I*« 71
Donderdag 30 December 1915 30e Jaargang
t
Statan-Generaai
De Groota Oorlog,
Binnenland
TERNEUZEN.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGÖ
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
UNIE VORSTSTRAAT
Bureau te Middelburg:
SFIRMA F. P. DHUIJ L. BUR8.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointro - Goes.
Wij zoeken voor Terneuzen een
actief Berichtgever.
Redactie.
Het volgend nummer van ons blad,
het z. g. Nieuwjaarsnummer, zal
morgen gereed gemaakt worden,
en zóó tijdig verzonden worden,
dat het de meeste lezers Zater
dagochtend bereikt.
De doode hand.
Do som die de minister jaarlijks uit
do belasting op goederen uit de doode
hand halen wil bedraagt 1 miljoen en
4oo duizend.
Dat is njet voel.
tn volksvergaderingen heeft men 't vaak
kunnen hooren: belast de doode hand,
en het geld zal stroomen als water.
Dat zelfs een radicaal man als minister
Trenb het maai- tot bovengenoemde ra
ming' brengt, bewijst al genoeg hoe over
dreven de voorstelling omtrent de bezit
tingen der doode hand bij de meeste
Volksleiders in de vergaderingen was.
Ruim een miljoen.
Dan zijn niet alleen de rijke klooster
goederen aangepakt, 'maar ook de bezit
tingen van Hervormde en Doopsgezinde
kerken, en neutrale stichtingen van lief
dadigheid.
Minister Treub Vraagt drie gulden por
duizend en per jaar van armeninstelliiy
gen, en zes gulden van andere goederen
in de doode hand.
'tls waar Roomsche bladen hebben zich
tegen die belasting .verzet, en 't moet er
kend, voor Wat sommige stichtingen aan
gaat, niet zonder grond. Maar met even
groota beslistheid verzet zich do doops
gezinde predikant K. Vos uit Middelstum.
Hij toont aan dat do Nederlandscho
kloosters, die immers pas uit de negen
tiende eeuw dagteekenon, niet zoo rijk
kunnen zijn als men in volksvergaderingen
dit laat voorkomen. Bovendien wordt door
zeer vele dier kloosters zeer veel gedaan
aan ziekenverpleging, weezenverzorging en
anderen philantropischen arbeid. Mag men
de zoodanige wel belasten Benadeelt men
daarmede niet den philantropischen arbeid
dier stichtingen?
En nu zal deze belasting ook zwaar
drukken op de Protestandsche kerkelijke
gemeenten.
Indien het er van komt, zullen deugde
lijke uitzonderingsbepalingen moeten uit
gedacht worden voor instellingen welke
die belasting van f 3 of f 6 van de f 1000
inkomsten niet kunnen missen of wier be
lasting den schijn (of de werkelijkheid)
zou hebben een beknibbeling op de in
komsten van armen, kranken, weduwen,
en weezen te zijn.
Tweede Kamer.
Van een losbandigen zoon.
Zijn geld ingehouden.
Waartoe geen kritiek?
Een besef van machteloos
heid. Kleine zaken.
Is er rechteloosheid?
Ei' was eens een vader, wiens zoon
in den vreemde zich aan uitspattingen]
overgaf.
Het brave zoontje vatte het leven wat
al te gemakkelijk op, oifidat hij1 wel wist,
dat zijn vader zijm schulden zou betalen.
En vader deed dit jot nogtoe gewillig.
Maar eindelijk^ toen vader zelf een
beetje slecht bij kas was en zelf al eens
geld had moeten opnemen, maakte hij
bedenkingen, toen zoonlief om het jaar-
Irjksche postwisseltje schreef.
Kort en bondig .schreef vader terug:
„Nu betaal ik eens niet, als je je leven
op dezelfde wijze wilt voortzetten, moet
je alles maar eens uit, eigen zak betalen.
Doch nu kwam moeder tusschenbeide.
Maar vader, zeide ze, nu treedt ge toch
veel te streng opWaarom hebt ge eerst
niet eens overleg gepleegd met den rakker.
Misschien zou dit hem sterker op z'n
beenen doen staan.
Doch Vader, gesterkt in zijn meening
door onpartijdige voorlichtere, volhardde
bij zijn eenmaal genomen besluit
Wanneer de lezer nu weet, dat de
vader de staat der Nederlanden is, zijn
zoontje de kolonie Suriname en zijn vrouw
de Tweede Kamer, dan kont hij tegelijk
het Verloop van de behandeling der Su-
riname-begrooting.
Het was de heer Lobman, die een der-
gelijke gelijkenis ten beste gaf, daarmede
betoogende, dat het nu niet aanging om
den minister zijn ontwerp terug te sturen,
om ten behoeve van Suriname nog een
paar postjes in te vullen, zooals de heer
Fock (u.l.) blijkens zijn motie verlangde.
Heel de rede van Fock was een felle
aanval op het beleid van den minister en
feitelijk wil hij en willen de zijnen den
minister zijn rechten onthouden en die
geven aan den gouverneur van Suriname.
Het dunkt ons zeer gezocht, dat den
minister door enkele zijner partij-genooten
zuinigheid verweten wordt. Onze anti-rev.
afgevaardigde voor Snoek, de lieer Scheu-
rer, hoeft dit ook ingezien en hij heeft
de commissie van rapporteurs, ernstig aan
geraden haar motie in te trekken.
Inderdaad zuinigheid was hier deugd.
Een andere vraag is het, of elke kri
tiek bij voorbaat veroordeeld is. De heer
van Vuuren, de r.k. afgevaardigde voor
Zevenbergen, keurde het af, dat kritiek
werd uitgeoefend, terwijl de verantwoorde
lijke minister om gezondheidsredenen af
wezig is. Hij achtte het oogenblik slecht
gekozen
Doch hierbij sluiten we ons nog niet
zoo gauw aan. Minister Pleyte is reeds
eenig'e weken van het politieke tooneel
verdwenen. Minister Rambonnet zou tijde
lijk do niet-principieelo zaken voor hem
afdoen, doch Pleyte blijft maar weg, zoodat
de vraag begint te rijzen, of Hij ooit nog
eens de portefeuille in handen zal nemen.
Het heet Wel, dat bijt straks zijn oude
plaats weer zal bezetten, doch zekerheid
bestaat hieromtrent niet.
Hier en daar wordt reeds de meening
verkondigd, dat hij voor goed Excellentie-
af is en dat de minister ad interim de
wetten m veilige haven moet brengen,
wat hem te gemakkelijker zou vallen,
nu liij de principes op den achtergrond kan
dringen.
Wat hiervan zij, kritiek is o.i. alleszins
geoorloofd. De heer Rambonnet zou hierin
aanleiding kunnen vinden, om voor 't
geval Pleyte voorloopig in het buitenland
blijft en er niet meer over denkt actief
minister tje Worden, de portefeuille jn
andere handen te doen overgaan.
Met den heer van Vuuren zouden we
dus niet willen meegaan. Zijn voorstel tot
schorsing der behandeling is intussclien
vervallen door de intrekking der motie-
Fock.
Hiermede was ook de Surinaamsche Be
grooting gered. Én hoofdstuk. XI (Kolo
niën) dito.
sfc
Vervolgens was de oorlogsbegrooting
aan de orde. Niet de verloven, niet de
dé mobilisatie en niet de verhouding van
het departement tot den opperbevelhebber.
Erg zwaar is de zaak niet opgevat.
Grondige kritiek bleef gisteren achterwege.
Terecht heeft men opgemerkt, dat do
geest der Kamer wordt bepaald door een
besef van machteloosheid.
Men bepaalde zich reeds aanstonds bij
kleinere, ondergeschikte kwesties.
Wilt ge een voorbeeld?
De heer Arts (r.k.), nota bene de eerste
spreker, wees er op, dat de landweer suc
cessievelijk naar huis wordt gezonden en
do landstorm haar vervangt, een maatregel
die algemeen instemming verdient. Waar
om worden echter de landstormmannen
naar de reeds overladen depots gezonden?
Spr. meent dat het departement aan be
leid tekort schiet en geeft daarvan eenige
voorbeelden. Aan do Ilembrug] Worclen
niet voldoende wapenen afgeleverd. Dezer
dagen kwam aan het licht, bij een land
weerdepot te Rotterdam, dat er nooit ie
mand ter controle was geweest. De admi
nistratie lijdt onder grootcn achterstand.
Een sergeant werd gedegradeerd, doch
zocht het hooger op. Na zes maanden
bleek zijn onschuld en werd hij in zijn
eer hersteld, doch zes maanden was hij
gedegradeerd. Waarom worden de luite
nants, die reeds 16 maanden kapiteins-
diensten deden en anderen, die in aanmer
king komen niet bevorderd Het officieren
korps zou op die wijze zeker worden ver
beterd. Dan bespreekt spr. de _geldverspil
ling in het .gemobiliseerde leger. Indien
het aantal stationscommandanten reeds
met dertien is verminderd, dan bewijst
het, dat ze wel kunnen worden gemist.
Veel te duur zijn ook de vergoedings
commissies ingericht. De secretarissen krij
gen f 10 per dag, waarvan ze f 8 over
houden. Eindelijk bespreekt de heer Arts
gevallen van wanordelijkheden, die soms
op vrij groote schaal zijn voorgekomen.
De heer Duymaer van Twist (a.-r.)
klaagde over willekeur bij benoemingen.
Spr. maakt eenige opmerkingen en be
pleit de belangen van jongelieden, welke
uit de studie zijn gerukt en die dadelijk
na het afleggen van eindexamen 1I.Ü.S.
of gymnasium in dienst moesten en daarin
zoo lang bleven.
Niet billijk is het, dat niet-gezinshoof-
den, ook al zijn ze kostwinners, hun-eigen
reiskosten bij verloven moéten betalen.
Komende tot het beleid van den minis
ter, klaagt de heer Duymaer over gebrek
aan vaardigheid in de afdoening van zaken
en noemt als „voorbeeld {le kwestie van
de Militaire Tehuizen. Voorts toont de
minister niet voldoenden ernst met de
gemoedsbezwaren. Steeds heelt spreker op
con regeling aangedrongen, waarbij de mi
litairen niet/gedwongen worden te reizen
op Zondag. Reeds werd een militair ge
straft, die zekere diensten op: Zondag wei
gerde.
Duijs en Eerdmans springen al niet hoo
ger. Eerstgenoemde sprak over de rechts
positie der miliciens.
Men krijgt 14 dagen omdat de schoenen
niet zijn gepoetst, en als men zich wil
verdedigen 7 dagen er bij omdat men
iets zegt. Is dat een rechtspositie? Men
straft maar met twee maanden verval van
vrij vervoer, zoodat men uit gebrek aan
geld, dien tijd vrouw en kinderen niet
kan opzoeken. Er heescht z.i. een totale
rechteloosheid.
Hij wilde niet generaliseeren, doch hij
deed het inl.usschen niet zuinig.
Ook Scheurer (a.r.) maakte, zijn opmer
kingen, niet bedoeld als onwelwillende
crilick, maar als een bewijs van steun,
'Waar de minister het leger zoo Krachtig
mogelijk wil maken.
In de avondvergadering werd het debat
in denzelfden geest voortgezet. Het zou
ons te ver voeren, indien we alle wenschen
hier herhaalden
In een volgend nummer hopen we een
en ander mede te deelen uit het antwoord
van den minister.
Beknopt ©verzicht van dsn toestand
De gegevens van de slagvelden leen en
zich niet bijzonder tot overzichtelijke be
schouwingen.
Er komen meer geruchten dan mede-
deelingen van feilen tot ons.
'tls of alles zic.h voorbereidt voor een
geweldig offensief op plaatsen, waar de
vijand dit niet verwacht. Gaat men de
berichten en geruchten na, dan weet men
inderdaad niet meer, welke plannen er
gesmeed worden.
Te Saloniki worden nog steeds uitge
breide maatregelen genomen.
Een correspondent van de „Vossischo
Zeitung", die te Saloniki is- geweest, is
van daar naar Bulgarije vertrokken en
seint nu van de Bulgaarsche grens over
wat hij er gezien heeft.
Hij vertelt, onder velerlei bijzonder
heden, die van minder belang zijn, dat
tot op 19 dezer te Saloniki 210.000 man
geland waren, waarvan nog geen 90.000
man Engelschen waren. De rest zijn
Franschen, en van dezen weer 't groot
ste gedeelte Afrikaansohe koloniale
troepen. Nieuwe versterkingen waren
onderweg. Uit Marseille was een groot
transport, naar men zeide van 40.000
man, onderweg. De eerste drie trans
portschepen van dit konvooi kwamen
in den ochtend van-19 dezer te Saloniki
aan. De Engelschen hebben in den laat-
sten tijd bijna uitsluitend Schotten aan
gebracht.
Welk een geweldige hoeveelheid ma
teriaal er geland is en nog geland wordt,
bewijst, dat de Engelschen en Fran
schen alleen ruim 1200 kanonnen ont
scheept hebben. In den beginne waren
het vermoedelijk oude kanonnen, maar
nu brengen zij bijna uitsluitend kanon
nen met terugloopende vuurmond en
zware batterijen van reusachtige kanon
nen, die voor den eersten verdedigings
gordel bestemd zijn, mede.
De Entente had, toen de correspon
dent vertrok, reeds de eerste verdedi
gingslinie om Saloniki heen geheel vol
tooid en werkte toen aan de tweede.
Aan het Russische front is hier en
daar weer wat gestreden, in Galicië vol
gens een Russische mededeeling 'zelfs
„zeer verbitterd".
lolgens een Engelsch dagbladschrijver
wordt door de strenge vorst het maken
van loopgraven belet. Ook schijiien de
Duitschers gebrek aan munitie te heb
ben, want ze schieten zeer zuini°'.
Er zijn ook troepen weggehaald8voor
den Balkanoorlog en de landweerman
nen, die er thans slaan, geven zich
spoedig over. Bij Pinsk alleen gaven zich
in drie dagen niet minder dan 900 Duit
schers over.
Van militaire zijde wordt in de „Zu-
richer Post" een berekening van de ge-
talssterkten der oorlogvoerenden gegeven,
waaraan wij het volgende ontleenen:
Zoo lang Rusland en Italië door het
Oostenrijksch-Hongaarsche leger, het der
de deel van het Duitsche en het Turk-
sche Kaukasusleger in bedwang gehou
den worden, beteekent de getallenverhou-
ding op de overige fronten, zelfs naar
het inwonerstal berekend, geen overwicht
voor de Entente.
Do betrekkelijk nog weinig gebruikte
en weinig aangetaste legermacht der Tur
ken, kan in het verdere verloop vair den
oorlog van steeds groote beteekenis wor
den. Wat in het bijzonder de verhouding
tusschen Frankrijk en DuitsChland betreft,
kan het Duitsche leger, zelfs wanneer
de verliezen van den tegenwoordigen om
vang voortduren, nog zeer langen tijd
op onverminderde sterkte gehouden wor
den. Het totaal van het Eransche leger
moet, in den loop van het tweede oor
logsjaar dalen, en bij het lijden van aan
zienlijke verliezen zelfs snel. Een steed.?
grooter deel van het Fransohe front, zal
door Engelsehc troepen ingenomen moe
ten worden.
Kerstnacht in de Argonne.
Eugen Kalkschmidt schrijft in de
„Frankf. Zeitung":
Ergens aan den zoom van de Argonne
vieren reserve troepen uit Frankfurt heden
het feest van den heiligen nacht.
In het Zuiden en Westen grommen en
kraken de kanonnen heel den dag. Reeds
sedert den vroegen morgen is 'tdruk in
do kampen, waar do reserves gereed liggen
en in de dorpen, waar de manschappen
enkele dagen van rust genieten. Iedere
compagnie zorgt zooveel mogelijk zelf vooi
het feest. Het dal van de rivier staat vooi
een gi'oot gedeelte onder water, doch do
veldpost dringt onvermoeid verder door
de modder om de driedubbele zending
liefdes'gav'en af te leveren. Hier en daar
tusschen de munitie- en wagenparkkolon-
nes een groene den, voor een der voorsto
stellingen bestemd. Het weer is trooste
loos grauw, vochtig en zacht.
in een kamp heeft om drie uur een
godsdienstoefening voor Katholieken
plaats. Een leege barak is ingericht voot
het feest. Dennetakken aan de wanden
electrische gloeilampjes in het groen en
naast het eenvoudige altaar de boom met
de lichten. Schouder aan schouder ge
schaard de 'zwijgende menigte der man
nén. Bui ten. kraken de granaten, zoodal
de grond siddert. Een beweging: op 200
meter afstand heeft een g'ranaat doel ge
troffen, doch de divisie-aalmoezenier be
grint do godsdienst oefening. Met zWaren,
plcchtigen ernst zingen de ruwe mannen
stemmen liet Kerstlied. Het klinkt ernstig
en toch bijna tecder in het door den
storm bewogen woud.
En de geestelijke begint met de woorden
van het Evangelie. Hij Verkondigt de bood
schap icSëS heils en schildert de geboorte
van Christus en de barak schijnt te wor
den tot de geboorteplaats van den Heiland
en de vrede, die uit de wereld gevlucht
is, schijnt binnen te trekken in de harten
der mannen, wier ruw handwerk; het is,
menséhen te dooden en menschenwefk
te vernietigen
Aan den Westelijken hemel glanst tus
schen de zware wolken van den opko
menden nacht een diep avondrood. Deze
duistere en stormachtige Kerstnacht aan
den zoom van de Argonne is niet stil en
heilig: Deze tweede Kerstnacht Van den
onuitputtelijken strijd der Christenvolken.
Van het front klinkt dof en zwaar het
grommen van de vijandelijke kanonnenj;
hevig brullend antwoorden de onze. En
uit cle kerk klinkt het lied: „Vom Himniel
hoch, da komm icli her"
In Duitschland geproduceerde grondstoffen.
Alfred Lohniann, de voorzitter van de
kamer van koophandel te Bremen be
schreef gisteren in een vergadering van
het Kaufmannskonvent te Bremen de ge
volgen, die de afsluiting van Duitschland
voor den invoer van grondstoffen had
gehad.
De verklaring van katoen tot contra
bande trof de belangen van B-remen zeer
sterk, maar de munitieproductie werd er
niet door belemmerd, want Duilschland's
bosschen leverden celstof, die voor de
munitiefabricage veel geschikter is dan
katoen. Ook na den oorlog zouden de
munitie-fabrieken geen katoen uit Amerika
meer koopen. De tot dusver uit Chili ont
boden salpeter wordt nu in Duitschland
uitsluitend uit de lucht bereid. In het
voorjaar was in alle behoeflen van den
landbouw voorzien en, als de oorlog nog
langer duurde, zouden de Duitsche fa
brieken verbindingen uit do stikstof van
de lucht kunnen uitvoeren. De Chileen-
sche vrienden hebben dus een belangrijk
afzetgebied van hun voornaamste pro
duct verloren en kunnen daarvoor
Duilschland's vijanden bedanken. Kamfer,
die tot bereiding van ontplofbare stof
fen vroeger uitsluitend ingevoerd en daar
na dank zij den grooten invoer van Ame-
rikaansche terpentijnolie synthetisch be
reid Werd, wordt nu door de Duitsche
scheikundige nijverheid goedkooper en bé
ter dan die producten bereid. Er zou
geen kamfer meer uit Japan of terpentijn
VERSCHIJNT ELKEN WERK DA 3).
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. postf 1 AS
Losse nummerss f.05
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, iedere regel meer Hot,
3-maai plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarde©.
Familieberichten van 1—-10 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
olie uit Amerika meer ingevoerd worden.
Zoodoende heeft de afsluiting van de
zee door Engeland voor Duilschland nieu
we fabricage-gebieden ontsloten, welke het
in vredestijd vele millioenen zullen be
sparen. Alleen het onzijdige buitenland,
dat nog altijd door de schijnbare over-
heersching van Engeland ter zee gehyp
notiseerd wordt, lijdt schade.
Korts Oorlogsberiohten.
-- Devrodes-expeditie. De Doen*
sche regeering is niet voorneméns dep
leden van den Amerikaanschen vredes
expeditie te verbieden in Kopenhagen voor
drachten te hoeden, daar hot minder onï
den oorlog den wel om den vrede gaat.
Do verwachting wordt evenwel uitgespro.
ken, dat do leden niet in openbare ver
gaderingen, doch slechts in besloten; kring
zullen spreken en dat zij zich niet ove*
de oorlogvoerenden zullen uitlaten
Mot de pen gedood. Onder dii
opschrift lezen wij in de Belgische „Le-
gerbode": De lijst van die welke in de
pers worden gedood, en die daarom nied
min gaaf on gezond zijn, wordt elke'il
dag wat langer...
Zoo had men den dood aangekondigd
van commandant Lemaire: Hij is zoo ge
zond alls een visoh. Van volksvertegen
woordiger Masson: Hij was nooit zoo kloel»
en gezond als thans. Van professor Brants,
van de hoogeschool van Leuven: Hij! heef|
het bericht van zijn overlijden met da
grootste verbazing gelezen.
De oorlog, die alles verwart, breng|t Ook
do krantenschrijvers in verwarring'.
De correspondent van het Parijsdha
Journal' te Walona heeft een onderhoud!
gehad met koning Peter Van Ser-
v i waarin deze verklaarde„Ik ben
nu geen koning meer, maar generaal' Top-
lani, de naam van mijn; incognito. Ik geef
geen bevelen meer. De Kroonprins voert
voortaan het hevel. Ik neem geen deel
meer aan de regeering.
„Een soldaat heeft slechts te gehoor:
zamen. Mijn soldaten Vallen om vaa hon
ger en vermoeienis en het is noodig,
hen in allerijl Van voedsel te voorzien,
Daarna moeten zij een paar weken rusten
en wij zullen daarna zien wat er zal
gebeuren. Ik zou gaarne naar Saloniki
gaan, om met kolonel Bojowits, den mi
nister van oorlog te confereeren. Het is
mogelijk, dat ik mij! met hem in rerbin
ding zal stellen. Maar in elk geval moet
ik blijven leven, om getuige te zijjn van
de overwinning. Mijn volk moet zegjevie-
ren, omdat onze zaak rechtvaardig is"
Uit Saléniki .voedt' gemeld: Een rei-
ziger, die uit Santi Q'aarante hier aange
komen is, deelt mede, dat detachemen
ten van het Italiaansche leger zich té
Valona bevinden en op verschillende pun
ten de grens van Epiras naderen,
De bijzondere correspondent van de
„Lok. Anz." die het verlaten kamp vam
Anaforta en de Engelsche depots van] Ka-
mili Liman bezocht heeft, seint uit Gal-
lipoli
Overal zijn de teekenen van een in
een vlucht ontaardenden terugtocht te be
speuren. Vele lijken zijn niet begraven'.
Een groote hoeveelheid conserven, zijden
s!pek, meel, verschansingsweiktuigen, gum
miwaren, tenten, prikkeldraad en verple-
gingsmatei'iaal werd achtergelaten. De tot
op 10 meter afstand van de Turksche stel
lingen vooruitgeschoven Engelsche loop
graven waren met hondeiduizénd zakken
zand uitgebouwd.
In de bocht van Enola zijn vier Engel
sche transportschepen op het strand ge-
eet.
De operaties in Mesopota,-
rnië. De Generaal Townshend meldt: De
aanval en het bombardement zijn sinds
25 December geheel gestaakt.
De Handelsoorlog. Het En
gelsche stoomschip „Morning" (een hou
ten hark met hul'pstoomvermogen, groot
227 ton) is gezonken. De kapitein erf
de tweede stuurman zijn gered.
De dienstplicht in Enge
land. De officieuse „Westminster Ga-
zette" schrijft over de kabinets beslis
sing om gedwongen dienstplicht in te voe
ren, dat dit besluit geen breuk in de
regeering ol algemeene verkiezingen ten
gevolge zal hebben en alleen oppositie
zal ondervinden van een zeer kleine min-
derheid in het Lagerhuis, waaraan het
moet worden voorgelegd.
In het jaar dat bijna achter ons ligt, ont
vielen den lande en het Buitenland, weer
vele bekende en beminde personen, van
welke wij enkele hieronder noemen
