No. 85
Maandag 10 Januari 1016
30e Jaargang
ïSSi ïS 1®08) "°°5)
S B s'>
De Groote Oorlog.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORST STRAAT 219.
Bureau to Middelburg:
FIRMA F. P. DHUiJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Coinire - Goes.
Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per B maanden fr. p. post
Losse nummers
1.30
y ••05
Prijs der Advertentiën:
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 16ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarde*.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
'De overschotten en het kiesquotiënt.
Wanneer de zetels door middel van
het kiiesquotiënt zi;jn toegewezen zijn er
nog overschotten te verhandelen. Zijn er
bijv. op de gezamenlijke linksche partijen
509 duizend stemmen uitgebracht en is
10000 het kiesquotiënt, dan zijn er 50
candidaten van links gekozen, maar dan
is er oog een overschot van 9000wat
moet er nu niet dal overschot gebeu
ren?
Opdat het overschot nimmer groot zij
met name bij een Tweede-Kamerverkie
zing waarhij natuurlijk honderd leden ge
kozen moeten worden een tussohen-
tijdsche verkiezing bestaat, in dat stelsel
iniet deelt men het aantal kiezers niet
door 100 maar 101het kiesquotiënt
wordt dan, indien een miljoen kiezers
opgekomen zijnmiljoen gedeeld door 101,
dat. is 990. Zijn er nu door één partij
509 duizend stemmen uitgebracht, dan
zijn er 51 leden van de partij gekozen.
Wijl aan dat stelsel vele onbillijkheden
kleven, heeft de regeering een ander stel
sel gekozen, namelijk van Victor d'Hondt,
hoogleeraar Hie "Gent.
Volgens dat stelsel komt, wanneer er
maar één zetel te bezetten is, die eene
zetel aan de partij die de meest© stom
men heeft. Zijn er twee zetels te bezetten,
dan, is de eerste zetel voor de partij
die de meeste stemmen beeft, en de twee
de zetel voor de partij die in aantal
stemmen op liaar volgt, tenzij de partij
met 'de meeste stemmen tweemaal zooveel
stemmen heeft als de anderein dat
geval krijgt die eerste partij ook <lon twee
den zetel. Hierop kan nu verder worden
voortgegaan. Laat ons veronderstellen-dat
er bij een verkiezing tien zetels bezet
moeten worden en dat er vier partijen
zijn. te weten A, B, C en D. Nu zijn
er 10 duizend stemmen uitgebracht; en
wel 3600 op de candidaten van A, 2850
<op die van 13, 1850 op' die van C en
1700 op die vari D.
Wij deelen die 4 getallen achtereenvol
gens door 1, 2, 3, enz. Ban krijgt men
de getallen:
A B C D
•3600 2850 1850 1700
1800 1425 925 850
■1200 950 616 566
900 7i2 462 425
in aanmerking komen derhalve de ge-
3600, 2850, 1850, 1800, 1700,
1425, 1200, 950, 925 en 850. Dus krij
gen: A 4; B 3; C 2; en D 1.
in het verslag van de Staatscommissie
staan^deze cijfers aldus aangegeven:
JOU <121/2 4621/" 425
Oe eerste zetel komt dus aan partij A,
de 3 volgende aan partijen B en C; de
vierde zefel komt echter niet aan partij
D, daar partij A meer dan 2 maal 1700
stemmen (D) heeft D krijgt aanspraak
op den vijfden zetel; B op den z4den
enz. tot de 10 zetels verdeeld zijn Het
laagste quotiëM dat recht op een zetel
geeft is dus 900. Dat wil zeggen 900
is het kiesquotiënt.
Dit stelsel heeft ook 1 onbillijkheden Zie
trniaar aan partij D die met 1700 stem
men 1 lid aanwijst, terwijl partij 'a. mt,t
ruim 2 zooveel stommen er 4 krijgt. Doch
dergelijke ongerechtigheden kleven ieder
stelsel aan.
V.-edfl op aarde.
Het is al op zoovele wijzen aangetoond,
dat het haast overbodig schijnt er op
terug te komen. Toch moet 't af en toe.
fmtmera van aan de Schrift en den Christus
der Schrift vijandige zijde wordt nog al
tijd voprtgegaan met aan het Christendom
te 'verwijten dat het een mislukking geble
ken ia, omdat er nog, na nu negentien
eeuwen, geen vrede op aarde is, ter-
wip het Christendom toch met het
„Vrede op aarde" uit engelenmond was
mgoleid geworden.
Van sociaal-democratische zijidé vooral
wondt met dat gedeelte der Engelenzang
telkens weer geschermd, en op de Chris
tenen gesmaald die dit „Vrede op aarde'
niet verwezenlijken.
■Wfl gjelooven dat bij vele van deze
bedillers vijandschap vóórzit, bij anderen
is het meer onkunde die hen zoo doet
spreken.
Men heeft wel eens- gezegd, dat het
tniaarendeel der leiders van de sociaal
democratie hun eerste onderwijs genoten
hebben aan een bijzondere school of op
een Zondagschool.
Nu, indien dit zoo is, dan hebben zjj
softs van het allereenvoudigste van het
geen him uit de Schrift is ingeprent ge
worden, niets begrepen.
zbóver is de dwaling van welke
deZurkm thans blijk geven, een waarschu
wing en een aansporing Voor alle "Chris
telijke onderwijzers om met steeds groo-
teron ernst, steeds meer met een biddend
hart, en met steeds meerdere duidelijk
heid de waarheden der Schrift aan hun
leerlingen voor te dragen.
Maar er kan ook renegatisme in 'tspel
zijn. Dat wil zeggen: een beter-weten dan
men 't uitspreekt; maar omdat men van
deze dingen nu niets meer weten wil,
een zoo scherp mogelijk zich uitspreken
over een 'Schriftwoord en over hen die
de Schrift nog, als, richtsnoer v-oor hun
leven erkennen.
Hoe het zij de beschuldiging aan
't adres Van het Christendom niet een
beroep op dat „Vrede op aarde" is onjuist.
D©-vrede op aarde, door de Engelen,
op G ods be Vel, in het veld van Bethle
hem bezongen, is de vrede die van eeuwig
heid voor een gevallen .wereld in Gods
gedachten is geweest immers Hij heeft
gedachten des Vredes gehad! de vrede
die door Christus" komt zou hersteld
worden, want God was in Christus de
wereld met zich 'zelf verzoenende;
de vrede die door 't geloof in de harten
nederdaalt en door, den Heiligen Geest
Wordt verzegeld, de „vrede door het bloed
des Kruises."
Een vrede die derhalve niets te makien
heeft met een wereldvrede en een wegvagen
van alle krijgs- en oorlogsgedachte uit de
zondige harten van vorsten en diplomaten,
en andere zondige menschenkinderon.
Den vrede dien de sociaal-democraten
bedoelen of zeggen te bedoelen, te bren
gen daartoe was de Heiland niet gekomen.
„Niet den vrede maar het zwaard" is
het snijdende woord 'dat alle oppervlak
kig gebazel Van die zijde over den „Vrede
op Aarde" afsnijdt.
Wat natuurlijk niet zeggen wil, dat er
niet minder oorlogen zouden zijn, wan
neer de vorsten en diplomaten der aarde,
den Engelenzang boter in 't oog vatten,
den Engelenzang, maar dan begonnen bij
't begin: Eere zij God. God, en niet
den mensch! En dan niet dit of dat,
maar alles doen tér eere Gods.
Juist het nalaten van 't eeren Gods,
de zonde, is van zooveel twisten en
oorlogen de droeve oorzaak.
En ook zij Mie schermen met „Vrede
op Aarde", mochten wel nooit vergeten
dat er „Eere zij God" aan vooraf gaat.
e
Caucus.
Is het waar dat het stelsel van even
redige vertegenwoordiging de macht der
partijbesturen (wat men in Amerika noemt
den piartij-cauc u s) doet toenemen?
Tot op zekere hoogte zeer zeker.
Doch indien de vraag beduidt: zal de
macht der partijleiders ton kwade worden
aangewend of aanvaard, dan antwoorden
wijin geenen deele.
Of althans in niet minder erge mate,
dan waaraan wij gewend zijn.
Trouwens wie gooit nu, wegens de
warmte van het bad, met het bad ook
het kind weg?
De verkiezingen voor de Tweed© Ka
mer zijn over 't geheel, en die voor de
Staten in velerlei opzicht zaken van ver
trouwen.
Voor de Tweede Kamer wordt in menig
district een candidaat gesteld die ternau
wernood of beeleinaal niet bekend is bij do
overgroote meerderheid der kiezers die
op hem hunne stem hebben uit te brengen.
Hoe ging dat vroeger?
De liberalen hadden een paar heeren
die in de sociëteit den candidaat aan
wezen; een advertentie verscheen in de
liberale courant; en alles ging van een
leien, dakje. De kiezers'kwamen hun stem
Uitbrengen en de candidaat kwam er
door.
Be antirevolutionairen, destijds klein in
getal, in den regel een of twee hunner,
schreven een briefje aan Groen v. Prinste-
r(jr,en vr°egen hem wat hij van dezen
ot dien candidaat dacht, of ook zij wisten
er geen en vroegen dan aan mr. Groen
welken candidaat hij hun zou aanraden.
Kater, toen er meerdere kiesvereenigin-
gen opgericht werden, kwamen de leden
der Kiesvereenigingen in besloten verga
dering bijeen, somwijlen slechts met een
man of zeven, en'stelden dan de candida-
tuur voor het heele district vast.
En in al deze gevallen kwamen de
kiezers op en brachten hun stem uit op
den door deze enkelingen of door een
kleine kiesvereeniging gestelden candidaat.
Zoo werd jaren lang op goed vertrou
wen door liberalen in een overwegend li
beraal district, en door antirevolutionairen
in een overwegend antirevolutionair di
strict de candidaat der keuze naar het
Binnenhof afgevaardigd.
Natuurlijk toen' onze a.-r. partjj
haar prachtige organisatie kreeg, D e
Standaard het politieke leven dat slui
merde, had opgewekt, het Centraal Co
mité optrad en de Deputatenvergaderingen
zieh gingen doen gelden, is dit anders
geworden, terwijl ook in andere partijen
de band tusschen kiezers en candidaten
vaster gemaakt werd.
Ook kwam na verloop van tijd meer
algemeen in zwang het stelsel van open
bare vergaderingen oftewel vergelijkende
examens, waarin hetzij de candidaten of
de aftredende loden en andere personen
met de kiezers in na/Ier contact traden.
Toch blijft ook onder deze systemen de
verkiezing voor zeer velen nog een quaes-
tie van vertrouwen. Velen stemden den
candidaat dien zij niet kenden, in het
vertrouwen dat hetgeen de partijleiders
van hem vertelden, waar zou zijn.
Bij verandering van kiesstelsel nu zal
deze onzes inziens onuitroeibare gewoonte
worden bestendigd.
De partijmaoht wordt niet geschapen, zij
wordt bevestigd. De invloed der partij
leiders, die ook onder het huidig kies
stelsel groot is, wordt dan nog iets groo-
ter, bij de stembus.
Wij herhalen: bij de stembus.
In de Kamer, dat moet nog bewezen
worden.
Er zijn partijen die het in de partijtucht
zoo ver gebracht hebben dat zij een Ka
merlid, zoo zij konden, zouden willeni
afzetten, wanneer hij niet stemt overeen
komstig het partijverband.
Er zijn echter partijen, van welke men
zoo onzelfstandig gedoe van de Kamer
leden die bot haar hehooren niet ver
langt of zelfs zou afkeuren. Die er nog
prijs op stellen dat ieder Kamerlid' stemt
volgens overtuiging en geweten.
Voor dezulken behoeft het nieuwe stel
sel toch niet teruggehouden te worden;
en wat de anderen aangaat, die oefenen
als partij, nu ook al grootelijks macht.
Maar zoo vraagt men is die manier
van stemmen niet een beletsel opwerpen
aan het zelfstandig denken?
In de groote steden stemmen de le
den der Herv. Kerk jaarlijks volgens een
aanbeveling soms 80 en meer personen in
de Kiescolleges, terwijl het nieerendeell
dier personen hun onbekend zijn. Is dat
een inbreuk op hun 'zelfstandig denken?
Verre van daar; hot is eenvoudigeen
welbewust sanctioneeren van een lijst die
voor deze kiezers een beginsel, hun be
ginsel vertegenwoordigt.
Zoo zullen bij politieke verkiezingen
ook het meerendeel der kiezers doen.
Wie liberaal is stemt op de liberale lijst,
wie antirevolutionair is stemt de anti
revolutionaire lijst; wie sociaal-democraat
is stemt de heele socialistische lijst. En
wie tot geen partij behooren, of van de
lijst hunner partij niet gediend zójtn Die
stemmen hetzij de eene, hetzij de andere
lijst, naar believen.
Want in den grond is 't, en zal 't wel al
tijd zoo blijven, ook bijl E. V.: niet de
partijleiders, maar de kleurlooze midden
stof, de onverschillige kiezer, die regeert
het land, die heeft althans, electoraal
gesproken, den meesten invloed.
Voelen wij derhalve veel voor even
redige vertegenwoordiging in Kamer en
Staten, heel wat minder kunnen wij met
de nieuwe wijze van stemmen vrede heb
ben voor wat de keuze van gemeenteraads
leden aangaat. Stemmen volgens partij
lijsten voor de gemeenteraden ontmoet
bij ons bezwaar. Hierover later.
Beknopt overzicht van den toestand.
Er heerscht een drukkende stilte in de
oorlogvoerende landen. Alles wijst er op,
dat we te doen hebben met een stilte,
die een geweldigen storm voorafgaat.
Weliswaar kunnen wij, Zeeuwen, nog
dagelijks het gedreun van het geschut
op het Westerfront hooien, doöh dit dient
maar, om do eigenlijke plannen met een
waas der geheimzinnigheid te .omhullen.
Want, dit is zeker, dat partijen grootsohe
plannen smeden, dat zij althans zullen
trachten den inhoud der nieuwjaarsbood
schappen, welke alle op de eindoverwin
ning vertrouwden, waar te maken.
Saloniki gefeft een beeld van de stem
ming, die alles en allen beheerscht. Grie
kenland is niet op z'n gemak.
In Athene wordt in de pers' en in poli
tieke kringen groote zenuwachtigheid be
toond over den toestand op den Balkan.
De Grieksche bladen staan Vol met do
meest verontrustende berichten en geruch
ten. Zoo weet de „Hestia" te melden, dat
de bezetting van Korfoe, Cephalonië, Epi-
rus, Chios enz. door de entente-troepen
aanstaande is.
De bladen van Athene hebben uit Sa
loniki nog alarmeerender nieuwis ontvan
gen, maar de censor heeft verboden dat
te publioeeron. In politieke kringen slaat
de ongerustheid dikwijls op in een Ware
paniek. De mogelijkheid dat in bet eind
Griekenland, omdat het neutraal is ge
bleven, misschien bet geheel© gelag 'zou
moeten betalen, brengt hel publiek in
Athene en de andere Grieksche steden
in groote opwinding. 'Zelfs wordt gezegd,
dat Koning Konstantijn's ziekte een Voor
wend sol was geweest, strekkende om do
opwinding der openbare meening af te
leiden.
Lieden die in Athene wonen verwach
ten dat spoedig zeer ernstige dingen zul
len voorvallen, vooral indien het nieuws
wordt bevestigd, dat de geallieerden gereed
staan om mot 500.000 man van uit Sa
loniki het offensief le hervatten en dat
de Russen vanuit het Noorden zullen bin
nendringen met nog een 500.000 troepen.
Een van de groote redenen voor onge
rustheid is de aanwezigheid in Saloniki
van den Koning van Servië. De bladen
beweren wel, dat hij' daar maar enkele
dagen zal blijven, doch "de algemeene op
vatting is, dat Saloniki een Servisch cen
trum zal worden.
De ,,'Corriere della Sera" verneemt uit
Saloniki, dat de opmarseb van de Oos
tenrijkers, Hongaren en Bulgaren naar do
Grieksche grens begonnen is.
Do centralen hebben Griekenland doen
weten, dat zij, na de inhechtenisneming
van do consuls en van burgers in Saloniki,
genoodzaakt zullen zijn de districten die
door de' entente bezet zijn, als vijandelijk
gebied te beschouwen. De overeenkomst,
waarbij de Bulgaren zich hadden verbon
den geen Grieksch territoir te schenden,
is Van nu af door die gebeurtenissen te
niet gedaan.
We vermogen uiteraard niet "deze be
richten te controleeren, doch hoe het zij,
de Jtoekomst voor Griekenland is maar
duister.
Op Grieksch gebied zullen de beide
grootmachten die in dezen oorlog om de
opperheerschappij vechten, elkander weer
vinden.
Ann GriekenlandZijn welwillende neu
traliteit zal noodlottig voor dit, land blijken
te zijfn.
Over de mislukte Dardanellen-expeditie
is een rapport verschenen van generaal
Ian Hamilton, hetwelk niet zleer vleiend
is voor de geallieerden.
Hamilton vertelt, dat zijn troepen lang
niet krachtig 'genoeg waren, om den weg
voor de vloot te openen. Toen bij her
haaldelijk'1 om versterking vroeg in de we
tenschap, dat Rusland Van de Zwarte Zee
uit geen hulp zou kunnen bieden, bleek
het onmogelijk die af te zenden.
De „Times" teekent daarbij aan, dat
Servië verdedigd had kunnen Worden, in
dien het leger Va.n Gallipoli teruggetrok
ken was.
Het mislukken Van de operatie aan de
Soévla-baai wijt Hamilton aan onbevoegd
heid der aanVoering.
"Zal de expeditie naar Griekenland beter
georganiseerd zijin? vraagt men zich
thans natuurlijk af.
Anton.
In de „V or warts" is het volgende schets
je te lezen van het westelijk front:
Van de vroegere bewoners van het dorp
is natuurlijk al lang niets meer te zien.
Waar zouden zij in de puinhoopen ook
moeten huizen? Waar zouden zij, bescher
ming vinden tegen het vuur, dat dag aan
dag op de ruïnes gericht wordt?
Slechts een wezen bleef er nog. En
houdt het er nog steeds uit. Alle gevaren
trotseerend dwaalt hij bij klaarlichten dag
rond op do stuk geschoten en omver ge
woelde straten, loopt in de tuinen, kijkt
do hoepen puin na en laat de granaten
om zich barsten, alsof het erwten waren
Anten of hij altijd Anton geheeten
heeft, mag betwijfeld worden maar
de DuitsChe soldaten, die hier zoo goed
mogelijk 'beschutting zoeken tegen de vij
andelijke projectielen, hebben hem zoo ge
doopt. En wanneer hij in zijn humeur ia
luistert hij zelfs naar dezen naam. Hij ia
welwillend gestemd jegens de indringers,
is niet bang voor hen en volgt hen 's
nachts zelfs, wanneer ziji in een maar
half stuk' geschoten huis kruipen om er
warm eten te koken. Dan krijgt hij meestal
Wat mee. En hiervoor is Anton zeer ge
voelig. Anton, de dorpsezel.
Hij is Wat kreupel. Misschien trof hem
een steen, misschien zelfs een granaat
splinter. Maar anders hebben de granaten,
die bij duizenden in het dorp regenden,
hem niets gedaan. Hij is dik en vet ge
worden.
Het is vermakelijk hem te zien rond
springen, wanneer het dorp gebombar
deerd wondt. Nu en dan bokt hij van
schrik op zij. Maar dan staat hij weer
heel kalm, terwijl het om hiem steenen
en aardkluiten regent. Soms schreeuwt hjj
heel fcort en heel schiel. Zijn hét protesten
Of teekenen van verbazing? Misschien
zelfs teekenen Van bijval Anten hangt
aan zijb dorp. Weg te Kragen is hij niet.
Compagnieën, die het dorp verlieten,
hebben het meer dan eens beproefd. Zij
wilden Anton mee nemen, maar hij dacht
er niet over. Tot aan de grens van bet
dorp ging hij mee. Maar dan bleef hjj
staan. Trekken en slaan hielp niets. Hf
zette zich schrap op zijn sterke boenen,
sloeg uit, heet om zich heen, liep dan
een paar pas mee en "herhaalde hetzelfde
spel. Zelfs lekkere hapjes brachten hiem
niet van de wijs. Men moest hem Weer
loslaten. Misschien leeft hij nu nog. E*
wie weet of hij de arme boeren eu boerin
nen niet begroeten zal, die terug koert*
om te zoeken wat eens hun eigendom, hu*
trots, hun vreugde was
Moed en zenuwen.
Wie is moedig? Dr. Alois Czepa be
antwoordt in de „Umschau" deze vraag
op grond van zijn ondervindingen in de
zen oorlog opgedaan met den zin: Wie
goede zenutwen heeft. Dr. Czepa heeft in
tallooze gevallen tijdens zijn werkzaam
heid als officier van gezondheid te veldo
waargenomen, dat soldaten en officieren,
die bij het begin van den oorlog met do
grootste doodsverachting de ongehoords!»
waagstukken volbrachten, in het hevigste
vuur waarnemingen deden, berekeningen
maakten, later hun uiterlijke kalmte alleen
nog maar konden bewaren met de grootste
krachts- en wilsinsparming. Zij zijn „ze
nuwachtig" geworden. Hun zenuwsysteem
reageert veel scherper op aanvallen van
buiten.
Zeer sterk is deze verandering waa*
te nemen bij personen, in wier nabijheid
een granaat ontplöfte, waardoor zij een
zoogenaamden zenuwschok kregen. Zul
ke menschen zijn dikwijle langen tijd be
wusteloos. Zij verkeeren dan in een toe
stand van ontzettende opwinding, kunnen
niet spreken, niet hun gedachten concen-
treeren, krijgen huilbuien. Wie zoo'n
schok gekregen heeft zal later, ook wan
neer hij tot zijin verhaal' komt, zelden
zijn koelbloedigheid terug krijgen. Hij trilt
voor het gevaar, zal' het trotseeren kun
nen alleen door heel sterkon wil en eert
sterk plichtsgevoel, terwijl hij vroeger het
gevaar lachend tegemoet ging.
Ook van vliegers weet men, dat huin
moed en hun doodsverachting met de ja
ren niet toenemen ,dat zij integendeel
na het doorstaan van ernstige gevaren,
hun kalme zekerheid verliezen, zoodat
de meesten hunner, hoe meer en hop
dapperder zij gevlogen hebben, des te
eerder hun vliegerij opgeven.
Door leeuwen aangevallen.
Reuter vertelt, hoe een Rritsche post
op de Duitsch Oost-Afrikaansche grens
meermalen door leeuwen werd bezocht.
De dieren' drongen met grooten durf het
kamp binnen en doodden er veertig scha
pen en geiten. Den volgenden avond werd
een inrichting gemaakt, waardoor bij 't 011-
gewensehte bezoek een kanon zou afgaan.
Het schot ging dan ook werkelijk af en
nadat het kanon opnieuw geladen was,
wachtte men. De leeuwen kwamen inder
daad terug, maar waren slim genoeg om
het kanon te vermijden. Den volgenden
nacht slaagde men erin, om in een grooten
valkuil een leeuwin te vangen. De offi
cieren in de loopgraven hadden in het
duister gevuurd in de richting, waar het
geluid der naderende roofdieren verno
men werd, miet het gevolg, dat een leeuw
botven op de loopgraven sprong. Geluk
kig was het dak sterk genoeg en kon
het dier na eenigen tijd gedood worden.
Servië na den veldtocht.
Dr. Stephan Steiner schrijft aan den
„Berliner Lokalanzeiger"
Het Landschap wordt, hoe meer wij ons
verwijderen van Semendrai, steeds mooier.
Ver in het oosten en westen ziet men
de verre omtrekken van het hooggebergte.
De oorlog is Ver Weg getrokken. Overal
op de velden ziet men bonte kleuren. Dat
zijin de Servische boerinnen die het land
in orde makten. Mannen ziet men, bijna
niet, want mannen zijin in Servië zeldzaam.
In vier lange oorlogsjaren greep de oor
logsgod alles, wat maar handen en voeten
had, en wat achterbleef zijn half opge
schoten jongens of gebrekkige grijsaards.
De oorlog is onbarmhartig en toch in dit
gezegende Morawadal, waar het grootste
gedeelte Van de legers doorhoen trok, waa
hij barmhartig. Het land ligt er onaange
tast. Slechts zelden ziet men dat een loop
graaf een groeve trekt in den zwarten
grond. Bijna geen plank ontbreekt aan)
een tuinschutting en de huizen, deze vrien
delijke, half Turksche, half Germaansohe
woningen, hebben niet onder den oorlog
geleden.
Ook het leven is langzaam naar dit land'
teruggekeerd. "Op de velden grazen groote
kudden koeien en schapen. En dit Ver
rast mij het sterkst. Ik dacht, dat wij
op onzen snellen opmarsch door dit rjjke
dal alles zouden moeten verteren, wat
het land bood. Doch nu, zie ik/ dat dit
