Vrijdag 7 Januari 1916
30e Jaargang
No. 83
D@ Cxroote Oorlog,
Uit de Provincie.
OPMERKELIJKE STEMMEN.
Binnenland.
Uitgave van
de Kaaml Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FtRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre Goes.
Nederland zal dit jaar scherp moeten
luisteren van welken kant de praatjes
kornen over den vrede en de Vredesvoor
waarden. In alle landen die in den oorlog
zijn 'betrokken heeft men staatslieden dio
hun meening zeggen over hetgeen er bij
en na het sluiten van den vrede ge
beuren moet, en hoe het dan gaan moet
onder anderen met ons land.
Niet alle staatslieden zijn zoo nuchter
els de Fransche geleerde Edrnond Per-
rier. Deze schreef een artikel onder den
titel „Na den oorlog". Natuurlijk kiest hij
partij voor zijn huid, doch hij bemoeit
zich verder niet met andere landen. Hij
bepaalt er zich slechts toe zijn eigen
land en volk te waarschuwen dat zij
uit de droeve gebeurtenissen van deil
laats teil tijd een les zullen trekken.
Frankrijk, zoo schrijft hij, zal ha den
oorlog zich hebben toe te leggen op ver
beteringen in staats- en legerbestuur; allo
kwade ranken moeten weggesneden wor
den; en er moet winste gedaan met de
ervaringen. Daartoe moet van Duitsch-
land alles worden overgenomen, waarin
het beven ons uitsteekt, als daar zijn,
volgens de vertaling van Generaal Staal,
„een 'krachtige nationale organisatie, na
tionale tucht, centralisatie van de na
tionale werkzaamheid, gericht op één
groot doel, en waarbij innige samenwer
king bestaat tusschen werkplaatsen en la
boratoria, een duurzaam bewind, een ge
voel van solidariteit dat alle partijzucht
en elk fel persoonlijk streven naar roem
en gewin aan handen legt".
Naar iemand die zulk een hoog en
breed standpunt inneemt luistert men
gaarne.
Doch plaats hiertegenover nu de uit
spraak van den Belgischen staatsman/
Eugène Baic. Deze liet een vlugschrift
drukken, getiteld: Het toekomstig België
(La Belgique de demain). In deze bro
chure komt echter geen enkele aanspo
ring tot zelfinkeer voor. Integendeel de
toon is tamelijk hoog. De schrijver bje-
toogt dat geen vrede bestaanbaar is, ten
zij België "het recht verwerft garnizoe
nen te leggen in de Rijnprovincie, en
bovendien het Groothertogdom Luxem
burg aan België wordt afgestaan.
Deze zelfde heer Baic Het Vader-
land herinnerde er reeds terecht aan
heeft indertijd sterk geijverd voor een
oeconomissh verbond tusschen Nederland
en België. Tegelijk werd ook aangedron
gen óp een militair verbond tusschen bei
de landen. De aandrang, zoowel tot het
een als tot het ander, is evenwel afge
stuit op de bezonnen houding onzer re
geering. En van achter beschouwd mag
men blij wezen dat het nimmer tot een
dergelijk of- en defensief verbond geko
men is.
De Belgische schrijver uit in zijn bro
chure zijn spijt dat Nederland Zich niet bij
België heeft aangesloten. De inval der
Duitschers zou er door zijn voorkomen.
En nog rekent hij op Nederlands hulp
Hij betoogt zelfs dat Nederland daartoe
zedeljjk verplicht is, dewijl in 1839, na
de scheiding tusschen Noord- en Zuid-
Nederland, de Engelsche minister Lord
Pal menston gezegd had: „Het koninkrijk
der Nederlanden, een barrière opgericht
tegen Frankrijk, is vernietigd, laat men
nu een Holland maken, sterk genoeg om
een tweede linie van verdediging te wor
den. voor het geval België's neutraliteit
zou worden geschonden".
Dat beroep op Palmerston beteekent
echter niets, omdat de bedoelde barrière
niet tegen Duitschland (immers destijds
slechts eenige los naast elkaar gelegen
staatjes) maar tegen Frankrijk gericht
was.
Rcvendien is er nooit een enkele reden
voor Nederland geweest om zich bij België
aan te sluiten, en de volksgeest in België
was ook tot voor enkele maanden het
tegendeel van Nederlandsgezmd. De af
keer der Belgen voor de Hollandsche kaas-
koppen was bijna spreekwoordelijk. Na-
tuurijjk mag hierbij niet uit het oog wor
den verloren de vriendschap van enkele
Vlaamscthe kringen in de provinciën Ant
werpen en Oost- en West-yiaanderen je-
gens ons, doch dit zijn slechts uitzonde
ringen die den regel bevestigen.
Da nauwere betrekkingen zijn in de
laatste voor België zoo droeve maanden
ontstaan.
Piemuand wane echter dat deze Betrek
kingen zoo nauw zullen blijven. Het Bel
gische volkskarakter leent zich niet tot
genegenheid van langen adem. De Waal-
sche volksgeest is oppervlakkig, en van
de Franskiljons hebben wij geen blijvende
vriendschap te verwachten.
Het is dan ook zeer te wenschen dat
het nimmer tot een of- en defensief ver
bond met België komen zal.
Of ons, als kleine mogendheid, dan
geen gevaar dreigt van de zijde der groete
mogendheden
Ongetwijfeld. Alle kleine mogendhedert
loopen gevaar van in 't gedrang te ge
raken. Men zie maar hoe de Entente
met Griekenland handelt, en hoe Enge
land ons slag op slag onze kleinheid'
doet gevoelen in betrekking tot onzen
handel en de mails, en hoe Duitschland,
zij 't ook al volgens sommigen in nood-
stand, het arme België vertreden heeft.
Er dreigt gevaar van opslokking, van
opdringing van vriendschap, van aandrang
tot een defensief verbond, van afneming
van grondgebied. Dat gevaar dreigt zoo
wel van het Oosten als van het Westen.
In Belgische geschriften is herhaaldelijk
gewezen op de noodzakelijkheid om Ne-
derlandsch Limburg hij België te voegen,
en van Engelsche zijde is. meermalen be
toogd dat ter oplossing van de Schelde1"
quaestie Zeeuwsch-Vlaanderen, en zelfs
een deel van Walcheren en Zuid-Beve
land, met, de heele Schelde Belgisch
grondgebied moet worden.
In verhand hiermee zij herinnerd aan
het betoog van den heer Elout in „De
Haagschc Post", hetwelk hierop neerkomt,
het Duitsche gevaar is het grootst, het
naaste gevaar ligt elders, en de zetel
van het gevaar is in ons eigen land;
actiefin de Duitsche expansiezucht on
der velerlei vorm, passief in het tekort
aan nationaal weerstandsvermogen in het
Nederlandsche volk. Reeds Bismarck zei-
de: Holland annektiert sichselbst schon.
Doch vooral de Belgische quaestie zal
Nederland tot groote waakzaamheid heb
ben te nopen.
Wat René de Clercq van de zijde zijner
regeering is aangedaan, wijst er op dat
België meer nog dan te voren onder Fran-
schen invloed is geraakt. Hetgeen te ver
klaren- is na DuitschLands optreden.
Doch reeds voor dien oorlog was die
invloed groot. De heer Elout herinnert
terecht aan het door de Fransche pers
opgezweepte misbaar van Roland de Ma-
rès tegen het Vlissingsohe fort. En niet
minder groot is de invloed van den vij-
andigen Franschen volksgeest tegen den,
onzen, niettegenstaande een groot deel
van het Nederlandsche volk sympathiseert
met de beginselen der Fransche Revo
lutie, en met den Franschen geest.
Daarom blijft uitzien naar alle zijden
voor Nederland zaak van welbegrepen
eigenbelang.
Niet de Fransche Marseillaise of de
Belgisch Waalscihe Brabangonne, niet de
Vlaamsche Leeuw of Die Wacht am Rhein
zij onze leuze, maar het „Wij willen Hol
land houen", Holland heelemaal, dus ook
Limburg en Zeeuwsch-Vlaanderen. En
zulks te meer naarmate van de eena
of andere zijde op onzen afstand van
Zeeuwsch-Vlaanderen wordt aangestuurd.
Wij zijn het eens met den heer Elout:
„Omdat de vrede, hoe ver ook, toch al
tijd veel dichter bij is dan een annexatie
door Duitschland, schijnt mij 't gevaar dat
ons van de zijde der Entente dreigt, wel
licht kleiner, maar stellig nader dap
dat van Duitsche zijde".
Beknopt overzicht van den toestand.
De opstellers van de Russische persbe
richten stonden, wat hun geloofwaardig
heid' betreft, reeds langen tijd in niet
al te goeden reuk.
Het geval met Czernowitz is! echter al
heel weinig geschikt, orn het vertrouwen
in hen te versterken.
Meer pertinente tegenspraak hebben we
nog niet kunnen hooren.
Zoo als men weet, spreekt het Oosten-
rijksche oorlogsperskwartier de juistheid
tegen van de Engelsche en Russische me-
dedeelingen, dat Czernowitz, de hoofd
stad van de Roekowina, door de Oosten-
rijfcsche troepen is ontruimd, en dat de
hoogten, die deze stad beheerschen, door
de Russen bezet zijn.
Er zijn, naar dit bericht meldt, zelfs
geen maatregeljan genomen, die op de mo
gelijkheid van een ontruiming wijzen.
Maar het Oostenrijksche bericht gaat
nog verder en zegt: dat de Russen nog
steeds ten oosten van Czernowitz staan,
aan de grens van Bessarabië, waar zij
sedert maanden stonden,- zonder dat de
Russen een stap zijn vooruitgekomen.
Het Ruisisische bericht is sedert een paar
dagen reeds met deze mededeel'ing in
strijd. Hel maakl nog steeds melding van
gevechten ten noorden van Czernowitz
waar, naar de Russen beweren, op nieuw
stellingen van de Oostenrijkers in Rus
sische handen gevallen zijn, en waarbij
18 officieren en meer dan 1000 soldaten
werden gevangen genomen.
Daartegenover meldt het officieele Oos
tenrijksche bericht, dat in Oost-Galicië en
in ide Boekowina alle Russische aanval
len 'werden afgeslagen, |en dat ook de
mét groote hevigheid ondernomen aan
val aan de Bessarabische grens met. groo
te verliezen werd verijdeld.
Wordt daar nul maar eens wijs uit.
We (mogen alleen met zekerheid aan
nemen, dat in die streek gevochten wordt.
Voor de rest gelieft men ons in het on
zekere te laten.
't Zal ons benieuwen, of de Russen
na- al het echec, dat zij tot dusiver met
hun doorbraakspogingen ondervonden heb
ben, sterk genoeg zullen zijn, om het
offensief nog voort te zetten, en het daar
toe noodige initiatief te ontwikkelen.
Het (schijnt wel, alsof ze reeds vertri-
ging brengen in het plan der centralen,
om naar Saloniki op te rukken.
Weliswaar zouden de laatsten dien gei
vaarvollen tocht niet ondernemen, zonder
vooraf de meest uitgebreide maatregelen
te nemen, doch thans begint het lang
diurige uitstel toch de aandacht te trek
ken.
I ntusschen twist men in Saloniki oVer
de vraag, wie er het éérst begonnen is
met verboden dingen te doen, evenals
schooljongens, die, na elkaar eens flink
afgerost te hebben, twisten over den eer
ten klap:
„Jij: ben begonnen!"
„Nee,' jij!"
Zoo gaat het nu, ook tusschen Grieken
land en de Entente.
De Franschen zeggen de consuls gevan
gen genomen te hebben als antwoord op
hot werpen vain bommen door Duitstohe
Vliegers op- Saloniki.
Allemaal praatjes, zeggen de Duit schors,
want daarvoor waren op 29 December
vliegers der geallieerden op Grieksob
grondgebied opgestegen |en hebben bom
men geworpen op de Duitsche stellingen
te Dorrain. Dus zijh de Franschen begon
nen.
Zoo twisten nu de diplomaten met el
kander. j j U| 1! Pifl
Het is echter duidelijk, da.t dit alles
bijzaak is, en dat de hoofdzaak is, dat
de geallieerden te Saloniki baas zijn, en
nog niet van plan zijn weg te gaan.
Korts Oorlogsberichten.
De Italianen ontschepen te Durazzo
hog zwaai' geschut, bestemd voor de Ser
viërs.
De Prins von Wied bevindt zich te
PrizVend, in afwachting Van de verove
ring van Albanië.
Door het bestujur van het onderwijs
to Havre, werd het besluit genomen, dat
voortaan de schoolkinderen de begrafenis
zullen bijwonen van de daar ter stede
verre van hun bloedverwanten en magen
gestorven soldaten.
De Engelsche Commissie, die de in-
dustrieele centra in Frankrijk bezocht,
geeft in de Times haar indruikken Weer
als volgt: Het Fransche volk, begrijpend
dat het oorlog is, doet al wat in zijn
macht is, om het conflict tot eeni zege
vierend einde te brengen. Deze geestes
toestand belet elke oneenigheid in de mu
nitiefabrieken. Daar gaat geen minuut ver
loren en de werklieden-organisaties leg
den geen enkele beperking op. De vader
landlievende geestdrift van Frankrijk is
de vervaardiger van den enormen mu-
nitievoorraad.
Onder de Zujd-Af rik aan, sche> rebel
len, die uit de gevangenis zijn ontslagen,
is ds. Herman F o u r i e, kommandant
van de rebellen.
Ford's Vredesexpeditie denkt Zater
dagavond m den Haag aan te komen.
De Lokal' Anz. verneemt dat in
Frankrijk de jaargang 1917 van 5 tot 11
Januari moet opkomen.
Volgens Zwitsersche bladen zijn de
Italiaans'che generaals Bettoja en Trombi
gesneuveld.
De Amerikaansche vrede s-
expeditie. Uit Kopenhagen wordt aan
de „Daily Express" geseind: Het openen
van den weg door Duitschland naar Den
Raag ten behoeve van die leden van
Ford's achtergebleven vredespartij, die be
vreesd zijn voor den overtocht over zee
is de bron geworden van een nieuwe
levendige twist tusschen de pelgrims.
Egan, do Amerikaansche gezant in De
nemarken, admiraal Richelien, hoofd der
Vereenigde Stoomvaartmaatschappij en de
Duitsche gezant, verklaren elk dat de an
dere twee (in hoofdzaak verantwoordelijk
zrjn, terwijl de meeste afgevaardigden dit
toeschrijven aan de pro-Duitsche Werk
zaamheden van mevrouw Schwimmer.
Egan verklaart, dat zijn aandeel in de
zaak geheel on-officieel was, maar geeft
toe dat hij niet wenschte dat de pel
grims zouden worden blootgesteld aan
de gevaren van den zeeweg.
Voor zoover het de vrouwen van het
gezelschap betreft, heeft Gaston Plantiff
als vertegenwoordiger van Ford eene bom
in het kamp geworpen. Hij heeft haar
ronduit geweigerd toe te staan op re
kening van Ford de nieuwe kleeding aan
te schaffen, die naar zij verklaren, on
misbaar is wanneer zij op de conferentie
in Den Haag moeten verschijnen. Met
dezen tegenslag voor oogen, hebben ver
scheidene van hen geweigerd naar Rot
terdam te gaan, waartegenover het ul
timatum van Plantiff luidt„Ga naar Rot
terdam of keer op uw eigen kosten naar
Amerika teru§", - i
De dienstplichtwet is in het Engel
sche Lagerhuis in eerste lezing aangeno
men met 403 tegen 10-5 stemmen.
Henderson, Brace en Roberts, leden
der arbeiderspartij in de Engelsche regee
ring, die de wet op den dienstplicht steun
den, zijn afgetreden.
De houding van Grieken
land. De „Südslavische Korrespondenz"
meldt: Gezaghebbende kringen te Athene
zijn pijnlijk getroffen door de aankomst
yan koning Peter van Servië te Saloniki,
daar het bezoek zonder uitnoodiging Van
Griekenland plaats had, wat ©en nieuw
bewijs is, dat de Entente Saloniki nauwe
lijks meer als Grieksch grondgebied be
schouwt.
Het Weensche stafcommuniqué
meldt, dat de gevechten in Oost-Galacië
en aan de grens van Bessarabië Woens
dag feitelijk ophielden.
Heugenis. Een onder-luitenant
zond van het front aan zijn neefje, dat
in Nederland verblijft, deze verzien:
Voor Hermannek e.
Dit is me vreugd, in donkre dagen
van trotschen strijd en rijke smart,
gelijk een witte vlam te dragen
de liefde van uw kinderhart.
Dit is me teere vreugde: te hooren
hoe steeds bij spel en vreemd verhaal,
mijn naam en beeld, als nooit te voren,
blijft leven in uw kindertaal;
hoe ge eiken avond ligt gebogen
voor 't bedje eer m' u te' rusten legt
en diep-devoot, met slaapzware oogen
voor mij een vaderonsje zegt;
hoe ge eiken nacht me in droomvizioenen,
in 't feestgetooide kinderland,
met luide trommen en klaroenen,
ziet wederkeeren triomphant.
Dit is me vreugd in donkre dagen
van trotschen strijd en rijke smart,
gelijk een witte vlam te dragen
de liefde van uw kinderhart.
(Vrij België)
Ned. Journalistenkring.
Als redacteur van het Maandblad van
den Ned. Journalistenkring is, blijkens hot
jongst verschenen nummer, opgetreden de
heer G. G. van As, te 's-Gravenhage,
Het afmaak systeem.
De Bond van Friesche Veehandelaren
te Leeuwarden heeft aan de léden dei-
Tweede Kamer éen circulaire gezonden,
waarin de hond zich verklaart voor het
afmaaksysteem, als zijinde het eenigste
middel' om het mond- en klauwzeer te
vernietigen.
Engelsche onderzeeboot
gezonken.
Het Dep. van Marine deelt mede, dat
door H. M. „Noord-Brabant" ter hoogte
Van bet zeegat van Texel buiten de ter
ritoriale wateren een Engelsche onderzee
boot werd aangetroffen, die noodseinen]
deed. De geheele bemanning, ten getale
van 32 koppen, werd door den Ned. krui
ser gered en in Den Helder aangebracht.
De onderzeeboot is in zee gezonken.
Nader bljjkt, dat de Engelsche onder
zeeër E 17 gisterennacht, vermoedelijk:
door stroommistóding, op de Noorder-
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1.50
Losse nummerst.95
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere rege} meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarde».
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
haaks was gestrand en door stooten zivaar
lek was geworden. Door het geven vart
noodseinen trok hij de opmerking van. het
uitgaande oorlogsschip „Noord-Brabant",
dat dadelijk twee booten uitzette.
Bouwstoffen.
Verschenen is no. 1 van „Bouwstoffen'
maandblad onder redactie van prof. J>
A. van der Kloes, bijgestaan door een
staf medewerkers, ingenieurs en industri-
eelen.
"Dit tijdschrift heeft ten doel het Ver
spreiden van kennis van 'de bouwstoffen
in den meest uitgebreiden zin, hun lier-
komst, fabrikatie, bewerking en gebruik,
het bevorderen der erop betrekking heb
bende binnenlandsche Nijverheid door
haar te dienen van raad, haar bekend te
maken met verbeteringen 'in het bedrijf,
haar den weg te wijzen om meer profijt
te trekken van grondstoffen aan eigen)
bodem ontleend en haar in den wedijver
met het buitenland te steunen.
Vele duidelijke foto's verduidelijken den
tekst.
Uitgever is L. J. Veen, Keizersgracht
485, Amsterdam.
Dezer dagen is men in Zeeuwsch-
Vlaanderen begonnen met bieten te con-
tracteeren tegen den prijs van" f23 per
1000 K.G. In alle plaatsen Worden hooge
pachten per gemet geboden om Suiker
bieten te zaaien. Men verpacht voor f150
tot f 175 per gemet.
De tot kapitein bij het 19e Reg. Inf.
benoemde le luit. A. A. van Nijnatten
van het 6e Reg. Inf. is tot demobilisatie
ingedeeld bij de troepen in Zeeland.
Goes. Door den heer G. van der Hoek
alhier is ontslag genomen als lid der
Commissie van Toezicht op het Lager
Onderwijs.
Bij de brandweer alhier is door
B. en W,. ^.eervol ontslag verleend aart
C. Reijerse Hz. als bode bij de brand
weer en in diens plaats benoemd A. Non-
nékes Pz.
Verder aan D. Bruggeman als brand
gast, en benoemd G. S. Kuijper en Z,
de Hond.
Wemeldinge. De onderlinge Vereeniging
„Maatschappij tot uitkeering" bij .ofvier lij
den"- hield op 5 Januari haar eerste jaar
vergadering. Uit de verslagen bleek, dat
de vereeniging zich in bloei mag verheu
gen. Reeds 111 leden bleken te zijn inge
schreven, wat zeker een hoog aantal kan
genoemd worden, daar de vereeniging nog
slechts een jaar geleden is opgelicht met
pl.m. 70 leden en voor haar oprichting
reeds andere begrafenisfondsen werkzaam
waren. i
lerseke. De vaart van mosselschippera
op Mechelen, Brussel en Antwerpen zal
denkelijk a.s. Maandag voorloopig ge
staakt worden. De meeste binnenkomen
den gaan niet meer terug, daar de zaak
wegens de lage koersen van het vreemde
geld niet meer loonend is, en de prijzen
der mossels hier te lande stijgen. Er
worden zelfs hoogere prijzen bésteed dan
in maanden het geval was, daar de ver
zending op Parijs in vollen gang is. Van
hieruit gaan wekelijks naar Noord-
Frankrijk 600—800 zakken le qualiteit
mosselen.
Veere. Dat het bestuur der gasfabriek
te VTissingen alles doet wat in haar vermo
gen is om de gemeenten in Walcheren
van gojed gaslicht te voorzien is van
bijna algemeen© bekendheid. Een goede
verbetering zal1 het ook wel genoemd mo
gen worden, dat er thans door het ka
naal bdji de sluis alhier een zinker zal
worden geJégid, zoodat we nu ook aan
de overzijde van de sluis betere ver
lichting zullen krijgen. Het plan is dus
Van hieruit door het kanaal verbinding te
krijgen met Arnemuiden, waardoor vol
gens deskundigen de gastoevoer een bete
re circulatie zal verkrijgen en' een be
ter geregelden druk.
IJzendijke. Met toestemming der Duit
sche overheid, is het lijk van den veron
gelukten handelaar L. de Vleeséhhauwer
van Caprycke, die te IJzendijke door de
tram overreden werd, naar België ver
voerd. Het lijk werd aan de grenzen te
Veldzicht, gemeente Watervliet door de
Duitsche militairen overgenomen en ver
der vervoerd.
Oostkapelle. Naar men ons bericht,
hoopt op Zondag 9 Januari voor de Ge-
ref. Jongelings-Ver. „Timotheüs" te Oost
kapelle op te treden de heer H. Knoop,
Theologisch Student te Kampen, met hét
onderwerp: „De Farizeën tegen Jezus."'
De strekking 'van dit onderwerp is een
trouwe opkomst waard. Mogen dan pok
Velen hiervan een dankbaar gebruik ma
ken. I i t i
