ijmegen i EMEST. !*o. 117 Woensdag 10 Februari 1916 30e Jaargang rarg. W. TOEBES. ardappelen, Loopvarkens, Arbeider, EN MEID- EN MEID De Groote Oorlog. almest een vinding is ie meer dan 20 Jaren d personen proeven mndige. dat weet iedere land- ji' het geheele land, anje nen zich voor een om- Lijding der Normaatl- na zorgvuldig genomen jaren de Kunstmest lionnair te 's Gravon- Watersnood. jenmakersknecht e e (i Meid Schiermonnikoog. tn. Feuilleton. OVERWINNING. Staten-GeneraaS ST. q de onjuistheid zijner e heer ABEHSON er esultaten bereikt tegenover week vooruit zijn. rij hield, geheel overbluft plaats Uwer Nar maal mest T3 gemene lengde ruige of zu •aagd. Aanbiedingen iiüa'i KONYNENBURG Co., of zuivere aan Binnen. Uitgave van de feral. Term. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VOSSTSTHAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BUNG. Drukkers: Ooslierbaan Lo Cointre - Goes. iJ.u b .uw—w»» VVp ontvingen nog ten behoeve van de slachtoffers van den Watervloed van half Januari 191t>: Van v. L. te Baarland f 1J. 3e H. te RiUand-Bath 12; N. N. te Goes f 10. Totaal met inbegrip van de reeds vroe ger verantwoorde bedragen f 1448.811/2- Zij die er de voorkeur aan geven hun giften rechtstreeks aan de Alg. Waters nood-commissie te zenden vinden hier het adres "van den penningmeester: E. Sillem, (firms, Hope Co., Keizersgracht 579 581') Amsterdam., TE KOOB uwe en muizen, bij J. D£ prscheweg, Middelburg. TE KOOP [plaatsbare Zomertent, pUCK, Timmerman, Seispleiiu TE KÖOH 1ERH0UD Az., Westkapelle, Terstond gevraagd imermansknecht of tomende Knecht, IgEERTSE, Timmerman, bij Tier. lagd tegen Maart of Mei bij K. FRANCKE, N. tn St Jloeveer. oekend met burgerwerk. I Meeldijk, Sluisweg 28, Dor- Met Mei en Meid bij Wed. C.J LOUWEB^' ISerooskerke. trouwgeval der tegenwoordige mogelijk bij JAN BLOK Jz- Jr'Land' ifeldzicht" Rilland. Er is» aan de actie voor de Christelijke school op Schiermonnikoog iets onbe schrijfelijk heerlijks. Zij die met ons den eersten strijd 'voor Chr. onderwijs, een halve eeuw terug, hebben gevolgd' of mee gemaakt, zullen begrijipon waarom wij dit. velgen. Wat 'n heerlijke strijd was dat;,welk 'neendracht en eensgezindheid onder onze tegenstanders, maar ook .welk een broederlijke liefde en energie onzer zijds. De Hoop des 'Vaderlands was> het. lijfblad onzer strijders voor het goed recht der vrije school, confessionee- len en afgescheidenen lazen saam dit blad en ook het Kerkelijk Weekblad waarin dr. Vos en Tinholt zoo bezielend schreven voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs. En die eerste hoofdon derwijzers, wat spanden zij zich in om de Chr. School op peil te brengen en Ie hottden. Honderden kinderen van mo dern© ouders, zelfs Joden, ontvingen aan een zoodanige Chr. sdnool onderricht. Mid delburg, Nieuwdorp, Zierikzee/Terneuzen, Gcas, daar woorden onze baanbrekers; en-God de Heere 'heeft hun initiatief bij zonder gezegend. lets van die samenwerking zien wij. thans weer op' Schiermonnikoog. Van den, beginne poneerden de stichters dier school als strijders voor „een school voor allen"; en Hervormd en Gereformeerd reikten elkaar de hand. Moderne Hervormden die het belang hunner kinderen begrijpen en hun bjj 't degelijk maatschappelijk onder- vijs gaarne het godsdienstig element er op den koop toe bij meegeven, Zonden reeds bun kinderen; zoodat er Van de 81 tokoolk'inderen die het eiland telt, al 32 op de Vrije school een plaats vonden. Ep dat terwijl door- sommigen maar op elf gerekend was. Deze schoolstrijd op Schiermonnikoog trekt ons aan niet alleendoor de eon- stemhiigbeid van Hervormden en Gerefor meerden maar ook door den outwerwot- sciien tegenstand die aan de jaren 1869 tot. eind vorige eeuw herinnert. En ook door het geloof hetwelk de stichters schijnt te bezielen. Immers met woord en daad hebbers zij het den tegenstanders toege roepen met Nebemia: God van den he mel zfel het ons' doen gelukken, en wij zijne knechten zullen ons opmaken en bouwten. Zoo er een school (of schooltje) is Waar- ree een daan tegen het ongeloof wordt opgeworpen, dan is 't wel te Schiermon nikoog. Wie ijsde niet van de moderne Met Mei a. s. bg J. DE SCHIPPER, ■Een verhaat uit het kerkelijk leven van Noord- Amerika door v. d. M. Nadruk verboden. 20) „Dan (ka® ik mij niet bij de kerk voegen", zei de jongeman beslist. Ver baasd vroeg Allan: „Wien haat je dan?" De jongeman zweeg even, en zei dan met haperende stern „U weet natuurlijk de droeve geschie denis met mijn zuster. Iedereen zei, dat het zelfmoord was; maar ik weet het beter. Zij is vermoord en ik haat den moordenaar!" Met vlammende óogen en zwaar hij gend had Frank de laatste woorden ge sproken. Ds. Rutl'edge schoof wat nader bij en vroeg hartelijk „Wat weet je er dan van, m'n jongen?" f „Ik heb tot nu toe nooit met iemand epover gesproken, maar ik zal het a zegge®). Don dag van Vioüa's) dood waa De Zeeuw taal en geschriftjes die zelfs aan Zondags schoolkinderen werd meegegeven! Laten wij, naar de kracht die de Heere ons daartoe "verleent aan den bouw der school medewerken. 't Is waar de school is er. Wij vergisten ons in onze eerste oproeping als zou de school nog moeten verrijzen. Maar al is de school er, de stichters zitten nog voor een som van f9000 zijnde voor meerdere bouwkosten wegens den oorlog, en leer middelen. Van die f9000 is nu door de gezamenlijke voorstanders in den lande £2000 bijeengebracht. Komt die rest niet binnen, dan moot de school onherroepelijk gesloten worden. Het ware dan beter ge weest niet met den bouw begonnen te zijp.. De tegenstanders zouden juichen, en smalenZij Zijn begonnen doch hebben niet kunnen voleinden. En wij zijn over tuigd de broeders op Schiermonnikoog doen wat zij kunnen. Z.ij zijn slechts weinige, en zij zijn arm naar de wereld. Hel spreekt van zelf dat het kerkelijk leven reeds zwaar genoeg drukt op dien kleinen kring. Wij vernamen dezer dagen dat in een onzer provinciale bladen was gezegd, dal deze menscben waren gaan bouwen, zon der eerst de kosten te overrebenen. Daar gelaten, dat een zoodanige op merking, gesteld zij ware juist, aan de zaak geen goed doet, mag toch ook wel er mee gerekend, dat er gevallen kun nen zijn, dat men. niet moet beginnen te rekenen, maar dat men terstond de koe bij de horens heeft te vatten; grijpt waar 't rijpt. Dat zelfs: rekenen en uit stellen tot mislukking leidt, zoodat er niets van komt. Er kunnen oogen Mikken, zijn, dat in do ziel leeft: het moet. En dit oogonM:ik wij durven dit gerust zog gen dewijl wij deze zaak grondig hebben onderzocht! was op Schiermonnikoog, daar. Wij prijzen 't dan ook zeer, dat do vrienden daar niet rekenen wilden, dat de school' gesticht is voor het stichtings kapitaal bijeen is1. En wij danken allen, die onzen oproep om steun voor Schier monnikoog gehoor schonken. Doch laten nu zij, die nog niet gaven, en 't toch kunnen, nu ook hunne bijdra ge zenden. Wij vernamen al ven eentge kerken die oen gave afzonderden, o. a. die van Grijpskerke, terwijl die van Hein- kenszand een bijzondere collecte voor Schiermonnikoog organiseerde; welke f 41 ruim opbracht. Zou er in ons rijke, van God genadig gezegende en verschoonde Zeeland niet nog wat zitten voor het arme Schier monnikoog. Wie, hij zij arm of rijk, zou 't mede voor zijn verantwoording willen nemen, dat deze school niet in stand bleef door zijn verzuim En toch komt dit istichtingskapitaal niet bijeen, dan moet de school' weer gesloten worden. 't Is waar de watervloed heeft den stroom der bijdragen, die allereerst naai' Schiermonnikoog gelOopen had, afgeleid. Doch is de geestelijke nood niet nog ernstiger dan de stoffelijke. Wanneer door het Chr. Onderwijs op Schiermonnik oog ook maar- één ziel mag gered wor den, is die niet mleer waard dan tien Wijde Wormers. ik even in haar kamer, en ik vond er dezen brief". Ruüedge nam een stukje papier aan, waarop met verdraaide hand geschreven was: „Kom vanmiddag 2 uur aan den spoor dijk bij den overweg. Wij zuMen dan afspreken". „Sinds ik dit papier gevoindea heb", vervolgde Frank, „ben ik bezig te zoe ken naar den Schrijver. Ik weet zeker dat het iemand uit Wellington is. Als ik den schrijver van dat briefje vind, dan zal ik hem neerslaan als een hond!" „Frank! Frank! zóó mag je niet Spre ken! viel Dis. Ruüedge bestraffend in. „Dominé hervatte de jongeman ern- tig. „u kunt dat Iniet begrijpen. Viola en ik waren alles' voor elkaar. Wijt heb ben samen gelieerd. Ik heb haar bemind, zooals nooit een broeder een zuster be minde. Hier is haar portret". Hij overhandigde Rutlédge een medail ion, en deze zag, dat Viola een meisje van groote aantrekkelijkheid moest ge weest zijn. Met een zucht gaf hij aan Frank het portretje terug, doch zei niets'. En Frank ging weer door: „Ik wist, dat er iets niet in den haai: was, weken all voordat het gebeurd is. Ik kon mexken, dat iets haar beklemde. Zeker, wij blijven aan onze brooderen in Noord-Holland en Utrecht geven, doch zou daar niet de tiende aan kunnen toe gevoegd worden tot leniging van den zoo veel erger nood onzer umdemenschen op het noordelijkste eiland van Nederland? Onze redactie ontving circa f 1500 voor den Watersnood, en circa f 180 voor Schiermonnikoog. Zou zij niet in diezelfde verhouding nog een poosje met de ontvangst kunnen voortgaan Tweede Kamer. Vogels van diverse plui mage aan 't woord. Het debat t e hoog De eeds kwestie eindelijk de oplos sing nabjj. Gisteren is het debat over de eedskwes- lie voortgezet, doch nog niet beëindigd. Vogels van diverse pluimage hebben weer hun stem laten hooren. Het eerst kreeg men een red© te hoo ren van den vrijzinmg-democratisehen af gevaardigde voor Groningen, dhr. Lim burg, 'die verklaarde geheel aan de zijde der regeering te staan, en ook geen af schaffing of aJgeheele facultatiefsteliing van den. eed wilde. Hij vond het een schande voor een beschaafd volk, dat er een rechtsonze kerheid heersclit, als sedert het bekende arrest van den Hoogeti Raad het ge val is. De heer De Visser (c.-li.) heeft op zijn wijze het standpunt der christelijk-histori- sohen uiteengezet.. De eed, aldus deze afgevaardigde, is oen der kostbaarste middelen om het recht te handhaven. Dat wordt door de ge heele Kamer erkend. De'1 subjectieve ver klaring van den eed krijgt, een objectief merk van waarheid. Een eed zonder God is inconsequent en de rechter zal daar aan geen objectieve waardie kunnen hech ten. Velen worden van het spreken van waarheid afgehouden door het aflegigen van den eed en velen zoeken nogmaals 'angstvallig naar de waarheid wanneer zij den eed gaan afleggen. Buiten het. in dividu om is een zoodanige waarborg niet te vinden. De groote waarde weegt dubbel en 'dwars op tegen de nadeelen. die gewetensdrang met zich zou brengen. Voor de atheïsten moet de Staat niet uit den weg giaan. Er zijn echter atheïs ten die aan God niet meer gel00ven op de wijze zloaals spr. dat doet. Of men ze pantheïsten of menisten heet, doet niet ter zake: zij kunnen wel buiten het in dividu om een objectieve verzekering ge ven. Dit maakt het probleem nog inge wikkelder. Die schrijver in de „Standaard"-, aldus dr. De Visser, heeft als zijn denk beeld gegeven, dat een. verklaring noodig is dat men gelooft in een Al wetenden God. Dit maakt het Vraagstuk ingewik kelder. Spr. kan zich niet Vereenigen met het denkbeeld, dat men zou moeten ver klaren niet te gelooven in een God. Hij ontwikkelde op voortreffelijke wijze de tegenstelling tussohen den eed en de belofte, de laatste beschouwende als een zuiver persoonlijke, subjectieve verklaring, den eed als een objectieve handeling, bui ten de persoonlijke sfeer blijvende. Hij pleitte tenslotte voor het amendement-De Geer c.s., dat belofte of bevestiging toelaat, indien de te beëedigen persoon schriftelijk Een week voor haai' dood heb ik haar nog gevraagd, wat. er was. Ik dacht, dal ze het me zou zeggen, maar ze zei alleen: „Neen Frank, nui niet. Over eeni- ge dagen zal je meer weten. Vertrouw mij, broertje, de zaak is in orde". En toen ik dat briefje Voind, wist ik geL noeg. Ik zal' de schurk viinden die het geschreven heeft en ik zal' hem op het zelfde oogenblik vermoorden. Al dagen lang draag ik een revolver biji me". Met schrik zag Rutlédge het gevaar lijke wapen, dat Frank hem wen toon de. En hij! zag nu ook, welk een gansch 'ander menscli de jonge Antol was, nu hij Schier verteerde van wraakzucht. Zijii oogen stonden dreigend, zijn lippen tril den, zijfn hand beefde. <En Ruüedge zei met klem: „Frank Antol', dat is niet goed! Door zóó te doen, wordt jij even goed een moordenaar". Frank stond op; het gesprek maakte hem onrustig, en terwijl hij met breede passen de kamer op en neer liep, sing hij voort: „Dominé, u kunt het niet begrijpen. Ga een® na, hoeveel ellende die schurk tü! over ons huis heeft gjebracht. Wij wanen geJukkig met elkaar, p zoo ge lukkig. Geen gelukkiger gezin dan hel! verklaart, tegen het afleggen van eeden onder alle omstandigheden, ook, wanneer de Overheid ze vordert, onoverkomelijk» 'bezwaren te hebben, onüeend aau zijn opvatting omtrent den godsdienst De heer Eerdmans (u.-l.)nu ja, hij is vóór 's ministers ontwerp, doch 't liefst zou hij toch maai' de heele zaak afschaf fen. Hij walgde van historische en theolo gische besc h ouwi ngen De eed, zegt hij, geeft alleen waarborg wanneer de eedsaflegger dat godsbegrip huldigt, waarop de eed berust. Vele per sonen huldigen dat begrip niet meer. dus... opruimen Aalberse (r.-k.) zal tegen stemmen. Het is voor hem de vraag of de Ka tholieken nu nog wel verplicht zijn een eed af te leggen, omdat hun leer hun zegt, dat zij dit alieen mogen doen als de overheid het eischt. En straks zal de overheid niet meer eischen! 'tGing Van Doom (u.-l.) schemeren. Hij kon er niet meer bij. 'tGing hem te hoog. Wat gemoedsbezwaren waren, wist hij heelemaal niet. Beperking, ja,, dat had hij begrepen. Beperking van den eed vond hij zoo kwaad nog niet. Nolens (R.-K.) wees er op, dat de lin kerzijde ditmaal zoo buitengewoon veel notitie neemt van hetgeen aan de rech terzijde wordt gezegd. Graag 'hoorde hij eens hoe ver men aan de linkerzijde meent te kunnen gaan met. zijn principes. Deed de rechterzijde dat ook dan kon men zoeken om tot toenadering te komen. Krachtig kwam hij ten slotte op tegen gelijkstelling van eed en belofte. Zijn partijgenoot Loeff formuleerde de volgende stellingen: De Staat heeft den godsdienst noodig voor de handhaving van de rechtsorde. Ook in het oog van den Staal is de verplichting om een eed af te leggen een zwaardere verplichting dan een belofte. De Slaat mag, waai- die eed niet noodig is, den eed niet eischen. De Staat zorge hij de regeling van de eeds- quaestie geen rechtsongelijkheid te schep pen tussóhen de burgers. De Waalwijksche afgevaardigde schijnt in de richting van de voorgestelde recht- sche amendementen te willen gaan. Vanmorgen zou het dehat voortgezet worden. Men mag nu wel aannemen, dat het teedere vraagstuk de oplossing nabij is. Als 'tmoar tijd wordt! VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.50 Losse nummers0.05 Prijs der Adverteniiën 15 regels 0.50, iedere regel meer 10 ct, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. 8ak;:oi>i «verzicht van den toestand Van het Westerfront komen weer druk doende berichten. Als men ze echter goed leest, kiomt men tot de slotsom!, dat de actie nog niet veel om het lijf heeft. Ze doet denken aan de onberekenbare, zoekende bewegingen, die worstelaars ma ken, voor zij den eigenlijken strijd gaan beginnen. 'tl® alsof men ook op liet groote slag veld naar eikaars „zwakke zijde" zoekt, om straks met een plotselinge voorwaart- sChe beweging den vijand ge verrassen. Beide partijen rukken en 1,stooten nu een® hier, dan eens rdaar, en heide par tijen kunnen op kleine '.successen bogen, maar niets wijst er op, dat nu de groote worsteling is aangevangen. 1 Het initiatief tot die 'kleine v00rgevech ten gaat meestal van Duitsche zijde uit. onze in Wellington. En sedert dien vree- selijken dag is ons huis een huis der ellende. M'èhigen nacht heb ik wakker gelegen, terwijl ik moeder hoorde bidden, dat zij toch maar mocht sterven. Vader leek alle maand een jaar ouder te worden, sedert het liefste wat hij had, hem van het hart werd gescheurd. Gansche nach ten heeft hij' gekreund van weedom. Al® ik den verwoester van ons huis vind, en ik zou hem niet kunnen doodslaan, ik zou krankzinnig worden". Op vreesélijkem toon had de jonge An tol deze woorden uitgeschreeuwdAllan zweeg. Hij zag in, dat hier het wilde Boheemsche Moed bruiste; bij zulk een geperste haat scheen Christelijke tucht niet toe te passen. Maar Ruüedge oefen de geduld; hij wilde wachten, totdat de ziedende jongeman zijn, woede zou heb ben uitgeraasd. Frank was weer evien gaan zitten. Hij drukte z'n handen voor het hoofd en barstte in tranen uit. En hij jammerde: „Wij waren zoo gelukkig! Mij<n' zus, mijn arme zusl" Rutlédge zei nu, heel kalm „Laat mij dat briefje nog eens zien, wil je?" Hij bekeek het papier nauwkeurig. Een oogenblik waa de naam Fredenk Kleinere voordeelen wérden er mede be haald, die grootendeols weer door de te genaanvallen der FYanschen verloren, gaan. Ze zijn te onbelangrijk, dan dat ze afzonderlijk opgesomd behoeven t» worden. Het is natuurlijk niet onmogelijk, dat de Duitschers door hun actief optreden, meer pogen het verwachte vijandelijk offensief te voorkomen, door de troepen op veile punten bezig te houden en concentratie onmogelijk te maken, dan wel een offen sief van hun kant voor te bereiden. Het is nu de vraag of de geallieerden wel zóó sterk zijn, dat ze onder deze Omstandigheden hun aangekondigd offen sief kunnen beginnen. Zeker, Albion's koning heelt allé niet gehuwden opgeroepen om de legers tier geallieerden te gaan versterken, doch, Zou den we willen Vragen, wanneer zullen die mannetjes goed en wel gekleed en gewa penei in de voorste loopgraven liggen? Voor Engeland is 't te vreezen, dai. het voorjaar dan reeds voor een groot deel, om niet te zeggen geheel, L» ver streken. Betreffende den U-oorlog zij opgemerkt, dat Duitschland thans een nieuwe basis voor dezen oorlog heeft aangegeven, dezen voorstellend als een strijd niet tegen han delsschepen, maar tegen oorlogsschepen, waarin de gewapende handelsschepen ver anderd zijn. Men meldt nu, dat Amerika zich nog al vereenigen kan met het nieuwe Duit sohe standpunt. Onmogelijk is dit niet. Het zal dan de noodzakelijke conclusie trekken, dat een verbod tot uitklaren van. gewapende handelsschepen uit Amerikaan séhe havens en een .verbod van Ameri kanen om met ztilke stahepen te reizen, zeer wenschelijk is. De Amerikjaansohe Pers bewaart over het algémeen het stilzwijgen linzakfe de formeele nota dar Germaansche mogend heden, waarin een hernieuwing van, de campagne tol schrikaanjaging op volle ziee Wordt aangekondigd. Die bladen. Welke hun meoning te ken nen gévén, waarschuwen Wilson tegen, het doen van stappen, die een erkenning! zouden kunnen zijn Vap "liet standpunt der Duitschers, dat het opstellen Van ka nonnen aan boord van koopvaardijsche pen, enkel voor verfled iginesd oekanderi; een koopvaardijschip tot een oorlogsschip zou maken, dat zonder voorafgaande waarschuwing zou mogen worden vér- nield. De „New York World", een van de trouwste verdedigers van dear president, vraagt welk» voldoening er voor de nabe staanden van vrouwen - en kinderen, die tengevolge van een DiuitsCben aanval ver dronken zijn, in zou kunnen steken, dat naderhand bij onderzoek blijkt dat het schip niet gewapend was geweest. De „New York Times" betoogt, dat in dien de DiuitsChe eisch wórdt ingewilligd, wij (de Amerikanen) machteloos' zulten zijn om zelfs maar een protest te uiten. Geen passagiersschip zal veilig zijn en wanneer wij een onderzoek instellen, zal ons altijd verteld worden, dat hot schip gewapend was en zénder voorafgaande waarschuwing was in den grond geboord als oorlogsschip. De „New York'Press" is van oordeel, dat enkel oorlogsrazernij het voor de Pruisische hersens mogelijk maakt de enormiteit te beseffen van het Duitsche voorstel. Het blad betoogt verder, dat de onderzeebooten de kansen moeten loo- Markley door z'n brein geflitst, maai' dit schrift wees toch duidelijk uit, dat het niet van hem was. Allan kende Markley's schrift goed, en hij zou het terstond! hebben herkend. Dit schrift echter was wél van zoo vreemd karakter, als hij nooit gezien had. Frank vervolgde, maai' nu kalmer: „Na haar dood, heb ik niet meer in God kunnen gelOoven. Als ik in Helm' ge lóófd had, zou ik Hem gehaat hebben. Maar Marie Markléy en ui hebben mij de waarde van den godsdienst getoond. Ik zou mij ^echter ook wel bij de gemeente willen aansluiten, maar den moordenaar van mijn zuster vergeven, neen, dat nooit. Dal is mij onmogelijk". „Frank", vroeg Allan met warmte, „gé- loof jij werkelijk in God?" „Zeker, dat doe ik", was het besliste antwoord. „Geloof je ook, dat God de schuldigen straft?" „Zeker". „Maar alls God ze straft, is dat dan niet genoeg? Is het rechtvaardig, iemand twee keer he straffen? God zelf heeft gezegd: Mij isl de (wrake, Ik zal' het vergelden". (IKordt vegvoigd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1916 | | pagina 1