No. 104
Dinsdag 1 Februari 11)10
30e Jaargang
De drost© Oorlog»
Feuilleton.
OVERWINNING.
Watersnood.
7)
M O O
Uitgave van
cie Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 2tS.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Dosterbaan Le Cointre - Goes.
Met dankbaarheid verantwoorden we
hieronder nog een aantal gitten voor
slachtoffers van Men watervloed van half
Januari 1916.
We ontvingen heden van:
V. N. te Wemeldinge f2.50; Wed. v. d.
M. te W. f 1M. de Dr. te Dr. f5; M.
L. te K. f2.50; J. K. te 's Heer Arends-
kerke f2.50; door tusschenkomst van de
firma. F. P. Dhuij van 0r. te Middelburg
'1; van de Chr. Leesvereeniging te Oost
burg f5.
Totaal met inbegrip van/de reeds vroe
ger verantwoorde bedragen f 862.385.
I15 Februari.
De gewichtige veertien-dagen zijn wij
thans ingetreden.
Bestuien van Kiesvereenigingen, nu aan
het werk.
Denkt er om, de -verkiezingen voor de
Provinciale Staten maken ook straks op
onze eilanden en in Zeeuwsch-VlaanUe-
ren de opkomst en saamwerking Van alle
reohteche kiezers noodzakelijk.
De Vorige Statenverkiezingen in 1913
hebben liet ons geleerd, hoe een verzuim
in Februari gepleegd zich wreekt in Juni.
Alle 25-jarige, mannelijke Nederlanders
van onze richting moeten vóór 15 Februari
op pe kiezerslijst.
Wij herinneren nog even ia 'tkort, aan
hetgeen -wij in éfe breedte reeds! 'gemold
bobben.
Bestuursleden onzer Kiesvereenigingan,
wilt hier wel op letten.
B e 1 a s t i n g k i e z e r s, die 'betaald
hebben althans, behoeft gij niet aan te,
geven. Zij die uit andere geimeenten ko
nen, moeten op de secretarie hun Vol
dane belastingbiljetten kunnen toonen.
L o o n k i e z e r s moeten aangegeven
warden.
Ook W.oningkiezèrs. Hieronder
.allen, ook de bewoners van vaartuigen.
Grootboek- en sj> a a r b a n k k i e-
zers moeten ook aangegeven worden.
Het bedrag op de Spaarbank moet op 1
Feb. minstens, f 50, dat op het Grootboek
minstens 1100 (nominaal) zijn.
Examenkiézers moe ten ook aan
gegeven worden.
Eigen aangifte is dus noodig Voor
:i en we liuurkiezers, lo-onkiezers, gioot-
<oeik!- en. spaarbankkiezers, en examenkie
zers.
De aangifte moet vóór 15 Februari
geschieden, das af geloopen zijn.
Tusschen 23 Maart en 21 April moet
"edereen op de Secretarie gaan zien of
lij er op staat.
Tot 15 April 'kan bij het gemeentebo-
bestuur, bij ongezegeld schrijven, verbe
tering van de Kiezerslijst worden ge
vraagd.
Hiet gemeentebestuur beslist tusschen
.23 April en 15 Mei.
•5f
Da trouw van Oranje.
Wolk Nederlander, welke ware Oranje
klant heeft niet onze Landsvrouwe dik
wijls in den geest vergezeld op Haar toch
ten door geteisterd Holland?
Ja, we willen 'het wel bekennen, dat
wo dat gedaan hebben. En 't was; ons goed
(lat te1 doen, de trouwe vorstinne te zien
fretten van dorp tot dorp, van polder
tot polder, haar arme, berooide volkje
roostende en moed insprekende. Voor
de(n) eenvoudigste heeft Zij een goed
woord, de armsten onder de armen maakte
Zij rijk en gelukkig door een enkelen vrien-
delijken blik ol' met ©en enfce! woord van
liefde en deelneming.
We hebben er onze Koningin te liever
0111 gekregen.
En we danken God, dat we in Haar
een Leidsvrouw© kregen, die niet alléén
stoffelijke nooden weet te lenigen, maar
bovjepal zich de geestelijke nooden van
Haar volk' aantrekt.
Dit is dezer dagen weder treffend ge
bleken, toen Zij ons, buiten Haar raad
gevers om, die zich tot heden steeds
afkeerig hebben getoond van een nationa-
len bededag, opriep tot verootmoediging
pn gebed na de droeve rampen, die zoo-
Veel rouw en droefheid brachten.
Den geest van ongeloof ten spijt, gaat
onze Koningin voort haar onderdanen te
wijzen op de bron van allen- zegen..
Met ongeveinsde droefheid vernamen wo.
dat Hare Majesteit plotseling genoodzaakt
was haar tochten te staken, en dat zij
thans aan influenza lijdt.
Onwillekeurig zijn wij geneigd verband
te leggen tusschen haar excursies door
het water- en inodderland met z'n klam
klimaat en deze ongesteldheid en met
weemoed denken we er aan, dat de liefdes-
drang tot haar beproefde volk aanleiding
is geworden van haar lijden.
Maar de Heere, Die steeds haar
Trooster en Leidsman is, zal haar ook
nu niet verlaten. Ook wanneer Hij met
beproevingen in den Ilove komt, wil Hij
onze Landsvrouwe door Zijn tegenwoor
digheid troosten en leiden.
Laat ons onze Koningin en. allen, die
haar dierbaar zijn, in den gebade aan
dien Heer opdragen.
Het drankverbod in Rusland.
De oorlog heeft in Rusland een eigen
aardig gevolg gehad, n.l. het verbod van
den verkoop van alle alcoholhoudende
dranken. Uit het kwade komt wel eens
het goede voort; dat leert Rusland nu
aan allo natiën. Vóór den oorlog was de
drankellende een kanker voor het Russi
sche volk; de wodka (onze jenever) ver
dierlijkte en verstompte een groot deel
der bevolking op een wijze, die alle be
schrijving te boven gaat. De drankhandel
was geheel in handen van den staat en
de staat had door dien handel een jaar-
•lijksch inkomen van 650 millioen roebel
en toch is het drankverbod gekomen en
de staat zal ondervinden, dat het gemis
van deze drankbeLasting geen verlies maar
winst zal zijn. Verrassende feiten zijn
nu al zichtbaar in Rusland, nu geen drank
meer te krijgen is. Zonder het drankver
bod zou de mobilisatie van bet leger
nooit zoo snel en glad van stapel gedoo
pen zijn. Prof. Lauwick publiceert in de
„Correspondant" eenige beschouwingen.
Algemeen wordt geconstateerd, dat de po
sitie van de vrouw ten platten lande veel
verbeterd is, nu manlief niet meer drin
ken kan. De welstand dei- boeren is toe
genomen en nu de boer door het drank
verbod niet meer in de verleiding wordt
gebracht zijn graan snel te verkoopen
en zich te bedrinken, is de graanhandel
in een nieuw stadium gekomen. Het meest
zichtbare gevolg van het drankverbod is
wel de enorme stijging van de sommen,
die nu op de spaarbank worden gebracht.
Die aandrang om gespaarde gelden te
beleggen is zoo sterk gewassen, dat de
regeering honderde nieuwe spaarbanken
opent en daarvoor dikwijls gebruikt vroe
gere brandewijnwinkels, aldus vertelt de
Russische correspondent in de „N. R.
Crt. De meesten besteden hun gespaarde
geld tot aankoop van nuttige dingen en
krachtiger levensmiddelen, wat den mid
denstand ten goede komt. Te Moskou heeft
men een onderzoek ingesteld over 190.000
arbeiders, waaruit bleek, dat het arbcid-
verzuim verminderd was met 31 pot. en
het bedrag der boeten sterk gedaald was.
160 directie's van fabrieken betuigden
haar groote ingenomenheid met het drank
verbod, omdat de aard en de hoeveelheid
van het werk verbeterd was en ook de
onderlinge verhouding onder de arbeiders
zoo ten goede veranderd i w,as. Ook de
geneeskundigen hebben hun aandacht ge
wijd aan do gevolgen van het drankver-
bod en hebben geconstateerd een merk
baar minder voorkomen van krankzinnig
heid. Al deze dingen maken hot begrij
pelijk, dat het verlangen groot is, dat
het drankverbod weldra tot wet zal ver
heven worden om zoodoende ook te blij
ven na den oorlog. Natuurlijk is er nog
veel ontduiking van dit Verbod, maar
deze wordt streng gestraft. Ook begrij
pelijk is het, dat do drankbestrijders van
andere landen deze maatregel in Rus
land rpet belangstelling gadeslaan. De ge
heelonthouders hebben liet voortdurend
gepredikt: een drankvrije maatschappij zal
tot zegen zijn van geheel de bevolking,
maar geen regeering heeft er naar wil
len luisteren. Helaas, dat alleen een oor
log een regeering dwingt tot zulk een
verstandige maatregel. Stel het u voor,
dat in ons land de kroegen verdwenen
waren en dat des .Zaterdagsavonds in
de groote steden al dat geld voor drank
uitgegeven, bespaard werd of voor iets
nuttigs werd besteed. Stel het u voor,
dat op de wekelijksche marktdagen geen
enkele marktbezoeker zich meer kan be
drinken, omdat de gelegenheid er niet
meer is. Stel u die 80 millioen gulden
voor, die ons polk aan jenever uitgeeft,
bespaard of nuttig besteed! Als een ieder
daar eens aan medehielp door geheel-,
onthouder te worden, dan kan het bij ons
geschieden zonder oorlog en zónder staats-
dwang. Maar maar ons borreltje
en ons biertje te laten vanen, dat is voor
velen te machtig. Ja, als er slachtoffers
zijn van den watersnood, daarvoor rich
ten we comité's op en geven we onze
gaven, dat is prachtig. Maar wat doen
we voor die dagelijksehe slachtoffers van
den alcohol? Wel, daar bouwen We onze
krankzinnigen-inrichtingen yoor en onze
gevangenissen en onze inrichtingen voor
idioten en verlaten kinderen en dragen de
gevolgen in zwakke dronkaardskinderen
en kleinkinderen. Ja, dat doen .wij, en
drinken dan ons borreltje en ons biertje
op de gezondheid en de welvaart van
land en volkDat is veel verstandiger
dan geheelonthouder te worden, nietwaar?
Ja, veel verstandiger.
Gr. v. S.
Bat-most overzioht van det; toestand.
Is Parijs niet de „lichtstad" genoemd?
En toch verkeert Frankrijk's hoofdstad
in groote duisternis.
In letterlijken, zoowel als' in figuur
lijken zin.
Zondagavond kwam voor de tweede
maal een Zeppelin boven de stad. Bij
deze raid werkten de maatregelen voor
de komst van den vliegenden vijand ech
ter goed, want reeds eenigen tijd te vo
ren werden de bewoners van de nade
ring van het onheilspellende luchtge
vaarte op de hoogte gebracht, zoodat de
Duiitsche luchtvaarder een in diepe duis
ternis gehulde stad beneden zich vond.
Parijs verkeert ook in geestelijk op"
zicht nog in duisternis.
Ofschoon de bevolking iederen dag, ja,
de boodschap liever niet zelf wilde doen.
IntuSiSchen had Markley's opmerking hem
wel wat geprikkeld en hij zei
„Ik geloof niet dat het Evangelie van
Christus uw arbeiders kwaad zal doen."
„Nee, o nee! Maar ik 'houd niet van
vermenging van godsdienst en zaken. De
Zondag is voor de religie."
Met warmte hei-vatte Rutledge
„Het was mijn plan om er heen te gaan
in het middagschaftuur. Het lag gansche-
lijk niet in mijn bedoeling om storend
te zijn voor den arbeid. En ik| verbaas
mij, dat iu, een voorman jn onze gemeente,
u tegen zulk] pen voorstel durft verklaren.
Het is werkelijk geen wonder, dat de ar
beiders! van de kerk vervreemden."
Nelly Grayson, die het gesprek! met
groote belangstelling' gevolgd had, zei nu
„Maar oom, ik| geloof dat zulk een
middagjdienst aan de fabriek heerlijk zou
zijn. In Des Moines hebben we het aan
'de fabriekten ook. Pa heeft er ook al eens
gesproken en ik 'heb er al eens bij ge
zongen. En ik zou gaarne zingen, als; u
in oom's fabriek gaat p reeken, Ds. Rut-
ledge."
„0, dat zou prachtig zijn" viel nu ook
Marie Markley bij, „en dan ga ik roet
ieder uur in gevaar is, gaat het leven
van spel en vermaak z'n gewonen gang
Met gemengde gevoelens van verbazing,
medelijden en droefheid las men onge
twijfeld hoe in de schouwburgen het ijde
lo spel voortgezet werd, zelfs toen in
vele straten het gejammer weerklonk van
de door de bommen getroffenen en meer
dan 'twintig personen een plotselingen
dood vonden.
Zelfs toen nog liet men zich niet
storen in het goddelooze spel en toen
het publiek „voldaan" naar buiten stroom
de in opgewekte stemming, keek hef
slechts nieuwsgierig naar boven en ver
zamelde het zich nieuwsgierig om de
plaatsen des onheils, om zich als ,t ware
te verlustigen in dit nieuwe schouw
spel, dat eigenlijk toch nog boven het
theaterspel gaat.
Is het niet in-droevig?
ïntusschen Wordt aan het front een
hardnekkige strijd gevoerd, welke voor
de Franschen eer bedenkelijk dan be
moedigend is. Immers de Duitschers kon
den weer melding maken van enkele,
zij het ook plaatselijke successen. Deze
pleiten echter voor de krachtige herle
ving van him offensieven geest, dank
waarschijnlijk aan de belangrijke verster
kingen, die zij gekregen hebben.
Op twee plaatsen vooral hebben de
Duitschers min of meer belangrijke vor
deringen weten te behalen en gedeelte
lijk te behouden. Vooreerst ten N.-W. van
de hoeve La Folie, waar. over een uit
gestrektheid van 1500 Ijl. vijandelijke loop
graaf bestormd werden, en bij St. Laurent,
waar den Franschen een groep huizen
werd ontnomen.
St. Laurent is een ongeveer 21/2 K.M.
ten N. 0. van- Atrecht liggend gehucht,
de hoeve La Folie is ten W. van Viimy,
gelegen, ongeveer 9 kilometer ton N. van
Atrecht.
Het ander punt, waar de Duitschers
een succes behaalden, is meer Zuidelijk
gelcgeri, aan Get Sommekanaal tusschen
Péronne en Corbie.
Een 9 kilometer ten W. van Péronne
kruist het front de gekanaliseerde Som-
me, bij het plaatsje Frise, dat op den
Zuidelijken oever van de rivier gelegen,
in handen was van de Franschen. De
Duitschers hebben nu dit plaatsje bezet
en een reeks stellingen ten Zuiden er
van over een breedte van 8500 en een
diepte van 1000 meter.
De Fransche communiqué's erkennen
het verlies van het dorpje Frise, maar
melden ook het afslaan van een aanval
op de Fransche posities van Dompierre,
dat ruim 3f/g kilometer ten Zuiden van
Frise gelegen is. De, Duitschers schijnen
him succes naar het Zuiden nog verder
te hebban willen doorzetten, maar zijn
daarin blijkbaar door het Fransche artil
lerie-vuur verhinderd.
Van hun kant kunnen de Franschen
geen enkele vordering; behalve op een
enkel punt door het terugwinnen van een
deel van het verloren gegane terrein,
hiertegenover stellen.
Dus, laten de geallieerden bedenken,
dat- 't hiér geen spel is, maar dat de
Duitsche kracht in 't Westen nog on
geschokt is.
President Wilson wordt pessimistisch.
De gevaren, waaraan de neutraliteit der
neutrale landen is blootgesteld, maken
hem ongerust. Vandaar zijn ernstige pro
testen tegen het vertreden der rechten door
oorlogvoerende mogendheden.
En men zal gewaar worden, dat Ame
rika niet zoo met zich zal laten sollen
als België, Luxemburg en Servië.
Nooit heeft Wilson zoo kras gespro-
u mee."
Rutledge zag wel, dat hij al gewon
nen had, wierp een dankbaren blik naar
Nelly, en zei vervolgens tot den minder
bevredigden Markley
„De zaak is in orde. Overmorgen zul
len Ds. Rutledge en zijn adjudanten jn
de fabriek' hanwezig zijn."
Zoo vriendelijk als hij kon, onderwierp
Markley zich aan het vonnis, maar Rut
ledge bemerkte wel dat het lang niet
van harte ging.
Met groote blijdschap werd de tijding
ter fabriek! ontvangen, dat Ds. Rutledge
er spreken zou. Terstond benoemden de
arbeiders een comité van voorbereiding
en regeling, en toen de verlangde dag
aanbrak, waren een 100 man bijeen in
een dor grootere fabriekruimten. Gregor
was zooveel als ceremoniemeester, en Pat
Ginnis stond ,bem kranig terzij.
„Stil jongens," maande Pat, „daar ko
men ze." Rutledge kwam; van d© twee
dames vergezeld binnen, maar Markley
had geweigerd mee te gaan. Helaas, nie
mand voelde zijn afwezigheid als1 een ge
mis; ja zelfs zou zijn aanwezigheid ver
rast hebben. Na een vriéndelijk welkom,
kondigde Rutledge aan, dat juffrouw Gray-
VERSCH5JNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. IJK*
Losse nummersp 0.ÖÜ
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, iedere regel meer Itet.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
ken als nu. Hij spreekt, alsof hij ecu
oorlogsverklaring aan wie dan ook, reeds
klaar had liggen. Nocli over de wijze
waarop Duitschland den duikbooten-oor-
log voert, noch over de manier waarop
Engeland de heerschappij uitoefent op de
zee, is de regoering der Ver. Staten te
spreken. Onze lezers hebben natuurlijk
kennis genomen van de nota uit Was
hington aan de oorlogvoerenden verzon
den, waarin er op aangedrongen wordt,
dat de door hem aangegeven bepalingen
geëerbiedigd worden. Doet men dit niet,
dan schijnt Amerika voornemens aan ge
wapende koopvaardijschepen den toegang
tot Amerikaansche havens tc ontzeggen.
Moge WilSons' woorden de rechten der
neutralen versterken en verdere gevaren
en moeilijkheden voorkomen.
„Wij zouden ons als moordenaars gevoelen.'
E.en Fransch onderwijzer, die als tele
fonist aan het front is, vertelde volgens
de „Intern. Rundschau:"
Op een goeden dag kwam ik bij: een
onderaardschen post, op enkele schreden
van de draadversperring van de vijande
lijke stelling gelegen. Twee soldaten spora-
ken zachtjes, maar opgewonden met el
kaar. Ik kon gedeelten van hun gesprek
opvangen,
„Schiet jij hem ileer", zeide de ©en
„lk heb er geen moed voor", antwoordde
do andere, „hij is al op- leeftijd, hij moei
een gezin hebben".
„Neen, ik kan het niet over mijn hart
verkrijgen". i «fj|j§i
Ik trad nader en vroeg den mannén
waarover zij het hadden. „Och", ant
woordden zij; „op- een paar passen van
ons verwijderd bevindt zich een Dmil.-
scher, die blijkbaar gelooft dat onze post
verlaten fè, want hij zaagt rustig zijn
hout achter de draadversperring. Wij kun
nen hem gemakkelijk neerschieten, maai
hebben er eigenlijk niet het hart voor;
hij heeft een gezin". Maar, zeide ik daar
op, bedenkt wel, dat als' jullie hem niet
doodt., hij het jullie morgen wellicht'
doet". „Ja, dat is wel zoo", was het ant
woord, „maar wij kunnen er niet toe
besluiten. Wij zouden ons als moorde
naars gevoelen. Doet .ui het maar".
lk bracht het geweer in den aanslag
en zag den Duitscher, die rustig met
zijn werk voortging. Na een paar se
conden zette ik af en zeide„Neen,
ik kan het ook niet doen" en ztoo
bleven wij- naar den Duitscher kijken tot
deze, zich van niets bewust, zijn hout
blokken bijeen bond en in zijn onder-
aardschen gang verdween, zonder te we
ten, dat zijn leven eenige minuten aan
een zijden draad had gehangen.
Korte Oorlogsberichten.
D© strafkamer te Oldenburg heeft
een landbouwer uit Husum, die gedu
rende geraimen tijd zijn vee ook met
rogge voederde veroordeeld tot drie maan
den gevangenisstraf.
Te Sokol'ow is A. Margolies en te
Grojewo A. Eisenstadt tot burgemeester
benoemd. Beide heeren zijn Israëlieten
D© genoemde plaateen zijn in Ijet door
Duitschers bezette Polen gelegen.
Do Katholieken t e Koewacht hebben
bericht ontvangen, dat hun kerk op Bel
gisch grondgebied van heden af geslo
ten is. Er worden stappen gedaan om' er
alles uit te mogen halen.
Naar wij1 |ïn De (Belgische) Leger
bode lézen, hebben naar 't vaderland te
rug gestuurde Franschen nieuws kunaes*
mededeel en over burgemeester Max. Een
hunner, die in dezelfde vesting vertoief-
son zingen zon. Met zielvolle stem zopg
zij het aloude liekiende: I
„Jezus, Die mijn ziel bemint.
's Levens stormen loeien, Heer,
0, beveilig mij, 'Uw kind,
Leg mij apn Uw boezem neer.
Als de golven woedend slaan,
Tegen rotsen op en neêr,
Laat mij aan Uw zij dan staan,
Tot de storm voorbij is, Heer!''
Merkwaardig' was de uitwerking op al
die ruwe werkmansgezichben. Men leefd
op, werd verkwikt, en de luisteraars ver
roerden zich niet. Toen de laatste woor
den in diepe stilte waren weggezonken,
stond Rutledge op, om te spreken. Ieder
spande zich in, om toch niets te verlie
zen. Hij begon met hen te danken Voor
de nitnoodiging, en sprak er zijn blijd
schap over -uit, dat den vorigen Zoiuias;
zioovelen hunner ter kerk waren geweest.
En vervolgde dan:
(Wordt veïvolgd.)
Een verhaal uit het kerkelijk leven van
Noord-Amerika,
door v. d. M.
Nadruk verboden.
Markley begroette Ds, Rutledge niet
onvriendelijk; hoewel hij van zijn pree
ken niet bijzonder hield en ook al enkele
verschillende punten aan den dag' waren
gekomen, was hun verhouding toch vrij
good. Tusschen den jongen Markley en
den dominé was echter al openlijke vij
andschap. Rutledge had er op gestaan,
dat men ter gelegenheid van het Kerst
feest de gebruikelijke feestelijkheden zou
afschaffen; Markley's invloed had deze
bijéénkomsten in den loop der jaren ver
laagd tot een jolig vermaak; dat Rutledge
vrijuit noemde een heidensch gebruik', dat
meer geschikt was om de geboorte van
Bacchus dan die van Christus te vieren.
Markley was door dien aanval zeer
vertoorndhij dreigde de leiding van het
kerkkoor te zullen neerleggen, maai- Rut
ledge ging z'n gang.
Zoodra de predikant dien avond de
kamer binnentrad, stond Markley Jr. op,
zei stug „goedenavond" en ging weg.
Mevrouw Markley was een beschaafde
dame, aangtenaam in den omgang, maar
met iets overbeersehends ip haar doen
en laten. Zij begroette den jongen predi
kant mot een koele buiging. Warmer was
de ontvangst van de dochter des huizes,
Marie Markley, die hem om, zijn werk
Vereerde.
Na een gesprek! over alles en nog wat,
bracht Rutledge het doel van zijn komst
ter sprake en vroeg hij! Markley's toestem
ming voor de bijeenkomst met de fabrieks-
arbeiders.
„Wie hoeft u er toe uitgehoodigd
vroeg Markley scherp. Rutledge aarzelde
even en antwoordde dan:
„Do uitnoodiging kwam van de men-
schen zelf en Gregor heeft haar aan mij
overgebracht.
Blijkbaar ontstemd hernam, Markley:
„Ik begrijp niet, dat Gregor daar eerst
niet' met mij over gesproken heeft."
RSutledge begTeep nu, waarom Gregor