde daar de eerste dc beste spreker
zijn, 's voorzitters taak overnemen, om
zijn, n.l. 's voorzitters lieve vriendjes de
les te lezen? Dat liep de spuigaten uit I
En op onhebtelijken toon ging hij den
grijzen veteraanvan wien hij: op parle
mentair giebied nog zooveel te loeren
heeft, te lijf.
Nu ja, er wordt links wel gepraat, maar
dat geschiedt ook rechts. Je eigen vrien
den begint liet te vervelen!
En ondier het luide geschreeuw van
Duys: „Juist, juist!" beteekent hij dhr.
Lohman, dat hij niet zoo lange j-edevoerin-
gen heeft af te steken. Als de afgevaardig
de van Goes dan herinnert aan de periode
toen rechts in de meerderheid was en
van links beer op keer veel te lange rede
voeringen heelt moeten dulden, Wordt hom
uit de hooge vergadering niet weinig
sarrend Toegevoegd, dat hij deze opmerkin
gen van a tot z noodig heeft, „om tot
zijn conclusie te komen."
De voorzitter verzoekt nogmaals stilte,
maar als er geinterumpeord wordt en
leven gemaakt, staat hij daartegen volko
men machteloos.
Hij, Borgesius, die zich verbeeldt, dat
de leiding in 'goede handen is, zich boos
maakt als „De Nederlander" kritiek oefent
en niet stehroomt den hoofdredacteur in
de Kamer hiervan een verwijt te maken.
'tls heusch gebeurd.
Heeft de man zich niet in al z'n klein
heid laten zien en durft hij zich er nog
langer op voor laten staan een geknipt
leider te zijn!!
Over het gedrag der linksche heeren,
dat beneden kritiek was, en den naam
van ons parlement schande aandoet, zwij
gen we voorloopig.
We zullen ons thans bepalen tot (te
medodeeling, hoe de behandeling van do
Eedswet is afgeloopeu.
Het Vraagstuk is dus eindelijk opgelost.
Met groote meerderheid van stemmen (57
tegen 12) is het aangenomen. Alleen de
anti-revolutionnairen en drie Katholieken,
v. Wijnbergen, Arts en Duijmstec stem
den tegen.
Men yergtete echter niet, dat het ontwerp
hoe kort het ook is vooraf nog
wijziging heeft ondergaan.
Het amendement-de Geer was n.l.
eenigiszins veranderd aangenomen.
Hel luidde aanvankelijk als volgt:
„Een belofte of bevestiging wordt me
de afgelegd, indien de te beëedigen per
soon schriftelijk verklaart, tegen het afleg
gen van eeden onder alle omstandigheden,
ook wanneer de wet ze vordert, onover
komelijke 'bezwaren te hebben, ontleend
aan zijn opvatting omtrent den gods
dienst."
Ingevolge den wensoh van den heer
Loeff ried de Minister verloden week ften
voorsteller van het amendement te schrap
pen de woorden: „onder allo omstandig
heden, ook Wanneer de wet ze- Vordert."
Op dezen raad is de heer De Geer inge
gaan; althans in hoofdzaak!. Hij liet de
eerste drie woorden vallen, doch Kot
staan: „ook wanneer de wet ze vordert."
Hij gaf aan, dat hij het scherpe in de aan
duiding van „eeden", als zouden bet zijn
alle eeden, zander uitzondering, heeft wil
len doen vervallen. Door "de andere woor
den te behouden, wilde hij voorkomen,
dat personen, die geen bezwaar zouden
heen en weer gedraaid en eens onnoodig
gekucht te hebben, begon Markley
„Ds. Rutledge, wij zijn hier gekomen
om eens met u te spreken over htet stuk
dat door het gansche land verspreid, is en.
waarin ons College op droeve wijze be
lasterd wordt."
„De waarheid lastert nooit," zei Allan.
„Mijnheer," zei de ouderling, met een
gezicht, alsof hij op 't punt stond een
doodvonnis te vellen, „het is een schande,
wat u gedaan hebt."
„Zeker, was' het een schande," zei Allan
kalm. „om de studenten vain het Welling
ton College; te leeren, hoe zij spelen
moesten."
„Maar de zaak zal' gerechtelijk ver
volgd worden!"
„Ja," hernam Allan, „het dobbelspel
is bij de landswet van lowa verbodeh."
Markley, die boos wgrd door Ruitleid-
ge's overkalme en rake antwoorden, vroeg
nu „Wat deed u den naam van rngn
zoon in deze zaak te betrekken?"
Omdat hij er bij was, mijnheer Mar
kley."
JU heht het Wellington College in s't
geheeïo land belasterd."
„Ik heb de SpeeMub rap het College
bobben tegen een eed als slechts do
overheid dien verplicht stekte, met 'te
be-loft© zouden volstaan.
Met 65 tegen 11 is het toen aangenomen.
Tegen het gewijzigde artikel 2 (uitkomst
voor Doopsgezinden) .stemden de heeren
v. Idsinga, v. Veen, Sclieurer, Lohman en
Beumer. Negen en zestig leden verklaar
den zich er voor.
Het ainendement-Rutgers, dat bij ge
moedsbezwaren meer formaliteiten in acht
genomen wenschte te zien, is met 42
tegen 33 stemmen (rechts tegen links
alleen Bichon links) verworpen.
Met aanneming van het amendement (te
Goer verviel het amendement van Sass»
van Ysselt. Het beoogde o.a. in art. 3
voor „gewichtige gemoedsbezwaren" la
lezen „onoverkomelijke gemoedsbezwa)
ren."
Art. 3 is z. h. s. aangenomen, waarop
de heer Rutgers1 een amendement (strekt
bende tot het doen opnemen in het pro
ces-verbaal der terechtzitting^ dat gepa.
eed, doch een belofte is afgelegd) introk!.
Bij artikel 4 verdedigde van Sasse Van.
Ysselt ee.n amendement, strekkende tot
het niet toelaten van die ambtenaars toÉ
het afleggen van de belofte (behalve in
geval van het behooren lot een klerkge
nootschap, dat den eed verbiedt), aan wies."
processen-Verbaal, relazen, enz. rechts
kracht wordt verleend in strafzaken.
Van linkis en rechts kwam tegenkantinjg1,
vooral omdat het amendement aan lagere
ambtenaren mindere vrijheid zou laten
dan aan 'hoogere ambtenaren, zoodat hÜ
het maar introk. Even later werd er een
met 38 tegen 34 st. verworpen.
Met 52 tegen 20 stemmen, js op voor
stel van 'dhr. Lohman de eedswet haar
tijdelijk karakter ontnomen.
Dit betreuren wij zeer, en we sluiten
ons van harte aan bij de heeren Rutgers
en Brummeikamp, die hun bezwaren fan
baar maakten en op bet gavaarlijke van
dit besluit wezen. Eerdmans wees terecht
op het voordeel van de tijdelijkheid.
Hadde men ze alleen maar aanvaard,
om te zien, hoe de thans gegeven vul
heden werken. Nu zitten we voor goed
opgescheept met een mislukte oplossing.
Bij de regeling van werkzaamheden ist
weer eens gebleken, dat Borgesius c. s.
het jakkersysteem nog steeds willen toe
pasben. j i
Do liberale unie, welkte in de centrale
afdeeling- een zeer groote macht bezit,
stelde voor (Sis voorstel van de Centrale
afdeeling) pm het belangrijke: wetsont
werp op de leening (van 175 miilioten!)
dat eergisteravond is gepubliceerd reeds
hedenmiddag te behandelen in de afdee-
lingen. Hoe schandelijk dit jachten is,
behoeft eigenlijk niet bewezen. Van rechte!
is dan ook ernstig gesputterd daartegten.
Per gratie wilde men nog 24 uur er
bij doen, doch gelukkig, het voorstel-
Bos, om het leeningsontwerp tegelijk met
de heff i ngsvoorstel'len tie behandelen,
werd aangenomen.
De heeren van het afjakkerstel'sel zijn
dus bijtijds tegengehouden, al is 't niieit
voor langen tijd. Woensdag 9 Maart reeds
gaan de beraadslagingen in de afdeedin
gen beginnen.
Hoe lang nog zullen we overgeleverd
zijn aan de parlementaire tyrannite vairi,
de Knksche politici?
Bafenopt ovanicht vm 'ten toastend.
De Franschen hebben in den strijd in
de lucht een grootsch succes behaald.
Ziehier het Fransche avondcommww
in het openbaar aangeklaagd."
„Het nut van uw verblijf in Welling
ton is ten einde. Wij verwachten, dat
u tengevolge van deze zaak zult heetol
gaan."
Abe Daniëls, die zich bepaald had
een trouw ja-knikken, als zijn meester
sprak, zei nu ook:
„Ja, wij verwachten, dat u zult aftro
den." Rutledge stond op, alsof het onder
houd ten einde was en zei
„Dat zullen we later wel eens zien.
Kan ik vandaag nog iets voor u doen,
heeren?"
Markley, ietwat verward door deze
woorden, zei alleen maar: „Neen."
En Rutledge werkte zijn bezoekers met;
een allervriendelijkst: „Het was mezleer
aangenaam" de deur uit. Ironisch voegde
hij' er aan toe: „Ik hoöp ui spoedig weer
eens bij me te zien."
Voor ze zich goed rekenschap konden
geven, wat er van het bezoek geworden
was, stonden de „broeders" alweer op
straat. Do stemming van ouderling Mar
kley was van dien aard, dat zijn scha
duw ook maar spoedig naar huis schoof.
(Wordt Tttevolgd.)
