Zaterdag W Februari 1910 30e Jaargang
No. ISO
EERSTE BLAD.
Staten-Oeneraal
De Gmote Oorlog,
Uit de Provincie.
Kerknieuws.
Onderwijs.
Predikbeurten.
Rechtszaken.
Hit num mer bestaat uit twee bladen
Watersnood.
2Zeeuw
Uitgave van
de Naam! Venn. LUCTOR' ET EMLRGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTSAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIR (VIA F. P. DHÜIJ - L. B URG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cofntre Goes.
V
De nood stijgt nog at hooger.
Angstwekkende berichten van nieuwe
doorbraken bereiken ons. t
Ons volk wordt wel zwaar beproefd.
Met te meer vrijmoedigheid durven wo
hij lonze lezers, die nog niets hebben
gegeven voor de slachtoffers van den
Watersnood, aankloppen om een kleinig
heid.
Wij ontvingen
van M. H. te Goes fö; van N. N.
to Goes fö; door tusschenkomst van
firma F. P. Dhuij' van N. N. te A. fö;
door tusschenkomst van J. W. Lamain
te Kamperland, van N. N. f2; verzameld
op de Ger. Jongedochters-Ver. te Colijns-
plaat f 10.55; S. v. d. G. te Schore f2.50;
door tusschenkomst van boekh. Fanoy van
B. te M. f 1id. van Joh. B. te Veerc
f 2.50; id. uit kinderspaarpot B. te Veerc
f2.50; id. van J. B. te K. f0.50; B J.
K. en Mil. J. W. te Axel wegens verkoop
boekje „Januarivloed" f 16.45; opbrengst
collecte Zanguitvoering „God is mijn lied"
te Serooskerke (W.) f 12.70; door tus-
schenikomst van ds. Kloek, Herv. predi
kant te Oudelande, nagift van f4; A. C.
den F., te Klimdert f 2.50.
Totaal met inbegrip van de reeds vroe
ger verantwoorde bedragen f 1638.515.
Schiermonnikoog.
Schier dagelijks worden wij verblijd met
giften voor do vrije Christelijke school
op bovengenoemd, eiland. Gelijk steeds zijn
'took onder ons meest de kleine luyden
die te hulp schoten. Heden ontvingen wij
van: F. G. I>. te WaterlancLkorkje f2,50;
van A. C. den E. te Klimdert £7.50;
J. de H. te Rilland f 1Gebr. N. to
Driewegen f 2.
Stamen -mot het voorgaande f271.54i/2.
De Rijksmiddelen.
De directe belastingen hebben in de af-
geloopen maand opgebracht 4 miljoen en
ruim 3 ton tegen 2 miljoen en circa an
derhalve ton in Januari 1915. Een ver
meerdering van 2 miljoen en circa ander
halve ton. Dat zit 'm in de inkomstenbelas
ting welke de bedrijfsbelasting vervangt.
Deze laatste bracht nog geen miljoen op,
dooh de inkomstenbelasting bracht 't tot
ver over de 3 miljoen, dat is bijna een
miljoen boven de raming t Of die ook
meevalt! De opbrengst van het personeel
daarentegen viel niet mee. Geraamd op
bijna 2 miljoen bracht zij het evenwel
slechts tot f527000, dat is slechts eeni'go
honderden meer dan in Januari van 't vo
rige jaar. De totaal-opbrengst der directe
belastingen bleef, dank zij dezen tegenval
ler, en ondanks de mooie opbrengst van
de inkomstenbelasting, dan ook nog met
circa een miljoen beneden de raming.
De invoerrechten, ruim elf ton, bleven
gelijk, zij "took nog 3 ton beneden do
raming'; evenals de accijnzen welke, ge
lijk te voren slingeren om de vijf miljoen.
De indirecte belastingen hebben a$ui de
verwachting beantwoord, slechts f20000
vielen zij tegen, en zij stegen nog drie ton
hooger dan in Januari van het vorige
jaar. Dit ligt echter niet aan de successie
rechten: deze toch daalden met bijna 4
ton, doch de zegelrechten en de registra
tierechten gingen elk met ruim 3 ton naap
boven terwijl ook de hypotheekrechten
van 27 duizend in 1915 op 63 duizend
thans overgingen. Dat de opbrengst der
domeinon van 62 duizend gulden tot ruim
4 ton klom, is eveneens een mooie ver
betering.
De totaalopbrengst der middelen kon
echter het cijfer der raming nog niet be
reiken, hetgeen blijkt uit de volgende ge
tallen: Raming 15 miljoen; opbrengst in
11 mili06n; °I,hren^ nu
Het totaal der opcenten in Januari van
uit jaar nadert aan de 2 miljoen, ton
hate van het „leeningfonds 1914" Het
grootste contingent, te weten ruim een
miljoen, werd geleverd door de Inkomsten
belasting.
Tweede Kamer.
Onaannemelijk. Weer
herrie.
De minister heeft nog eens duidelijk
gez^d waar 'top staat. Artikel 2 losla
ten, wat de heer Lohman wil en tot op
zekere hoogte in 't amendement Gerhard-
v. Idsinga gevraagd wordt, daar kan
HIJWH H1WI II IWMBWBIBBMBMWMMBW
niets van komen, zooals op 't zWakke mo
tief dat. de Doopsgezinden een geschre
ven recht op vrijstelling hebben met be
roep op bun kerkgenootschap, door den
minister gezegd werd. Blijkbaar ver
wart do minister de modernen die uit
de Hervormde Kerk naar de Doopsgezinde
Spciëteit zijn overgegaan met de god
vruchtige volgelingen van Menno Simons,
door onze gereformeerde vaderen in de
zeventiende eeuw terecht begunstigd.
Het amendement-Rutgers, volgens de li
beralen en vooral de socialisten het top
punt van dwaasheid, acht de minister
volstrekt onaannemelijk. Wicrd dit aange
nomen, de minister zou de wet intrekken,
wil dit zeggen.
Het gaat te ver, zegt hij; het is te
scherp, dat wil eigenlijk zeggen te calvi
nistisch. liet rekent, te veel met het
feit, dat de getuige staat voor het aan
gezicht Gods, en eerst in de tweede plaats
voor 't aangezicht van den rechter. Dat
doet het amendement-De Geer ook wel,
maar zooals die 't formuleerde kan 't er
misschien nog wel mee door. Te meer
omdat de heer De Geer de epiaestie over
atheïsme en atheïsten vermijdt.
Gelijk men weet ligt 't verschil tussehen
deze twee amendementen hierin: de'heer
Rutgers wenscht dat de belofte ook wordt
toegestaan aan hem of haar die voor den
kantonrechter en den burgemeester heeft
verklaard en bij de beëediging mondeling
bevestigt dat hij (zij) aan God niet
gelooft, of godsdienstige bezwaren te
gen eedsaflegging heeft; terwijl de heer
De Geer zich tevreden stelt met de be
paling dat de te beëedigen persoon al
leen voor don rechter schrifte-lijk
verklaart tegen het afleggen van eeden
te zijn op gronden aan „de godsdienst"
ontleend, onder alle omstandigheden.
Wanneer deze drie laatste woorden door
mr. De Geer worden losgelaten, heeft do
minister tegen zijn amendement geen be
zwaar.
Het amendement Sasse v. Ysselt ont
raadt do minister. Hetgeen te begrijpen
is, want hot verzwakt zijn stelsel van
„facultatief stellen", dat wil zeggen: den
eed al of niet doen afleggen. De heer
Sasse bedoelt dit dan ook blijkbaar, daar
om stelde 'hij voor in plaats van „ge
wichtige gemoedsbezwaren", zooals de mi
nister in artikel 3 verlangt te lezen, te
stellen „onoverkomelijke bezwaren".
Toen do heer Rutgers zijn rede zou
beginnen, na dien van den minister, werd
hij weder, evenals gisteren, gehinderd door
de bekende herriemakers uit den sociaal-
demoóratischen hoek. Hugenholtz, de oud-
predikant,'was blijkbaar de aanstoker. Hij
verweet den spreker dat hij stond te klet
sen. Nota bene: kletsen wanneer een
Christelijk man, als volksvertegenwoordi
ger, aan de regeering tracht duidelijk te
maken, wat stellig in de harten van twee
vijfden onzer bevolking leeft, in zake Gods
wet en de roeping der Overheid in zake
't hoogst gewichtige vraagstuk, hetwelk,
hoe men 'took beziet, een verzwakking
van de Godsvreeze bij een groot deel
onzer landgenooten vaststelt. De tijd ligt
nog niet zoo ver achter ons dat men
zeggen kon: wij golooven niet aan het
wezenlijk bestaan van Atheïsten, en v.
Houten in do Tweede Kamer de eenige
was, die het voor hen opnam. En rog
is 't do vraag of zij er zijn, in dien
zin dat elke gemeenschap tusschen den
Oneindige en hun hart geheel zou Zijn
afgesneden. Immers, wij zijn nu eenmaal,
hoe ook afgedoold, oorspronkelijk naar
Gods beeld geschapen. En welzijn er
diep gezonkene naturen met een toege-
Schroeid geweten, verstandelijke
atheïsten die met hun denken van alle
religie vervreemd zijn. Maar wat Calvijn
noemde het semen religionis (het
godsdienstig zaad) ligt in ieder monsche-
lijk hart verscholen, en er is nog altijd
de consciëntie, de medeweten, dé me-
rieklinifcende stemme Gods in het men-
schelijk weten, aan welke ook do meest
vrijmoedige Godloochenaar, hij zij 'tdan,
of hij zij het niet, niet ontkomt.
Wij zijn er dan ook erkentelijk voor
dat de heer Rutgers die clausule „die zeg
gen in geen God te gelooven" ten slotte
'heeft losgelaten.
.De heer v. Sasse wijzigde eveneens
zijn amendement (hezWaren in gemoedsbe
zwaren).
.Vlies duidt er op dat het amendement-
De Geer zal worden overgenomen of aan
genomen nu ook de heer Limburg het
heeft aanbevolen, en de heer Rutgors een
samensmelting van dit amendement met
het zijne door bovenstaande uitlichtine
heeft voorbereid.
Dinsdag voortzetting.
De heer Lohman, zieker beducht Voor-
nieuw geharrewar zonder positiefresul
taat bij de tegenwoordige verhoudingen,
in den lande, en in de Kamers^ heeft Voor
gesteld de Slotbepaling te doen vervallen
„zij is van kracht, tot 1 Januari 1919".
(te'outpï overzicht v»n toestand
De Pers der Entente jubelt luide over
de meesterlijke prestaties der Russen in
den Kaukasus, en houdt nabetrachtingen
over Erzeroem'» val.
In haar vreugde-dronkenheid zegt ze
natuurlijk ook wel dingen, die met de
waarheid overhoop liggen of die aantoo-
nen, dat men liever- een moreel succes
uit de feiten wil slaan, dan wel de
strategische waarde van Erzeroem met
een nuchteren blik beschouwen.
Is liet wel zoo zeker, dat de Russen
nu vrij- spel hebben tot uitvoering van
nog moer grootsche plannen
Wanneer immers do Turken er in ge
slaagd zijn het veldleger, dat de verde
diging van Erzeroem gesteund heeft,
en een groot doel' van het garnizoen vei
lig terujg te trekken, dan, zullen zij het
den Russin niet gemakkelijk maken de
onmiddellijke vruchten van hun succes
ito plukken.
Wanneer daarentegen de Turken, zoo
verrast geweest zijn, door de verrassend
vlugge actie der Russen, dat zij' niet
den tijd gehad hebben zich uit de voeten
te maken met die voor den terugtocht
benoodigde voorraden levensmiddelen en
munitie, dan hebben de Russen gelegen
heid om, van het centrum uit, die Tur
ken, die tegen hun rechter- of linker
vleugel standhouden, te bedreigen en, zoo
zij; niet overijld terug trekken, in een
uiterst gevaarlijke'positie te brengen. Dan
kan do val' van Erzeroem dus voor de
Russen gewichtige oïimiddiellijke gevol
gen meebrengen.
Men doet dus goed nadere bijzonder
heden af te wachten en het behaalde
succes niet te overdrijven.
De buit, welke in handen der Russen
viel, moet in ieder geval groot zijn. Dit
mag men geruist aannemen, al moet hier
bij' opgemerkt, dat de eerste in Pet.ro-
grad opgemaakte berekening sterk over
dreven schijnt.
tn het Westen worden de loopgraaf-
gevechten voorgezet.
Het weder belemmert partijen in hun
bewegingen.
De Koning van Montenegro heeft van
een paar zijner ministers het verzoek
gekregen volmacht be geven om de vre
desonderhandelingen to beginnen.
Koning Nikita heeft echter nog niet
geantwoord.
Gaoden.
Een oorlogscorrespondent van den Ber
liner Lokalanzeiger beschrijft een bezoek
aan een gedeelte van het westelijk front:
Beschut, idoor een stuk muur lig
gen daar een- paai- dooden, in bruine
tentbainen gewikkeld. De een heleft do
rechterhand tot een vuist gebald om
boog gestoken. Een smalle gouden ring
glinstert aan de hand. De andere naast
hem stierf een vreeselijk snellen dood.
De beide armen zijn omhoog gestoken,
als wilden zij het hoofd grijpen en vast
houden, hot hoofd, dat een granaat van
den hals heeft weggeslagen.
Dat zijn de dooden van dezen laatsten
nacht. lederen morgen in de vroegte wor
den zij uit de eerste linie hierheen ge
bracht. en blijven daar liggen tot zijl nog
verder naar achter worden gehaald.
Ieder man, die 's avonds naar voren
gaat in de stelling boven op de hoogte
van Neuville, weet, dat hij 's morgens als
de zooi opkomt ook bij! dat stuk muur
kan liggen.
Bij den strijd om1 de hoogte is ook
korporaal Herrenreite'r gesneuveld, de
oude Beiersche stroopor, om wiens sol
datenleven de logende reeds zijn net
heeft geweven. De Beieren hielden hem
voor onkwetsbaar, omdat hij zich aan
elk schot bloot stelde, zonder dat oen
kogel hem trof.
Roemruchtige daden höeft deze man
volbracht en reeds lang was hij ridder
van het ijzeren kruds eerste klasse. Toen
het regiment, waartoe hij behoorde, nog
op een andere plek aan het front stond,
had deze ervaren strooper en jager zich
een zitplaats gekozen op een eenzamen
boom. Daar zat hij, terwijl' de kogels
om hem floten en sisten, maar te raken
was hij niet. Van uit zijn hoogte kon
hij echter in de Fra'nscho loopgraven
zien en met zijn, van een richtkijker
voorzien geweer, had hij 121 vijanden ge
troffen. Als er een patrouille te doen
was, was korporaal' Hei-renreiter er bij'.
Maar ondanks'al' zijn dappere daden cn
onderscheidingen kon hij toch niet tot
onderofficier wordein bevordieird, om de
vele straffen, die bij als stroopier had
moeten uitzitten. Toen do prachtige sol
daat zich weer eens buitengewoon on
derscheiden had, bedacht d,0 regiments
commandant een eerbewijs voor hem, dat
in dezen oorlog nog niet voorgekomen
is, in de parade-marsch marcheerde het
goheele regiment voorbij den korporaal.
Nu rast ook hij in het graf.
Korte Oorlogsberichten
KoningNitika. De „Matin" ver
neemt uit. Bordeaux De IontenegrijinsGhe
koning on koninklijke familie Verblijven
voor korten tijd te Lormont, nabij Bor
deaux.
De „Petit Parisien" verneemt uit
Salonika, dat het bericht volgens hetwelk
generaal Sarrail naar Athene Zou geweest
zijn oni een bezoek te brengen ban ko
ning Constantijn niet waar is.
Een Duitsehe vliegmachine is ten
Noorden van Saloniki door een Franséhen
vlieger neergeschoten en buitgemaakt. De
waarnemer werd 'gewond en gevangen ge
nomen, de vlieger ontsnapte.
Zestien Fransche vliegers hebben een
raid naar Strumiza-station en nabijgelegen
kampen ondernomen. Door een Duitsoh
luchteskader aangevallen keerden alle
vliegers behouden naar hun basis terug.
De verliezen van den vijand zijn onbe
kend.
Naar de „Voss. Ztg." uit Konstanti-
nopel verneemt, heeft do Griekscho ges
neralo staf besloten, do getalsterkte van
het Griefcscho leger tot 500.000 op te
voeren. Grieken die tot dusver vrij van
dienst waren, zijn nu voor, de oefeningen
opgeroepen.
Apotheken.
Zondag a. s. is te Goes geopend de
apotheek van den heer G. .v. d. Hoek;
te Middelburg die van dhr. L. K.
van der Harst J. Jzn., Pottenmarkt.
Middelburg. Het bestuur Van den Ring
Walcheren, van' „Patrimonium" deelt de
afdeelingen van dien Bond mede, dat het
secretariaat van .heden af gevestigd is
aan onderstaand adres. Voor alle inlich
tingen en mogelijke voorlichting, zoowel
op het terrein van „Patrimonium", als dat
der vakbeweging, wil de Ring zich be
schikbaar blijven stellen. Wij willen zoo
veel ons mogelijk is, onze Chr. Sociale
vakbeweging dooi- woord en voorlichting
helpen bevorderen. Ilelpe daartoe een
elk ons zoove« mogelijk.
Namens de Ring Walcheren Van „Pa
trimonium": W. A. den Hollander, secar.
Latijtascbe Schoolstraat C 51, Middelburg.
Do Staatscourant, bevat de statuten
van de Coöpleratieve Kolën.vereenigixig
„Onderling Belang" te Nieuiwdorp.
Goes. Gislex-enavond trad voor „Weten
schappelijke Belangen" op dr. C. Schoute,
adjunct-directeur van bet Kon. Ned. Me
teorologisch Instituut de Bilt, met het on
derwerp „Waarnemingen in do boven
lucht". Veel publiek, was er niet, doch dit
komt op rekening Van het regen- en storm
weder.
Spr. begon met de klacht, dat het on
derzoek in de bovenlucht moeilijke tijden
heeft in verband met de internationale
verwikkelingen, verder dat het onderzoek
in een stadium is gekomen, dat men op
groot© hoogte waarnemingen kan doen,
zonder dat men zieh daartoe op een hoog
te van een aantal K. M. zou moeten he
geven.
Eenvoudig zijn b. v. de theorieën, met
behulp waarvan men kan nagaan, of Zich
regen zal vormen, dan wel of het droog
zal blijven. Dioor het stijgen van de lucht,
door het komen onder lageren druk zal de
temperatuur dalen, en zoo wordt de gkens
der nevelvorming genaderd, waaruit ten
slotte regen ontstaat. Wanneer een wolk
in een dalende luchtstreek' is, zal de tem
peratuur stijgen, de, wolk zal dan in
damp overgaan en bij' dien toestand gaat
bet niet regenen.
Spr. verklaarde verder de gevolgen van
depressies in de lucht en in verband daar
mede de werking van de seismografen.
Doch laten we niet den indruk vesti
gen, alsof we een volledig verslag wil
den geven van de causerie van den heer
Schoute. Dit zou niet strooken met de
eisehen van eèn dagblad, en de ware
belangstellende in het bovenlucht-onder
zoek zal er niet mee gediend zaj'n, doch
deze zal liever z'n wetenschappelijke bi
bliotheek raadplegen.
We volstaan dus met de vermelding,
dat di-, Schoute z'n onderwerp aldus Ver
deelde: lo. waarnemingen met bemande
en niet-bemande ballons; 2o. met behulp
van vliegers; 3o. met behulp Van ka-
merball'ons met instrumenten4o. met Vrij
stijgende ballons, welke geen insfrumen-
menten meevoeren. Spr. ging de geschie
denis der luchtvaart na, besprak het werk
van knappe wetenschappelijke ïnannen in
buiten- en binnenland en vertelde van zijn
eigen proeftochten per ballon. Op gïas-
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. 150
Losse nummers05
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, ieclere regel meer 16 et.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ft.
iedere regel meer 10 ct.
heldere wijlze werden eenvoudig© theorieën
verklaard en interessante lichtbeelden
maakten het volgen van het betoog des)
te aangenamer.
Tot slot één opmerkinghet ware ge-
wensCht, dat de Vei-, de beschikking kreeg
over een betere lantaren. Er was gee»
spreker, die niet klaagde over te weinig
licht.
Vlissingen. Op de gebruikelijke wijze
is aan den sergeant-majoor instructeur
W. M. La Fort van het derde regiment
infanterie, in garnizoen alhier, de zil
veren medaille voor 24-jarigen dienst uit
gereikt.
Graauw. Door den woedenden wind
stortte Woensdagmiddag een kléin ge
bouwtje in elkaar, waarin drie kinderen
waren. Een er van, vier jaar oud, werd
door de vallende gebinten gedood, de
twee anderen werden ernstig gekwetst.
T. C.
Waarde. In de Vrijdag gehouden 'ge
meenteraadszitting werd met algemeen»
stemmen tot onderwijzeres benoemd mej.
J. W. E. de Jager te Roosendaal, no. 1
der voordracht. Door bedanken van den
heer M. Allewijn werd tot lid der Com
missie tot wering van Schoolverzuim; be
noemd de heer M. Geleedst. Tot leden
van het stembureau voor de verkiezing
van leden der Provinciale Staten wer
den benoemd de heeren J. Blok San.,
J. L. Overbeeke en M. Weststrate Chr.zn.
De jaarwedde van den veldwachter J. C.
Looij werd verhoogd met 50 gulden. In de
begrooting der gemeente en van het bur
gerlijk armbestuur voor 1915 werd af-
en overgeschreven. De rekening1 van bet
burgerlijk armbestuur dienst 1915 werd
goedgekeurd; de ontvangsten bedrageni
f3126.57, de uitgaven f 2428.27Va, gioed
slot alzoo f698.29V2- De verordening re
gelend de jaarwedden van het hoofd der
school en verder onderwijzend personeel
weid gewijzigd.
Ned. Herv. Kerk.
Bercepen te Feijenoord C. B. Holland
te Raamsdonk; te Nijkerk op de Ve-
luwe A. M. den Oudsten te Monster;
te Groningen II. J. E. Westerman Hob
stijn te Apeldoorh; te Rolde Jl F.
iïomaft te Nieuw Beerta.
Bedankt voor Driesum door P Kruyt
te Gouderak.
Geref. Kerken.
Aangenomen naar Drachtster- C om pag -
nie door E, Beukema te Schettems.
Zestal te 'sGravenhage dr. K. Djjfc te
Rijswijk, R. E. v. Arkel te Soest, J. F.
Rrussaard te Meppel, V. Ilepp te Klundert,
dr. G. Ch. Aalders te Ermelo en T. C.
Rullmann te Utrecht.
Geslaagd te Rotterdam voor de nut
tige handwerken de dames C. N. de Wilde
te Oud-Vossemeer, D. C. Bijl te Tholen
en C. N. Schipper te Kruiningen. En te
's Gravenhage voor 't stuurlieden-examen
grooto stoomvaart 3e stuurman de heeren
C. Sant, W. Mudde, B. Scherpbier, 0.
Scheurkogel en W. Schut.
Examen Handteekenen L. O.
In 1916 zullen de examens L. 0, hand
teekenen in de maand Augustus, zoo noo-
dig ook in de maand Juli, worden ge
houden.
NED. HERV. KERK.
Zondag 20 Februari 1916.
Goes, 9.30 u ds, Homburg; 2 u. ds.
Homburg, Cat. Zond. 4, Bed. H, D.
6 u ds. Steinz.
GER. GEMEENTEN.
Goes, Donderdag 6 u. ds. Kersten.
Arr.-rechtbank te MiddelbSurg.
In de gister gehouden zitting werd ge-
eischt tegen:
H. V. en H. C„ Wiestkapelle, mishan
deling, 1 m. gev.J. L. Jz. en J. L. Lz„
Westkapelle, vernieling, tegen den eerste
1 w. gev., tegen den tweede f 15 s. 30
d. h.A. v. R„ verzet tegen veroordeeRng)
tot 14 d. gev. wegens poging tot verbo
den uitvoer, bevestiging van het vonnis;
A. J. en A. Bi, Westdorpe, oplichting,
3 w. gev.; T. v. d. V. en A- V P-.